Morgunblaðið - 21.11.1992, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1992
25.
SJONARHOLL
Lærleggsbrot og flúor
Rannsóknir tengja lærleggsbrot
flúorblönduðu neysluvatni
FYRIR nokkrum árum fór fram
hér á landi mikil umræða og
deilur um það hvort flúori
skyldi bætt í drykkjarvatnið, á
sama hátt og þá var verið að
gera víða erlendis. Af flúorí-
blöndun varð þó ekki m.a.
vegna þess hve lítið var vitað
um áhrif langtíma flúorneyslu
á einstaklinginn. Nú virðast
langtímaáhrifin vera koma
fram, ef marka má niðurstöður
rannsókna sem unnar voru við
Utah-háskóiann í Bandaríkjun-
um, og nýlega hafa verið birtar.
Þó að fólk sé sammála um að
flúor í hæfilegu magni sé nauðsyn-
legt (þess má afla með flúor-
styrktu tannkremi, - tannskoli og
flúortöflum), þá hefur íblöndun
flúors í drykkjarvatn lengi verið
umdeilt, ekki síst þar sem komið
hefur í ljós að tannheilsa bama
hefur batnað á undanförnum
árum, ekki aðeins í þeim bæjum
og borgum sem hafa flúorbætt
drykkjarvatnið, heldur einnig í
þeim borgum þar sem engu flúori
hefur verið bætt í drykkjarvatnið.
Á því fyrirbæri hefur engin viðhlít-
andi skýring komið fram.
Nú 20 áram eftir að íblöndun
flúors í drykkjarvatn var víða tek-
in upp, benda niðurstöður rann-
sókna við Utah-háskólann í Salt
Lake Gity í Bandaríkjunum, til
þess að flúorblöndun í drykkjar-
vatn geti valdið hættu á lærleggs-
brotum hjá körlum og konum 65
ára og eldri sem hafa neytt flúor-
bætts drykkjarvatns í um og yfir
20 ár. Rannsóknina gerði Christa
Danielson og samstarfsmenn
hennar og birtu þau niðurstöður
sínar í „Joumal of the American
Medical Association" nú í ágúst.
Christa Danielson bar saman
tíðni lærleggsbrota í Brigham City
í Utah, þar sem flúorblöndunin
nemur 1 mg í ltr, við tíðni sams-
konar brota í tveim öðram borgum
í Utah sem ekki höfðu flúorbætt
vatn og náttúralegt flúormagn í
vatni var 0,3 mg í lítra. Rannsókn-
arhópurinn veitti því athygli að í
borginni, þar sem vatn hafði verið
flúorblandað, var konum 1,27
sinnum hættara við lærbeinsbroti
en konum sem bjuggu í borgunum
sem ekki höfðu flúorbætt vatnið.
Körlum var 1,41 sinnum hættara
við lærleggsbroti af flúorbættu
vatni.
í ágústblaði tímaritsins Chemic-
al Engineering News, segir að
þetta sé ekki í fyrsta sinn sem
vísindamenn hafi fundið bein
tengsl á milli lærleggsbrota og
íbiöndunar flúors í drykkjarvatn.
Aftur á móti hafa flestar aðrar
rannsóknir sýnt fram á aukna
áhættu þegar flúormagnið hefur
fanð yfir 1 mg í lítra.
Á síðustu tveim áram hafa nið-
urstöður fjögurra rannsókna, sem
birtar hafa verið, sýnt fram á
beint samband á milli aukinnar
hættu á lærleggsbrotum og flúor-
bætts dykkjarvatns. Fimmta rann-
sóknin benti aftur á móti til þess
að flúorblöndunin dragi úr hættu
á lærleggsbrotum. Hjá fullorðnum
sest að minnsta kosti 10 prósent
af neyttu flúori fyrir í beinunum
og í sumum rannsóknanna hefur
greinst ákveðin fylgni á milli hærri
flúomeyslu og rýmun á beinmassa
og styrk beina.
Þrátt fyrir þessar kannanir hafa
verið settir fram fyrirvarar. í leið-
ara ameríska læknablaðsins er
tekið fyrir samband lærbrota og
flúors og vitnað í sérfræðing í
beinum og steinefnabúskap lík-
amans, Michael Kleerekoper að
nafni, við Henry Ford-sjúkrahúsið
í Detroit, sem segir að engin þess-
ara rannsókna gefi tilefni til full-
yrðinga um að beint og óyggjandi
samband sé á milli flúors og lær-
leggsbrota. Aftur á móti sé tíma-
bært að endurskoða flúorblöndun
í drykkjarvatn með tilliti til áhrifa
þess á heilsufar almennings.
