Morgunblaðið - 05.11.1992, Blaðsíða 27

Bill Clinton, verðandi
forseti Bandaríkjanna
Kunnur fyrir
að hætta aldrei
við hálfnað verk
Washington. Reuter.
BILL Clinton, verðandi forseti Bandaríkjanna,
er að því leyti ólíkur mörgum fyrirrennara
sinna í embætti, að hann er af fátæku fólki
kominn. Móðir hans, Virginia, er hjúkrunar-
kona að mennt en faðir hans, William Blythe,
lést af völdum bílslyss þremur mánuðum áður
en sonur hans fæddist í smábænum Hope í
Arkansas. Var honum þá komið í fóstur til afa
síns og ömmu þar sem hann var í nokkur ár.
Móðir Clintons giftist aftur þegar hann var sjö
ára gamall og þá tók hann sér eftirnafn fóstra
síns, Roger Clintons, sem var áfengissjúklingur
og fór oft illa með konu sína. Virginia, sem nú er
69 ára að aldri og notar eftirnafn þriðja eigi-
manns síns, Kellys, segir, að Bill, sonur sinn, hafi
komið sér til varnar 14 ára gamall og sagt stjúp-
föður sínum að leggja aldrei framar hendur á
móður sína. Það hafi eiginmaðurinn heldur ekki
gert upp frá því.
Clinton hafði góða námshæfileika og á mennta-
skólaárum sínum lék hann nokkuð á saxófón og
var mikill aðdáandi Elvis Presleys. Ahugi hans á
stjórnmálum vaknaði einnig á þessum tíma en
hetjurnar í hans augum voru þeir Martin Luther
King og John F. Kennedy, sem hann hitti einu
sinni í heimsókn eða hópferð í Hvíta húsið. Clinton
vann með námi sínu við Georgetown-háskólann í
Washington en síðar vann hann til hins eftirsótta
Rhodes-styrks til náms við Oxford-háskóla í Eng-
landi. Lagaprófí lauk hann hins vegar við Yale-
háskólann þar sem hann kynntist fyrst konu sinni,
Hillary. Þau eiga saman eina dóttur, Chelsea, sem
er 12 ára gömul.
Að loknu lagaprófi sneri Clinton aftur til Arkans-
as þar sem hann hellti sér út í pólitíkina af lífí og
sál og varð brátt dómsmálaráðherra í ríkinu. Hann
var síðan kjörinn ríkisstjóri á miðju kjörtímabili
aðeins 32 ára gamall en náði ekki endurkjöri tveim-
ur árum síðar. Var hann sakaður um hroka og
skort á tengslum við venjulegt fólk. Ennfremur
féll lífsstíll þeirra hjóna, sem eru af 68’-kynslóð-
inni, ekki í kramið hjá meirihluta kjósenda í suður-
ríkinu íhaldssama.
Clinton, sem að sumra sögn var farinn að velta
fyrir sér forsetaembættinu á þessum tíma, tók
ósigurinn mjög alvarlega og þau hjónin tóku sjálf
sig og lífshætti sína til algerrar endurskoðunar.
Hér eftir var áherslan á guðstrú og góða siðu og
þau lífsgildi, sem eru í hávegum höfð í Suðurríkjun-
um. Við þessa ímynd hafa þau alla tíð síðan lagt
mikla rækt og margir töldu því að ferli Clintons
í baráttunni um Hvíta húsið væri lokið í vor er
hann var sakaður um framhjáhald. Hann hefur
aldrei vísað þessu beinlinis á bug, en segir að hjóna-
bandið sé mjög gott nú.
Clinton hefur hlotið misjafna dóma á sínum
stjórnmálaferli eins og við er búast og hefur með-
al annars verið kallaður „Sleipi Villi“. Það er vegna
þess, að hann þykir háll sem áll og ljáir sjaldan
fangstaðar á sér. Hann sýndi það hins vegar í
kosningabaráttunni nú, allt frá því hann hóf þátt-
töku í forkosningunum innan Demókrataflokksins,
að hann er ekki maður, sem hættir við hálfnað
verk. Þegar hann hefur sett sér markmið, keppir
hann að því þar til því er náð.
