Morgunblaðið - 06.06.1992, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1992
Reuter
Díana prínsessa ásamt rokkstjörnunni Eric Clapton á frumsýningn
myndarínnar „Rush“ en hún fjallar um lögreglumann, sem ánetjast
eiturlyfjum. Díana er verndari félagsskaparins „Tuming Point“ en
hann reynir að hjálpa þeim, sem em ofurseldir eiturfíkninni.
Breska blaðið Daily Mail:
Díana reyndi að
stytta sér aldur
London. Reuter.
DÍANA prinsessa reyndi að fyrirfara sér með stórum lyfja-
skammti fyrir sex áram þegar hún var á „barmi örvæntingar“
vegna erfiðleika í hjónabandi hennar og Karls prins og ríkisarfa.
Var þessu haldið fram í breska blaðinu DaUy Mnil í gær.
Haft er eftir ónefndum heimilda-
mönnum í konungshöllinni, Buck-
ingham Palace, að sjálfsmorðstil-
raunin hafí verið eins konar neyð-
aróp Díönu eða beiðni um hjálp.
Þegar hún hefði verið búin að
gleypa pillumar hefði hún hringt
strax í eiginmann sinn og hann
kallað til lækni. Varð henni því
ekki meint af.
Daily Mail hefur söguna úr ann-
arri af tveimur bókum, sem eru
að koma út, og Ijalla báðar um
hjónaband Díönu og Karls. í þeim
er henni lýst sem mjög óhamingju-
samri og þeim hjónum báðum en
sagt er, að hún sé búin að sætta
sig við að lifa í „ástlausu" hjóna-
bandi.
Hjónabandserfiðleikar breska
kóngafólksins hafa verið fréttaefni
í langan tíma og samkvæmt skoð-
anakönnunum hafa þeir dregið
verulega úr.virðingu almennings
fyrir konungsQölskyldunni. Birtist
það meðal ánnars í vaxandi kröfum
um, að drottningin fari að greiða
tekjuskatt.
Hætta á pólitísku öngþveiti í Póllandi:
Walesa sakaður tim stuðn-
ing við gömlu valdaöflin
FALL ríkisstjórnar Jans Olszewskis í Póllandi er eitt táknið til við-
bótar um þá pólitísku kreppu sem heijar á landið. Lífskjörum hef-
ur hrakað um helming á tveimur ámm og mikiUar ólgu gætir með-
al almennings. Undir niðri er líka enn háð hörð barátta milli gamla
kerfisins og þess nýja og hefur ekki síst Lech Walesa forseti þótt
gegna þar undarlegu hlutverki. Rafvirkinn frá skipasmíðastöðinni
í Gdansk, persónugervingur baráttu sjálfstæðu verkalýðshreyfingar-
innar Samstöðu gegn stjóra kommúnista á síðasta áratug, sætir nú
harðri gagnrýni fyrrum stuðningsmanna sinna. Walesa er sagður
vera með einræðistilburði í embætti forseta og jafnvel sakaður um
að styðja við bakið á fyrrum valdastéttinni innan hersins og leyni-
þjónustunnar. Þegar pólskir verkamenn söfnuðust saman nýlega
fyrir utan forsetahöllina til að mótmæla aðhaldsaðgerðum ríkis-
stjómarinnar gerðu þeir hróp að honum þegar hann birtist á svölun-
um. KöU hans: „Ég stend með ykkur,“ drukknuðu í hávaðanum.
í grein í breska tímaritinu Spect-
ator segir Marek Matraszek, yfír-
maður Varsjárdeildar Jagiellonian-
stofnunarinnar, að því miður séu
Pólveijar, ólíkt t.d. Tékkum, ekki
enn búnir að gera hreint fyrir sín-
um dyrum hvað varðar gömul
tengsl við sovésku leyniþjónustuna
KGB og leyniþjónustu sovéska
hersins, GRU. Sorglegast við
áframhaldandi Rússlandsþjónkun
Pólveija sé þáttur Walesas. „Vest-
urlönd líta réttilega á WaJesa sem
tákn fyrir fall kommúnismans í
Austur-Evrópu og það hentar
markmiðum Pólverja að senda
hann utan í opinberar heimsóknir.
Þar heldur hann ræður, sem búið
er að semja fyrirfram - á margan
hátt líkt og garðyrkjumaðurinn í
bók Jerzys Kosinskis Fram í sviðs-
ljósið - og spakmæli hans eru túlk-
uð sem alþýðleg heilræði verka-
mannsins sem náði frama. Fáir á
Vesturiöndum gera sér hins vegar
grein fyrir að leiðtogi Póllands er
þegar best lætur hafður að háði í
heimalandi sínu og er - eins og
margir þeirra sem kynnst hafa
honum vel halda nú fram - lýðræð-
inu hættulegur þegar verst lætur."
