Morgunblaðið - 30.10.1992, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1992
31
Davíð Oddsson forsætisráðherra
Menn nái saman um varan-
legar lausnir í atvinnumálum
ATVINNUMÁL á Suðurnesjum voru rædd utan dagskrár í gær. Davíð
Oddsson forsætisráðherra sagði að ríkur vilji væri til þess að ná sam-
an um almennar aðgerðir til að treysta stöðugleika og skapa varanleg
atvinnutækifæri og forða því að atvinnuleysisvofan verði landlæg. Ein-
stakar sértækar aðgerðir geti verið réttlætanlegar, jafnvel nauðsynleg-
ar, á Suðurnesjum. En hann varaði við þvi að aðgerðir af þessu tagi
væru ekki varanlegar, þær væru plástur, ekki lækning. Slíkar ákvarðan-
ir yrðu menn að taka í trausti þess að varanleg atvinnutækifæri skap-
ist með þeim almennu aðgerðum sem menn væru að vinna að.
Það var Anna Ólafsdóttir Bjöms-
son (SK-Rn) sem fór fram á þessa
umræðu utan dagskrár um efnið
„Til hvaða aðgerða hyggjast stjórn-
völd grípa vegna vaxandi atvinnu-
leysis á Suðumesjum". Þess umræða
var samkvæmt fyrstu málsgrein 50.
greinar þingskapa, þ.e.a.s. ræðutími
var takmarkaður og við það miðað
að umræðan tæki ekki meira en hálfa
klukkustund. Málshefjandi, Anna
Ólafsdóttir Björnsson (SK-Rn),
sagði atvinnuleysi á Suðumesjum
ekki vera ný tíðindi. Atvinnuleysið
væri orðið viðvarandi og hefðu
kvennalistakonur fyrir löngu bent á
þetta slæma ástand. Málshefjandi
sagði að samdráttur í framkvæmdum
á Keflavíkurflugvelli hefði verið fyr-
irsjáanlegur. En það væri eins og
menn væm fyrst núna að skilja að
eitthvað þyrfti að gera í atvinnumál-
um. En henni var spum hvort ríkis-
stjórnin skildi það? Hvort ríkisstjóm-
in viðurkenndi að sérstakra aðgerða
væri þörf?
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði atvinnumál í landinu öllu hafa
verið í brennidepli. Nú kæmi það
fram sem menn hefðu mátt vita, að
minnkun þorskafla og minnkandi
tekjur þjóðarinar drægju dilk á eftir
sér í atvinnumálum, ekki síst þar sem
undanfarin sex ár hefði ríkt stöðnun
á hér á landi og atvinnutækifærum
ekki ijjölgað. Þessir tveir samtvinn-
uðu þættir, stöðnunin og aflabrestur-
inn annars vegar og lágt álverð og
samdráttur í vamarliðsframkvæmd-
um hins vegar, hefðu leitt til þess
að atvinnumálanefnd ríkisstjómar-
innar og aðilar vinnumarkaðarins
hefðu framlengt störf sín umfram
það sem ráð hefði verið fyrir gert í
kjarasamningum og gert þau al-
mennari og víðtækari.
Samstaða um aðgerðir
Nú væri leitað leiða til þess að ná
víðtækri samstöðu um aðgerðir sem
treyst gætu stöðu atvinnulífsins til
næstu ára, en ekki eingöngu til fárra
vikna eða mánaða eins og gerðist
með sértækum aðgerðum. Forsætis-
ráðherra sagði að fram hefði komið
ríkur vilji hjá stjórn og stjórnarand-
stöðu til þess að ná saman, víkja í
burtu venjubundnum dægurmálum
og ná samstöðu um ákvarðanir sem
treyst gætu þann stöðugleika sem
verið hefur og forðað því að atvinnu-
leysisvofan yrði landlæg.
