Morgunblaðið - 21.11.1992, Blaðsíða 41

<■
<
<
í
í
í
í
I
I
I
I
i
J
I
I
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1992 41
Sóknargeta og úthaldstími
eru bestu stjórntækin
Frá Bjama Kjartanssyni:
NÚ er komin reynsla á kvótakerfið
sem stjómkerfí á fiskveiðum lands-
manna. Niðurstaðan er skelfíleg í
fáum orðum sagt, hrun á stofnum
nytjafíska, stækkandi floti, afkasta-
meiri skip, atvinnubrestur í land-
vinnslu og slagsíða á sóknarmunstri.
Það er alldeilis ekki sátt um þetta
kerfí, menn benda á að heimildir
safnist á fárra hendur, nýliðun í út-
gerð nánast vonlaus og byggðarlög
sem allt sitt eiga undir hefðbundnum
heimamiðum missa tilverugrundvöll
vegna gjaldþrota og eða sölu útgerða
af staðnum.
Aðilar sem standa utan greinar-
innar fá ekki skilið til hvaða verð-
launa útgerðarmenn hafa unnið að
fá upp í hendur hlutdeildarloforð í
auðug fiskimið, sem þeir síðan verð-
leggja sín á milli og geta að auki
veðsett bönkum og öðrum lánastofn-
unum.
Plestir íhyglir menn sjá í hendi
að ekki er von um sátt annarra at-
vinnuvega um slíkt lénskerfí og kröf-
ur um að bein aðgjöld til ríkissjóðs
komi fyrir verðmæti sem talin eru
veðhæf. Landsbyggðarmenn líta
margir öðrum augum silfrið, þeir
telja það sinn heilaga rétt að stunda
sín mið í friði og spekt, skilja ekki
þrætubókarstagl um kvóta og auð-
lindaskatt. Sókn á hvaðeina er hug-
tak sem menn skilja gjörla, enda
runnið í merg og bein. Sjómenn
sækja á mismunandi skipum og sókn
þeirra hefír í för með sér allt frá
óverulegum til mikils skaða á lífrí-
kið, allt eftir stærð og gerð veiðar-
færanna.
Tillaga mín er því nauða einföld:
Skipta ber skipum í flokka eftir af-
kastagetu (vélarstærð, skrokkstærð
og gerð veiðarfæra) þannig fyndu
menn einhvem stuðul sem margfald-
aður með tímalengd veiðiferðar gæfi
stærð sem myndað gæti skattstofn,
það væri síðan á valdi sljómvalda
hveiju sinni hvort og þá hversu mik-
ið þau notuðu slíkan stofn.
Þama væri komið nothæft stjórn-
tæki sem ekki skammtaði afla milli
manna þannig að atgervi einstakl-
ingsins og aðgengi að gjöfulum mið-
um hefði úrslitaáhrif á afkomuna en
ekki eitthvert sósíalískt skömmtun-
arkerfi kommissara. Hvatinn til að
kasta afla hyrfí og sá beiski bikar
ósamlyndis milli sjómanna einnig.
Kerfí þeta væri tiltölulega einfalt
og nálgaðist það sem Öndundur Ás-
geirsson skrifaði um í athyglisverðri
grein í Morgunblaðinu 15. október
síðastliðinn en þó er einn munur á.
Kerfíð gerir ekki ráð fyrri beinni
mismunun milli landsvæða heldur því
að hgakvæmni ráði hvaðan gert er
út og þá hvaða veiðarfæri gefist
best á hveijum stað.
Ég tel að hagkvæmni sóknarstýr-
ingar geri það að verkum að jafnvel
myndaðist skattbær stofn og þannig
sætt sjónarmið kvótaandstæðinga og
þeirra er telja rétt að einhverskonar
gjald komi til vegna nota á sameigin-
legri auðlind. Síðan tel ég rétt að
önnur not af sameiginlegum auðlind-
um, s.s. heitu vatni og fallvötnum
og upprekstrarlendum, kæmu til
skoðunar um skattlagningu til að
