Morgunblaðið - 09.10.1992, Blaðsíða 13

Námsmenn til nýsköpunar —
Venum háskóla þjóðarinnar!
eftir Skúla Helgason
ísland er þeirrar náttúru að hér
búa fáir og langt er á milli þeirra.
Vanmetakenndin yfir hausafæðinni
hefur hins vegar brotist út í sterkri
þjóðerniskennd, þar sem öllum at-
lögum að heimsins Golíötum er
fagnað með almennu herópi.
Háskóli íslands hefur í 80 ár
langt metnað sinn í að búa syni og
dætur þessarar þjóðar þeim gjöfum
sem gera þau jafnvíg þegnum fjöl-
mennari þjóða; menntun, þekkingu
og færni á ólíkum sviðum, böggum
sem búa yfir töframætti mót helstu
gátum lífsins.
Missum ekki af lestinni
Við íslendingar höfum notið
þeirrar sérstöðu að háskólamenntun
hefur staðið okkur til boða óháð
stétt eða stöðu á bankareikningi.
íslenskir námsmenn bafa þar feng-
ið grunn sem reynst hefur fullboð-
legur til undirbúnings frekara námi
í Evrópu og Bandaríkjunum. ís-
lenskir námsmenn njóta álits er-
lendis fyrir dugnað og vandvirkni
og er augljóst hvert gildi slíkt orð-
spor hefur í aukinni samkeppni um
menntað vinnuafl í Evrópu. Frænd-
ur okkar standa frammi fyrir sömu
kostum varðandi menntastefnu,
niðurskurði eða uppbyggingu. Dan-
ir hafa dregið saman seglin og í
kjölfarið dregist aftur úr á evrópsk-
um vinnumarkaði. Svíar munda nú
niðurskurðarkutann en mega þó
eiga það að aukið fé er þar lagt í
menntakerfið, m.ö.o. framtíðina.
Vegasalt á hengiflugi
Hagræðing og sparnaður er af
hinu góða en aðhald í Háskólanum
hefur verið launað með enn frekari
niðurskurði. í fjölmörgum deildum
skólans er vegið að rótum þess sem
talist getur metnaðarfullur háskóli.
Nú er svo komið að Háskólinn
stendur á mörkum þess að geta
staðið undir þeim væntingum sem
til hans eru gerðar, sem æðstu
menntastofnunar landsins.
Afleiðingarnar eru skelfilegar.
Deildir skólans taka að bítast um
hveija krónu, lykilstofnanir eins og
Námsráðgjöf róa lífróður og rann-
sóknastofnanir skólans eru í svelti.
Margar þessara stofnana vinna
störf er tengist undirstöðuatvinnu-
greinum þjóðarinnar, aðrar búa í
haginn fyrir markvissari stefnumót-
un á ýmsum sviðum mennta- og
stjórnmála í framtíðinni.
Gísli Már Gíslason
stefnu menntamálaráðherra í
launamálum, en hann kveður ráð-
herra ekki hafa neina.
Hlutverk menntamálaráðherra,
æðsta yfirmanns menntamála í
landinu, er að móta menntastefnu,
sem m.a. gerir Háskóla íslands
kleift að þroskast og verða landi
Skúli Helgason
„ Nýsköpunarsj óðurinn
sýnir vilja okkar stúd-
enta til að taka þátt í
því með stjórnvöldum
og öðrum að skapa
sómasamlegan framtíð-
argrundvöll fyrir Há-
skóla Islands og stofn-
anir hans, ekki vegna
einhverra sérhags-
muna heldur vegna
þess að Háskólinn á að
vera allri þjóðinni upp-
spretta nýrra mögu-
leika.“
í Háskólanum verða til vaxtar-
broddar nýrrar aldar í atvinnumál-
um, en þeir þurfa stuðning til að
dafna.
Nýsköpunarsjóðurinn
Forsvarsmenn Stúdentaráðs Há-
skóla Islands unnu í sumar að stofn-
un Nýsköpunarsjóðs námsmanna,
með það að leiðarljósi að stúdentar
legðu sitt af mörkum við að leita
nýrra kosta í atvinnumálum þjóðar-
innar, auka hagkvæmni, verðmæta-
sköpun og þróun nýrra hugmynda
í þessu einhæfa framleiðsluþjóðfé-
lagi okkar.