Hillary Clinton, eiginkona Bills Clintons, verð-
andi forseta Bandaríkjanna, gefur sigurmerki á
fagnaðarhátíð i gamla ráðhúsinu í Little Rock
kosninganóttina.
Hillary Clinton,
verðandi forsetafrú
Heilsteypt mann-
eskja sem stend-
ur fyrir sínu
Little Rock. Reuter.
HILLARY Clinton er af nýrri kynslóð eigin-
kvenna stjórnmálamanna og hefur haslað sér
völl úti á vinnumarkaðinum ekki síður en eigin-
maðurinn. Hún hefur átt velgengni að fagna sem
lögmaður, setið í stjórnum nokkurra fyrirtækja
og félagasamtaka, verið ötull talsmaður barna
og barist fyrir hinum ólíkustu málum, meðal
annars í þágu fátækra.
Það er til marks um sjálfstæði Hillary Clinton,
að einn af gagnrýnendum eiginmanns hennar, rit-
stjóri Arkansas Democrat Gazette, Paul Greenberg,
sem notaði fyrstur uppnefnið „Sleipi Villi“ til að
lýsa ríkisstjóranum, hefur mikið dálæti á henni.
„Hillary er heilsteypt manneskja og stendur svo
sannarlega fyrir sínu,“ segir hann.
Andstæðingar þeirra hjóna á vettvangi stjórnmál-
anna staðhæfa, að hún sé langt til vinstri við eigin-
manninn. íhaldsblaðið American Spectator sagði eitt
sinn, að hún væri „Winnie Mandela bandarískra
stjórnmála".
Ahugi Hillary á þjóðmálum varð til þess, að eigin-
maður hennar sagði á kosningafundum fyrir forkosn-
ingar demókrata, að kjósendur fengju hana líka, ef
þeir kysu hann. Ummæli þessi vöktu upp bollalegg-
ingar um, að hún kynni að fá ráðherraembætti í
stjórn Clintons, svo að hann nefndi þetta ekki framar.
„Ég gæti auðvitað haldið mig heima yfir köku-
bakstri og teboðum," sagði hún við fréttamenn,
þegar þeir spurðu hana út í lögmannsstarfið, „en
ég tók þá ákvörðun að sinna því starfi sem ég hef
hlotið menntun til.“
Þessa athugasemd hentu repúblikanar á lofti og
töldu til marks um, að hún væri hættuleg og róttæk
kvenréttindakona. Þeir gerðu skipulagðar árásir á
hana á landsfundi sínum í ágústmánuði, en höfðu
ekki erindi sem erfiði. Áróðurinn hafði öfug áhrif
við það sem ætlast var til.
Hillary Clinton stóð dyggilega við hlið eiginmanns
síns í kosningabaráttunni og fylgdi honum á ferða-
lögum hans um gervöll Bandarík-
in. Það vakti athygli hversu auð-
velt hún á með að koma fyrir sig
orði. Og hún lýsti yfír, að í Hvíta
húsinu vildi hún gjarnan verða
talsmaður barna.
Hillary Rodham, eins og hún
hét áður en hún gifti sig, fædd-
ist 26. október 1947, dóttir auð-
ugs iðnrekanda í Park Ridge,
útborg Chicago. Hún stundaði
nám í Wellesley-háskólanum og
síðan í lagadeild Yale-háskólans,
þar sem hún kynntist mannsefni
sínu. Þau gengu í hjónaband árið
1975 og eiga eina dóttur barna,
Chelsea, sem er 12 ára gömul.
Hillary hélt fjölskyldunafni
sínu fyrst eftir giftinguna, en það
vakti kurr í sveitahéruðum Ark-
ansas. Eftir að Clinton féll í ríkis-
stjórakosningunum 1980, tók
hún upp nafn hans. Hann var
endurkjörinn tveimur árum
seinna.
Clinton ásamt John F. Kennedy, átrúnaðargoði sínu, í heimsókn
í Hvíta húsinu 1963.
