Morgunblaðið - 18.08.1992, Blaðsíða 16

I
16
MOTCGTTNBEAUIÐ TÞTlIÐTDIJAGUir TSTTÍGUSn 99?”
Öryg-gi á vinnustöð-
um og Evrópustaðlar
eftir Garðar
Halldórsson
Á yfirstandandi vinnuverndar-
ári eru sett fram ákveðin mark-
mið. Áhersla verður m.a. lögð á
almennt öryggi starfsmanna á
vinnustöðum. Hugtakið öryggi á
vinnustöðum felur í sér all víðtæka
merkingu, en hér verður það aðal-
lega tengt þeim helstu ákvæðum
sem sett hafa verið í lögum og
limband
sem aldrei bregst
J.S.Helgason Draghálsi 4 S: 68 51 52
Ný gerð bamabílstóla
* Fyrir böm frá fæðingu
til 5 ára aldurs.
* Þægilegar 5 punkta fest-
ingar með axlapúðum.
* Stillanlegur.
* Stólnum má snúa með
bakið fram (->9kg.) eða
adtur (9-18kg.).
* Má hafa frístandandi.
* Vasi á hlið, fyrir leikföng
eða annað.
* Auðvclt að taka áklæðið
af og þvo það.
* Viðurkenndur.
* Verð kr. 10.998,-
Borgartúni 26
Sími: (91) 62 22 62
Mynds.:(91) 62 22 03
0?
Vinnuvernd
í verki
reglugerðum til að koma í veg
fyrir vinnuslys og auka almennt
öryggi starfsmanna á vinnustöð-
um.
Löggjöfin
Núgildandi íslensk lög um
vinnuvernd hafa verið í gildi frá
1. janúar 1981. Þetta. eru lögin
nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustöðum.
Áður höfðu verið í gildi lög allt
frá árinu 1928, þ.e. lög um eftir-
lit með verksmiðjum og vélum og
frá 1952 lög um öryggisráðstafan-
ir á vinnustöðum. Á öllu þessu
tímabili, þ.e. frá 1928 og fram til
þessa dags, hafa auk þess verið
settar reglur og reglugerðir um
hin margvíslegu málefni á sviði
vinnuverndar. Fjöldi núgildandi
reglna og reglugerða sem hafa
bæði verið settar samkvæmt eldri
og núgildandi lögum, eru rúmlega
40 talsins. Rúmlega helmingur
þessara reglna og reglugerða fjalla
um öryggisbúnað véla og tækja
og tæplega helmingur þeirra um
aðbúnað og hollustuhætti. Þrátt
fyrir allar þessar reglur og reglu-
gerðir og umfangsmikið eftirlit
með aðbúnaði og öryggi á vinnu-
stöðum þá verða vinnuslys og upp
koma atvinnusjúkdómar.
Vinnuslysin
Mikið hefur verið gert til að
brýna fyrir atvinnurekendum að
tilkynna vinnuslys til Vinnueftir-
litsins ríkisins. Árið 1990 bárust
um 760 tilkynningar um vinnuslys
til Vinnueftirlitsins. Athuganir
sem gerðar hafa verið á slysadeild
Borgarspítalans og víðar sýna þó
að slysin eru margfalt fleiri þegar
tekin eru með öil slys með einum
ijarverudag eða fleirum. Ætla má
að um 12.000 vinnuslys verði á
ári hveiju á öllu landinu. Þetta er
kostnaðarsamt fyrir einstakling-
ana og þjóðfélagið í heild. Mark-
ALMENN
YERKFÆRI
G/obus/
-heimur gæöa!
LÁGMÚLA 5 - REYKJAVÍK - SÍMI 91 - 681555
miðið með skráningu slysanna er
að sjálfsögðu að átta sig á við
hvaða aðstæður slys verða og
koma í veg fyrir þau í framtíð-
inni. Stefnt er að því að gera
skráningu Vinnueftirlitsins mark-
vissari í framtíðinni svo ljósara
megi vera hvar við stöndum í öllum
samanburði. Ef niðurstöður rann-
sóknar slysadeildar Borgarspítal-
ans eru bomar saman við niður-
stöður rannsókna, sem gerðar
voru með hliðstæðum aðferðum í
Danmörku, kemur í Ijós að vinnu-
slys eru tíðari hér á landi.
