Morgunblaðið - 22.10.1992, Blaðsíða 24

24
Málmþreyta
olli Amsterd-
am-slysinu
FLUGSLYSIÐ í Amsterdam
fyrr í mánuðinum, sem kostaði
um 70 manns lífíð, orsakaðist
líklega af málmþreytu, að sögn
hollenska samgönguráðuneyt-
isins í gær. Grunur leikur á að
þrýstistöng sem festi einn af
ft'órum hreyflum flutningaþot-
unnar við vænginn stjómborðs-
megin hafí rifnað af.
Skipi Græn-
friðunga
sleppt
RÚSSNESK yfírvöld slepptu í
gær skipi Grænfriðunga eftir
að hafa stöðvað það fyrir níu
dögum þegar umhverfísvemd-
arsamtökin reyndu að rannsaka
geislamengun vegna kjam-
orkuúrgangs í sjónum við
strönd Rússlands.
Honecker
svari til saka
DÓMSTÓLL í Berlín úrskurð-
aði á þriðjudag að réttarhöld
skyldu hefjast yfír Erich
Honecker, fyrrverandi leiðtoga
Austur-Þýskalands, 12. nóvem-
ber. Það eina sem getur nú
komið í veg fyrir að réttarhöld-
in fari fram er að rannsókn
lækna leiði í ljós að hann geti
ekki svarað til saka fyrir rétti
af heilsufarsástæðum.
Herinn fari
frá Thule
LARS Emil Johansen, formað-
ur grænlensku landstjómarinn-
ar, hefur tilkynnt Uffe Elle-
mann Jensen, utanríkisráð-
herra Danmerkur, að Græn-
lendingar óski ekki lengur eftir
veru Bandríkjamanna í her-
stöðinni í Thule. Ástæðan, sem
liggur að baki deilunnar, er sú,
að Grænlendingar hafa lent í
erfíðleikum með farþegaflug
milli Syðri-Straumfjarðar og
Thule, eftir að Bandaríkjamenn
fóru frá Syðri-Straumfírði.
Lífskjara-
skerðing boð-
uð í Kína
KÍNVERSKI kommúnista-
flokkurinn er hvorki konungur
né keisari né guð almáttugur
og getur því ekki ábyrgst vel-
ferð þegnanna frá vöggu til
grafar. Kom þetta fram í grein
Dagblaði alþýðunnar, málgagni
flokksins, á þriðjudag og virðist
vera ætlað að búa almenning
undir erfíðar breytingar í kjöl-
far flokksþingsins, sem lauk á
sunnudag. Þar var formlega
ákveðið að taka upp markaðs-
búskap í efnahagslífínu og því
hlýtur fljótlega að koma að
mesta umbótamálinu, endur-
skipulagningu óarðbærra ríkis-
fyrirtækja. Hjá þeim vinna
milljónir manna og þeir hafa
vanist því að Iíta á vinnustaðinn
sem sjálfsagðan hlut allt sitt líf
ásamt niðurgreiddum nauð-
synjum.
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 1992
*i
Bretadrottning í Berlín
Hér má sjá hennar hátign Elizabetu Bretadrottningu, sem er í opin-
berri heimsókn í Þýskalandi um þessar mundir, í gönguferð skammt
austan Brandenborgarhliðsins í fylgd Richards von Weizsáckers for-
seta og Eberhards Diepgens, borgarstjóra Berlínar. Þýsk og bresk
skólabörn með fána Bretlands og Evrópubandalagsins fögnuðu drottn-
ingunni.
Bundesbankinn lækkar vexti
Minni vaxtalækk-
un en búist var við
Frankfurt. Reuter.
ÞÝSKI seðlabankinn, Bundesbank, lækkaði í gær millibankavexti í
Þýskalandi úr 8,9% í 8,75%. Vaxtalækkunin var framkvæmd stuttu
eftir að bankinn tilkynnti að peningamagn í umferð í Þýskalandi hefði
haldið áfram að aukast en þó ekki eins mikið og margir efnahagssér-
fræðingar höfðu óttast. Viðbrögð við vaxtalækkun Bundesbankans
voru frekar dræm og verð á þýskum verðbréfum féllu í verði. „Þessi
ákvörðun veldur miklum vonbrigðum. Markaðurinn hafði búist við
lækkun niður í um 8,6%,“ sagði Giinter Burgold, sem er yfir verðbréf-
amiðlun BHF bankans í Frankfurt.
Vextir í Þýskalandi hafa verið
mjög háir á undanfömum misserum
sökum hins miklar kostnaðar vegna
sameiningar Þýskalands og til að
halda niðri verðbólgu. Hefur þetta
haldið uppi vaxtastigi í allri Evrópu
á tímum efnahagslegs samdráttar
og valdið pólitískri spennu milli Þjóð-
veija og annarra Evrópuríkja.