Davíð Oddsson
forsætisráðherra
Verða lík-
lega erfiðari
í hvalveiði-
málum
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir að kjör Bills Clintons í emb-
ætti forseta Bandaríkjanna geti
haft áhrif á stefnu _ Bandaríkja-
manna gagnvart íslendingum.
Þeir kunni að vilja draga úr þátt-
töku í vörnum Evrópu og verði
erfiðari viðureignar í hvalveiði-
málum en fráfarandi stjórn Bush
forseta.
„I sjálfu sér þarf kannski ekki að
búast við miklum breytingum á
stefnu Bandaríkjanna í bráð. Ef
marka má kosningaloforð þessara
manna, er líklegt að Clinton reyni
að draga úr sambandinu við NATO
og þátttöku í sameiginlegu varnar-
samstarfi í Evrópu," sagði Davið í
samtali við Morgunblaðið. „Það gæti
haft einhver áhrif hér á landi, þótt
við vonumst til að menn átti sig á
sérstöðu varnarstöðvarinnar hér.“
Forsætisráðherra sagðist einnig
búast við að mun erfiðara yrði að
eiga við nýja Bandaríkjastjórn hvað
varðaði hvalveiðar en þá, sem nú
sæti. Gore, verðandi varaforseti,
væri talinn allt að öfgasinnaður
umhverfísverndarmaður. „Þannig að
þar mun ekki verða léttara um vik
fyrir okkur gagnvart þessu þýðing-
armikla ríki,“ sagði Davíð. „Auðvitað
vonar maður þó að þróunin verði sú
sama hjá þessum forseta og öðrum
bandarískum forsetum, að þeir
hneigist til þess í embætti að sinna
erlendum málum meira.en þeir hafa
gert í kosningabaráttunni. Það var
ekki rétt sérlega mikið um utanríkis-
mál nú, enda eru Bandaríkjamenn
svo heppnir að á tímum Reagans og
Bush hefur tekizt að leggja Sovétrík-
in sem stórveldi að velli án styijald-
ar.“
Hann sagði að Clinton hefði verið
álitinn vemdarsinni í efnahagsmál-
um og því gæti verið hætta á auk-
inni kreppu í Evrópu með kjöri hans,
ef Bandaríkin drægju úr fijálsum
milliríkjaviðskiptum. „Ég held þó að
það sé of fljótt að segja til um það.
Maður vonast til að þegar viðkom-
andi er kominn í valdastól, læri hann
af langri reynslu Bandaríkjanna og
vilji eiga góð og traust samskipti út
á við. Margir halda að a.m.k. í bráð
gæti fylgt þessum breytingum í
Bandaríkjunum aukin þensla, verð-
bólga og hagvöxtur, sem hugsanlega
gæti komið fram í styrkari stöðu
dollars til að byija með. Þetta gæti
allt haft áhrif hér á landi,“ sagði
Davíð Oddsson.
Jón Baldvin
Hannibalsson
utanríkisráðherra
Hefur áunn-
ið sér virð-
ingu fyrir
hugrekki
JÓN Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra segir að Bill Clinton
sé óskrifað blað í utanríkismáluin
en telur að meira hafi verið gert
úr hugmyndum hans um breyting-
ar en efni standi til. Hann segir
of snemmt að segja fyrir um hvort
kjör hans muni hafa áhrif á veru
Varnarliðsins á Keflavíkurflug-
velli, það ráðist á fyrri hluta næsta
árs eftir að ný stjórn setjist á
valdastóla og ákveði stefnuna í
þessum málum.
Jón Baldvin sagðist ekki eiga von
á róttækum breytingum á utanríkis-
stefnu Bandaríkjanna við valdaskipt-
in enda sé löng hefð fyrir ríkjandi
stefnu. „Stefnan hefur nánast verið
sú sama frá lokum heimsstyijaldar-
innar hvort sem repúblikanar eða
demókratar hafa verið við völd.
