Morgunblaðið - 05.11.1992, Blaðsíða 33

táORGUNBLÁÐIÐ FÍMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1992
Fáfræði foreldra
þjakar bömin
ÞINQMENN Samtaka um kvennalista vi\ja að Alþingi álykti um að
menntamálaráðherra beiti sér fyrir foreldrafræðslu. Það kom fram
í fyrri umræðu á mánudaginn síðastliðinn að hornsteinn þjóðfélags-
ins, fjölskyldan, líður fyrir efnahagsörðugleika en það kom einnig
fram að mikið vantar á að foreldrar í breyttu þjóðfélagi geti sinnt
foreldraskyldum sínum.
Anna Ólafsdóttir Björnsson (Sk-
Rn) mælti fyrir þessari þingsálykt-
unartillögu en fyrsti flutningsmað-
ur og varamaður Kvennalista,
Guðný Guðbjörnsdóttir (S-Rv), er
horfínn af þingi. Auk Önnu eru
meðflutningsmenn Kristín Ást-
geirsdóttir (Sk-Rv), Kristín Einars-
dóttir (Sk-Rv) og Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir (Sk-Vf).
Tillaga Kvennalista er svohljóð-
andi: „Alþingi ályktar að fela
menntamálaráðherra að beita sér
fyrir því að tekin verði upp foreldra-
fræðsla í skólum landsins, í fjölmiðl-
um og í samvinnu við heilbrigðis-
ráðherra á heilsugæslustöðvum.
Skipaður verði vinnuhópur sem
komi með tillögur um æskilegt inn-
tak, form og umfang foreldra-
fræðslu á fyrrgreindum stöðum fyr-
ir 1. nóvember 1993.“
Þjóðarsátt um fjölskylduna
Anna Ólafsdóttir Björnsson
benti á að þessi tillaga hefði komið
seint til umræðu á vordögum á síð-
asta þingi fyrir Alþingiskosningar
og ekki orðið mikil umræða. En
flutningur þessarar tiliögu væri
ekki síður tímabær nú, enda væri
uppeldi barna eitt af grundvallar-
viðfangsefnum samfélagsins á
Stuttar
þingfréttir
Veður og vegáætlun
Lögð hefur verið fram tillaga
til þingsályktunar um breytingu
á þingsályktun um vegáætlun
fyrir árið 1992. í athugasemd-
um við þingsályktunartillöguna
segir að vegna hagstæðrar tíðar
sl. vetur sé fyrirsjáanlegt að
nokkur greiðsluafgangur verði
á vetrarþjónustu á þessu ári.
Því er samkvæmt tillögunni
fjárveiting til vetrarþjónustu á
vegáætlun lækkuð um 50 millj-
ónir króna en sömu upphæð
bætt við fjárveitingar til nýrra
þjóðvega, til að standa undir
kostnaði sem til fellur á þessu
ári vegna útboða í tengslum við
auknar framkvæmdir í vega-
gerð til atvinnuaukningar.
Fjáraukalög 1991
Útbýtt var í gær frumvarpi
til fjáraukalaga fyrir árið 1991.
í frumvarpinu eru lagðar fyrir
Alþingi niðurstöðutölur um
greiðslur úr ríkissjóði á árinu
1991 umfram þær heimildir
sem veittar hafa verið af Al-
þingi í fjárlögum 1991 og fyrri
fjáraukalögum sem samþykkt
voru í byrjun desember sl. End-
anleg rekstrargjöld nema 237
milljónum króna umfram út-
gjaldaheimildir fyrrgreindra
fjárlaga og fjáraukalaga.
