Morgunblaðið - 11.12.1991, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAQUR 11. DESEMBER 1991
37
Breytingartillaga við sérstakan skatt á skrifstofu- og verslunarhúsnæði:
Undanþágur leiða til biðraða
- segir fjármálaráðherra
„Hinn svonefndi „gamli kunningi", sérstakur skattur á skrifstofu-
og verslunarhúsnæði, var til þriðju umræðu í gær. Friðrik Sophusson
fjármálaráðherra sagði við fyrstu umræðu að þessi skattur væri „afar
vondur“ og hann yrði lagður niður á næsta ári. En í gær lagði Krist-
inn H. Gunnarsson (Ab-Vf) fram breytingatillögu. Fjármálaráðherra
finnst þessi skattur engu skárri við tillögugerð Kristins.
Sérstakur skattur á skrifstofu-
og verslunarhúsnæði var fyrst lagð-
ur á árið 1979 og hefur síðan verið
endurnýjaður árlega með sérstök-
um lögum. Að þessu sinni gerir
frumvarpið ráð fyrir að skatturinn
skuli nema um 1,5% af skattstofni.
I frumvarpi til fjárlaga fyrir árið
1992 er gert'ráð fyrir að tekjur af
þessári skattheimtu á næsta ári
verði um 500 milljónir króna.
Þessi skattur hefur verið sjálf-
stæðismönnum sérstaklega ógeð-
MMÍlCI
felldur og hafa m.a. Friðrik Sophus-
son núverandi fjármálaráðherra,
Vilhjálmur Egilsson (S-Nv) fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs ís-
lands og Ingi Björn Albertsson
(S-Rv) talað harðlega gegn skattin-
um utan þings og innan. Við fyrstu
umræðu sagði fjármálaráðherra að
þetta væri „afar vondur skattur"
og yrði aflagður þegar tekin yrði
upp skattlagning eignatekna. Hann
var þó nauðbeygður vegna fjárþarf-
ar ríkissjóðs til að mæla fyrir þess-
um skatti sem hann hefði iðulega
mælt gegn. Við aðra umræðu varð
Vilhjálmur Egilsson (S-Ne) að eigin
sögn að safna kjárki til að greiða
atkvæði með þessum skatti. Ingi
Björn Albertsson lagði fram breyt-
ingartillögu um að lækka skatthlut-
fallið niður í 0,5% en sú tillaga var
felld. Ákveðið var að málið skyldi
skoðað í efnahags- og viðskipta-
Friðrik Sophusson Kristinn H. Gunnarsson
nefnd milli annarrar og þriðju um-
ræðu. Frumvarpið breytist ekki í
meðförum nefndarinnar.
Heimildarákvæði
Við þriðju umræðu í gær lagði
Kristin H. Gunnarsson (Ab-Vf)
fram breytingartillögu um að bætt
yrði við svohljóðandi heimildar-
ákvæði: „Að höfðu samráði við við-
skiptaráðherra er íjármálaráðherra
heimilt, í því skyni að tryggja
áframhaldandi verslunarþjónustu á
svæðum þar sem verslun stendur
höllum fæti, að lækka eða fella nið-
ur í einstökum skattumdæmun sér-
stakan eignarskatt samkvæmt lög-
um þessum.“
Flutningsmaður breytingartillög-
unnar, - ásamt þingmönnunUm
Steingrími J. Sigfússyni og Ólafi
Ragnari Grímsyni, benti á bágan
hag dreifbýlisverslunar máli sínu
og tillögu til stuðnings. Jón Sigpirðs-
son viðskiptaráðherra sagði það
rétt vera að, dagvöruverslun víða á
landsbyggðinni ætti við vanda að
glíma. Nú væri að störfum hópur
manna á vegum viðskiptaráðuneyt-
isins, kaupmannasamtakanna og
Samvinnuhreyfingarinnar til að
leita leiða í þessu máli. Viðskipta-
ráðherra taldi rétt að þessi tillaga
fengi skoðun í þingnefnd.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra taldi ekki ástæðu til að vera
setja í sitt vald heimildir til að ívilna
ákveðnum_ svæðum eða fyrirtækj-
um. Það væri ekki af eintijánings-
hætti að hann legðist gegn þessari
tillögu, það væri ástæða til að at-
huga hag verslungrinnar, en þetta
væri ekki leiðin. Undanþágur leiddu
til þrystings, vona og væntinga,
vonbrigða og biðraða. Hann benti
á að þessi skattur yrði fljótlega
felldur niður þegar upp verður tek-
in skattlagning eignatekna.
