Morgunblaðið - 11.12.1991, Blaðsíða 13

IMORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUH M' 1 í5DÐSEM'BBR't 1991

13
FLUG í STRÍÐIOG FRIÐI
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Eggert Norðdahl: FLUGSAGA
ÍSLANDS 1919-1945. 1. bindi.
280 bls. Bókaútg. Örn og Örlygur
hf. 1991.
Flugsögur hafa áður verið skráð-
ar. Þessi er að því leyti ný að þarna
er lofthernaðurinn á stríðsárunum
ýtarlega rakinn. Og menjar eftir
hann liggja víða.
Sá sem leggur leið sína um fjöll
og heiðar hér á suð-vesturhorninu
gengur öðru hveiju fram á gamlar
áltætlur. Það er langmest frá stríðs-
árunum. Þar sem leynd hvílir jafnan
yfir hernaði og útlendingar létu líf-
ið í þessum flugslysum en íslend-
ingar komu þar hvergi nærri datt
manni varla í hug að saga þeirra
yrði nokkru sinni skráð. Samt er
hún nú komin.
Þetta er engin vasabók heldur
stórt rit og mikið. En bæri maður
það á sér út um holt og móa mætti
vafalaust komast að raun um hvað
gerðist á hverjum stað þar sem
þessar flugvélaleifar ber fýrir augu
- miðað við að framhald ritsins
verði jafnnákvæmt og það sem
komið er.
En hví öll þessi flök? Voru allar
þessar vélar skotnar niður?
Því fór fjarri. Flugslys urðu hér
tíð annarra orsaka vegna. Njörður
Snæhólm, sem ritar formála bókar-
innar, tilgreinir »þjálfunar- og
þekkingarleysi flugmannanna við
þær aðstæður sem hér ríktu, svo
sem veðurfar, lélega flugvelli og
flughafnir, léleg fjarskipti, við-
kvæma seguláttavita, segulskekkj-
ur og vöntun á góðum hjálpartækj-
um í landi.« Þá minnir hann á að
»viðgerðir og daglegt eftirlit fór
fram undir berum himni í rigningu
og roki, snjókomu, ísingu eða
hörkufrosti.«
Aðeins rúmur þriðjungur bókar
þessarar fjallar um hina eiginlegu
íslensku flugsögu. Meirihlutinn seg-
ir frá því sem hér gerðist tvö fyrstu
stríðsárin. Þar er getið um heims-
söguleg atvik eins og leitina að
Bismarck. Fæst af því, sem frá er
greint, tengist með nokkrum hætti
íslenskri samgöngusögu. Landið og
hafið umhverfís var þarna vett-