Amerísku tannlæknasamtökin
hafa einnig látið til sín heyra í
sambandi við rannsóknimar. Sam-
tökin segja að þessar rannsóknir
hafi ekki sýnt fram á orsakasam-
band á milli flúors og beinbrota.
Af þeim ástæðum væri óviturlegt
að hafna flúorstefnunni og hætta
við flúorblöndun drykkjarvatns, á
grundvelli jafn ósannfærandi
rannsókna og gerðar hafa verið
til þessa.
M. Þorv.
Næringarefnamerkingar á matvæla-
umbúðum eru ekki alltaf réttar
Saltinihald osta reyndist vera frá
74-197 prósent af því magni sem
gefið var upp á umbúðunum.
í FRÉTTABRÉFI Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins í
október eru kynntar niðurstöð-
ur rannsókna á næringarefna^
merkingum matvælaumbúða. í
fréttabréfinu kemur fram að á
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins hafa fjölmörg matvæla-
sýni verið rannsökuð á undan-
förnum árum og hefur niður-
stöðunum verið m.a. komið á
framfæri í næringarefnatöflum
sem hafa verið gefnar út, við
neyslukannanir, næringarráð-
gjöf og næringarefnamerking-
ar matvæla.
Á rannsóknastofnuninni hefur
á síðustu tveim áram verið unnið
að endurskoðun gagna og er verið
að vinna að útgáfu á nýjum nær-
ingarefnatöflum fyrir almenning
og skóla í samvinnu við Náms-
gagnastofnun og verða þær boðn-
ar til sölu á næstunni.
Nauðsynlegt var að gera nýjar
mælingar á efnainnihaldi margra
matvæla. Efnagreind vora 217
sýni: úr feitmeti (smjörlíki og ídýf-
um), fiskafurðum, gosdryklqum,
grænmeti og ávöxtum (niðursuðu-
vöram og grautum), kornmat,
(brauði, kexi o.fl.) og mjólkuraf-
urðum (ostum, jógúrt, þykkmjólk
o.fl.). Niðurstöður mælinganna
voru síðan bomar saman við upp-
gefíð magn á umbúðunum. Þau
næringarefnin sem aðallega vora
könnuð vora prótein, kalk og natr-
íum (borðsalt).
Helstu niðurstöður voru þær að
kalkið reyndist að meðaltali vera
122% af uppgefnu gildi fyrir 37
mjólkurafurðir. í tveim tegundum
af bræddum ostum reyndist kalkið
vera tvöfalt meira en gefíð var
upp á umbúðunum og í mysingi
næstum fimmfalt meira. Natríum-
eða saltinnihald reyndist vera frá
74-197% af uppgefnu gildi. í þrem
tegundum af bræddum ostum var
saltmagnið tvöfalt meira en gefið
var upp á umbúðunum.
Samræmi á milli fituinnihalds
og merkinga, á nokkrum fæðuteg-
undum, virtist vera nokkuð gott.
Fita í Léttu og laggóðu og Létta
reyndist vera sú saman og á um-
búðamerkingunum. Kolvetnainni-
hald brauða var nálægt næringar-
efnamerkingum á umbúðum
brauða og allir sykurlausir gos-
drykkir reyndust vera sykurlausir.
Á nokkram fæðutegundum
reyndust næringarefnamerkingar
vera rangar. Prentvillur fundust
við B vítamín í sýrðum rjóma,
vora milligrömm í stað mikró-
gramma. I mysuosti og rjóma-
mysuosti var járn gefíð upp 10-13
mg í 100 g en var 0,2-0,6 mg 100
g. Misræmi var á merkingum á
sykurskertum sveskjugraut. Á
sumum umbúðum var kolvetni
sagt vera 4-5 g í 100 gr sem er
rangt , en á öðrum umbúðum
reyndist merkingin vera rétt þ.e.
14 g í 100 g. í fréttabréfínu segir
að upplýsingum um rangar nær-
ingarefnamerkingar hafí verið
komið á framfæri við framleiðend-
ur.
Ólafur Reykdal hafði umsjón
með þessari könnun. Niðurstaða
hans er að næringarefnamerking-
ar séu yfirleitt áreiðanlegar og
aðeins í undantekningartilfellum
sé um veraleg frávik að ræða.
