Morgunblaðið - 22.03.1992, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUÐAGUR 22. MARZ 1992
C 5
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
inum segist hún nú halda það.„Mað-
ur þarf fyrst og fremst að halda ein-
beitingu meðan á vinnunni stendur.“
Þessa dagana vinnur Halldóra því
mikið og segir að það geti oft verið
erfitt þegar æfingar eru á daginn
og sýningar á kvöldin. „Þá er ég
dálítið tætt á kvöldin fyrst eftir sýn-
ingu og á erfitt með að sofna.“
Halldóra er ein af örfáum leikurum
sem fengið hefur fastráðningu við
Þjóðleikhúsið svo stuttu eftir útskrift
og segir að það hafi bæði kosti og
galla. „Að sjálfsögðu get ég ekki
tekið önnur verkefni að mér á með-
an, en það er hins vegar ákveðið
öi’yggi í því að vera fastráðin. Eg lít
líka á það sem vissa ögrun að fá
ákveðin verkefni og geta tekist á við
þau, án þess að vera trufluð af þeirri
liugsun hvað við taki þegar þeim er
lokið.“
EDDA HEIÐRÚN BACKMAN;
DREGIN TIL
FORTÍÐAR
„HELGA er að bijóta sér leið í
gegnum mig. Þetta er ferðalag,
hvort einhver nennir með mér í
það kemur í ljós.“ Það er Edda
Heiðrún Backman sem lcikur
Helgu, og segir hún að til að
sagan fái að njóta sín verði Icik-
arinn að setja sjálfan sig á bak
við hana.
í Helgu er tortímingarþrá og það
er erfitt að leika persónu sem veld-
ur öðrum þjáningum," segir Edda
Heiðrún. Mér hefur liðið einkenni-
lega meðan á æfingum hefur stað-
ið, hef skynjað sekt Helgu og óör-
yggi. Ég var búin að gera mér
nokkuð ljósa mynd af persónunni,
en síðan þróast æfingar á þann
hátt að ég upplifi hana allt öðru-
vísi. Undanfarið hef ég velt því
fyrir mér hvernig það er að vera
dæmdur. Við reynum að skilgreina
glæp, en erum of fljót að dæma
fólk. Helga er dregin fyrir rétt og
ég held að í réttarhöldum fari menn
í gegnum helvíti. Þeir geta engu
breytt, geta aldrei spólað til baka.
Gert er gert.
Ég hef samkennd með Helgu
þótt hún sé ekki saklaus kona. Hún
hefur brot á samviskunni, en fer
yfir fljótið samt því brot hennar
eru ekki umflúin, hún skipuleggur
þetta ekki. Hún er náttúrubarn,
ung og sterk og vill þennan mann
þótt ekki sé nema einu sinni.“
Þegar Edda Heiðrún er spurð
hvort hún telji að ástin sé hafm
yfir refsingu játar hún því, en seg-
ir að svo hafi þó ekki verið í í gamla
daga. „Brot Helgu þætti ekkert
tiltökumál núna, í hæsta lagi væri
það hneyksli. Tilfinningar mann-
anna breytast hins vegar ekki og
það er ætíð jafn erfitt að fyrirgefa.
Astin er sterkasta aflið og við erum
öll berskjölduð gagnvart henni.“
Edda Heiðrún segist hafa lesið
talsvert um dulsmál og það efni
verið henni hugleikið. „Hér er um
Ljósmynd/Grimur Bjarnason
að ræða konur sem fæddu börn
sín, og tóku líf þeirra aftur. Eftir
að hafa fætt barn sjálf, skil ég
ekki hvernig þær ólu börnin aleinar
og hjálparvana úti í hrauni eða
hljóðalaust í bæjargöngum. Ég las
líka bók Fríðu Á. Sigurðardótt-
ur,„Meðan nóttin líður“, það var
mikil næring. Það má segja að með
því að leika Helgu hafi ég verið
dregin aftur í fortíðina. í þá daga
var réttarstaða konunnar engin.
Þær voru þrælar, viðrini.
Ég sé engan mun á því að leika
í erlendu verki eða íslensku. En ef
maður tryði á drauga þá er lík-
legra að þeir komi í gegn í íslensku
verkunum! Hins vegar tel ég það
skyldu okkar Islendinga að segja
sögu okkar. Og dramatíkin var
ekki hjá yfirstéttinni, hún var hjá
alþýðunni. Við verðum að skynja
hver við erum og ef fólki finnst
fortíðin ómerkileg, hvað má þá
segja um nútíðina?“
Edda Heiðrún hefur nú verið
fastráðin við Þjóðleikhúsið og segir
að það muni breyta miklu fyrir
hana. „Það eru átta ár síðan ég
útskrifaðist og ég er búin að leika
á flestum sviðum bæjarins, hef leik-
ið í kvikmyndum, sjónvarpi og út-
varpi og hef ætíð ákveðið næsta
skref. Það hefur bæði verið mikið
skipulagsatriði og mikil áskorun.
Með því að fá samning dreifast
kraftarnir ekki eins mikið og ég
finn samkennd með öllu sem er að
gerast hér í húsinu, en um leið
missi ég ef til vill vald yfir mínum
eigin ferli, hlutverk eru ákveðin
fyrir mig.