í starfsemi Vinnueftirlitsins
hefur ávallt verið lögð mikil
áhersla á slysavarnir. T.d. settu
eftirlitsmenn stofnunarinnar á sl.
ári fram um 15.000 fyrirmæli og
ábendingar varðandi slysavarnir.
Væntingar
Gildandi vinnuverndarlöggjöf
nálgast núna að vera orðin 12 ára
gömul og við gerð hennar voru
gerðar ýmsar væntingar. Sérstak-
lega voru gerðar vonir um að
ákvæði í II. og III. kafla laganna
mundu skila árangri í bættu ör-
yggi á vinnustöðunum. Þessir kafl-
ar fjalla um öryggis- og heilbrigð-
isráðstafanir innan fyrirtækjanna
og um svokallaðar öryggisnefndir
sérgreina.
Ákveðið hefur verið að á yfir-
standandi vinnuverndarári verði
sérstök áhersla lögð á að efla hið
innra starf í fyrirtækjunum í sam-
ræmi við lögin. Áhersla verði lögð
á að undantekningarláust verði
skipaðir öryggisverðir og öryggis-
trúnaðarmenn f fyrirtækjum þar
sem eru 10 starfsmenn eða fleiri.
Ennfremur verði hvatt til að koma
á fót fleiri öryggisnefndum í sér-
greinum, en í reynd hafa þær að-
eins verið virkar í tveimur atvinnu-
greinum, þ.e. prentiðnaði og land-
búnaði. Landbúnaðurinn hefur þá
sérstöðu að hafa sérstaka stjórn
Vinnueftirlitsins í landbúnaði.
Vinnueftirlitið getur átt frum-
kvæði að stofnun öryggisnefnda
Garðar Halldórsson
„En ljóst er nú þegar,
að Evrópustaðlarnir
koma til með að hafa
veruleg áhrif á allar
reglur og kröfur sem
gerðar verða í framtíð-
inni um öryggi á vinnu-
stöðum.“
sérgreina ef stjórn stofnunarinnar
þykir ástæða til. Nefndirnar hafa
síðan m.a. það verkefni að gefa
atvinnurekendum og starfsmönn-
um upplýsingar um þær reglur og
ákvæði sem gilda fyrir viðkomandi
sérgrein. Stjórn Vinnueftirlitsins
setur að öðru leyti reglur um
skipulag, verkefni, starfsemi og
fjármögnun öryggisnefnda sér-
greina.
Evrópustaðlar
Island er nú þegar orðið aðili
að evrópsku staðlasamtökunum
CEN (Comité Européen de Nor-
malisation) og CENELEC (Comité
Européen de Normalisation Élect-
rotechnique) og hinir svokölluðu
Evrópustaðlar verða undantekn-
ingarlítið gerðir að íslenskum
stöðlum. Sagt hefur verið að stað-
all sé sérstök gerð af opinberu
skjali sem byggt er á samkomu-
lagi hagsmunaaðila og staðfest af
viðurkenndum aðila, hér á landi,
Staðlaráði íslands. I skjalinu eru
gefnar reglur, leiðbeiningar eða
eiginleikar vöru eða verks, ætlað
fyrir endurtekna notkun. Staðlar
eru víða notaðir, en þeir hafa þó
mest verið notaðir af sérfræðing-
um á hinum ýmsu sviðum tækni
og iðnaðar. Þeir eru mikið notaðii
í sambandi við vélar, tæki, bygg-
ingar, verkpalla o.fl. sem varðai
vinnuvernd.
Eitt af markmiðum Evrópu-
bandalagsins er að ryðja úr vegi
tæknilegum viðskiptahindrunum
milli aðildarríkjanna og skapa
sameiginlegan innri markað. Þetta
mun líka eiga við um EFTA-ríkin
ef samningurinn um EES tekur
gildi. Eitt helsta tækið til að koma
þessu í framkvæmd eru Evrópu-
staðlarnir. Mjög margir Evrópu-
staðlar sem snerta vinnuvernd
verða gerðir. Má hér t.d. nefna
að áætlað er að eftir u.þ.b. ái
verði búið að ljúka gerð um 1.000
staðla sem varða öryggi véla,
tækja og annan búnað, eins og
t.d. persónuhlífar. Um 500 staðla
er áætlað að gera varðandi bygg-
ingavörur og hafa þeir ennfremui
margir þýðingu fyrir vinnuvernd.
