Morgunblaðið - 09.08.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. ÁGÚST 1992
rt
ferðir til íslands í 22 ár. „Á árun-
um 1989 til 1991 hefurorðið alvar-
legt fall í veiddu magni úr íslensk-
um ám, allt að helmingsminnkun
miðað við 1988,“ sagði hann. „Á
sama tíma hefur verðið haldist
jafnhátt og tíðkaðist á níunda ára-
tugnum. Markaðurinn þoldi þetta
verðlag þá, því það .voru fáir val-
kostir annars staðar í heiminum.“
„Svo uppgötvaðist Kólaskaginn
árið 1990 og árinu síðar opnuðust
margar ár á því svæði. I ár eru
800 stangir í fjórum helstu ám á
skaganum.“ Fitzgerald sagði að
einkum væru það Bretar og Banda-
ríkjamenn sem sæktu í veiði á
Kólaskaga. „Okkar veiðiá þarna á
skaganum hefur gert það einstak-
lega gott í sumar. Eftir 9‘A viku
hefur hún skilað 5.000 löxum.
Verðin þar eru auk þess um
140-170 þúsund krónum lægri á
viku en í dýrustu ánum á íslandi,
eða 310-380 þúsund."
Fitzgerald kvað einnig hægt að
fá veiði í annars flokks ám, og
væri það mun ódýrara. „Bretar
borga um 200 þúsund krónur fyrir
vikuferð í slíka á, og eru þá flugfar-
gjöld frá og til London innifalin,“
sagði hann. „Það sem Kólaskagi
hefur fyrst og fremst uppá að bjóða
er hagstætt verð og mikil veiði.
Þótt veiðin á íslandi sé 50% meiri
í ár en í fyrra, bíður markaðurinn
enn eftir verðlækkun. Ein uppá-
haldsá mín, Laxá í Ásum, hefur
til að mynda kostað allt að 120
þúsund krónum á dag. í sumar
hefur hún hins vegar fengist fyrir
tæpar 50 þúsund, og það er þess-
konar verðlækkun sem markaður-
inn bíður eftir.“
Til samanburðar nefnir Fitzger-
ald Alta-ána í Noregi, sem á tveim-
ur vikum skilaði 460 löxum á 30
stangir. „Þessir fiskar vógu að
meðaltali 23 pund, en vikan í þess-
ari á kostar um hálfa milljón króna,
sem er sambærilegt við dýrustu
íslensku árnar.“ Hann kvað veiði
í mörgum norskum ám á vestur-
ströndinni og í norðri í miklum
vexti, og kæmu þær til með að
láta meira að sér kveða í framtíð-
inni.
„Þá hefur Kanada verið tiltölu-
lega dautt svæði undanfarin 20
ár, en eftir að kanadíska stjórnin
tók að kaupa laxveiðikvóta tóku
stofnarnir að byggjast upp. Nú
kostar vika í góðri veiðiá á vestur-
ströndinni um 120 þúsund krónur,
meðan vika í sambærilegri ís-
lenskri á kostar 340 þúsund og
þaðan af meira.“
Aðspurður kvað Fitzgerald ís-
lendingum stafa mestri hættu af
samkeppni frá Kólaskaga. „Sumar
ár þar eru komnar undir stjóm
Bandarískra aðila, og skipulag þar
af leiðandi betra. Því er ekki að
neita að matur og öll aðstaða við
sumar af rússnesku ánum hefur
verið slæm, en það breytist ekki
nema til batnaðar."
Fitzgerald sagðist þó vera já-
kvæður á horfur næsta veiðitíma-
bils hér á landi. „Vandamálið er í
Menn orðnir móðgaðir
og sárir yfir verðlaginu
„í FYRSTA sinn í áratugi eru heilu vikurnar lausar í mörgum
bestu laxveiðiám landsins," sagði Ami Baldursson, leigutaki Lax-
ár í Kjós. „Venjulega þættu það fréttir að dagar væru lausir á
besta tíma í þessum ám, en núna er hægt að ganga að þeim flest-
um.“ Ámi kvaðst álíta að of hátt verð væri aðalorsök hinnar
dræmu aðsóknar. Útlendingar væru hættir að koma í jafnmiklum
mæli vegna verðsins og aukin samkeppni frá nýjum laxveiðislóð-
um segði sífellt meira til sín.
