Morgunblaðið - 11.12.1991, Qupperneq 1

72 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
283. tbl. 79. árg.
MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1991 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Tímamótafundur leiðtoga aðildarríkja Evrópubandalagsins:
Samkomulag um meginatriði
gjaldmiðils- og utanrikismála
NATO-ríkjum utan EB boðin áheyrnar- og aukaaðild að Vestur-Evrópusambandinu
Francois Mitterrand,
forseti Frakklands, á tali
við Jacques Delors,
forseta framkvæmda-
stjórnar Evrópuband-
alagsins, áður en síðari
fundardagurinn hófst í
gær í Maastricht í
Hollandi.
Maastricht. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins. Reuter.
LEIÐTOGAR Evrópubandalagsríkjanna, sem verið hafa á fundi í
Maastricht í Hollandi, náðu í gærkvöldi samkomulagi um útlínur
sameiginlegrar stefnu í utanríkis- og varnarmálum. Samstaða hafði
einnig náðst í gjaldmiðilsmálum og verið var að leggja síðustu hönd
á málamiðlun við Breta um félagsleg réttindi innan bandalagsins.
Að henni samþykktri hefur brautin verið rudd fyrir timamótasam-
komulag um pólitíska einingu aðildarríkja Evrópubandalagsins (EB)
og myntbandalag.
Andstaða Breta við myntbanda-
lag og sameiginlega stefnu Evrópu-
bandalagsríkjanna í félagsmálum
setti sinn svip á leiðtogafundinn og
í gær var óttast, að hann gæti far-
ið út um þúfur vegna ágreiningsins
um síðarnefnda málaflokkinn. Um
hann virtist hins vegar ætla að tak-
ast málamiðlunarsamkomulag.
„Við höfum líklega komist að
niðurstöðu, sem hægt er að vinna
með,“ sagði einn þýsku embættis-
mannanna seint í gærkvöld og tals-
m^-ður Hollendinga, sem eru í for-
sæti fyrir EB, sagði, að samningur-
inn- væri að öllum iíkindum í höfn.
Var unnið að sérstökum bókunum
um félagsleg réttindi og gjaldmið-
ilsmál fram eftir nóttu.
John Major, forsætisráðherra
Breta, hvikaði ekki frá andstöðu
sinni og stjórnar sinnar við sameig-
inlega lagasetningu um málefni
vinnumarkaðarins en Francois Mitt-
errand Frakklandsforseti og fulltrú-
ar Þjóðveija, ítala og Belga hótuðu
að beita neitunarvaldi gegn hugsan-
legri lokaályktun með útþynntan
félagsmálasamning innanborðs.
Virtist það loks ætla að verða niður-
staðan, að hin EB-ríkin 11 gerðu
með sér sérstakan félagsmálasamn-
ing, sem stæði utan EB-laganna.
Aðilar að samningnum gætu Bretar
síðan gerst þegar og ef þeir vildu.
A Maastricht-fundinum náðist
einnig samkomulag um „hugsan-
legan ramma að varnarstefnu, sem
leitt getur með tímanum til sameig-
Miðausturlönd:
Viðræður
hafnar á ný
Washinglon. Reuter.
Samningamenn araba og ísra-
ela hófu á ný viðræður um frið í
gær eftir nokkurra vikna hlé.
Tafir hafa orðið vegna deilna um
efni og fundarstað; ísraelar vildu
að aðeins yrðu undirbúningsfund-
ir í Washington en síðan yrði vett-
vangur viðræðnanna fluttur nær
Miðausturlöndum.
Palestínumenn hafa verið hluti
viðræðunefndar Jórdana en vilja nú
að nefndin verði sjálfstæð. ísraelar
hafna þeirri tillögu en hafa gefið í
skyn að hægt væri að ná samkomu-
lagi með því að samninganefndirnar
skiptist allar í undirnefndir sem fjalli
hver um sinn málaflokk. Palestínsku
fulltrúarnir töldu víst að hægt yrði
að finna lausn á málinu en margt
bendir til, að Israelar standi fast á
kröfunni um að aðeins verði haldnir
undirbúningsfundir í Washington.
inlegra varna“. Eru níu aðildarríki
Vestur-Evrópusambandsins hvött
til að móta stefnu sína í samræmi
við það og mun Vestur-Evrópusam-
bandið bjóða þeim EB-ríkjum, sem
enn eru utan þess, aðild á næsta
ári. Þá verður þeim aðildarríkjum
Atlantshafsbandalagsins (NATO),
sem ekki eru í EB, íslandi, Tyrk-
landi og Noregi, boðið upp á auka-
eða áheyrnaraðild.
Undir samkomulagið um mynt-
bandalagið undirrita allir 12 leið-
togar EB-ríkjanna en stefnt er að
sameiginlegum gjaldmiðli og evr-
ópskum seðlabanka í síðasta lagi
1999 og hugsanlega 1997 svo fremi
sjö ríkjanna 12 uppfylli' ströng,
efnahagsleg skilyrði þar að lútandi.