Staðlar um gæðastjórnun og
gæðatryggingu hafa verið gerðir
og koma þeir til með að hafa mikla
þýðingu fyrir vinnuvemd. Þessir
staðlar hafa hlotið auðkenningar-
númerin EN 29 XXX. Síðast en
ekki síst má nefna staðla um viður-
kenningar-, vottunar- og próf-
unarkerfi. Staðlar þessir hafa auð-
kenningarnúmerin EN 45 XXX og
hafa þeir verið staðfestir sem
þjóðarstaðlar í aðildarríkjum EB
og EFTA.
Þó Evrópustaðlarnir séu ekki
reglugerðir þá er ljóst að vísað
verður til þeirra í auknum mæli í
reglugerðum. íslensk stjórnvöld
hafa þegar sett sér það stefnumið
að notaðir verði alþjóðlegir staðl-
ar, í stað þess að útbúnar verði
séríslenskar reglur um öll þau
tæknilegu atriði sem fjalla þarf
um. Hér verður ekki gerð nánari
grein fyrir allri þessari staðlastarf-
semi, en ljóst er nú þegar, að
Evrópustaðlarnir koma til með að
hafa veruleg áhrif á allar reglur
og kröfur sem gerðar verða í fram-
tíðinni um öryggi á vinnustöðum.
Höfundur er deildnrstjóri
tæknideildar Vinnueftirlits
ríkisins.
Lauk doktorsprófi í líffræði
í FEBRÚAR síðastliðnum lauk
Eiríkur Steingrímsson doktors-
prófi í líffræði frá University
of California i Los Angeles
(UCLA). Lokaritgerð hans fjall-
ar um byggingu og hlutverk
gensins „tailless" og heitir á
ensku: „Structure and Function
of the Zygotic Terminal Gene
tailless".
Rannsóknir að baki ritgerðinni
beinast að því að kanna hvernig
þroskun lífvera er stjórnað. Þær
eru gerðar í framhaldi af rann-
sóknum Dr. Christiane Nusslein-
Volhard í Þýskalandi sem fann um
GOLFDUKARGOLFDUKARGOLFDUKARGOLFDÚKARGÓLFOÚKAR

2 fóan
■=>
o
“sí
•o
o

KJARAN I
hBo
c
5
PtSI
Gólf búnaður
SÍÐUMÚIA 14 • SÍMI (91) 813022
GOLFDUKARGOLFDUKARGOLFDUKARGÓLFDÚKARGÓLFDÚKAR
50 gen sem stjórna þroskun ávax-
taflugunnar Drosophilia Melanog-
aster. Eitt þessara gena er genið
„tailless“ sem ræður myndun
fram- og afturenda fósturs ávax-
taflugunnar. Rannsóknir Eiríks
hafa leitt í ljós að afurð gensins
er stjórnprótein sem stýrir tján-
ingu annarra gena sem mikilvæg
eru fyrir þroskun flugunnar. Hlut-
verk gensins er að greina fram-
og afturenda fóstursins frá mið-
hluta þess. Rannsóknir þessar
hafa m.a. þýðingu fyrir þá sem
stunda krabbameinsrannsóknir
þar sem „tailless" genið er skylt
krabbameinsgenum svo sem
v-erbA.
Eiríkur lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík árið
1980 og BS-prófi frá líffræðiskor
Háskóla íslands árið 1985. Ári
síðar lauk hann framhaldsverkefni
þaðan.
Hanri hefur stundað rannsóknir
við UCLA undafarin fimm og hálft
ár og hefur nú verið ráðinn til
rannsóknarstarfa við National
Cancer Institute í Maryland. Til
rannókna sinna hefur Eiríkur not-
ið styrkja úr minningarsjóði Helgu
Jónsdóttur og Sigurliða Kristjáns-
sonar, úr styrfttarsjóði Dr. Ursulu
Mandel, frá Fulbright og frá Am-
erican-Scandinavian Foundation.
Hann hlaut verðlaun frá UCLA
Dr. Eiríkur Steingrímsson
fyrir lokaritgerð sína. Greinar
byggðar á rannsóknum hans hafa
birst í vísindatímaritum svo sem
Cell, Science og Development.
Foreldrar Eiríks eru Halla Ei-
ríksdóttir og Steingrímur Þórðar-
son. Eiginkona hans er Sigríður
Siguijónsdóttir, cand. mag., sem
mun ljúka doktorsprófi í málfræði
frá UCLA í haust.