Hagfræðingar sögðu í gær að
vaxtalækkun Bundesbankans þýddi
ekki að baiíkinn hefði fallið frá þeirri
stefnu sinni að halda niðri verð-
bólgu. Hægari hagvöxtur í Þýska-
landi hefði í för með sér að þenslu-
áhrif aukins peningamagns væru
ekki eins mikil og ella og gæti því
bankinn leyft sér að lækka vexti
varfærnislega.
Er því spáð að Bundesbankinn
muni lækka vexti enn frekar annað
hvort í nóvember eða desember.
Þó að viðbrögð peningamarkað
hafi verið blendin lækkuðu seðla-
bankar Belgíu, Hollands og Austur-
ríkis vexti í kjölfar Bundesbankans.
-----♦ ♦ ♦
Liechtenstein
Þingið
hlynnt EES
Vadúz. Reuter.
ÞING Liechtensteins samþykkti
í gær með 19 atkvæðum gegn
fimm að styðja samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið (EES).
Þingið lagði hins vegar til að
þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram
um málið eftir 6. desember, er
samningurinn verður lagður undir
þjóðaratkvæði í Sviss. Ef samningn-
um yrði hafnað í Sviss bæri Liecht-
enstein að gera hið sama.
Heimkvaðning rússneskra hermanna í Lettlandi
Erfitt að átta sig á afstöðu Rússa
segir embættismaður í lettneska utanríkisráðuneytinu
LETTNESK stjórnvöld hafa ekki
fengið tilkynningu um það frá
rússneskum yfirvöldum að hægja
eigi á heimkvaðningu rússneskra
hermanna frá Lettlandi. Gundis
Valuievs, forstöðumaður stjórn-
máladeildar lettneska utanrikis-
ráðuneytisins, sagðist í samtali
við Morgunblaðið í gær ekki hafa
fengið neina staðfestingu á frétt-
Sýnt þótti í gær að John Major
hefði tekist að lægja nokkuð þær
óánægjuöldur sem risið hafa innan
íhaldsflokksins á undanfömum
dögum vegna lokunar kolanáma og
efnahagsstefnu ríkisstjómarinnar.
Major og samstarfsmenn hans
neyddust til að kúvenda í máli þessu
fyrr í vikunni og varð sú ákvörðun
ekki til þess að draga úr gagnrýni
á forsætisráðherrann og stjórnar-
hætti hans þótt almenn andstaða
væri við lokun námanna á slíkum
krepputímum. í ritstjómargreinum
dagblaða sem jafnan em höll undir
íhaldsflokkinn hefur verið fullyrt
að forsætisráðherrann sé tæpast
vandanum vaxinn og dagblaðið The
Financial Times sagði í leiðara að
breska ríkisstjómin væri „á flótta".
Þingmenn tóku almennt fagn-
um í fjölmiðlum um að dráttur
yrði á brottflutningnum vegna
húsnæðiseklu í Rússlandi. Hann
hefði hins vegar heyrt viðtal við
vamarmálaráðherra Rússlands
sem segði að það væri Rússum í
hag að hermennirnir kæmu
heim. Það væri því mjög erfitt
að gera sér grein fyrir hver raun-
veruleg afstaða rússneskra
andi þeim breyttu áherslum sem
Major boðaði í viðtali við /TAT-sjón-
varpsstöðina á þriðjudagskvöld en
einn helsti andstæðingur lokunar
kolanámanna í röðum íhaldsmanna,
þingmaðurinn Winston Churchill,
sagði að tilslakanir ríkisstjórnarinn-
ar í því efni þýddu ekki að barátt-
unni væri lokið.
í grein sem birtist í dagblaðinu
The Times í gær segir að Major
þoli sýnilega ekki það álag sem
fylgi því að leiða Breta út úr verstu
efnahagskreppu sem þeir hafa
glímt við frá því á fjórða áratugn-
um. Greinarhöfundur sagði að til
marks um álagið væri greinilegt
að Major hefði grennst að undan-
förnu og vitað væri að hann nærð-
ist aðallega á „ruslfæði" ýmis kon-
ar, óheilnæmum skyndiréttum. Þá
stjórnvalda væri.
Á þriðjudag flutti Reuters-frétta-
stofan þá frétt að rússnesk stjórn-
völd hefðu ákveðið að stöðva heim-
kvaðningu hermanna frá Eystra-
saltsríkjunum að einhveiju leyti.
Hafði fréttastofan eftir talsmanni
rússneska varnarmálaráðuneytisins
að einhver hluti hermannanna yrði
kvaddur heim þrátt fyrir þetta í
var látið að því liggja að forsætis-
ráðherrann, sem er 49 ára gamall,
léti reglulega lita hár sitt en Major
er tekinn að grána nokkuð.