Eftir nokkrar umræðu var málinu
frestað. Breytingartillaga Kristins
verður rædd á fundi efnahags- og
viðskiptanefndar í dag.
Lagafrumvarp tveggja fyrrverandi ráðherra:
Seðlabankinn tryggi sam-
bærilega raunvexti útlána
STEINGRÍMUR Hermannsson (F-Rn) fyrrverandi forsætisráðherra
og Ólafur Ragnar Grímsson (Ab-Rn) fyrrverandi fjármálaráðherra
vilja lögfesta að Seðlabanki Islands sé skylt að tryggja að raunvextir
útlána innlánsstofnana verði á árinu 1992 eigi hærri en að jafnaði í
helstu viðskiptalöndum Islands. Frumvarpið var til fyrstu umræðu í
fyrradag og fyrrakvöld. Jón Sigurðsson varar við þessu „valdsboðs-
frumvarpi" og „afturhvarfi til fortíðar".
Steingrímur Hermannsson
(F-Rn) hafði framsögu fyrir frum-
varpinu. Því er ætlað að lögfesta
að Seðlabanki íslands sé skyldugur
til að tryggja að raunvextir útlána
innlánsstofnana verði á árinu 1992
eigi hærri en að jafnaði í helstu
viðskiptalöndum. Frumvarpið gerir
einnig ráð fyrir því að Seðlabankinn
skuli jafnframt gera ráðstafanir til
þess að ávöxtun verðbréfasjóða og
annarra peningastofnana verði í
samræmi við þá hámarsvexti sem
bankinn ákveði.
Framsögumaður rakti vaxtaþró-
un hér á landi og sagði vexti hafa
mikið hækkað eftir að þeir voru
gefnir fijálsir 1984. Sérstaklega
hefðu þeir orðið háir árið 1988 en
þá hefði atvinnulífið riðað til falls.
En á árinu 1989 hefði náðst veru-
legur árangur sem allir þekktu. En
nú hefði aftur keyrt um þverbak
og yrði að ná vöxtunum niður með
„handafli, handleiðslu og fortölum“.
Framsögumaður bendi á að Iækkun
vaxta væri ein sú besta kjarbót sem
hægt væri að bjóða launþegum.
Steingrímur Hermannsson gerði að
lokum tillögu um að frumvarpinu
yrði vísað til efnahags og viðskipta-
nefndar.
Ólafur Ragnar Grímsson (Ab-Rn)
sagði menn ekki greina á um nauð-
syn þess að ná niður vöxtum heldur
hvernig. Ólafur Ragnar gerði einnig
að umtalsefni í sinni ræðu sölu verð-
bréfa þ. á m. áhrif húsbréfa og álit
Seðlabankans um þessi og fleiri
efni.
Kristín Ástgeirsdóttir (SK-Rv)
sagði að vissulega væru vextirnir
að sliga atvinnulífið og einstakl-
inga. En hún hafði vissar efasemd-
ir um að þetta væri rétta leiðin.
Það væri lífsnauðsynlegt að lækka
vextina. Kristin vildi að ríkið drægi
úr lánsfjárþörf sinni og lækkaði
nokkuð vexti ár ríkisskuldabréfum.
Guðni Ágústsson (F-Sl) lagði
áherslu á að allir yrðu að koma að
því verki að ná niður vaxtastiginu.
Um það yrði að takast þjóðarsátt.
Með sátt og samstarfi ríkisstjórnar,
Seðlabanka, og ekki hvað síst lífeyr-
issjóðanna væri hægt að ná þessum
árangri.