M. Þorv.
Neskaupstaður
Bifreiðaskoð-
unarstöð opnuð
FYRIR skömmu opnaði Bifreiðaskoð-
un íslands skoðunarstöð á Neskaup-
stað. Stöðin verður opin tvo daga í
mánuði og munu starfsmenn Bifreiða-
skoðunar íslands í Fellabæ annast
skoðun í stöðinni. Skoðunarstöðin er
til húsa að Egilsbraut 4 (gamla kaup-
félagsfrystihúsinu).
Bifreiðaþjónustan veitir alla almenna
viðgerðarþjónustu ásamt því að þar verð-
ur dekkjaverkstæði, smurþjónusta og
bifreiðaréttingar. Þá verður þar leigð út
aðstaða til viðgerða. Eigendur Bifreiða-
þjónustunnar eru Guðmundur S. Guð-
mundsson og Magnús Sigurðsson.
Morgunblaðið/Ágúst Blöndal
Fyrsti bíllinn tekinn til skoðunar í nýju skoðunarstöðinni á
Neskaupstað.
I AÐALFUNDUR Leigjenda-
samtakanna var haldinn laugardag-
inn 14. hóv. Auk venjulegra aðal-
fundarstarfa var rædd hugmynd að
leiguþjónustu sem samtarfsverkefni
ýmissa aðila. Gestur fundarins var
sr. Þorvaldur Karl Helgason. Hann
sagði frá starfsemi deildarinnar og
svaraði spumingum. í stjóm Leigj-
endasamtakanna fyrir næsta starfs-
árið voru kosin: Jón Kjartansson
frá Pálmholti, formaður, Harald-
ur Jónasson,. ritari, Reynir Ingi-
bjartsson, gjaldkeri og Jóhanna
Magnúsdóttir, varaformaður.
Meðstjómendur era: Áshildur Jóns-
dóttir, Lárus M. Bjömsson og Pjet-
ur H. Lámsson. Varamenn: Bjara-
ey Guðmundsdóttir, Emilía Jónas-
dóttir, Kristján Guðmundsson,
Júlíus Valdimarsson og Þorsteinn
Víkingur Svemsson. Endurskoð-
endur voru kjömir: Hafsteinn Ólafs-
son og Svanhildur Haraldsdóttir.
Jólakort MS-félagsins. Myndin
Fjölskyldan prýður kortið en
hana gerði listakonan Sóveig
Eggerz Pétursdóttir.
Jólakort
MS-félags-
íns komín út
JÓLAKORT MS-félags íslands
era komin út. Að þessu sinni
prýðir kortin myndin Fjölskyld-
an eftir listakonuna Sólveigu
Eggerz Pétursdóttur.
MS-félagið hefur undanfarin sex
ár rekið sjúkradagvist með endur-
hæfingu fyrir skjólstæðinga sína.
MS-félagið er félag sjúklinga með
sjúkdóminn multiple sclerosis sem
er sjúkdómur í miðtaugakerfi sem
herjar aðallega á ungt fólk, þ.e.
18-40 ára.
Jólakortasalan er aðalíjáröflun
félagsins. Allur ágóði af henni renn-
ur í húsbyggingasjóð, en félagið
áformar að hefja byggingu nýs
dagvistunarhúsnæðis á Sléttuvegi
5. Jólakortin era til sölu á skrif-
stofu MS-félagsins i Álandi 13 og
hjá félagsmönnum.
Laugardaginn 26. nóvember
verður árlegur kökubasar í Blóma-
vali.
Eitt atríði úr myndinni Lifandi
tengdur.
Laugarásbíó
sýnir kvik-
myndina Lif-
andi tengdur
LAUGARÁSBÍÓ hefur hafíð
sýningar á myndinni Lifandi
tengdur. Með aðahlutverk fara
Pierce Brosnan, Ron Silver og
Ben Cross. Leikstjóri er Christ-
ian Duguay.
Myndin segir frá illvígum hóp
alþjóðlegra hryðjuverkamanna
sem vinnur að því að drepa banda-
ríska öldungadeildarþingmenn sem
sitja í stjórn mikils metins sjóðs
sem beitir sér fyrir vemdun Mið-
austurlanda. Einn af öðrum mæta
þeir skapara sínum í dularfullum
en stórum sprengjutilræðum.
Sprengjusérfærðingur hjá FBI..
Danny O’Neill, er nafntogaður fyr-
ir sérkunnáttu við að aftengja
sprengju^ Þó að hættulegar að-
ferðir O’NeilI hafi verið viður-
kenndar þarf hann í þetta skiptið
að nota óviðurkenndar aðferðir til
þess að upplýsa hvemig þessar
sprengjur drepa hljóðlaust og án
þess að innihalda rafstraum.