Morgunblaðið - 29.08.1992, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1992
9
Handritasýning í Arnagarði
HANDRITASYNING hefur að
venju verið opin í Árnagarði í
sumar og hefur aðsókn verið
mjög góð.
Þar sem aðsókn fer mjög minnk-
andi með haustinu er ætlunin að
hafa sýninguna opna almenningi í
síðasta sinn þriðjudaginn 1. septem-
ber kl. 14 til 16 síðdegis. Þó verða
sýningar settar upp fyrir skólanem-
endur og ferðamannahópa, eins og
undanfarin ár, ef þess er óskað með
nægilegum fyrirvara.
(Fréttatilkynning)
Innilegt þakklceti sendi ég öllum þeim er
heiðruðu mig með blómum, gjöfum ogskeytum
á 80. ára afmœlinu mínu þann 11. ágúst sl.
Guð blessi ykkur öll.
Matti Ó. Ásbjörnsson.

Fólksf lutningabilar til sölu
58 farþega M. Benz 303, árgeró 1978.
14 farþega M. Benz 409, árgerð 1987.
41 farþega Scania, endurbyggður 1984.
Hverskonar skipti á öðrum fólksflutningabílum
geta komið til greina.
S.B.S. hf., Selfossi, simi 98-22599.
Aðalfundur Auðlindar hf.
Aðalfundur Auðlindar hf. verður haldinn
mánudaginn 7. september 1992 í Kaupþingi
(KLringlunni 5) og hefst kl. 16.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórn Auðlindar hf.
HLUTABRÉFASJÓÐURINN
AUÐLIND HF.
Hættuleg for-
sjá
I upphafi greiiuir sinn-
ar segir Tómas, að mikil-
vægt sé að hafa lang-
límasjónarmið í huga við
mótun stefnu í atvinnu-
og efnahagsmálum og
draga lærdóm af fortíð-
inni. Hann segir síðan:
„Nú ber svo við að for-
sjá opinberra aðila í at-
vinnurekstri er hættu-
lega mikil og mjög óvar-
legt er að fara lengra í
þeim efnum. Þetta gildir
bæði um bein afskipti
opinberra aðila af at-
vinnurekstri og óbein í
gegnum lánveitingar og
efnahagsaðgerðir. Ríkis-
fyrirtæki, framkvæmdir
á vegum ríkisins, lána-
og styrkveitingar til at-
vinnulifs, hlutafjáreign
stofnana og síðast en
ekki síst bein þátttaka
sveitarfélaga í atvinnu-
rekstri eru til vitnis um
þetta. Víst má teþ'a að til
mjög skamms tíma litið
geti björgunaraðgerðir
opinberra aðila komið í
veg fyrir atvinnuleysi og
„fjöldagjaldþrot" en oft-
ar en ekki er einungis
verið að slá vandanum á
frest.
Afskipti ríkis-
ins
Afskiptum ríkisins af
atvinnulifinu má skipta i
femt í fyrsta lagi skal
nefna ríkisfyrirtæki, í
öðra lagi framkvæmdir á
vegum ríkisins, í þriðja
lagi fj ármálaumsvif rik-
isins eins og útlán, styrki
og hlutabréfaeign og í
fjórða lagi eru höft, regl-
ur eða skattheimta sem
takmarka svigrúm og
sjálfstæði atvinnufyrir-
tækja, eins og t.d. i land-
búnaði og skyidum grein-
um. Um þennan hátt
verður ekki rætt hér.
Framkvæmdir á veg-
um ríkisins eru ekki ein-
ungis uppbygging á arð-
sömum mamivirkjum,
heldur er einnig um að
ræða atvinnusköpun og
„úthlutanir". Verkéfnum
er úthlutað tíl þess að
jafna atvinnu eða dreifa
tekjum svo að sem flestir
fái sinn skerf af „ríkis-
kökunni". Ef litíð er í
íjárlög fyrir árið 1992
Opinber afskipti
af atvinnulffi
Forsjá opinberra aðila f atvinnurekstri er
hættulega mikil og óvarlegt að fara
lengra í þeim efnum. Skammtímasjón-
armið ráða þar ferðinni en hætta er á
að fyrir hvert starf og krónu sem bjarg-
ast um hríð tapist tvö störf og tvær krón-
ur í framtíðinni. Þetta segir Tómas Hans-
son, hagfræðingur, í nýlegri grein í Vís-
bendingu. —
kemur í Ijós að 90 millj-
óna króna framlag til
hafnarmannvirkja á
Austurlandi fer á tólf
staði, Ijárhæðinni er með
öðrum orðum dreift á
nánast alla firðina. Rúm-
ar 42 miUjónir króna,
sem fara til Snæfellsness,
skiptast á flmm staði, eða
flestallar Iiafnir þar. Um
vegaframkvæmdir má
segja sömu sögu. Þótt
ekki sé komið bundið slit-
lag á allan veginn frá
Reykjavík tíl Akureyrar
er Vegagerðin með fram-
kvæmdir á litlum köflum
um allt land. í nýju hefti
Vegamála má sjá heildar-
yfirlit framkvæmda
Vegagerðarinnar árið
1992. Ekki verður annað
séð af yfirlitinu, en að
mest sé hugsað um að
dreifa verkefnum af
„réttlæti", þar sem
skammtímasjónarmið
ráða meira en skipuleg
uppbygging. Fram-
kvæmdir skapa bæði bein
atvinnutækifæri og óbein
í gegnum tengdar þjón-
ustugreinar. Fljótsdals-
virkjun, sem sumir
stjómmálamenn vilja
fara út í án þess að kaup-
endur séu að orkunni,
yrði skýrt dæmi um at-
vinnuskapandi fram-
kvæmdir ríkisins. Þar
yrði markmiðið ein-
göngu atvinnubótavinna.