Eggert Norðdahl
vangur stórra viðburða án þess að
þjóðin hefði minnstu áhrif á gang
þeirra mála.
Auðvitað hafði stríðið sín áhrif
hér, bæði tæknileg, efnahagsleg og
þá ekki síst huglæg. Hernám Breta
vorið 1940 breytti íslandssögunni.
Og styijöldin í Vestur-Evrópu var
á tímabili háð að mestu leyti í lofti.
Eftir ósigur Frakka hófu Þjóðveijar
lofthernaðinn mikla yfír Brétlands-
eyjum, en þó einkum suðurhluta
Englands. Loftárásirnar á enskar
borgir, sérstaklega á London, voru
aðalfréttaefnið frá degi til dags.
Var þá síst að furða þótt Reykvík-
ingar, ogjafnvel aðrir þéttbýlisbúar
hérlendis, tækju að ugga um sinn
hag. Raunar tóku þeir að óttast
SUNNUDAGINN 15. desember
næstkomandi verður aðventu-
kvöld í Flateyrarkirkju kl. 21.
Á samkomunni flytur Hjördís
Hjörleifsdóttir, skólastjóri i Holti,
ræðu, Gréta Sturludóttir, kennari á
Flateyri les upp, kirkjukórar Flat-
.eyrar- og Holtssókna syngja saman
jólalög, Bjögvin Þórðarson, tenór,
syngur einsöng og Helga Dóra
Kristjánsdóttir, sópran, og Steinþór
Bjarni Kristjánsson, baritón, syngja
loftárásir jafnskjótt sem Bretar
stigu hér á land. Ekki leið heldur
á löngu þar til þýskar flugvélar
fóru að gera hér vart við sig. Þarna
er frá því greint að sunnudaginn
3. nóvember 1940 klukkan rúmlega
níu að morgni hafi þýsk flugvél í
fyrsta skipti flogið yfir Reykjavík.
Þar sem þetta bar upp á helgidag
og Islendingar litu enn á sig sem
útslitna erfiðisþjóð sváfu menn
gjarnan til hádegis, jafnt í stríði og
friði. Fór því svo að »loftvarnar-
nefnd svaf á verðinum og ekkert
loftvarnarmerki var gefið.«
Flugsaga þessi er mikið ná-
kvæmnisverk og lofsverð sem slík.
Flugvélategunda er ekki aðeins
getið með nafni heldur fylgja tölur
og einkennisstafir sem tilgreina
nánar gerð og uppruna. Fjöldi
mynda er í bókinni. Að sjálfsögðu
er það allt í svarthvítu.
Höfundur er enginn mælskumað-
uf og ekkert sérlega lipur á almenn-
an texta. Inngangur hans fremst í
bókinni er t.d. hálf svona klaufaleg-
ur. Betur tekst til þegar verið er
að lýsa eða segja frá beinhörðum
staðreyndum. Og þar sem bókin
byggist langmest upp á þess háttar
efni kemst höfundurinn, yfir heild-
ina litið, vel frá verki sínu. Þetta
er tæknisaga og ber að sjálfsögðu
að meta hana sem slíka. Gagnaöfl-
un sú, sem að baki liggur, hlýtur
að hafa verið geysivíðtæk og tíma-
frek, það fer ekki á milli mála. Og
það sannar líka hin langa og ýtar-
lega heimildaskrá sem prentuð er
á eftir megintextanum. Bókinni lýk-
ur svo með Tegundaskrá flugvéla
sem fyllir tvær síður, þéttprentaðar.
tvísöng og einsöng. Þá flytja nem-
endur í Tónlistarskóla Flateyrar
samleik á selló og píanó ásamt kenn-
ara sínum. Loks syngur stúlknakór
skólanna í Holti og á Flateyri, undir
stjórn skólastjóra Tónlistarskólans.
Samkomunni lýkur með almennum
söng við kertaljós.
Þá verður aðventusamkoma í
Holtskirkju í Önundarfirði 22. des-
ember kl. 16. Þar verður ræðumaður
Valdimar Gíslason, skólastjóri á
Núpi.
AÐ VENTU S AMKOM A
Tolistióraembættió tilkynnir:
Nýtt telef axnúmer
625826
Tollstjórinn í Reykjavík
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Skinnfóðraðir ökklaskór.
Litir: Svart og brúnt. Stærðir: 36-46.
Verð áður kr. 5.995,-
Verð nú kr. 4.495,-
Póstsendum samdægurs.
5% staðgreiðsluafsláttur.
DOMIIS MEOICA, KRINGLUNNI, TOPPSKÓRINN,
Egilsgötu3, Kringlunni 8-12, Veltusundil,
sími 18519. sími689212. sími21212.
NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ
BA«MRA -m
feartland
Ást að láni
Barbara
Cartland
ÁSTAÐLÁNI
Gilda neyöist til að leika
hlutverk hinnar vinsœlu
systur sinnar, Heloise, í
samkvœmislífi Lundúna.
En fljótlega dregst hún
inn í njósnamól og fleiri
atburöir gerast, sem hún
hafði ekki fyrirséö.
Eva Steen
ÍLEITAÐ ÖRYGGI
Flestar ungar stúlkur líta
björtum augum fram ó
veginn, en þaö gerir
húnekki. Hún horfir til
baka — til hinnar glötuðu
bernsku sinnar, þegar
hún ótti félaga, sem hún
hafði samskipti viö, og
þegar foreldrar hennar
höfðu tíma fyrir hana,
Erik Nerlöe
SIRKUSBLÓÐ
Hún elskaði líf sitt sem
listamaður og var dóö
sem sirkusprinsessa. En
dag einn dróst hún inn í
annars konar heim og
varö aö velja ó milli
þess að vera sirkus-
stjarnó ófram eöa
gerast barónessa ó
stóru herrasetri.
Theresa Charles
ÖNNUR
BRÚÐKAUPSFERÐ
Maura haföi þróö þennan
dag.þegarungi maður-
inn, sem hún hafði gifst með
svo litlum fyrirvara, kœmi
heim eftir sex óra fangavist í
erlendu fangelsi. En só
Aubrey, sem nú vildi endi-
lega fara meö hana í „aöra
brúðkaupsferð” til fiskiþorps,
þar sem þau höföu fyrst
hitst, virtist gersamlega
breyttur maöur.
Else-Marie Nohr
AÐEINSSÁSEM
ELSKAR ER RÍKUR
Þegar Anita var fimmtón
óra gömul samdi Lennart
Ijóö handa henni, sem
hann nefndi „Aðeins só
semelskar erríkur”.
Mörgum órum seinna
fékk Lennart tœkifœri
til aö minna Anitu ó
þessi orð.
SKUGGSJÁ
Bókabúð Olivers Steins sf
NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ - NÝJAR BÆKUR - SKUGGSJÁ