„Valdsboðsfrumvarp"
Jón Sigurðsson viðskiptamála-
ráðherra lýsti furðu sinni á því að
bera svona „valdsboðsfrumvarp" á
borð; í þessu frumvarpi fælist „aft-
urhvarf til fortíðar, stjórnræðis“.
Jón Sigurðsson var þeirrar skoðun-
ar að nafnvextir hér á Iandi væru
í hæsta lagi og væri afar mikilvægt
að þeir lækkuðu hratt á næstu vik-
um samfara hjöðnun verðbólgu.
Hann lagði áherslu á að í þessum
efnum ætti „,handaflið“, þ.e.a.s.
bein íhlutun ekki við eins og þetta
frumvarp gerði ráð fyrir, heldur að
vextir lækkuðu með frjálsum
ákvörðunum á næstunni. Viðskipta-
ráðherra taldi að til þess að ná fram
varanlegri lækkun raunvaxta þyrfti
tvennt að koma til. Annars vegar
að dregið yrði úr lánsfjárþörf ríkis-
sjóðs. Hins vegar að íslenski fjár-
magnsmarkaðurinn yrði opnaður
enn frekar en gert hefði verið og
skilyrði sköpuð fyrir óheftri sam-
keppni. Það væri vert umhugsunar
hvort óhæfilegur vaxtamunur ætti
ekki að faila undir samkeppnislög.
Viðskiptaráðherra vildi benda á
það að vextir tækju mið af fram-
boði og eftirspurn og ástæða fyrir
háum raunvöxtum hérlendis væru
einkum halli ríkissjóðs og mikil eft-
irspurn eftir lánsfé vegna hús-
næðislánkerfis, auk óvissu um
framgang efnahagsmála á næst-
unni. En nafnvextir væru nú á
hraðri niðurleið og með fortölum
væri hægt að hraða þeirri þróun
eins og rætt hefði verið í tengslum
við kjarsamninga.
Ræðumaður minntist nokkuð á
húsbréfakerfið. Árið 1990 hefði
hrein lánsfjárþörf kerfisins verið
14,5 milljarðar, það væri áætlað að
á þessu ári yrði hún 21,4 milljarðar
á þessu ári en á næsta ári væri hún
áætluð 15,7 milljarðar. Ástæður
aukningarinnar á þessu ári væri
þríþætt. Húsbréfakerfið og kerfið
frá 1986 væru keyrð samhliða til
næstu áramóta. I öðru lagi hefðu
verið veitt greiðsluerfiðleikalán,
2,5—3 milljarðar. Og þriðja lagi
hefði veruleg aukning átt sér stað
á útlánum úr Byggingarsjóði verka-
manna; lán sjóðsins hefðu aukist
um 2 milljarða króna milli 1990 og
1991.
Bull frá Seðlabanka
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra fór nokkrum orðum
um áhrif húsbréfakerfisins á ís-
lenska Qármagnsmarkaðinn. Hún
talaði nokkuð um umdeilt álit Seðla-
banka íslands á húsbréfakerfinu
sem sett hefur verið fram í greinar-
gerð frá stofnuninni um ástand og
horfur í peningamálum. Félags-
málaráðherra ítrekaði gagnrýni
sína á Seðlabankann. Benti hún á
að útgáfa húsbréfa væri einungis
lítill hluti af verðbréfaútgáfunni og
þar að auki gengi um helmingur
þeirra upp í ný íbúðakaup. Jóhanna
í fyrrakvöld var dreift til þing-
manna frumvarpi um breyting á
lögum um skattskyldu innláns-
stofnana. Frumvarpið gerir ráð
fyrir því að opinberir fjárfesting-
arlánasjóðir verði skattskyldir
með sama hætti og bankar og
sparisjóðir. Frumvarpið mun
auka teRjur rikissjóðs um 150
milljónir.