Þótt ég hafi raunar aldrei selt
jafnmörgum útlendingum
og í sumar hef ég heldur
aldrei þurft að hafa jafnmikið fyr-
ir því og aldrei þurft að leita jafn-
víða,“ sagði Ámi. Hann kvaðst
aðallega hafa fengið hingað út-
lendinga frá Sviss, Frakklandi,
Bretlandi, Ítalíu og Spáni í sum-
ar, en Bandaríkjamenn hefðu
horfið fyrir 3-4 árum síðan. „Það
voru Bandaríkjamenn sem komu
hingað mest á sínum tíma og voru
tilbúnir að greiða þetta háa verð.
Á síðustu árum hafa þeir hins
vegar hreinlega leitað á önnur
mið. Það er einfaldlega það mikið
framboð af góðum lax- og silungs-
ám í heiminum að þeir hafa leitað
til annarra landa.“
- Hvaðan mæta íslendingar
hörðustu samkeppninni?
„Þar er fyrstan að nefna Kóla-
skaga í Rússlandi í grennd við
Murmansk. Það svæði virðist
bjóða upp á nánast endalausa
möguleika. Það þarf ekki annað
en fara út í búð og kaupa sport-
veiðitímarit, og má þar sjá 20-30
auglýsingar um laxveiði í Rúss-
landi. Þarna virðist vera mikil
uppbygging i gangi, og enskar,
franskar og bándarískar ferða-
skrifstofur auglýsa Rússlands-
ferðir grimmt.“
Árni sagði að mikill straumur
Bandaríkjamanna væri til Rúss-
lands en einnig væri mikil ásókn
í góð svæði í Kanada. Verðin þar
væru ekki sambærileg við það sem
gengi og gerðist hér á landi.
- Hvað er það þá helst sem
ísland hefur uppá að bjóða?
„í fyrsta lagi er auðvelt að
komast hingað og öll skipulagning
er góð. Ferðin í heild er
framvkæmd af miklu öryggi og
þessar 10-20 bestu laxveiðiár á
landinu hafa það besta sem boðið
er upp á í heiminum af öllum
aðbúnaði.“
„Það sem hins vegar stendur í
vegi fyrir því að þetta skili sér
er fyrst og fremst verðið. Ég er
í sambandi við mörg hundruð út-
lendinga á hveiju ári og reyni að
Morgunblaðið/Kristinn
Árni Baldursson
fá þá hingað til lands. Svör þeirra
eru einföld. Þeir þrá ekkert heit-
ara en að fá útrás fyrir veiðigleð-
ina á íslandi, engar ár eru fal-
legri eða betri og aðbúnaður allur
hinn besti. Það er bara það, að
þeir geta ekki komið fyrr en verð-
ið lækkar."
Að sögn Áma eru það kringum
20 laxveiðiár sem halda uppi þeim
ferðamannastraumi sem kemur
hingað til lands í veiði. „Erlendi
markaðurinn er hins vegar ekki
stór. Þetta eru nokkur hundruð
menn í allskonar veiðiklúbbum
sem þekkja hver annan og allir
tala saman. Um leið og það kemst
í tísku að fara til Rússlands eða
Argentínu liggur allur straumur-
inn þangað.“ „Mér heyrist þessir
menn sem koma ár eftir ár vera
orðnir sárir og móðgaðir, því verð-
ið er hækkað ár frá ári. í venjuleg-
um viðskiptum gengur slíkt ekki
til lengdar og nú hefur þetta stig-
magnast í mörg ár með sífelldum
verðhækkunum sem keyrðu um
þverbak á árunum frá 1980 til
1990 þegar verðið margfaldaðist.