Matrazek segir alla þá ráðgjafa
Lech Walesa
sem studdu forsetann áður fyrr
hafa yfírgefíð hann. Þeim til skelf-
ingar hafí hann ekki notað hina
pólitísku hæfileika sína í þágu
umbóta fyrir landið heldur á þann
eina hátt sem hann kunni, nefni-
lega til að halda í og bæta við eig-
in völd. Þar sem hann eigi engan
eigin stjómmálaflokk geti hann
einungis gert þetta með því að ráð-
ast á hvem þann stjómmálamann
sem virðist líklegur til að geta ógn-
að honum. Hann standi því uppi
einn og yfirgefínn. Þetta hafí leitt
til þess að hann hafí leitað eftir
stuðningi hjá þeim tveimur öflum
sem fæstir áttu von á, kommúnista-
hershöfðingjum og skriffínnum úr
gömlu valdastéttinni sem nú gera
það gott í nýja markaðskerfinu.
Þetta undarlega bandalag hafí
meðal annars gert það að verkum
að skjólstæðingar Walesa innan
hersins hafi getað unnið gegn nán-
ari tengslum við Atlantshafsbanda-
lagið og í staðinn haldið í gömlu
tengslin við Rússland. Segir í grein-
inni að það hafí líka einungis verið
fyrir tilstuðlan þáverandi forsætis-
ráðherra, Bieleckis, að Walesa hafí
ekki sent heillaóskaskeyti til þeirra
er stóðu að uppreisnartilrauninni í
Moskvu í ágúst í fyrra. Matraszek
rekur einnig hvemig forsetinn hafí
misnotað gömlu leyniþjónustuna í
eigin þágu, segir frá ýmsum
skuggalegum fjársvikamálum
tengdum nánum aðstoðarmönnum
hans og fullyrðir að ekkert hafi
verið gert til að leysa upp njósna-
net KGB og GRU innan og utan
stjómkerfísins. „Það er sorglegt
að þurfa að segja eins og er að
forseti Póllands, sem hefur gert svo
margt fyrir landið sitt, er helsta
hindmnin í vegi þess að þetta megi
takast. En rétt eins og það er vegna
Walesa að maigir hafa þagað um
þetta fram til þessa þá er það vegna
Póllands sem nú er kominn tími til
að segja sannleikann," lýkur hann
greininni.
Það var einmitt vegna ágrein-
ings um uppgjör við fortíðina sem
ríkisstjóm Olszewskis féll. Forset-
inn krafðist þess að hún færi frá
eftir að ríkisstjómin hafði dreift
listum með nöfnum stjómmála-
manna sem átt höfðu samstarf við
gömlu öryggislögregluna.
Kjósendur gleymdust á
ævintýraferðalaginu
Evrópubandalagið í vanda:
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðains.
ÞAÐ moidviðri sem úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Danmörku
þyrlaði upp er cngan veginn um garð gengið og ekki er ólíklegt
að margar þeirra athugasemda sem látnar hafa verið falla síð-
ustu daga hafi byggst á fljótfærai. Utanrikisráðherrar Evrópu-
bandalagsins komust að þeirri niðurstöðu í Ósló að halda Maa-
stricht-samkomulaginu pólitískt til streitu þrátt fyrir augljósa
tæknilega og lagalega galla á þvi að staðfesta samninginn. Sér-
fræðingum ber saman um að. samkvæmt ákvæðum Rómarsáttmál-
ans sé samkomulagið frá Maastricht niður fallið. Stjórnmálamenn
visa hins vegar til þess að með pólitískri samstöðu verði aðildar-
ríkjunum ekki skotaskuld úr því að finna leiðir til að yfirstíga
þær tæknilegu og lagalegu hindranir sem era í vegi Evrópu-
samranans eftir kosningamar í Danmörku. Hins vegar er Ijóst
að sum aðildarríkjanna, sérstaklega Bretland, hafa blendnar til-
finningar gagnvart slíkum kenningum.
Teiknari danska dagblaðsins Berlingske Tidende telur að hlnt-
skipti danska utanríkisráðherrans á evrópskum vettvangi verði
ekki öfundsvert eftir að Maastricht-samkomulaginu var hafnað
í þjóðaratkvæðagreiðslu. „Þetta er Uffe frá Danmörku,“ segir í
texta myndarinnar.
Fram að þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni voru taldar allar líkur á því
að danska þjóðin samþykkti, ef
til vill með naumum meirihluta,
en það hvarflaði ekki að neinum
að Danir myndu fella samninginn.