Sem dæmi um sjóði sem skatt-
skyldir verða má nefna Orkusjóð,
Hafnabótasjóð, Ferðamálasjóð,
Fiskveiðasjóð Fiskræktarsjóð,
Framleiðnisjóð landbúnaðarins.
Stofnlánadeild landbúnaðarins,
Iðnlánasjóð íslands, Iðnþróunar-
sjóð, Landflutningasjóð og Lánasjóð
sveitarfélaga.
Undanþegnir skattskyldu sam-
Sigurðardóttir sagði bankastjóra
Seðlabankans á engan hátt hafa
getað skýrt þær fullyrðingar sem
settar væru fram í skýrslu bank-
ans. Hún nefndi álit Seðlabankans,
„sleggjudóma, þvælu og þvætting“.
Og sagði að að halda því fram að
íbúðakaupendur ættu meginþátt í
þeirru neysluaukningu sem hefði
orðið væri eins og „hvert annað
bull“. Þeir sem stæðu í íbúðabasli
hefðu varla efni á mikilli umfram-
neyslu. Félagsmálaráðherra taldi
að viðskiptaráðherra ætti að gera
þá kröfu til Seðlabankans að hann
endurskoðaði það „fleipur" sem
hann færi með um húsbréfakerfið.
Nokkur orðaskipti urðu um „for-
tölur“ til að ná niður vöxtum við
kvæmt frumvarpinu eru: Fram-
kvæmdasjóður Islands, Ríkis-
ábyrgðasjóður, Byggðasjóður,
Byggingarsjóður ríkisins, Bygging-
arsjóður verkamanna, Fram-
kvæmdasjóður aldraðra og Fram-
kvæmdasjóður fatlaðra. Eru þessar
undanþágur gerðar vegna séreðlis
þessara sjóða. í greinargerð með
frumvarpinu er einnig vakin at-
hygli á því að ákvæði frumvarpsins
hafa hvorki áhrif á gildandi lagaá-
kvæði um skattfrelsi Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna, Atvinnu-
tryggingarsjóðs útflutningsgreina,
lífeyrissjóða né opinberra trygging-
ar- og jöfnunarsjóða sem njóta
skattfrelsis samkvæmt ákvæðum í
sérlögum.
í athugasémdum með frumvarp-
fákeppnisskilyrði. Ólafur Ragnar
Grímsson (Áb-Rn) gerði nokkra
grein fyrir því hvernig að slíku
væri staðið. Bros og ygglubrún á
víxl, festa og sannfæringarkraftur.
Vænlegt væri að bjóða upp á kaffi
og ijómapönnukökur með. En það
væri herbragð sem Jón Sigurðsson
hefði fundið upp. Ólafur Ragnar
bar lof á fortölutækni viðskiptaráð-
herra; „elegans og brilljans". Jón
Sigurðsson viðskiptaráðherra við-
urkenndi að við skilyrði fákeppni
gætu fortölur átt ákveðinn rétt á
sér. En petta frumvarp væri vald-
boð sem hann væri algjörlega mót-
fallinn.
Umræðu lauk kl. 23.30 en at-
kvæðagreiðslu var frestað.
inu segir m.a: „Meginmarkmið
frumvarpsins er að jafna sam-
keppnisstöðu lánastofnana í þessum
efnum, jafnframt því sem breyting
þessi er í sami’æmi við þá stefnu
sem verið hefur við lýði frá því stað-
greiðsla opinberra gjaldas var lög-
tekin í ársbyijun 1987, að breikka
skattstofna og fækka undanþágurti
og með því auka jafnræði í skatt-
lagningu, jafna samkeppnisaðstöðu
og auka hagræðingu við alla skatta-
framkvæmd og mynda þannig for-
sendur til að lækka almenn skatt-
hlutföll." Það hefur komið fram í
kynningu fjármálaráðherra á tillög-
um ríkisstjórnarinnar við aðra um-
ræðu fjárlaga- að þessari ráðstöfuri'
er ætlað að skila 150 milljónum
króna í ríkissjóð.
Opinberir fjárfestingar-
lánasjóðir verða skattlagðir