Síðan hefur það nánast staðið í
stað í nokkur ár en það dugir ein-
faldlega ekki til. Kreppa í Evrópu
segir til sín í þessu eins og öðru
og menn hafa ekki eins mikið
milli handanna til að eyða í þetta
eins og þeir höfðu áður.“
- Hveiju spáir þú um framtíð-
ina?
„Ísland er og verður alltaf mik-
ið laxveiðiland í augum innlendra
og erlendra veiðimanna. Það er
góð laxveiði hér og við hugsum
vel um árnar okkar. En við þurf-
um að stígá afturábak um nokkur
ár í verðlagi. Það er sú krafa sem
maður finnur hvaðanæva, hér á
landi sem erlendis. Það lýsir sér
kannski best í því, að nú virðist
stefna í metár í veiði en leyfin
seljast ekki. Peningamir eru ein-
faldlega ekki til, það er svo ein-
falt.“
Yona að menn skilji að
vendipunktinum er náð
JÓN G. Baldvinsson, formaður Stangaveiðifélags Reykjavíkur,
kvað hafa orðið vart við tregðu í sölu veiðileyfa í ám félagsins
í sumar miðað við undanfarin ár. „Við getum tekið sem dæmi
að við höfum verið með hóp Evrópubúa sem hefur veitt hér í
mörg ár og iðulega keypt tólf stangir. Nú gerðist það í fyrsta
sinn sem ég veit til að flokkurinn kaupir aðeins sex stangir,
og voru þá tveir um stöng eins og íslendinga er siður. Þetta
lýsir betur en margt annað hvernig ástandið er,“ sagði hann.
Dæmigert veró ó viku veiðidvöl með
nokkrum löndum (mot á gæðum óo
Island (góðar)...................
Noregur (albestu)...............
Noregur(góðar)...................
Kólaskagi (góðar)................
Kólaskagi (sæmilegar, með flugi) .
Kanada (góðar) ..................
hnotskum það, að krafist er of hás
verðs fyrir of fáa fiska. Ég held
þó að við eigum eftir að sjá breyt-
ingu til batnaðar á næsta ári, en
í millitíðinni verða landeigendur
að gera sér grein fyrir hvernig
efnahagurinn og markaðurinn er.
Ef það gerist, munu mál standa
til mikilla bóta. Styrkur íslands er
í því fólginn að þangað er auðvelt
að komast, fólkið vingjarnlegt og
gestrisið, maturinn góður, skipulag
traust og auðvelt er að veiða í
ánum.“
Aðspurður kvað Jón Banda-
ríkjamenn hafa úr mun
meira að velja nú en und-
anfarin ár. „Það er búið að leggja
mikla fjármuni í uppræktun áa
í Kanada og Alaska. Þar eru
veiðidagamir ódýrari og ferða-
kostnaðurinn auðvitað rninni,"
sagði hann. Auk
HHHHMmm þess væru árnar
í Rússlandi hlut-
öllu uppiholdi í ur sem gefa
innun svigu); bæri
...400.000 kr. ->^r er sandur
...400.000 kr. afamogsvæðið
170 000 ícr er 1 uppbygg~
...* /0.000 kr. ingu Banda-
...310.000 kr. ríkjamenn fá
...200.000 kr. ferðir þangað
...120.000 kr. fyrir 60-70% af
því sem þeir
þurfa að borga
hér á íslandi, og
fá auk þess fleiri físka, þótt það
sé auðvitað ekki allt.“
- Hvað er það sem ísland
hefur helst upp á að bjóða og
bæri að stuðla að í framtíðinni?
„Það hefur eiginlega ekki ver-
ið kvartað af neinni alvöru yfir
neinu á íslandi nema verði. Hér
mætir . veiðimönnum fólk sem
skilur mál þeirra og sýnir þeim
alþýðlegt og gott viðmót, gerist
félagar þeirra á árbökkunum,
góður aðbúnaður, hús og fæði.
Eina umkvörtunarefnið er verð-
lag, og gildir það jafnt um út-
lendinga og íslendinga."
- Hversu mikill telur þú að
samdrátturinn í komu útlendinga
hafi verið á undanförnum áram?