Forsætisráðherra minnti á að nú-
verandi ríkisstjórn ákvað að verja
3.500 milljónum króna til atvinnu-
skapandi aðgerða, umfram það sem
fjárlög hefðu gert ráð fyrir. En
mönnum yrði hins vegar að vera
fulljóst „að ákvörðun af þessu tagi,
þótt hún liggi fyrir og Alþingi muni
væntanlega staðfesta hana, eykur
ekki atvinnu fyrr en mörgum mánuð-
um eftir að hún er tekin. Svo mun
einnig vera um flestar þær aðgerðir
sem teknar kynnu að verða varðandi
Suðumesin sérstaklega. Og það sem
meira er, aðgerðir af þessu tagi eru
ekki varanlegar. Þær eru plástur,
ekki lækning. Þær geta mildað högg
um tiltekinn tíma, en bak við þær
stendur ekki annað en úttekt á fjár-
munum og botninn dettur úr þeim
þegar fjármunirnir klárast. Slíkar
ákvarðanir verða menn því að taka
í trausti þess að varanleg atvinnu-
tækifæri skapist með þeim almennu
aðgerðum sem menn eru að vinna
að og hafa verið að undirbúa um
alllanga hríð“.
Engar ódýrar lausnir
Forsætisráðherra sagði að fyrir
nokkru hefði hann og iðnaðarráð-
herra átt viðræður við forráðamenn
sveitarfélaga á Suðumesjum og eftir
þær viðræður hefði ríkisstjómin
ákveðið að setja á laggirnar sér-
stakan starfshóp til að gera atvinnu-
stöðunni á Suðumesjum skil í tengsl-
um við þær almennu ákvarðanir sem
teknar yrðu, væntanlega innan til-
tölulega skamms tíma. „Við verðum
hins vegar að standast þær pólitísku
freistingar að gefa í skyn að til séu
ódýrar lausnir sem bægt geti at-
vinnuleysi frá í einni svipan. Menn
verða að standast þær freistingar
að bregða sér í gervi pólitískra jóla-
sveina og deila út pökkum í skamm-
deginu. Við þekkjum af langri
reynslu að slíkir pakkar geta verið
gleðigjafar um stund en þeir breyta
litlu þegar til lengri tíma er horft,“
sagði Davíð Oddsson forsætisráð-
herra.
Forsætisráðherra benti á að við
gætum ekki tekið efnahags- og at-
vinnumál okkar úr samhengi við það
sem gerðist í kringum okkur. Efna-
hagserfiðleikar væm víðast hvar;
efnahagskerfíð hryndi í Færeyjum,
atvinnuástand væri erfitt í Dan-
mörku, hrikalegt í Finnlandi og neyð-
arráðstafanir gerðar í Svíþjóð. Allt
þetta hefði áhrif. ísland væri eyland
í landfræðilegum skilningi en ekki
efnahagslegum. En meginstaðan
væri sú að íslendingar, ef þeir bæru
gæfu til að standa saman um aðgerð-
ir, komast betur frá öllum þessum
erfiðleikum en nágrannaþjóðir. „Þá
munum við komast hjá því að aftur-
kippurinn verði að kreppu. En for-
senda þess er að menn nái saman
um niðurstöðu sem mun slá varan-
lega á hættuna á auknu atvinnu-
leysi. Og er slík niðurstaða nú miklu
brýnni en einstakar, staðbundnar,
sértækar aðgerðir, þó að slíkar að-
gerðir séu réttlætanlegar og jafnvel
nauðsynlegar í einstaka tilvikum,
eins og því sem við ræðum nú,“ sagði
-forsætisráðherra.
íslenskir aðalverktakar
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra sagði sérstöðu atvinnu-
lífs á Suðurnesjum koma m.a. fram
í því að á undanfömum árum hefðu
1.500-2.000 manns haft atvinnu í
tengslum við varnarliðið, annaðhvort
í þjónustu þess eða hjá íslenskum
aðalverktökum. Vegna þess að menn
hefðu séð fyrir samdrátt hefði verið
lögð á það höfuðáhersla að hefja
nýtt átak í virkjanaframkvæmdum
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins er talið líklegast að stjórnar-
meirihlutinn í nefndinni klofni og að
nefndin skili frá sér þremur minni-
hlutaálitum. Sólveig Pétursdóttir
(S-Rv), formaður nefndarinnar,
Björn Bjamason (S-Rv) og Sigbjöm
og hefja byggingu álvers sem hefði
tekið við slakanum í atvinnu á þessu
svæði.