Náinn samstarfsmaður forsætis-
ráðherrans sagði í samtali við Reut-
ers-fréttastofuna að fullyrðingar
greinarhöfundar væru rakalaus
þvættingur. Kvað hann forsætis-
ráðherrann hafa hlegið er hann sá
grein þessa. Viðmælandi Reuters
lét að því liggja að andstæðingar
Majors innan Ihaldsflokksins, sem
væru ósammála þeirri yfírlýstu
stefnu stjórnarinnar að taka fullan
þátt í Evrópusamrunanum, hefðu
komið sögusögnum þessum af stað.
Major hefur jafnan þótt standa sig
vel í sjónvarpi er fjallað hefur verið
um efnahagskreppuna í Bretlandi
og þótt sérlega yfírvegaður. Reynd-
ir blaðamenn, sem sérfróðir eru um
bresk stjómmál, sögðu að á slíkum
erfíðleikatímum gæti komið fram í
einkasamtölum það álag sem for-
sætisráðherrann væri undir. Það
væri á hinn bóginn fullkomnlega
eðlilegt. Vinir og samstarfsmenn
Majors vísuðu því einnig á bug að
forsætisráðherrann hefði sýnt þess
nokkur merki að vera að bugast
undan álaginu.
samræmi við fyrri ákvarðanir. En
þeir sem ættu ekki í nein hús að
venda í Rússlandi yrðu um kyrrt. í
yfírlýsingu vamarmálaráðuneytis-
ins kom ekki fram hvort þessi
ákvörðun snerti rússneska hermenn
í öllum þremur Eystrasaltsríkjunum.
Um 130.000 sovéskir hermenn
voru í Eystrasaltsríkjunum þegar
þau fengu sjálfstæði á síðasta ári.
Að mati bandaríska utanríkisráðu-
neytisins hafa 40% hermannanna
verið kölluð heim. Rússar hafa gert
samning við Litháa um að allir rúss-
neskir hermenn hverfí frá Litháen
fyrir ágústlok 1993. Ekki hafa verið
gerðir sams konar samningar við
Eistlendinga og Letta.
Valuievs sagði að þótt Lettar og
Rússar hefðu ekki samið um brott-
flutninginn þá hlytu Rússar að telj-
ast skuldbundnir samkvæmt Hels-
inki-sáttmála Ráðstefnunnar um
öryggi og samvinnu í Evrópu að
flytja hermenn sína heim svo fljótt
sem hægt væri. Hann sagði að ekki
væri ljóst hvort þar til bær rússnesk
stjómvöld hefðu tekið ákvörðun um
að seinka brottflutningi eða hvort
hér væri um eina skoðun af mörgum
jafnréttháum innan rússnesku
stjómsýslunnar. Það væri krafa
Letta að rússneskir hermenn færu
frá Lettlandi á sama tímabili og
samningurinn við Litháen kveður á
um. Ný lota samningaviðræðna um
þetta efni hæfíst síðar í þessari viku.
„Vonandi skýrist þá hver er opinber
afstaða rússneskra stjórnvalda,"
sagði Valuievs. Hann sagði að þótt
opinberlega væri ekki frá þessum
málum gengið þá væri það mat lett-
neskra stjórnvalda að rússneskum
hermönnum í Lettlandi hefði fækk-
að á þessu ári úr 50.000 í 30.000.
Valuievs sagði að almennt talað
væri það mikið vandamál fyrir Letta
að vita hver réði í Moskvu og hver
opinber stefna Rússlands væri. Oft
á tíðum væri óljóst hvort taka ætti
mark á þinginu, forsetanum eða
hermálayfírvöldum. T.d. hefði Pavel
S. Gratsjev, vamarmálaráðherra
Rússlands, verið í viðtali í útvarpi
fyrr í vikunni þar sem hann sagði
að það væri hagur Rússa að kveðja
hermennina heim. Þessi yfírlýsing
stangaðist augljóslega á við áður-
nefndar fréttir.
Efnahagskreppan í Bretlandi
Breyttar áherslur Maj
ors mælast vel fyrir
Lundúnum. The Daily Telegfraph. Reuter.
JOHN Major, forsætisráðherra Bretlands, tókst í gær að tryggja
samstöðu innan íhaldsflokksins um breyttar áherslur á vettvangi
efnahagsmála. Forsætisráðherrann hafði kvöldið áður gefið til kynna
í sjónvarpsviðtali að minni áhersla yrði framvegis lögð á að halda
niðri verðbólgu. Hann lýsti yfir því að hagvöxturinn einn gæti leitt
Breta út úr þeirri efnahagskreppu sem þá þjakar nú um stundir og
að stefna stjórnarinnar myndi mótast af þessari staðreynd. Fjölmiðl-
ar í Bretlandi halda áfram að gagnrýna Major forsætisráðherra og
stjórnarhætti hans og þannig var fullyrt í grein í dagblaðinu The
Times í gær að Major þyldi ekki álagið sem starfi hans fylgdi.