í athugasemdum við frum-
varpið kemur m.a. fram að nú
liggi fyrir endanlegt greiðslu-
uppgjör vegna A-hluta ríkis-
sjóðs fyrir árið 1991. Tekjur
reyndust 1.951 milljón króna
lægri en áætlað hafði verið þeg-
ar fyrri fjáraukalög voru til
umfjöllunar. Afkoma ríkissjóðs
varð því 2.188 milljónum króna
lakari en gert hafði verið ráð
fyrir í desember síðastliðnum
og nam rekstrarhallinn því
12.534 milljónum króna sem
svarar til 3,3% af landsfram-
leiðslú.
hveijum tíma. Foreldrar bæru mikla
ábyrgð en margt benti til þess að
þeir hefðu erfíða stöðu til að sinna
foreldraskyldum sínum. Ræðumað-
ur benti á hinn langa vinnutíma sem
margir eða flestir foreldrar ynnu.
Það kom einnig fram í ræðu fram-
sögumanns að engin fræðsla um
foreldrahlutverkið og bamauppeldi
væri í boði fyrir alla í skólakerfínu
eða annars staðar í þjóðfélaginu.
Einnig að vísindaleg þekking á
þroska og uppeldi bama hefði stór-
aukist á liðnum áratugum án þess
að komast til foreldra almennt. Það
mætti ætla að það dragi úr öryggi
foreldra í samskiptum við sér-
menntað fólk á uppeldisstofnunum.
Ennfremur var á það bent að þótt
foreldrar hafi hingað til getað byggt
á reynslu fyrri kynslóða væru að-
stæður nútímaforeldra og bama,
a.m.k. í þéttbýli, mjög breyttar frá
því sem foreldramir hefðu sjálfír
þekkt í eigin uppeldi.
Að endingu lagði Anna Ólafs-
dóttir Bjömsson til að þessu máli
yrði vísað til menntamálanefndar
og vænti hún þess að þar yrði mál-
inu vel tekið, því það væri von
kvennalistakvenna að þjóðarsátt
ríkti um að styrkja fjölskylduna.
Menntamálaráðherra, Ölafur G.
Einarsson, sagði hér vera athyglis-
vert mál sem rétt og skylt væri að
skoða vandlega í nefnd. Það væri
vafalaust af hinu góða sem virtist
koma fram í greinargerð að efla
beri ábyrgð foreldra í skólastarfi.
Og hann tók undir von og markmið
flutningsmanna „að þessi tillaga
styrki foreldra, jafnt mæður sem
feður, í sinu ábyrgðarmikla hlut-
verki til góðs fyrir uppvaxandi kyn-
slóðir íslendinga því lengi býr að
fyrstu gerð“.
Lykla- og „pokabörn"
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
(Sk-Rv) sagði umönnun barna
brýnasta mál hvers þjóðfélags; það
réði framtíð hvers þjóðfélags
hvernig uppeldi nýrra kynslóða
væri staðið. í grundvallaratriðum
væri aðeins tvennt sem þyrfti að
kenna fólki í skólakerfinu. Að afla
sér lifibrauðs og annast um sjálft
sig og afkvæmi sín. Ingbjörg Sólrún
taldi tölvert vanta upp á að íslenska
skólakerfið sinnti síðamefnda
hlutverkinu og bað hún viðstadda
að minnast hverrar fræðslu þeir
hefðu notið á sínum menntaferli.
Ræðumaður dró enga dul á að
ýmsir lentu í vandræðum með börn
sín vegna erfíðleika og efnalegs
skorts en sér sýndist ýmislegt benda
til þess að börnin liðu fyrir
þekkingarskort fullorðinná.
Ingibjörg Sólrún vildf í þessu
sambandi vísa á grein sem hefði
birst í Morgunblaðinu 20.
september síðasta mánaðar, Alein
heima. Frá lyklabömum til
pokabama. Það væri hræðilegt/ að
böm kæmu að læstum dymm en
þar héngi poki með því sem þau
ættu að hafa til viðurværis yfír
daginn. í umræddri blaðagrein
hefði verið vísað til könnunar sem
tveir nemar við Kennaraháskóla
íslands hefðu skilað sem
lokaritgerð. Þar kæmi m.a. fram:
„Helmingur allra átta ára bama í
Reykjavík er einhvern tíma
vikunnar án umsjár fullorðinna og
25% allra sex ára barna. Um 36,8%
bama af heildarsvarendahópi eru
allt upp í 30 klukkustundir á viku
án umsjár fullorðins aðila. Eru þau
annaðhvort alein eða með
systkinum eða félögum. Systkini
er oft á svipuðum aldri og bömin
í könnuninni og í flestum tílvikum
undir tólf ára aldri.“ Ingibjörg sagði
að svona nokkuð gengi ekki í
íslensku samfélagi.