Utanríkisráðherra sagðist hafa
fyrir tveimur ámm beitt sér fyrir því
að tryggja ríkinu meirihlutaaðild í
þessu fyrirtæki. Tilgangurinn hefði
verið að tryggja að þetta fýrirtæki
• héldi áfram og að til yrði hér á ís-
landi öflugt verktakafyrirtæki sem
hefði burði til að standa að stórfram-
kvæmdum. íslenskir aðalverktakar
væm öflugt fyrirtæki með góða eig-
infjárstöðu. En sá galli væri á gjöf
Njarðar að þetta væri sameignarfyr-
irtæki, þannig að ef veija ætti fjár-
munum frá því til annarra verkefna
en þeirra sem kveðið væri á um í
stofnskrá þyrfti samkomulag allra
aðila. Það hefði að sjálfsögðu verið
rætt við forráðamenn íslenskra aðal-
verktaka, þ. á m. við forsvarsmenn
Sameinaðra verktaka. Fulltrúar rík-
isins í stjóm fyrirtækisins hefðu lagt
fram tillögur sem byggðu á því að
samstilla krafta öflugra aðila á Suð-
urnesjum til þess að leggja fé í arð-
vænlegar framkvæmdir sem kynnu
að vera mögulegar, s.s. í tengslum
við EES-samninginn eða frísvæði.
Utanríkisráðherra lagði áherslu á að
þetta starf og einnig þær aðgerðir
sem ríkisstjórnin hefði í undirbúningi
við aðila vinnumarkaðarins yrðu
samhæfð og styddu hvort annað.
Sorgleg ræða
Steingrímur Hermannsson
(F-Rn) sagði það hafa verið sorglegt
að hlusta á ræðu forsætisráðherra.
Ráðherrann hefði talað um vanda
fortíðar en ekki þær aðstæður sem
nú væm til að ráðast í nýjar fram-
kvæmdir á sviði atvinnuveganna.
Ræðumaður nefndi að verðbólgan
væri nú miklu minni. Steingrímur
sagði að samtök sveitarfélaga á Suð-
umesjum hefðu beitt sér fyrir fundi
með þingmönnum kjördæmisins og
þar hefði komið fram vilji þingmanna
til að standa saman að aðgerðum og
legði hann mikla áherslu á að það
yrði reynt.
Steingrímur sagði menn hljóta að
vilja miklu ítarlegri umræðu um at-
vinnuástandið almennt, ekki hvað
síst eftir ræðu forsætisráðherra.
Steingrímur fór þess formlega á leit
að haldnar yrðu utandagskrárum-
ræður um atvinnuástandið í landinu
og með ótakmörkuðum tíma.
Jón Sigurðsson iðnaðar- og við-
skiptaráðherra benti á að atvinnulífið
í landinu glímdi við óvenjumargsl-
unginn og erfiðan vanda. Til viðbótar
aflabresti og erfiðleikum af völdum
almennrar efnahagslægðar í heimin-
um kæmi sá vandi sem fylgdi því
að færa efnahagsstarfsemina frá
störfum sem tengdust varnarmálum
og hemaðarmannvirkjum. Allir þess-
ir þættir kæmu saman á Suðurnesj-
um; samdráttur framkvæmda á
Keflavíkurflugvelli og uppsagnir ís-
Gunnarsson (A-Ne) leggja til að til-
lagan verði felld en gert er ráð fyrir
að sjálfstæðisþingmennimir Eyjólfur
Konráð Jónsson (S-Rv) og Ingi Björn
Albertsson (S-Rv) skili öðru minni-
hlutaáliti.
Samkomulagið um afgreiðslu
lenskra aðalverktaka, erfiðleikar í
áliðnaði tefðu byggingu álvers á
Keilisnesi og á Suðumesjum væm
erfiðleikar sjávarútvegsins tilfinnan-
legir. „Þetta em ástæðumar fyrir
því að atvinnuleysið er tvöfalt meira
á Suðumesjum en á landinu í heild.
En þetta em líka rökin fyrir því að
taka sérstaklega á þessum stað-
bundna vanda,“ sagði Jón Sigurðs-
son. Ræðumaður sagði að efnahags-
vandi af þessu tagi yrði ekki leystur
með neinum skyndilausnum, kvorki
gengisbreytingu né fjáraustri úr rík-
issjóði. Við yrðum að taka á þessu
máli með skipulegum hætti og stjóm-
völd hefðu sérstakar skyldur við
Suðurnesin. þetta hefði verið viður-
kennt í verki með því að setja nefnd
til starfa á vegum ríkisstjómarinnar.