„Samdrátturinn er verulegur.
Ef ég á að skjóta eftir tílfinning-
unni er ég viss um að ferðum
útlendinga hingað til lands í lax-
veiði hefur fækkað um þriðjung
frá árinu 1988.. Bara frá því í
fyrra hefur samdrátturinn verið
'um 15-20%.“
- Hvemig geta menn mætt
þessari samkeppni?
„Framskilyrðið er að það sé
veiði fyrir hendi. Nú getum við
sýnt fram á það í flestum ám
að þær eru komnar í gott ástand
hvað laxinn sjálfan varðar. En
það má sjá á sölutölum veiðileyfa
í sumar að þau leyfi sem óseld
vora fyrirfram hafa ekki selst
enn nema að mjög takmörkuðu
leyti, þótt veiðin hafi verið jafn-
góð og raun ber vitni.“
- Hversu mikið er eftir af
góðum dögum í sumar?
„Maður heyrir auðvitað mis-
jafnar sögur. Ég heyrði úr einni
á að á topptíma um daginn, þeg-
ar venjulega er veitt á átta stöng-
um, hafi verið veitt með einni
stöng í þijá daga, tveimur stöng-
um dagana þar á eftir, þá sex,
Morgunblaðið/Þorkell
Jón G. Baldvinsson
og svo með einni stöng í þijá
daga.“
Jón nefndi einnig sem dæmi
að í Norðurá væru ekki nema tvö
eða þijú þriggja daga tímabil í
júlímánuði sem fullselt hafi verið
í.
„Dýrustu veiðileyfin er lan-
gerfíðast að selja. Við verðum
að geta boðið betra verð og byrja
næsta tímabil nógu snemma með
markaðsátak á erlendum mörk-
uðum. Það verður að gerast með
því að nýta sér persónuleg sam-
bönd og með hæfilegu magni af
auglýsingum í erlendum sport-
veiðiblöðum. Það verður að senda
þessu fólki tilboð þar sem áhersla
er lögð á góða veiði í sumar og
nýta sér spár fiskifræðinga fyrir
næsta sumar.“
„Svo er alveg nauðsynlegt að
endurskoða verðlistann. Það þýð-
ir ekkert að flagga því að það
hafí veiðst tíu löxum meira þessa
viku í sumar en í fyrra. Það verð-
ur eitthvað að verða til þess að
draga fólkið aftur hingað, því
það er búið að fá nóg.“
— Mun samstaða nást um
þesskonar aðgerðir fyrir næsta
sumar?
„Ég vona að það sýni sig að
allir landeigendur hafi skilning á
því að nú loksins er kominn sá
vendipunktur sem við erum í
raun búin að búast við í mörg
ár, og taki því tillit til markaðs-
aðstæðna," sagði Árni.
Aðspurður kvaðst hann telja
umgjörð veiðanna, svo sem mat,
gistingu og þvíumlíkt, of íburðar-
mikla ef eitthvað væri. „Það er
eðlilegt að þróunin í þeim málum
verði í samræmi við verðþróun-
ina í ánum. Þegar fólk er að
borga fimm stjörnu verð vill það
fá fimm stjörnu hótel með'fímm
stjörnu þjónustu. Þetta hefur
fylgt háum veiðileyfum. Fólk
kaupir ekki leyfí fyrir 50.000
krónur og fær svo bara pylsur
og saltfisk. Að minni hyggju er
það ekki ósk nema hluta þessa
mannskapar að þetta sé svona
íburðarmikið."
„Ég á von að því að verðlag
komi til með að aðlagast um-
heiminum. Nú eram við dýrastir
í heimi ásamt tveimur Áða þrem-
ur ám í Noregi. ísland verður
áfram mjög hátt skrifað sem
veiðiland, en þá verðum við að
bera gæfu til að stýra þessu
áfram á skynsamlegan hátt. Nú
verðum við að sýna markaðinum
þann skilning að taka tillit til
aðstæðna, enduruppbyggja trún-
að, og gefa fólki áfram tækifæri
á að koma til íslands að veiða.“
V