Morgunblaðið - 15.08.1992, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. ÁGÚST 1992
37
Staðreyndir
um stangaveiði
Frá Gunnari Bender:
SVAR við grein Jens í Kaldalóni
frá 11. ágúst.
Þeir sem telja að stangaveiði-
menn séu að vinna gegn þeim sem
telja sig hafa hagsmuna að gæta
vegna netaveiði með ströndum fram
ættu að sýna þá sanngirni að taka
mið af nokkrum þeim staðreyndum
sem verndunarsinnar í hópi stanga-
veiðimanna hafa markað stefnu
sína af.
Árið 1932, eða fyrir réttum sex-
tíu árum, voru sett lög á íslandi sem
bönnuðu laxveiði í sjó. Þessi löggjöf
hefur margoft síðan vakið aðdáun
fyrir þá framsýni sem í henni fólst
og víða verið til umræðu í þeim
löndum þar sem laxveiði er stunduð.
Það er því ljóst að öll lagning
neta í veg fyrir lax sem er á leið
heim úr hafi í ár landsins eða haf-
beitarstöðvar er ólögleg. Sérhver
sjálfsbjargarviðleitni sem lýsir sér
í athöfnum sem miða að netaveiði
á laxi í sjó er því ólögleg. í raun
ætti því ekki að þurfa að segja
meira um þetta mál. En þar eð ljóst
er að sumum finnst sem þessi lög
séu ekki til að fara eftir er rétt að
benda á nokkrar aðrar staðreyndir.
Og ef þær eru réttilega vegnar og
metnar verður öllum sanngjörnum
mönnum væntanlega vel ljóst að
meiri þörf er nú fyrir þessi lög en
þegar þau voru sett á fyrri hluta
aldarinnar.
Um það sem nefnt er að „hirða
fiska sem flækjast í grásleppunet“
má segja að ýmsum er spurn hvað
menn séu að gera með slík net í
sjó eftir að grásleppuvertíð er lokið,
°g þá í gönguleið laxa. Svari þeir
sem slík net leggja ærlega og skýri
hvað þeim gengur til.
Danski vísindamaðurinn Frank
Jensen, sem starfar við Náttúru-
sögusafnið í Árósum, hefur undan-
Skattlagðar
innistæður
Frá Auðuni Braga Sveinssyni:
MÉR skilst að það sé skylda að
gefa upp innistæður í bönkum við
skattaframtal. Það hef ég líka alltaf
gert. Þessi innistæða er síðan lögð
saman við aðrar eignir og eigna-
skattur reiknaður af útkomunni.
En það eru ekki nærri því allir sem
telja fram bankainnistæður sínar.
Ég þekki sjáifur dæmi þess að fólk
svindlar á þennan hátt undan eigna-
skatti. En svo lengi sem hið opin-
bera má ekki rannsaka bankareikn-
inga framteljenda er lítið hægt að
gera. Maður græðir víst lítið á því
að vera heiðarlegur þegar málum
er svo háttað.
AUÐUNN BRAGl SVEINSSON
Hjarðarhaga 28, Reykjavík.
farin ár unnið að því að safna gögn-
um um laxveiði í löndunum við
Atlantshafið og hefur í því sam-
bandi leitað langt aftur í tímann.
Gögn þau sem hann hefur látið frá
sér fara voru í fýrra að hluta birt
í skýrslu Samtaka um kaup á út-
hafskvóta, forvera Norður-Átlants-
hafslaxsjóðsins sem hefur það að
markmiði að stöðva allar laxveiðar
í sjó, hvar sem þær eru stundaðar
og hveiju nafni sem þær nefnast.
Hefur það meðal annars komið fram
í auglýsingunni sem birst hefur í
blöðum í sumar undir heitinu „Heim
úr hafi“.
Rannsóknir Jensens og annarra
vísindamanna sýná vel þá miklu
hnignun laxastofna landanna við
Atlantshafið sem orðið hefur und-
anfamar aldir. Er talið að þeir séu
nú aðeins 3%, þrír hundraðshlutar,
þess sem þeir voru við lándnám
Islands. Og sé litið 300 ár aftur í
tímann er talið að stofnarnir séu
aðeins um 10%, tíu hundraðshlutar,
af því sem þeir voru þá. Á þremur
öldum hafa stofnarnir dregist sam-
an um 90%, níutíu hundraðshluta.
Þeir sem horft hafa á hrun norsk-
íslenska síldarstofnsins í lok sjö-
unda áratugarins, silfurs hafsins,
sem enginn trúði þá að hætti að
halda uppi góðum kjörum í þessu
landi, og nú hvernig komið er fyrir
þorskstofninum, ættu ekki að láta
sem vind um eyrun þjóta ábending-
ar um nauðsyn á verndun villta ís-
lenska laxastofnsins, sem er nátt-
úruauðlind sem veitir miklum tekj-
um til sveita landsins og færir rík-
inu talsverðar skatttekjur.
