Morgunblaðið - 17.05.1992, Qupperneq 4

4 FRETTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAl 1992
ERLENT
Imelda Marcos býður yfirvöldum á Filippseyjum birginn;
Hyggst hunsa málshöfðanir
INNLENT
vikuna 9/5-15/5
Tæpir þrír
milljarðar til
greiðslu á
skuldum
sjávarútvegs
Samkvæmt stjórnarfrumvarpi
sem lagt var fram á Alþingi í
fyrradag verður innstæðum á
reikningum einstakra framleið-
enda í Verðjöfnunarsjóði sjávarút-
vegsins varið til greiðslu afborg-
ana og vaxta af skuldum þeirra
1. júní næstkomandi. Verði frum-
varpið að lögum er gert ráð fyrir
að tæplega 2.700 milljónum verði
varið til lækkunar á skuldum
þeirra framleiðenda sem mynda
innstæður í Verðjöfnunarsjóði
sjávarútvegsins, en auk þess verð-
ur um 278 milljónum ráðstafað
til lífeyrissjóða sjómanna.
Ný lög um LÍN
Ný lög um Lánasjóð íslenskra
námsmanna voru samþykkt á Al-
þingi á föstudag með 30 atkvæð-
um stjórnarliða gegn 24 atkvæð-
um stjórnarandstæðinga. Mikið
hafði verið deilt um frumvarpið,
en það var rætt á þingi í alls 42
klukkustundir.
Greiðslukortaþj ónusta
á bensínstöðvum
Greiðslukortaþjónusta hefur
verið tekin upp á nær öllum bens-
ínstöðvum á landinu. Aætlað er
að þessi þjónsta muni kosta olíufé-
lögin um 140 milljónir og að
kostnaðurinn komi að einhveiju
leyti fram í hækkuðu bensínverði.
Landsbankinn lækkar vexti
21. maí
Bankaráð Landsbankans ákvað
að vextir bankans yrðu lækkaðir
á næsta vaxtabreytingadegi, 21.
ERLENT
Lítil friðar-
von í Bosníu
HART var barist í Bosníu-
Herzegovínu í síðustu viku og
aðallega um höfuðborgina,
Sarajevo. Vopnahlé, sem Serbar
og júgóslavneski sambandsherinn
boðuðu til, stóð í tæpan sólarhring
og aðrar tilraunir til að þagga
niður í vopnunum komu fyrir ekki.
Segja múslimar í borginni, að
Serbar ætli að leggja hana undir
sig og talsmenn Evrópubanda-
lagsins eru orðnir úrkula vonar
um, að unnt verði að stilla til frið-
ar. Er nú beðið eftir, að vestræn
ríki grípi til harðra refsiaðgerða
gegn Serbíustjórn.
Sjálfstæðisyfirlýsing ógilt
ÞING Úkraínu ógilti í vikunni
sjálfstæðisyfirlýsingu þingsins á
Krím en skaginn var áður í Rúss-
landi. Var hann færður Úkraínu
að gjöf árið 1954 en Rússar eru
í meirihluta meðal íbúanna. Sam-
þykkti þingið þar fyrst að lýsa
yfir sjálfstæði en bætti síðar við,
að landshlutinn væri hluti af
Úkraínu. Eru þessar misvísandi
samþykktir einn anginn af alvar-
legum deilum Rússa og Úkraínu-
manna. Lét Leoníd Kravtsjúk,
forseti Úkraínu, svo um mælt um
sjálfstæðisyfirlýsingu Krímar, að
hún hefði skapað hættu á stríði
milli ríkjanna.
Ólga á þýskum vinnumarkaði
OPINBERIR starfsmenn í Þýska-
landi felldu miðlunartillögu, sem
mai. Vextir óverðtryggðra útlána
munu lækka um 1% og verð-
tryggðra útlána um 0,4%. Útláns-
vextir Landsbankans verða eftir
21. maí þeir sömu eða lægri en
vextir annarra innlánsstofnana
nú. Vextir á ákveðnum flokkum
innlána lækka nokkuð.
Sautján ára stúlka lést
í umferðarslysi
Sautján ára gömul stúlka lést
í umferðarslysi á mótum Sæbraut-
ar og Holtavegar á mánudaginn.