Nefndin myndi leitast við að fella í
einn farveg þær aðgerðir sem horfðu
til þess að treysta atvinnulífið á Suð-
umesjum. Jón sagði að hann teldi
að íslenskir aðalverktakar ættu og
hlytu að taka á eflingu atvinnulífs á
Suðurnesjum með einhveijum skyn-
samlegum hætti.
„Kreddur"
Ólafur Ragnar Grimsson (Ab-
Rn) sagði að forsætisráðherrann boð-
aði enn „kredduna um engar sértæk-
ar aðgerðir". Taka ætti ákvörðun um
að Islenskir aðalverktakar kæmu
með tækjakost sinn, mannafla og
fjármagn að breikkun Reykjanes-
brautar.
Ólafur G. Einarsson mennta-
málaráðherra þótti athyglisvert að
þeir sem harðast hefðu barist fyrir
brottför varnarliðsins mótmæltu nú
samdrætti hjá Aðalverktökum þegar
drægi úr framkvæmdum varnarliðs-
ins.
Menntamálaráðherra vildi taka
fram að hann teldi vel koma til greina
að Aðalverktakar styrktu með einum
eða öðrum hætti atvinnulíf á Suður-
nesjum af þeim auði sem þeir hefðu
safnað í slq'óli sérréttinda sem ríkis-
valdið hefði veitt þeim.
Ólafur G. Einarsson, fyrsti þing-
maður Reykjaneskjördæmis, sagði
að þingmenn kjördæmisins hefðu í
sínum hópi gott samstarf og þeir
hefðu átt fundi með fulltrúum af
Suðumesjum. Menn hefðu verið sam-
mála um að engar svonefndar „pat-
entlausnir" væru til. En það sem
menn hefðu einkum rætt væri: Frí-
iðnaðarsvæði á Suðumesjum, upp-
bygging við Bláa lónið, bygging rík-
isfangelsis í Njarðvík, fjármagnsút-
vegun til kaupa á þorski úr rússnesk-
um togumm, álversbygging o.fl.
Ólafur G. Einarsson vonaðist eftir
því að með samstilltu átaki tækist
að ráða bót á því mikla atvinnuleysi
sem við nú upplifðum.
Matthías Bjarnason (S-Vf) minnti
á að sjávarútvegurinn væri undir-
staða atvinnulífs í þessu landi. Þar
hefði lengi verið samdráttur og
málsins gerir ráð fyrir að nefndarálit-
um verði útbýtt á miðvikudag og að
umræður fari fram á fimmtudag og
ef til vill að einhveiju leyti á föstu-
dag á undan atkvæðagreiðslu um
tillöguna.
Þingmenn stjórnarandstöðuflokk-
anna í nefndinni, Jón Helgason
(F-Sl), Ólafur Þ. Þórðarson (F-Vf) ,
Kristinn H. Gunnarsson (Ab-Vf) og
Anna Ólafsdóttir Björnsson (SK-Rv)
munu svo sameinast um þriðja minni-
hlutaálitið samkvæmt upplýsingum
blaðsins.
Þingsályktun um þjóðaratkvæðagreiðslu um EES
Búist við þremur minnihluta-
álitum frá allsherj arnefnd
Samkomulag um að Alþingi afgreiði málið á föstudag
SAMKOMULAG hefur náðst í allsheijarnefnd Alþingis og á vettvangi
forseta og þingflokksformanna um hvernig staðið skuli að afgreiðslu
þingsályktunartillögu stjórnarandstöðunnar um þjóðaratkvæðagreiðslu
vegna samningsins um EES. Er gert ráð fyrir að nefndin afgreiðir
málið frá sér á þriðjudag og að atkvæðagreiðsla fari fram á Alþingi
á föstudag, 6. nóvember.
kreppa. Fólki hefði fækkað í fram-
leiðslubyggðunum, það hefði flust í
stórum stíl til þjónustubyggðarlaga.