gæta jafnræðis og efna ekki til ill-
deilna að óþörfu.
Aðstæður eru nú þannig að ekki
verður lengur undan því vikist að
ná sem bestri lendingu í sjávarút-
vegsmálum. Þar verður að ná sem
mestri eindrægni með þjóðinni um
stjómun og eða aðgangi í undirstöðu-
greinamar. Ljóst er að kvótakerfið
hefur bmgðist algerlega og að allar
frómar væntingar manna til þess
hafa beðið skipbrot á skeijum grseðg-
innar og öfundarinnar.
Venjulegir borgarar fínna til furðu
á hamstri og ofurkappi manna til að
ná undir sig kvóta annarra, þeir telja
líklegt að of mikil orka fari í kvóta-
kapphlaup. Þannig varð til skammar-
yrðið „sægreifar“. Menn botna ekki
heldur í því að fjármálamenn klífa í
síbylju á ofQárfestingarvanda á sama
tíma sem þeir ausa lánsfjármagni í
kaup á gjaldeyri til kaupa á fiysti-
skipum um það leyti er aðrar físk-
veiðiþjóðir eru að hætta útgerð slíkra
skipa og leggja þeim.
Ég er orðinn sannfærður um að
fiskveiðar og vinnsla verða hér eftir
ekkert einkamál þeirra er stunda,
heldur verða borgarar í vaxandi
mæli hnýsnir um hag sjávarútvegs-
ins, af því leiðir að ekkert kerfí er
hyglar eða hlunnfer aðila verður
langlíft. Því miður er farið að tala
með lítilli virðingu um „LÍÚ gróða-
punga og sérhyglisliðið í SÍF". Þetta
er óþolandi og því er eina vömin
kerfí sem byggist á atgervi og vinnu-
semi, kerfí sem aðiiar utan sjávarút-
vegsgreinanna vilja búa við. Einnig
verður að skoða aðrar auðlindir og
sókn i þær eins og að framan er getið.
Eins og áður treysti ég bestu
mönnum Sjálfstæðisflokksins til að
fínna kerfí er nái inntaki sjálfstæð-
isstefnunnar um athafnafrelsi manna
og þannig að ekki verði ofboðið rétt-
lætiskennd þjóðarinnar.
Þesar vangaveltur um sóknargetu
sinnum úthaldstíma sem stjómtæki
og eða skattstofn verða að sinni
mitt framlag til umhugsunar fyrir
fijálsborna Islendinga.
BJARNI KJARTANSSON,
Móatúni 25, Tálknafirði.
LEIÐRÉTTING
Verðið féll niður
í frétt í Morgunblaðinu í gær um
nýja geislaplötu með leik þeirra
Sigrúnar Eðvaldsdóttur og Selmu
Guðmundsdóttur féll niður verð
plötunnar en hún kostar 2.199
krónur.
VELVAKANDI
VESKI
Ljósbrúnt mynstrað seðlaveski
með skilríkjum var tekið í Suð-
urbæjarsundlaug í Hafnarfirði
fýrir skömmu. Finnandi er vin-
samlegast beðinn að hringja í
síma 53494.
BIFREIÐ
STOLEE)
Drapplitum Saab 900, árgerð
1982, var stolið frá Rauðarár-
stíg 7 eftir miðnætti aðfaranótt
fímmtudags. Bifreiðin ber núm-
erið R-69080. Þeir sem hafa
orðið bifreiðarinnar varir eru
beðnir að hafa samband við lög-
reglu.
ÚTSAUMUÐ
MYND
Útsaumuð mynd með bláu
fóðri tapaðist í Heimahverfi fyr-
ir skömmu. Finnandi er vinsam-
legast beðinn að hringja í Krist-
jönu í vinnusíma 691800 eða
heimasíma 32256.
GLERAUGU
Gleraugu töpuðust fyrir
þremur vikum. Umgerð og
spangir eru að mestu bláar og
mjög sterklegar. Finnandi er
vinsamlegast beðinn að hringja
í Sigríði í síma 627222.
MEÐ STJÖRNUR í AUGUNUM
★
MILUONIR
I HÆSTA
VINNING!

'.-v’

o hverjum mið&-
moguieiki á vinningi í báðum leikjum.
HAppAþRENNAN
/iefed rínmngóin/
ARGUS/ SÍA