Svavar Gestsson (Ab-Rv) sagði
ekki einfalt að sjá til þess að
sæmilega væri búið að börnum í
samfélaginu. Við stæðum mjög
aftarlega í uppbyggingu og þróun
leikskóla. Almennt væri ekki vel
að skólakerfinu búið. Og heimilin í
landinu stæðu nú mörg frammi fyrir
atvinnuleysi foreldra. Þrátt fyrir
fögur orð á Alþingi væri veraleikinn
úti í þjóðfélaginu afar dapur.
En Svavar tók undir með fyrra
ræðumanni um að efla þyrfti
ábyrgðarkennd foreldra eða
kannski gildismat. Þótt margir
gætu hvorki sinnt bömum sínum
né foreldrastarfí í skólum þekktist
það líka að forgangsröðin væri
vitlaus. Svavar sagði mikilvægara
að gefa sér tíma tíl.að sinna bami
en að afla sér tekna til að byggja
tvöfaldan bílskúr. Valgerður
Sverrisdóttir (F-Ne) lýsti yfir
stuðningi við þessa tillögu.
Valgerður vildi benda á að það
væra takmörk fyrir því hvað hægt
væri að kenna í grannskólum þegar
alltaf væri verið að fækka
kennslustundum á
niðurskurðartímum.
Fyrri umræðu um þessa þings-
ályktunartillögu lauk en
atkvæðagreiðslu var frestað.
Helmingur allra átta ára barna í Reykjavík er einhvern tíma vikunn-
ar án umsjár fullorðinna.
EES er ekki flokks-
pólitískt málefni
Þriðji minnihluti vill samþykkja tillögu um þjóðaratkvæði
NEFNDARÁLITI 3. minnihluta ailsherjarnefndar um tillögu til þings-
ályktunar um þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild íslands að Evrópska
efnahagssvæðinu, EES, var dreift til þingmanna í gær. 3. minni-
hluti, þeir Eyjólfur Konráð Jónsson (S-Rv) og Ingi Björn Albertsson
(S-Rv), vill samþykkja tillöguna.
Forystumenn allra flokka stjóm-
arandstöðu lögðu fram 24. ágúst
sl. þingsályktunartillögu um að
samningurinn um EES skyldi bor-
inn undir þjóðaratkvæði. Fyrsti
flutningsmaður og framsögumaður
var Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
(SK-Rv).
Málið var afgreitt til allsheijar-
nefndar 19. september. Samkomu-
lag var um að afgreiða málið úr
nefnd í þessari viku. Allsheijar-
nefnd er þrískipt í áliti á tillög-
unni. Nefndarálit 1. og annars
minnihluta voru lögð fram í fyrra-
dag. 1. minnihluti, Sólveig Péturs-
dóttir (S-Rv) formaður nefndarinn-
ar, Björn Bjarnason (S-Rv) og Sig-
björn Gunnarsson (A-Ne) varafor-
maður nefndarinnar, leggur til að
tillögunni verði hafnað. 2. minni-
hluti, Jón Helgason (F-Sl), Kristinn
H. Gunnarsson (Ab-Vf), Anna Ól-
afsdóttir Björnsson (SK-Rn) og
Ólafur Þ. Þórðarson (F-Vf), leggur
til að tillagan verði samþykkt.