Svo vissir voru leiðtogar EB um
að kjósendur þeirra tækju mögl-
unarlaust samkomuiaginu sem
gert var á fundinum í Maastricht
að engum kom til hugar að setja
ákvæði í samninginn um það hvað
skyldi gera ef eitthvert ríkjanna
felldi hann, slíkt er annars venja
í alþjóðasamningum. Ahrif úrslit-
anna í Danmörku eru þegar farin
að segja til sfn, í Noregi er vax-
andi andstaða við aðild að EB,
53% eru á móti en 33% fylgjandi
samkvæmt nýrri skoðanakönnun,
og í Svíþjóð voru í nýlegri könnun
45% á móti aðild en einungis 28%
fylgjandi. Þó svo að Danir hafí
alla tíð haft nokkra sérstöðu í
Evrópusamrunanum ásamt Bret-
um verður ekki séð að tryggt sé
að kjósendur í öðrum aðildarríkj-
um EB samþykki Maastricht-
samkomulagið þar sem þeim verð-
ur gefínn kostur á að greiða at-
kvæði um það.
frar og Frakkar kjósa
írar munu greiða atkvæði 18.
júní um samkomulagið en þær
kosningar snúast að miklu leyti
um afstöðu írskra stjómvalda til
fóstureyðinga sem samkvæmt
evrópskum skilgreiningum er
þjónusta sem fólk á rétt á og
hvorki kirkja né ríkisstjóm á Ir-
landi getur synjað þegnunum um
að sækja þangað sem þeim hent-
ar. írar haifa og áhyggjur af sam-
eiginlegu hemaðarsamstarfí EB
og óttast um hlutleysi sitt sökum
sameiginlegrar utanríkisstefnu
bandalagsins. Irska stjómin full-
vissar önnur aðildarríki EB um
ömggan sigur Evrójjusamrunans
í kosningunum á Irlandi og er
staðráðin í að láta einskis ófreist-
að til þess að svo verði.
Sú ákvörðun Francois Mitterr-
ands, forseta Frakklands, að boða
til þjóðaratkvæðagreiðslu um
Maastricht kom nokkuð á óvart
þó svo að flest þyki benta til þess
að yfirgnæfandi meirihluti kjós-
enda sé samkomulaginu fylgjandi.
Samkvæmt skoðanakönnunum
em rúmlega 70% Frakka fylgj-
andi Maastricht-samningnum en
andstæðingar hans á Frakklandi
fullyrða að flóttinn úr stuðningsl-
iðinu sé a.m.k. 2% á hverri viku.
Það þykir og ljóst að franska
stjómarandstaðan muni eiga í
umtalsverðum erfíðleikum með að
leggjast eindregið gegn Evróp-
usammna í kosningum.
í Ijósi þess að endanleg við-
brögð aðildarríkjanna við úrslitun-
um í Danmörku geta ekki legið
fyrir fyrr en í lok þessa árs að
lokinni umljöllun um samninginn
í öllum aðildarríkjum má segja
að allar vangaveltur um að hvað
verður séu tilgangslitlar. Fari svo,
sem ekki er útilokað, að Frakkar
eða Írar felli samninginn verður
staðan allt önnur. Innan annarra
aðildarríkja gilda mjög mismun-
andi reglur um afgreiðslu máls-
ins. í Lúxemborg þurfa t.d. V<
allra þingmanna að taka þátt í
atkvæðagreiðslunni og % þeirra
verða að greiða atkvæði með
samningnum. A Spáni bíða stjóm-
völd úrskurðar dómstóla um hvort
breyta þurfí stjórnarskránni til að
veita öðmm þegnum EB kosning-
arétt og kjörgengi í sveitarstjóm-
arkosningum.
Trúnaðarbrestur
Það virðist samdóma álit þeirra
sem mest hafa fjallað um hremm-
ingar Evrópusamstarfsins að or-
saka þeirra sé ekki að leita innan
EB heldur séu þær hluti af alþjóð-
legu vandamáli, alvarlegum trún-
aðarbresti á milli kjósenda og
stjómmálamanna. Danska stjóm-
in hafí staðfest samkomulagið
sem gert var í Maastricht og
danska þingið hafí samþykkt það
með yfirgnæfandi meirihluta.
Þrátt fyrir þetta hafi þjóðin hafn-
að samkomulaginu. Innan Evr-
ópubandalagsins hefur og verið
lögð áhersla á það i umræðunni
að stjómmálamenn og embættis-
menn hafi eígnað sér bandalagið
og á ævintýraferðalaginu með
samrunahraðlestinni gleymt far-
þegunum, kjósendunum.