Sú mikla hnignun sem orðið hef-
ur á laxastofnunum við Atlantshaf-
ið er einmitt afleiðing þess að vernd-
unarsinnar hafa um langt skeið
talað fyrir daufum eyrum. Það verð-
ur því að teljast tímaskekkja að
tala gegn friðun á laxi í sjó. Og
það er illt til að vita ef menn meta
svo mikils það að geta seilst í lax
á göngu með ströndum landsins að
það kallar fram háð í penna þeirra
er þeir snúast gegn vemdunarsinn-
um. Slík skrif eru ekki framlag til
bættra kjara í landinu, ala á virðing-
arleysi fyrir lögum og dæma sig
sjálf.
í þessu sambandi er einnig rétt
að greina frá því að vísindamenn
laxanefndar Alþjóða hafrannsókn-
arráðsins, sömu stofnunar og ný-
lega hefur gert úttekt á ástandi
íslenska þorskstofnsins, birti fyrr í
sumar ógnvænlegar tölur um
ástand þeirra laxastofna sem Græn-
lendingar veiða úr á ætisslóð í haf-
inu vestan við Grænland, en þeir
hafa nú selt sér sjálfdæmi um ár-
legt aflamagn þar eftir að sam-
komulag tókst ekki innan alþjóð-
legu samtakanna NASCO, sem út-
hluta kvótanum. Er þessi staða
mikið alvörumál og áhyggjuefni
víða um lönd.
í Kanada og Skotlandi hafa verið
gerðar á því kannanir hve mikils
virði stangarveiddur lax sé þjóðar-
búinu. Þar hefur komið fram að
hann er nokkrum tugum sinnum
meira virði veiddur á stöng en í net
í ánum. Stangarveiddur lax er þjóð-
arbúinu um 60.000 króna virði í
Skotlandi en netaveiddi laxinn um
2.000 króna virði. Hlutfallið er svip-
að í Kanada og reyndar hvar sem
er. Og skilji einhver ekki í hveiju
þessi munur er fólginn má skýra
hann með því að segja að stanga-
veiðimaðurinn ver miklu fé til að
komast að laxveiðiá og vera við
hana. Hann ferðast, kaupir stangir,
tæki og fatnað, gistir og greiðir
jafnvel leiðsögumönnum fýrir að-
stoð. Af allri þeirri framleiðslu og
þjónustu sem hér er nefnd hefur
fólk viðurværi.
Á tímum vaxandi erfíðleika i
sveitum landsins er ljóst að stanga-
veiðin er það sem margir bændur
binda vonir sínar við, og það rétti-
lega. Það ber því líka, af þeim sök-
um, að tryggja að í árnar gangi sá
lax sem er á leið í þær.
Þá ber að nefna að stangaveiði
er hluti af ferðamannaþjónustu
landsmanna. Með harðnandi sam-
keppni erlendis um stangaveiði-
menn skiptir miklu að geta boðið
betri veiði og þjónustu og það er
meðal annars hægt með því að virða
þau lög sem sett voru fyrir sextíu
árum og friðuðu villta laxinn fýrir
veiði í sjó. Þau segja mörgum er-
lendum stangaveiðimanninum
meira um laxveiðina hér á landi en
stórar auglýsingar.
Loks er rétt að minna á hve alvar-
legt mál það er að vega að hags-
munum eigenda hafbeitarstöðva
með því að leggja net í veg þess lax
sem er á leið í stöðvarnar eftir dvöl
í sjó.
Það sannar kannski mál mitt
vel, Jens í Kaldalóni, að í þau fáu
skipti sem farið hefur verið í neta-
leit, hafa „alltaf" fundist fleiri en
eitt net, en oftast þijú, fjögur.
Hugleiddu þetta.
GUNNAR BENDER,
DV/Sportveiðiblaðið.
Pennavinir
Nítján ára frönsk stúlka vill eign-
ast íslenska pennavini, skrifar á
ensku og frönsku:
Agnes Bouloumie,
Passacaille,
Chemin de chave,
13540 Puyricard,
France.
Sextán ára japönsk stúlka með
mikinn áhuga á íslandi:
Yayoi Ito,
2-30-103 Karayama-cho,
Chikusa-ku Nagoya-shi,
Aichi-ken,
464 Japan.
Átján ára piltur í Perú með marg-
vísleg áhugamál vill eignast ís-
lenska pennavini:
Gonzale Portilla,
Castilla 1480,
Lima 21,
Peru.