Stúlkan sat undir stýri kennslubif-
reiðar og var í ökutíma er árekst-
urinn varð.
Byssumaður gafst upp fyrir
vopnuðum lögreglumönnum
Rúmlega tvítugur byssumaður
gafst upp fyrir vopnuðum lög-
reglumönnum eftir tæplega
þriggja klukkustunda umsátur um
heimili hans. Maðurinn hafði skot-
ið 25 ára gamlan gest sinn í and-
litið með kindabyssu og síðan
hleypt af fleiri skotum út um
glugga á íbúðinni og inni í henni.
Samskip hf. fá 65% sjó-
flutninga varnarliðsins
Flutningadeild bandaríska sjó-
hersins samþykkti tilboð Sam-
skipa hf. og hollenska skipafé-
lagsins Van Ommeren í sjóflutn-
inga fyrir varnarliðið á íslandi til
eins árs. Samskip fær 65% flutn-
inganna í sinn hlut.
fulltrúar þeirra og ríkisins höfðu
samþykkt eftir 11 daga verkfall.
Forsvarsmenn ríkisstarfsmanna
lýstu þó yfir áður en atkvæða-
greiðslan hófst, að ekki yrði endi-
lega farið í nýtt verkfall þótt til-
lagan yrði felld en staðan, sem
upp er komin, er mjög snúin, jafnt
fyrir ríkisstarfsmenn sem ríkis-
valdið. Verður framhaldið rætt á
fundi opinberra starfsmanna 25.
maí. Þann dag geta einnig skollið
á verkföll málmiðnaðarmanna en
samningaviðræður við þá fóru út
um þúfur í vikunni.
Valdarán í Azerbajdzhan
Þjóðfylkingin í Azerbajdzhan tók
völdin í sínar hendur á föstudag
og hafnar voru viðræður um af-
sögn Ayaz Mútalíbovs forseta.
Stuðningsmenn fyikingarinnar
náðu forsetahöllinni á sitt vald og
sveitir forsetans veittu enga mót-
spyrnu. F’yrr í vikunni hafði az-
erska þingið endurkosið Mút-
alíbov í forsetaembætið og hann
boðaði einræði í landinu og bann-
aði stjórnmálaflokka.
Manila. Reuter.
IMELDA Marcos, ekkja Ferdin-
ands Marcos, fyrrverandi ein-
ræðisherra Filippseyja, kvaðst
í gær ætla að hunsa hvers kyns
málshöfðanir yfirvalda gegn
sér.
Imelda Marcos á yfir höfði sér
ákærur í 50 atriðum fyrir spillingu
og skattamisferli. Stjórn landsins
sakar fjölskyldu einræðisherrans
fyrrverandi um að hafa dregið sér
10 milljarða dala, um 600 millj-
arða ÍSK, á 20 ára valdatíma hans.
Marcos var á meðal frambjóð-
endanna sjö í forsetakosningunum
á Filippseyjum í síðustu viku og
varð sjötta í röðinni, með um 10%
atkvæða. Hún sakaði andstæðinga
sína í gær um stórfellt kosninga-
svindl og sagði að kosningarnar
hefðu algjörlega mistekist.
Þegar aðeins 14,5% atkvæða
höfðu verið talin í gær var Fidel
Ramos, fyrrverandi yfirmaður
hersins, enn með nauma forystu
og Miriam Santiago, nefnd
„Járnfrú austursins", var í öðru
sæti. Hún sakaði stuðningsmenn
Ramos einnig um kosningasvindl
og sór þess eið að efna til fjölda-
funda út um allt land til að mót-
mæla því.
Rætt um áhrif fjölgunar
aðildarríkja innan EB
MIKLAR umræður eiga sér
stað innan aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins þessa dagana um
umfang þeirra breytinga sem
gera verður á stofnunum og
stjórn bandalagsins til þess að
fjölga megi aðildarríkjunum
um fimm eða sex.