Umsvif ríkisins á fjár-
málamarkaði eru mikil.
Rikisbankar, Byggða-
stofnun og sjóðir lána
atvinnurekstri á vafa-
sömum forsendum, veita
beina styrki, eiga miklar
innleystar eignir og um-
talsvert hlutafé. I því
skyni að fá mynd af
þessu er hér einföld sam-
antekt nokkurra stærða
sem lesa má úr ársskýrsl-
um stofnana. En því mið-
ur er ekki allt talið.
Þátttaka sveit-
arfélaga
í grein, sem Þórður
Skúlason framkvæmda-
stjóri Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga rit-
aði í Morgunblaðið fyrir
skömmu, kemur fram að
þátttaka sveitarfélaga í
atvinnurekstri eykst
hröðum skrefum. Vanda-
mál í atvinnurekstri eftir
1987 ýttu undir þessa
þátttöku, sem ekki er
lögskylt verkefni sveitar-
félaga. Má segja að þetta
sé ákveðinn vítahringur.
Með stofnun Atvinnu-
tryggingasjóðs og Hluta-
fjársjóðs og með öðrum
björgunaraðgerðum rík-
isins 1988 neyddust mörg
sveitarfélög til þess að
leggja fjármagn í at-
vinnurekstur. Þetta hef-
ur síðan haldið áfram og
má segja að sprenging
hafl orðið á seinni árum.
Samkvæmt könnun, sem
Samband íslenskra sveit-
arfélaga lét gera, tvö-
földuðust framlög og
ábyrgðir kaupstaða til
atvinnulífs frá 1987 tíl
1991. Árið 1987 var
heildarupphæðin 480
miiyónir en nálgaðist
miljjarð 1991. Samanlagt
voru framlög og ábyrgð-
ir þrír milljarðar á öllu
timabilinu. Langmest er
þetta tengt sjávarútvegi,
en raunar hafa allar at-
vinnugreinar hlotið um-
talsverðan styrk. Sveitar-
félög á landsbyggðinni
utan Suðurlands og
Reykjaness era stórtæk-
ust en á Vestfjörðum er
mest um þetta. Hátt í
helmingnr fjárhæðarinn-
ai- eru ábyrgðir, en
reynslan er sú að þær
falla flestar á sveitarfé-
lögin fyrr eða seinna.
Þessar tölur gilda ein-
ungis fyrir kaupstaði en
ástandið er svipað hjá
minni þéttbýlissveitarfé-
lögum.
Stórfelldar ábyrgðir
og styrkir sveitarfélaga
tíl atvinnulífs era öfug-
þróun. Þungar byrðar
eru lagðar á sveitarfélög,
fjármagnskostnaður
þeirra eykst og geta
þeirra til að- sinna lög-
bundnum verkefnum
minnkar. Hér ráða ein-
göngu skammtímasjón-
armið ferðinni. Hættan
er sú að fyrir hvert starf
og hveija krónu sem
bjargast um hríð tapist
tvö störf og tvær krónur
í framtíðinni. Þetta hefur
helför ríkisforsjár sýnt,
bæði í Austur-Evrópu og
hjá frændum okkar Fær-
eyingum."
Vantar nýja
stefnu
í lok greinarinnar seg-
ir Tómas m.a., að setja
þurfi skýr markmið um
byggðastefnu, af hófsemi
og tíl langs tiina. Sam-
ræma þurfi alla þættí er
að henni lúta. Tilviljunar-
kenndar björgunarað-
gerðir veiki stöðu lands-
byggðarinnar eins og
sagan sýni.
ATHUGH), - OPH) UM HELGINA:
Laugardag og sunnudag kl. 10-17.
SKIirTIBOKAMARKADUR
MALS & MIENNINGAR
STENDUR YFIR
Tökum notaðar
bækur upp í nýjar
Kjörið tækifæri
fyrir hagsýna.
Mál ip|i°9 menning
Laugavegi 18. Sírr|T24240. Síðumúla 7 - 9. Sími 688577.