Morgunblaðið - 23.04.1992, Síða 16

Morgunblaðið - 23.04.1992, Síða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 1992 VÍSINDAMENN Á VILLIGÖTUM eftir Kristinn Pétursson Umræðan um „hagkvæma fisk- veiðistjórnun“ heldur áfram. í Morgunblaðinu 11. apríl sl. er frétt (á bls. 23) af „morgunverðarfundi um fiskveiðistjórnun“. Um er að ræða frétt af morgun- verðarfundi Félags viðskipta- og hagfræðinga daginn áður (10. apríl). Ekkert kemur fram hvað var í morgunmat. Yfirskrift fundarins var skv. fréttinni „íslensk fískveiði- stjórnun: Veiðigjald eða ekki?“ Frummælendur voru Ragnar Arna- son prófessor, í viðskipta- og hag- fræðideild verslunarháskólann í Bergen og Sveinn Hjörtur Hjartar- son hagfræðingur LIÚ. Fram kemur í fréttinni að báðir prófessorarnir virðast gefa sér þá forsendu að hægt sé að „byggja upp“ fiskistofna þjóðarinnar með minnkandi sókn. Þannig fullyrðir Ragnar Arnason — og er það aðal- fyrirsögn fréttarinnar — „arður af nýtingu fiskistofna gæti numið 15-25 milljörðum króna“. Bein tilvitnun í fréttina: „Ragnar segir að framangreindur arður, 15-25 milljarðar kr. á verð- lagi ársins í ár, miðist við hag- kvæma jafnstöðu þar sem fiski- stofnanir hafí verið byggðir upp í hagkvæma stærð, fiskiskipaflotinn stórlega minnkaður og tekin upp hagkvæm sókn. Af þessum þremur atriðum hafi aðeins orðið verulegur árangur í minni og hagkvæmari sókn, hitt tvennt sé að mestu ógert. Því sé aðeins fjórðungur, eða fimmtungur af væntanlegum fisk- veiðiarði framtíðarinnar til staðar nú.“ (Tilvitnun lýkur.) Að „frjósa inni“ Umræðan um fiskveiðistjórnun- ina er eiginlega „frosin inni“ í svip- aðri merkingu og þegar tölvur „frjósa fastar“, þ.e. ekkert hægt að komast, hvorki fram né aftur. Fræðimenn (af ýmsum gerðum) falla aftur og aftur í þá gryfju, að gefa sér þá forsendu að hægt sé að „byggja upp“ botnlæga fiski- stofnana með minnkandi sókn. Þessi kenning er alls ekki vísinda- lega sönnuð og engar vísindalegar vísbendingar fínnanlegar (hvorki hérlendis eða erlendis) um að þetta sé rétt! Samt slá menn um sig, — halda námskeið í „fiskhagfræði og stjórnkerfi fiskveiða" — halda „morgunverðarfundi" og rembast við að vera gáfulegir fyrir framan alþjóð við að boða fagnaðarerindið sem á samt alls engan vísindalegan bakgrunn! Þetta kallar höfundur að „fijósa inni“. Auðvitað getur fræði- mönnum orðið á eins og okkur hin- um. En — það sem verra er í þeirra tilfelli að við (þjóðin) eigum að vera — og reyndar erum — tilraunadýrin sem þessar ósönnuðu kenningar eiga að prufukeyrast enn betur á en hingað til og virðist nú enn eiga að herða róðurinn í tilraunaskyni! Gerum góða veislu betri: veislubrauð veislumatur veisluþjónusta ÓÐINSVÉ Óðinstorgi, 101 Rvk. símar 20490 & 621934 „Byggja upp“ kenningin stenst ekki Kenningarnar um að hægt sé að „byggja upp“ þorskstofninn með minnkandi sókn standast alls ekki við nánari skoðun á töflum í skýrsl- um Hafrannsóknastofnunar um „ástand nytjastofna". (Nr.25) Meðfylgjandi línurit (Nr.I) um stærð veiðistofns þorsks og nýliðun sýnir