Samkomulag er um að fjölgun
um þtjú ríki muni ekki krefj-
ast róttækra aðgerða. Nóg væri
að fjölga þingmönnum á Evrópu-
þinginu og bæta við framkvæmd-
astjórum auk þess að rýma fyrir
starfsmönnum frá nýju aðild-
arríkjunum innan stofnana EB. I
nýbyggingu ráðherraráðsins sem
rís nú í Brussel er a.m.k. gert ráð
fyrir fimmtán aðildarríkjum. A
meðan umræðan í aðildarríkjun-
um hefur meira og minna ein-
skorðast við inngöngu þeirra ríkja
sem umsóknir hafa sent hefur
framkvæmdastjórnin, með Jacq-
ues Delors forseta og Frans
Andriessen framkvæmdastjóra í
broddi fylkingar, horft til framtíð-
ar og fjallað um skipulag banda-
lags sem hefði 25 til 30 aðildar-
ríki. Ljóst þykir að gera þurfi
meira en að lappa upp á núver-
andi skipulag til að mæta þeirri
stækkun.
Kobbi klikkaði og
smælingjarnir
Sá hluti bresku pressunnar sem
gerir út á kjaftasögur af fólki og
„þriðjusíðu kvendi“ taldi einsýnt
í vikunni að „Kobbi“ væri „klikk-
aður“ (Jacques is mad) og viðraði
hugmyndaríkar vangaveltur um
fyrirætlanir framkvæmdastjór-
ans. Hann hefði ásett sér að gera
smærri aðildarríki EB að hornrek-
um og annars eða þriðja flokks
meðlimum í Evrópubandalaginu.
Ákveðið væri að Bretar sem taka
við forsæti í ráðherraráði EB 1.
júlí yrðu síðasta aðildarþjóðin sem
gegndi því embætti. Frá og með
næstu áramótum hygðist Delors
stjórna Evrópu með tilskipunum
úr því Napó-
leons-hásæti
sem hann væri
búinn að reisa
sér í Brussel.
Bresku götu-
blöðin eru ekki
BAIiSVIÐ
Skopmyndateiknari breska
tímaritsins The Economist virð-
ist sammála þeim sem segja að
Jacques Delors, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópubanda-
lagsins, hafi reist sér eins konar
Napóleons-hásæti í Brussel.
aðildarríki stæðu jafnfætis í
stjórnskipulagi og umræðum
bandalagsins. Delors sagði jafn-
framt að ekki stæði til að leggja
fram tillögur um framtíðarfyrir-
komulag EB á leiðtogafundi band-
alagsins í Lissabon í júní. Delors
hefur hins vegar áður sagt að slík-
ar tillögur yrðu kynntar leiðtogun-
um og hætt væri við að þær yrðu
a.m.k. sumum þeirra áfall. Innan
framkvæmdastjórnar EB hefur
verið unnið að því að meta áhrif
Ijölgunar aðildarríkja á stjórn og
ákvarðanir innan bandalagsins frá
því á síðasta hausti. .úndir-
búningsvinnan var að mestu unn-
in af lágt settum embættismönn-
um sem settu á blað allt sem þeim
datt í hug um þessi efni. Ohjá-
kvæmilega lak hluti af þessu efni
til íjölmiðla og annarra löngu áður
______________ en þeir sem
Kristófer M. Kristinsson
skrifar frá Brussel
ein um þessi viðhorf. Ljóst er að ur þess efnis hvort framandleg
endanlega áttu
að bera ábyrgð
á því höfðu
fjallað um það.
Þar mátti m.a.
sjá vangavelt-
Dönum sem voru ótæpilega mat-
aðir á tilvitnunum úr bresku blöð-
unum leist ekki á blikuna og and-
staðan við Maastricht-samkom-
ulagið jókst að mun. Uffe Elle-
mann-Jensen utanríkisráðherra
Danmerkur krafði Delors skýr-
inga á ráðherrafundi í Brussel á
mánudag.