Það er nauðsynlegt fyrir Clinton
að veija auknu fé til félagslegra
umbóta heimafyrir og getur því ver-
ið að hann gangi feti framar, en
Bush í að skerða fjárveitingar til
hermála. Hann er trúlega tilbúinn
að kalla meira herlið heim frá Evr-
ópu. Það getur þýtt aukinn niður-
skurð hjá Vamarliðinu á Keflavíkur-
flugvelli. En ég slæ engu föstu um
það því niðurskurðurinn mun ekki
ganga jafnt yfir. Það mun ráðast
hvort stjórn Clintons metur hernað-
arlegt mikilvægi íslands eins og nú
er gert eða hvort það eykst við það
Bandaríkjamenn minnka nærveru
sína í Evrópu. Þetta er of snemmt
að segja fyrir um og sést á fyrri
hluta næsta árs eftir að ný stjórn
sest á valdastóla og tekur kúrsinn,"
sagði utanríkisráðherra.
„Þetta eru mikil umskipti. Clinton
bindur endi á 12 ára valdatímabil
Repúblikanaflokksins. Hann hefur
fært flokk sinn nær miðju og end-
urnýjað hann að hugmyndum. Hann
hefur meðal annars dregið úr áhersl-
um Demókrataflokksins á ríkisforsjá
og losað um tök sérhagsmunahóp-
anna. Hann vann sigur með atfylgi
millistéttarinnar. Hann boðar bættar
verði vanrækslusyndir repúblikana í
heilsugæslu, skólakerfi og húsnæðis-
málum almennings. Hann er hófsam-
ur í tillögum sínum um að fjármagna
ráð við þessu þjóðfélagsböli.
George Bush geldur þess með for-
setaembættinu að hagkerfi heimsins
er í djúpri lægð. Einnig að hafa tek-
ið við fjárhagslegu þrotabúi eftir lé-
legasta forseta Bandaríkjanna á
þessari öld, Ronald Reagan.
Valdatíma Bush verður minnst
fyrir utanríkismálin. Hann var í far-
arbroddi forystumanna Vesturlanda
þegar Sovétríkin hrundu. Hann veitti
örugga forystu í Persaflóastríðinu
þó dómgreind hans hafi brugðist
þegar að því kom að vinna friðinn.
Hann vakti vonir um frið í Miðaustur-
löndum þó ekki hafi tekist að ljúka
því verki,“ sagði Jón Baldvin.
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra sendi svohljóðandi skeyti
til Bill Clintons í gær: „Hjartanlegar
hamingjuóskir með mikilfenglegan
sigur. Með hugrekki yðar og þraut-
seigju hafi þér aflað yður aðdáunar
hugsandi fólks um víða veröld. Sem
leiðtogi nýrrar kynslóðar Bandaríkja-
manna, óskum við yður velfarnaðar
við lausn þeirra risavöxnu verkefna
sem bíða yðar. Við efumst ekki um
að þér eruð einstaklega vel undir það
búinn að leiða þau farsællega til
lykta."
Steingrímur
Hermannsson
Heillaóskir
til Clintons
FORMAÐUR Framsóknarflokks-
ins, Steingrímur Hermannsson,
sendi í gær William Clinton, ný-
kjörnum forseta Bandaríkjanna,
svohljóðandi skeyti:
„Mér er sönn ánægja að senda
yður hugheilar árnaðaróskir í tilefni
kjörs sem forseti Bandaríkjanna frá
Framsóknarflokknum og mér per-
sónulega.
Kjör yðar mun, tel ég, færa landi
yður mjög nauðsynlegar breytingar
í efnahagsmálum og velferð þjóðar
yðar.
Við lítum fram til góðs samstarfs
við stjórn yðar og áframhaldandi
góðra samskipta við Demókrata-
flokkinn.
Kær kveðja
Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, vara-
formaður Alþjóðasamtaka Fijáls-
lyndra flokka, fyrrverandi forsætis-
ráðherra íslands.
Albert Gore, nýkjörnum varafor-
seta, var sent svipað skeyti. Þess
má geta að demókratar í Bandaríkj-
unum og Framsóknarflokkurinn
starfa saman í alþjóðasamtökum
Fijálslyndra flokka.