Óviss meirihluti
Nefndaráliti 3. minnihluta var
úttbýtt til þingmanna í gær. Eyjólf-
ur Konráð Jónsson (S-Rv) og Ingi
Björn Albertsson (S-Rv) mynda 3.
minnihluta. Þeir era sammála þing-
mönnum 2. minnihluta um að sam-
þykkja eigi tillöguna. í nefndaráliti
Eyjólfs Konráðs og Inga Bjöms
segir m.a. að enda þótt ágreiningur
sé mikill um aðild að EES sé að
almenn skoðun að þetta má sé hið
mikilvægasta frá stofnun lýðveldis-
ins. Enginn geti h'ins vegar dæmt
um hvort EES, eins og það hafi nú
þróast undangengin misseri, og sé
að þróast, njóti meirihlutastuðnings
íslensku þjóðarinnar eða ekki. Til
þess að fá úr þvl skorið sé þjóðarat-
kvæðagreiðsla eina færa leiðin.
í nefndarálitinu er bent á að það
hafi komið fram í skoðanakönnun-
um að mikill meirihluti virðist vera ,
fyrir því meðal þjóðarinnar að efna
til þjóðaratkvæðagreiðslu. Og það
sé athyglisvert að þjóðin vilji fá að
segja sitt álit á málinu án tillits til
þess hvort menn styðja aðildina að
EES eða ekki.
Það er skoðun 3. minnihluta að
samþykkt tillögunnar myndi leiða
til markvissari kynningar á inni-
haldi samningsins, bæði kostum og
göllum, sem gerði fólki fært að
mynda sér skoðun og greiða at-
kvæði í samræmi við það. Svar þjóð-
arinnar sé hins vegar ekki bindandi
fyrir þingmenn sem eftir sem áður
séu aðeins bundnir af samvisku
sinni.
Ófyrirséðar afleiðingar
Nefndarmenn í 3. minnihluta
benda á að fjölmenn samtök, t.d.
ASÍ og BSRB hafði farið fram á
þjóðaratkvæðagreiðslu og einnig
hafí tugþúsundir íslendinga undir-
ritað áskoran um það sama. „Ef
reynt yrði að knýja málið fram án
þjóðaratkvæðagreiðslu gæti það
haft ófyrirséðar afleiðingar. Málið
er ekki flokkspólitískt. Deilur um
flokka eða ríkisstjórn eiga þar ekki
heirna," segja Eyjólfur Konráð
Jónsson og Ingi Bjöm Albertsson.
í lokaorðum nefndarálitsins seg-
ir: „Ef svo illa tækist til að málið
leystist ekki með samþykkt tillög-
unnar yrði vandinn mikill. Deilur
um óhjákvæmilegar stjórnarskrár-
breytingar mundu þá magnast og
vandséð hvemig þær yrðu leystar.
Fullveldi landsins er af sögulegum
ástæðum vendilega gætt í sjálfri
stjómarskránni og henni er erfítt
að breyta án víðtæks stuðnings. Þar
felst styrkur okkar í samskiptum
við þá sem við semjum við innan
okkar löggjafar. Þetta skilja þraut-
reyndir erlendir samningamenn
sem okkur era vinveittir.
Þriðji minnihluti telur engilSt.
vandkvæði á því að ná tvíhliða
samningum í samráði við önnur
EFTA-ríki, en oftast mætti ná svip-
uðum árangri með einhliða laga-
setningu okkar. Þeim reglum getum
við síðar breytt eins og þurfa þyk-
ir. Meðal annars þess vegna er eng-
in þörf á að flýta ákvörðunum í
þessu stórmáli. Þvert á móti er það
skylda alþingismanna að rasa ekki
um ráð fram.
Niðurstaðan er sú að ræða beri
málið með opnum huga og rökum.
Þá vega menn og meta kosti þess
og galla. Ástæðulaust er því að
væna þingmenn um kjarkleysi. Það
hittir þá sjálfa fyrir sem þannig
tala.“
Síðari umræða um þingsályktun-
artillöguna er á dagskrá Alþingis í
dag og er stefnt að því að hún
komi til atkvæða að lokinni um-
ræðu. > --