Bretum verður það þó í sjálfsvald
sett hvenær eða hvort þeir gerast
aðilar að myntbandalaginu.
Reuter
Þing Hvíta Rússlands og Úkraínu samþykkja samveldisstofnunina:
Saka Gorbatsjov um að hafa
stefnt að nýrri alræðisstióm
Moskvu. Reuter.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, forseti
Sovétríkjanna, virðist enn stað-
ráðinn í að beijast gegn ákvörð-
un leiðtoga slafnesku ríkjanna
þriggja um stofnun nýs samveld-
is sjálfstæðra ríkja þótt flest
bendi til, að staða hans sé næsta
vonlaus. I gær var á kreiki orð-
rómur um, að hygðist segja af
sér en talsmaður hans vísaði því
á bug. Þingin í Hvíta Rússlandi
og Ukraínu samþykktu í gær
samveldisstofuunina og Leoníd
Kravtsjúk, forseti Úkraínu, fór
hörðum orðum um Gorbatsjov.
Sakaði hann forsetann um að
hafa ætlað að koma á nýju alræð-
iskerfi. Helsti ráðgjafi Borísar
Reuter
Til nokkurra ryskinga kom í Moskvu í gær þegar saman laust tveim-
ur fylkingum, annars vegar kommúnista og hins vegar lýðræðis-
sinna. Höfðu þær efnt til útifunda og þriðja fundinn og þann fjöl-
mennasta héldu stuðningsmenn Jeltsíns, forseta Rússlands.
Jeltsíns, forseta Rússlands, sagði
í gær, að ekki væri til neins að
kalla saman sovéska þingið eins
og Gorbatsjov hefur krafist
vegna þess, að það væri ekki
lengur til.
Talsmaður Gorbatsjovs, Andrei
Gratsjov, vísaði í gær á bug orðrómi
um að forsetinn hygðist segja af sér
en það var haft eftir Georgíj Shak-
hnazarov, einum aðstoðarmanni
Gorbatsjovs. Sagði hann síðar, að
orð sín hefðu verið mistúlkuð og líkti
yfirlýsingunni um samveldið við
„hreint valdarán".
Hvorki Gorbatsjov né Jeltsín létu
frá sér fara beinar yfirlýsingar í gær
en Robert Strauss, sendiherra
Bandaríkjanna í Moskvu, spáði því
í Washington, að mikil átök ættu
eftir að eiga sér stað um framtíðar-
skipan mála í Sovétríkjunum. Sagði
hann það eftirtektarvert hve hljótt
væri yfir hernum á þessum afdrifa-
ríku tímum.
Þing Hvlta Rússlands og Úkraínu
samþykktu í gær yfirlýsinguna um
samveldi þeirra og Rússlands en í
henni er jafnframt lýst yfir, að Sov-
étríkin séu úr sögunni í landfræðileg-
um og lagalegum skilningi. Kravt-
sjúk Ukraínuforseti var í ræðu sinni
mjög harðorður um Gorbatsjov og
sagði, að hann sjálfur bæri meg-
inábyrgð á hruni Sovétríkjanna.
„Við vitum hvers vegna svona er
komið og hver ber ábyrgðina. Á bak
við þetta allt saman stendur ákveð-
inn maður," sagði Kravtsjúk og sak-
aði Gorbatsjov um að hafa ætlað að
koma á nýju alræðiskerfi.
Sergei Shakhrai, helsti ráðgjafi
Jeltsíns, forseta Rússlands, sagði í
gær, að krafa Gorbatsjovs um, að
sovéska þingið yrði kallað saman,
væri út í hött vegna þess, að þingið
væri ekki lengur til. Undir það tók
Staníslav Shúshkevítsj, leiðtogi
Hvíta Rússiands, sem sagði, að lang-
flestir þingmenn samveldislýðveld-
anna þriggja myndu ekki mæta til
þess. Ef þeir mættu hins vegar yrðu
þeir í afgerandi meirihluta jafnvel
þótt einhveijir í þeirra hópi væru á
bandi Gorbatsjovs.
Gennadíj Búrbúlís, fyrsti aðstoð-
arforsætisráðherra Rússiands, sagði
á þingi, að ýmis sovétlýðveldanna,
til dæmis Armenía og sum Mið-Asíu-
lýðveldanna, hefðu sýnt áhuga á
nánum tengslum eða aðild að nýja
samveldinu og væri svo líka um Eist-
land og Litháen, sem fengið hafa
sjálfstæði. Búrbúlís sagði einnig, að
ekki stæði til að skilja Gorbatsjov
eftir úti í kuldanum. Reynsla hans
gæti komið samveldinu nýja vel.
Sjá fréttir á bls. 30