glögglega að nýliðun er betri þegar veiðistofninn er hvað minni og albest þegar veiðistofninn er minnstur eins og árgangarnir 1973, 1983 og 1984 sýna! Nýliðun er hins vegar hvað verst þegar tilrauna- starfsemin um að „byggja upp“ stofninn stendur sem hæst árin 1976-1982 og aftur til 1986, til dagsins í dag. Mikil og góð nýliðun er það sem skiptir mestu máli. Um það eru ekki deildar meiningar. Nýliðun er albest þegar veiðistofn þorsks er í lágmarki eins og árgang- arnir 1973, 1983 og 1984 vitna sjálfir um og því ekkert hættulegt að hafa þorskstofninn Iítinn. Þetta sýna meðfylgjandi línurit glögg- lega. Þessi línurit eru unnin upp úr skýrslum Hafrannsóknastofnun- ar um „ástand nytjastofna“ og er nú ekki í kot vísað! Mistökin við fiskveiðistjórnun undanfarinna ára virðast þannig samkvæmt þessu vera að veiða ekki meira í kjölfar góðrar nýliðun- ar og halda þannig góðri nýliðun. Beitilönd smærri þorsks virðast ekki nægilega stór til þess að hægt sé að „byggja upp“ veiðistofninn eins og reynt hefur verið (nieð of- stjórn) án árangurs í tvö skipti (1976-1982 og 1986 til dagsins í dag). Þrátt fyrir þessar staðreyndir er ofstjórninni haldið til streitu og jafnvel gefíð í skyn að þeir sem ekki makka með séu skrýtnir(!) Til- raunastarfsemin virðist bara hafa orðið til lakari nýliðunar og þar með, — að öllum líkindum til stór- tjóns! Léleg veiði á togurum í dag staðfestir hringavitleysuna. Þetta eru staðreyndir en ekki kenningar. Þetta eru staðreyndir úr töflum Hafrannsóknastofnunar um „ástand nytjastofna". Tímabilið sem undirritaður hefur valið til sam- anburðar er 1972-1990, þ.e. eftir hafísárin. Þorskstofninn í dag verð- ur ekki látinn éta mat sem var til í hafínu 1950! Þá virðast beitilönd smáþorsks hafa verið hagstæðari. Nú í dag eru skilyrðin verri en 1950 og því óraunhæft annað en taka tiilit til þess. Þar að auki eru hvala- stofnar langtum stærri nú og fugla- stofnar líka auk afar takmarkaðrar þekkingar á ótal fiskistofnum um- hverfis landið sem við nýtum sára- lítið og sUma hverja ekki neitt! Þannig bendir allt til þess að áróður- inn um „of mikla sókn“ eigi sér hvergi stoð í veruleikanum. Meðfylgjandi línurit (nr. II) um fylgni nýliðunar með vaxandi stærð veiðistofns þorsks, sýna að nýliðun versnar um 46% við vaxandi stækk- un stofnsins! Þetta línurit ér sömu- leiðis unnið upp úr töflum í skýrsl- um Hafrannsóknastofnunar og eru þetta þau skástu gögn sem tiltæk eru til þess að reyna að meta þess- ar staðreyndir. A þá kannski ekki að taka mark á þessum gögnum?(!) Fræðimenn prédika bara blákalt „að arðurinn geti stóraukist" við enn meiri „uppbyggingu" af veiði- stofni þorsks og annarra nytjafiska, þó svo staðreyndir sýni allt annað! Höfundi blöskrar bíræfni þessara „fræðimanna“ að standa sífellt í sömu fullyrðingunum um „aukinn afrakstur" „með minnkandi sókn“ þegar það blasir við að þessir fræði- menn hafa ekki lesið heimadæmin sín betur en raun ber vitni. Koma ólesnir í skólann og fullyrða hluti sem hvergi standast! Á ekki að setja þessa menn í