Undirstaðan væri að bresta. Menn
kæmu og berðu sér á bijóst og segðu:
„Þetta er í athugun, gengið verður
að verða óbreytt, það þarf ekki að
taka tillit til neins." Matthías sagði
að með gengisfalli sterlingspundsins
myndu tekjur af rækjuiðnaði einum
minnka um fjögur hundruð milljónir.
Enn væru til menn í framvarðarsveit
þjóðfélagsins sem berðu hausnum við
steininn oglétu sem þeim kæmi þetta
ekki við. Arni R. Arnason (S-Rn)
sagði að til þess yrði að líta að þrír
fjórðuhlutar atvinnuleysins sem nú
væri á Suðurnesjum væru raktir til
samdráttar í starfsemi og umsvifum
vamarliðsins og verktaka þess. Þessi
samdráttur hefði verið fyrirsjáalegur
og sér kæmi yfirlýsingar um annað
á óvart.
Traust á Suðurnesjamönnum
Arni Mathiesen (S-Rn) sagði þörf
hafa verið fyrir ábendingu Matthías-
ar Bjamasonar um mikilvægi sjávar-
útvegsins. Aflasamdráttur og til-
flutningur kvóta hefðu skaðað sjáv-
arútveg á Suðumesjum. Fiskvinnslu-
fyrirtæki á svæðinu hefðu leitað leiða
til að kaupa þorsk til vinnslu af
Rússum. Það væri mjög miður að
þessar tilraunir hefðu ekki mætt
skilningi hjá forrráðamönnum banka
og þeirra sjóða sem helst væri til að
leita. Steingrímur J. Sigfússon
(Ab-Ne) sagði Suðurnesjamenn
gjalda þess nú mjög að hafa orðið
háðir erlendum her um atvinnu sína.
Sip’íður A. Þórðardóttir (S-Rn)
sagði ljóst að íslendingar horfðu
fram á vaxandi atvinnuleysi og væri
ástandið verst á Suðurnesjum. En
það væri ekki rétt að beija lóminn
og fyllast svartsýni og bölmóði. Við
hefðum alla burði til að takast á við
þennan vanda og sigra hann. Til
þess treysti hún Suðumesjamönnum,
þeir hefðu nú þegar kynnt þingmönn-
um sínum hugmyndir um nýsköpun
í úrvinnslu sjávarfangs og margvís-
leg sóknartækifæri. Við myndum
finna úrræði þegar allir legðust sam-
an.
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut,
Kopavogi, simi
671800 ^
VANTAR Á STAÐINN
ÁRG. '88 - ’92.
Toyota Corolla XL ’90, sjáifsk., 5 dyra,
ek. 48 þ., central, rafm. í rúðum o.fl.
V. 760 þús., sk. é ód.
Suzuki Samurai JX ’90, grásans, 5 g., ek.
7 þ. Sem nýr. V. 850 þús.
Toyota 4Runner EFi V-6 ’91, hvítur, 5 g.,
ek. 39 þ., ýmsir aukahl. Toppeintak. V.
2.2. millj.
Ford Escort 1600 CL '91, 3ja dyra, ek.
33 þ. V. 790 þús., sk. á ód.
GMC 1500 High Sierra pick up, 6.2 dies-
el, 4x4, '84, sjálfsk., ek. 88 þ. V. 1190
þús.
Isuzu Tropper LS '88, 5 dyra, 7 manna,
ek. 108 þ. V. 1190 þús. stgr., sk. á ód.
Mazda 626 2000 GTi Coupe '88, 5 g.,
ek. 88 þ., m/öllu. V. 950 þús., sk. á ód.
M. Benz 230 E '86, sjálfsk., ek. 61 þ.
V. 1890 þús., sk. á ód.
MMC Pajero langur '87, bensín, ek. 80
þ. V. 1270 þús. stgr., sk. á ód.
Nissan Micra LX '90, 5 dyra, blásans, 5
g., ek. 4 þ. Sem nýr. V. 530 þús. stgr.
Volvo 440 GLTi '89, rauður, 5 g., ek. 53
þ., álfelgur o.fl. V. 890 þús. stgr.
Toyota Corolla XL '81, 5 dyra, rauður,
5 g., ek. 25 þ. Fallegur bfll. V. 850 þús.
Subaru 1.8 GL Sedan 4x4 '88, sjálfsk.,
ek. 42 þ. V. 830 þús. stgr.