Markmið með stofnun Nýsköp-
og þjóð til sóma og hagsbóta.
Með ofangreindar staðreyndir í
huga verður að spyija eftirfarandi
spurninga:
1. Úr því að menntamálaráð-
herra viðurkennir að laun háskóla-
kennara séu „til vansæmdai■“ eins
og henn hefur orðað það, hvernig
hugsar hann sér þá að standa að
niðurskurðinum án þess að gera þau
ennþá smánarlegri?
2. Ef menntamálaráðherra hefur
stefnu í launamálum, ætlar hann
að láta fulltrúa sinn í samninga-
nefnd ríkisins beita sér fyrir því að
kjarasamningar við Félag háskóla-
kennara verði gerðir á grundvelli
hennar?
3. Hversu hátt hlutfall af þjóðar-
framleiðslu telur menntamálaráð-
herra eðlilegt að renni til Háskóla
íslands?
4. Ef Háskóli íslands á að standa
jafnfætis háskólum á Vesturlöndum
og greiða laun sem eru ekki „til
vansæmdad' verða þá íj'árveitingar
til hans ekki að hækka verulega?
Svör við ofangreindum spurning-
um munu sýna þann metnað sem
menntamálaráðherra vill leggja í
starf Háskóla íslands.
Höfundur er prófessor og
formaður Félags háskólakennara.
unarsjóðsins var margþætt.
a. Að sýna fram á frumkvæði náms-
manna við nýsköpun í atvinnumál-
um og fræðastarfi.
b. Að gefa námsmönnum kost á
því að hagnýta nám sitt, strax á
námstíma.
c. Að efla rannsóknar- og þróunar-
störf við Háskóla íslands og sam-
bærilegar menntastofnanir.
d. Að auka samstarf háskóla og
atvinnulífs, m.a. með sameiginlegri
þátttöku þeirra í lausn hagnýtra
verkefna.
e. Að skapa námsmönnum nýjan
valkost til sumarvinnu, á þeim sam-
dráttartímum sem nú eru.
Ríkisstjómin tók þessu framtaki
sem kunnugt er vel og gerði stofn-
un sjoosms mogulega með 10 millj-
óna króna framlagi. Það var nýtt
til að styrkja 52 verkefni og stöfuðu
alls 67 námsmenn við þessi verk-
efni sem voru af margvíslegum
toga. Mörg þessara verkefna höfðu
beint hagnýtt gildi fyrir atvinnulíf-
ið, lutu að nýsköpun, þekkingaröfl-
un og verðmætaaukningu í sjávar-
útvegi, hagræðingu og arðsemisút-
reikningum meðal fyrirtækja að
ógleymdum ýmsum viðamiklum
rannsóknum er spönnuðu svið
flestra fræðagreina. Þarna unnu
námsmenn undir styrkri handleiðslu
lærðra vísinda- og fræðimanna og
mörg þessara verkefna eru líkleg
til að skila markverðum niðurstöð-
um.
Uppspretta nýrra leiða
Nýsköpunarsjóðurinn sýnir vilja
okkar stúdenta til að taka þátt í
því með stjórnvöldum og öðrum að
skapa sómasamlegan framtíðar-
grundvöll fyrir Háskóla íslands og
stofnanir hans, ekki vegna ein-
hverra sérhagsmuna heldur vegna
þess að Háskólinn á að vera allri
þjóðinni uppspretta nýrra mögu-
leika. Þjóðin kostar Háskólánn og
með réttlátri meðferð skilar hann
margföldum arði til baka í þjóðar-
búið. Háskólinn er á ábyrgð okkar
allra, við höfum í hendi okkar hvort
hann verður okkar helsta tromp á
leið til nýrrar aldar eða hvort við
viljum skera á þennan púls þjóðar-
líkamans.
Látum ekki þá smán viðgangast
að við afneitum eigin framtíð, veij-
um Háskólann frekari niðurskurði
og hefjum hann til vegs og virðing--
ar á ný.
Höfundur er framkvæmdastjóri
SHÍ og á sæti í Stúdentaráði fyrir
Röskvu.