skammarkrókinn? Of stór floti og sóknarþungi Sífellt er klifað á „of stórum flota“. Þess ber þá að geta að „fræðimenn" nota tölur Hafrann- sóknastofnunar um „sóknarþunga". Þær tölur eru ekki byggðar á stað- reyndum um um stærð flotans á íslandsmiðum, ekki eftir brúttó- rúmlestum, ekki eftir orkugetu flot- ans, ekki eftir orkunotkun, ekki eftir stækkun möskva í botnvörpu um 300% ekki eftir útfærslu land- helginnar, ekki eftir friðun svæða, ekki eftir skammtímalokun svæða, ekkieftir breytilegum sjávarskilyrð- um, ekki eftir eftir stóraukinni sókn núverandi flota í aðra fiskistofna en þorsk, o.s.frv. Ekkert af þessu er með í dæminu um „útreiknaðan sóknarþunga". Tölurnar um sóknarþungann hjá Hafrannsóknastofnun eru „reiknað- ar út“ út frá stærð þorskstofns- ins!(?) Þannig þýðir lítill þorskstofn að sóknin hafi verið mikil, - en stór þorskstofn að sóknin hafi minnkað! Útreikningar af þessu tagi eru al- gjör rökleysa og standast engan veginn. Það er ámælisvert að prófessorar í Háskóla íslands (og víðar) skuli ekki geta reiknað sjálfir eigin heimadæmi út frá staðreyndum um flotann eins og rakið var hér að framan. Raunveruleg gögn um sóknarþunga eru hvergi til! Þess í stað er notast við „útreikninga" Hafrannsóknastofnunar um sókn- arþunga sem er algjörlega ónothæf rökleysa! Nenna þessir fræðimenn ekki að reikna þetta sjálfir og vera vísinda- MYND 1 MYND 2 Kristinn Pétursson „Hinn grátlegi sann- leikur er sá að flotinn er alls ekkert of stór. Sj óndeildarhringur okkar er bara allt of lítill. Það eru til ótal vannýttir fiskistofnar og risavaxin verkefni hér í hafinu kring um okkur.“ legir í alvöru? Hvað á svona drullu- sokkaháttur að þýða? Hinn grátlegi sannleikur er sá að flotinn er alls ekkert of stór. Sjóndeildarhringur okkar er bara allt of lítill. Það eru til ótal vannýttir fiskistofnar og risavaxin verkefni hér í hafinu kring um okkur. Þrjúhundruð fiskistofnar á landgrunni okkar eru til vitnis um að þetta er rétt! Málið snýst um að ná tökum á því að nýta fleiri fiskistofna, þannig að arðsemi verði af. Stórauka má nú þegar sókn (með arðsemi) í t.d. úthafskarfa, langhala, gulllax og kolmunna svo dæmi séu tekin. Væri ekki vísindan- legra að snúa sér að vannýttu stofn- unum og hætta þessu helvítis bulli um „of stóran flota“. Svo langt erum við komnir inn í hringavitleysuna að smábátar eru brenndir í viðurvist lögreglunnar til þess að minnka flotann! Nýlegt dæmi í Vestmannaeyjum um borða- lagða menn að elta háaldraðan mann við að sækja sér í soðið er ekki minna hneyksli! Smábátar eru ódýrasta aðferðin til þess að draga björg í bú víða á landinu! Takmörk- un á veiði smábáta bætir ekkert nýliðun þorkstofnsins og því eðlilegt að veiðar þeirra verði nánast fijáls- ar. Menn hljóta að verða að hafa bætt nýliðun þorskstofnsins í huga sem meginmarkmið við alla ákvarð- anatöku við stjórnun. Hvar eru gögn prófessoranna um flotastærð og nýliðun? Geta þeir rökstutt mál sitt? Kvótasala Rögnvaldur Hannesson sagði, samkvæmt nefndri frétt í Morgun- blaðinu, að „veiðigjaldi