Þetta er lygi, segir Delors
Á þriðjudag sagði Delors í
Strasbourg að þær fréttir sem
sagðar hefðu verið af hugmyndum
hans um breytta stjórnarhætti EB
væru upplognar. Það hefði aldrei
hvarflað að honum að stinga upp
á neinu af þessu tagi'. Sjálfur
væri hann eindreginn stuðnings-
maður þess að smærri og stærri
trúarbrögð á borð við múhameðs-
trú væru samræmanleg aðild að
EB og evrópskri menningu yfir-
leitt. I umfjölluninni var möguleg
aðild allra Evrópuríkja, frá
Atlantshafi til Úralfjalla og jafn-
vel enn austar, skoðuð. Það var
þess vegna óhjákvæmilegt að
ýmsar undarlegar athugasemdir
skytu upp kollinum. Það eru flest-
ir sammála um að fram að alda-
mótum verði aðildarríkjum ekki
fjölgað um fleiri en fjögur til
fimm. Innan núverandi aðildar-
ríkja er litið svo á að best sé að
undirbúa stækkun bandalagsins á
meðan aðildarríkin eru einungis
tólf enda sé auðveldara að ná
samkomulagi með tólf ríkjum en
fimmtán eða sextán.
Ilvað vilja menn?
Alkunna er að þeir sem lengst
vilja ganga í samstarfi Evrópu-
ríkja innan EB telja fastbundið
sambandsríki mað sameiginlegri
ríkisstjórn og þingi en mjög sjálf-
stæðum héraðseiningum lokatak-
markið. Aðrir hafa uppi Vanga-
veltur um eins konar bandaríki
Evrópu, ólíkum Bandaríkjum
Norður-Ameríku. Flestir vilja þó
gera það sem nauðsynlegt er til
að tryggja frið og efnahagslegar
framfarir í álfunni. Stuðnings-
menn sambandsríkis (svokallaðir
„federalistar") eiga það sameigin-
legt að vera á móti stækkun band-
alagsins. Þeir telja að núverandi
aðildarríki eigi að njóta ávaxta
erfiðis síns. Þeir sem ljærst standa
frá sambandssinnum eru hins
vegar líklegir til að fullyrða að
Evrópska efnahagssvæðið (EES)
sé framtíðarlandið, hugsanlega
með aukinni tollasamvinnu. Mörg-
um virðist Ijóst að ákafamenn inn-
an framkvæmdastjórnar EB hafi
tekið flugið of hátt í kjölfar sjónar
á þeirri jörð sem flestir Evrópu-
menn standa föstum fótum á, líkt
og börn sem gleyma sér í hita
leiksins.
Allir niður á jörðina aftur
Bretar taka við forsæti í ráð-
herraráði EB 1. júlí. Douglas
Hurd, utanríkisráðherra Bret-
lands, hefur lýst því yfir að hvorki
hann né aðrir breskir ráðamenn
ætli að taka þátt í endalausum
vangaveltum um „stofnana-band-
orm“ Delors. Samkomulagið frá
Maastricht og innri markaður
bandalagsins séu ærin viðfangs-
efni í nánustu framtíð. Ástæða
sé til að láta þar við sitja. Fast-
lega er búist við að samningar
við ný aðildarríki verði forgangs-
verkefni í forsetatíð Breta. Það
er þess vegna líklegt að aðildar-
samningar §vía, Finna, Austur-
ríkismanna og hugsanlega
Möltubúa verði á dagskrá strax í
haust þó að af aðild geti ekki
orðið fyrr en 1995-1996. Bretum
hefur löngum verið það til skap-
raunar að aðildarríkin á megin-
landinu saka þá í hátíðarræðum
um skort á Evrópuhugsjón. Þetta
þykir Bretum súrt í broti sérstak-
lega vegna þess að þeir standa
sig best aðildarríkjanna í að taka
upp reglur og samþykktir EB.
Þeir eru lengst komnir og standa
best að vígi í undirbúningi sínum
fyrir innri markaðinn, en Evrópu-
hugsjónarmenn á borð við Frakka
standa illa og ítalir sem eru alla
jafna hávaðamenn um evrópska
samvinnu eru skemmst allra á veg
komnir. Það er þess vegna við-
búið að Bretar taki þau verkefni
sem liggja fyrir föstum tökum.
Ræða Elísabetar drottningar á
Evrópuþinginu þykir hafa staðfest
þann ásetning ríkisstjórnar Johns
Majors að taka að fullu þátt í
samstarfinu innan EB en líða að
sama skapi enga ævintýra-
mennsku um framtíð samstarfs-
ins.