í þessu húsi er verið að skapa
andleg verðmæti. Leiklistin er köll-
un, og það er gaman að fá að kynn-
ast lífi og aðstæðum fólks, kynnast
mannfólkinu. Þótt maður sé oft á
tíðum sundurtættur þá kynnist
maður tilfinningum sínum. Lærir
að bera virðingu fyrir þeim, vernda
þær og geyma. Þær eru andleg
verðmæti sem við leikarar gefum
þeim sem vilja skilja betur tilgang
lífsins, tilgang hversdagsins.
ALMUGINN stóð yfirvöldum ekki að baki í dómum sínum.
„DRAMATÍKIN var hjá alþýðunni,“ segir Edda Heiðrún
Backman sem leikur Helgu. Mótleikari er Ingvari E. Sigurösson.
ÓLAFÍA HRÖNN JÓNSDÓTTIR:
SÁ SIGRAR
SEM TAPAR
„GUÐRÍÐUR er mest afgerandi
karakterinn,“ segir Olafía
Hrönn Jónsdóttir sem leikur
þroskaheftu stúlkuna. „Þetta er
mjög spennandi hlutverk og
áskorun að leika þroskahefta
manneskju. Það er að sjálfsögðu
ekki nóg að afbaka sig, persón-
an verður að vera sönn.“
Ólafía Hrönn segir að Guðríður
hafi þróast smám saman. „Hún
er eins og bam,“ segir hún. „Þeg-
ar mér fínnst ég detta í Guðríði
er eins og allt verði svo einfalt,
meira svart og hvítt eða í móðu.
Ekki ósvipað og þegar maður leik-
ur neikvæða manneskju, þá lítur
maður neikvætt á hlutina í kring-
um sig. Þetta er eins og að setja
upp önnur gleraugu.
Heima var ég búin að gera mér
ákveðna mynd af persónu Guðríð-
ar, en svo kom ég á æfingu og
þá varð hún allt öðruvísi. Eg hef
hugsað mikið um hana núna með-
an æfingar standa yfir, segi stund-
um óvart setningar og maðurinn
minn spyr þá gjarnan hvort þetta
hafi verið Guðríður. Ég heyri mig
stundum tala með sömu hrynjandi
og hún. Ég hef lítillega kynnst
þroskaheftum, var til dæmis í sveit
þar sem þroskaheft kona vaf og
hef einnig komið inn á heimili fyr-
ir þroskahefta.
Annars er hvert hlutverk eins
og mynd sem kemur til mín. Ég
hugsa um þau áhrif sem ég verð
fyrir þegar ég les handritið fyrst,
og geymi þau áhrif. Hlutverk
höfða misjafnlega sterkt til
manns.“
Á síðasta ári fékk Ólafía Hrönn
fastráðningu við Þjóðleikhúsið og
segir hún það muni hafa áhrif á
daglegt líf sitt. „Það er mjög gott
að vita hvemig árið liggur, maður
sér þá nokkurn veginn munstrið
yfir veturinn.
Það er visst frelsi í örygginu.
Ég hefði þó ekki viljað fastráðn-
ingu fyrstu árin eftir útskrift.
Maður verður að beijast aðeins til
að vita hvað maður vill. Það er
góð reynsla að vinna í fijálsum
leikhópi, vera hluti af heildinni og
bera ábyrgðina. í Leiklistarskólan-
um var lögð rík áhersla á að við
værum sjálfstæðir listamenn. Við
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
vorum hvött til að gera hluti sem
okkur langaði til, höfðum þörf fýr-
ir. Ég hafði óskaplegar áhyggjur
af þessu fyrst. Spurði sjálfa mig
hvort þetta væri leiklistin sem ég
vildi, og hvernig ég ætti að hafa
áhrif.
Eins og fyrirkomulagið er í Þjóð-
leikhúsinu er ábyrgðin á herðum
leikstjórans. Ég hef því tekið þá
afstöðu að vinna með sjálfa mig
sem leikara. Mér fannst ég áður
ætíð vera að leika síðasta hlutverk-
ið mitt, og kannski á það að vera
þannig."
Guðríður verður að líkindum
ekki síðasta hlutverk hennar. Hún
segir að verkið eigi erindi til okk-
ar. „Það á ætíð við að hugsa um
hvernig manneskjur við eram.
Verkið hefur vakið migtil umhugs-
unar um það, að sá sem sigrar eða
finnst hann sigra, oft með svikum
og óheilindum, tapar samt.“
Það þroskahefta fólk sem ég
hef kynnst er yndislegt. Það er
stutt í öfgarnar hjá því eins og
hjá börnunum, stutt í hlátur og
grátur. Það sýnir ákveðið hömlu-
leysi, þorir að sýna tilfinningar og
væntumþykju sem menn gera yfir-
leitt ekki. Réttur þessa fólks var
enginn hér áður fyrr. Það gat ekki
svarað fyrir sig og jafnvel var litið
á það eins og eitt af heimilisdýrun-
um. Foreldrar Guðríðar voru sér-
stök, því þau leituðu réttar síns
sem var ekki algengt á þeim
árum.“