verði best komið á með því að kvóti sé boðinn Út“. Nefndur prófessor þyrfti að sækja tíma í lögfræði um fijálsa sölu á atvinnuréttindum annarra áður en hann og fleiri ganga lengra í fullyrðingum af þessu tagi. Það getur engan veginn staðist að atvinnuréttindi fólks gangi kaup- um og sölum hvorki á uppboði né eins og nú er gert. Atvinnuréttindi í sjávarútvegi eru áunnin eignar- réttindi. Vísa má í álit Lagastofnun- ar Háskóla íslands dagsett 1. maí 1990 í þessu sambandi. Það eru ekki bara útgerðarmenn sem eiga slík atvinnuréttindi. Aðrir sem starfa við sjávarútveg eru líka ís- lenskir ríkisborgarar með sömu mannréttindin, — eða ætlar einhver í alvöru að halda öðru fram! Núverandi kvótasölurugl fer fram vegna þess að atvinnuréttindi sjómannsins, fiskverkandans og fiskverkamannsins voru framseld útgerðarmönnum fyrir mistök Al- þingis! Auðvitað verður þessu rugli breytt! Alþingismenn eru skyldugir til þess að lagfæra þessi mistök! Það væri eftir sem áður kjörið verk- efni fyrir áhugasama fræðimenn í vandræðum með sjálfa sig að byija á því að hjálpa til við að láta skil- greina öll þessi grundvallaratriði áður en menn vaða um víðan völl með speki sem hvergi stenst. Sveinn Hjörtur Hjartarson hag- fræðingur LÍÚ kom lítillega inn á réttarmálefni á nefndum fundi með því að segja: (skv. fréttinni) „Rétt er að geta þess hér að Lagastofnun Háskóla íslands telur að uppboð á kvóta stangist á við þá grein í stjórnarskrá landsins sem kveður á um lögverndun atvinnuréttinda." Sjáum til! LÍÚ_ líka á réttri leið! Hvað finnst LÍÚ um meðhöndlun á „lögvernduðum atvinnuréttindum" sjómanna og hver er munurinn á uppboði á atvinnuréttindum ( skv. hugmyndum Rögnvaldar) — eða núverandi millifærslum? Meira að segja heilu fjölskyldurnar (vinnu- hjúin) eru millifærð með kvótanum! Innan skamms hyggst sjávarút- vegsráðuneytið heíja sölu á mann- réttindum úr „Hagræðingarsjóði" til viðbótar því að vera aðalumboðs- menn í braski með mannréttindi þvers og kruss um landið! Frá villigötum Umræða um þessi mikilvægu mál þarf að halda áfram. Við verðum að komast út úr þessari „frosnu" umræðu um gömlu klisjurnar sem ekki standast. Við verðum að kom- ast út af þessum villigötum sem við erum á. Franskur spekingur að nafni Popé sagði eitt sinn: „Enginn þarf að skammast sín fyrir að hafa haft rangt fyrir sér. Það sýnir bara að hann er vitrari í dag en hann var í gær.“ Höfundur stundar atvinnurekstur og var þingmaður Sjálf- st-æðisflokksins á Austurlandi 1988-1991. Veiðistofn og nýliðun þorsks 1972-1989 Mynd 2: 450----T------------ Nýliðun, • 1973 millj. 3ja ára 1984 ^ seiða, færð á klakár 350 1983 300- 1972 Samkvæmt samanburði sem unninn er upp úr skýrslum Hafrannsóknar- stofnunar þá er þetta samband þannig að fylgni nýliðunar við heildarstofn er neikvæð um 46%. 1986, 1982 1981J 1977 1978 1988 1979 l---------1 l l-----------------------1 I----------------1---------1---------1--------1 700 800 900 1000 Veiðistofn, þús. tonn 1400 1500 1600

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.