Morgunblaðið - 22.11.1992, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1992
UÓSIÐ í
MYRKRINU
DOFNAR
GistirýmS á landinu 1991 \
Rúm
45.000
40.000
35.000
I | | | ,------,-------,------1-------1------1-------,------,
Jan. Feb. Mars Apríl Maí Júní Júlí Ág. Sept. Okt. Nóv. Des.
Eftir Guðmund Guðjónsson ^ '
FERÐAMÁL hafa lengi verið í brennidepli á íslandi og margt ver-
ið gert til að lokka hingað erlenda ferðamenn, enda þykir Island
hafa upp á margt að bjóða, ekki síst lítt snortna náttúru og óveiyu-
lega fegurð. Talað hefur verið um ferðamannaiðnaðinn sem mesta
og besta vaxtarbroddinn í íslensku atvinnulífi. Gífurlegar fjárfest-
ingar hafa verið í greininni, aðstaða ferðamanna stórbætt og gisti-
rými stóraukið. íslendingar geta nú tekið á móti mun fleiri ferða-
mönnum en heimsækja okkur ár hvert. Og þessum ferðamönnum
hefur farið fjölgandi til þessa dags.
En þar með er ekki öll
sagan sögð. Ákveðin
þróun hefur slegið á
finguma á hinum væn-
lega vaxtarbroddi. Töl-
ur yfir komur erlendra
ferðamanna á nýliðnu sumri segja
okkur að háannatíminn á íslandi sé
að styttast! Talið hefur verið nauð-
synlegt að nýta sem best jaðra sum-
arsins til þess að atvinnugreinin
geti blómstrað, að ekki sé minnst á
haustin og vorin. Að þessu sinni
brást þetta og það er ekki allt of
mikil bjartsýni meðal ferðamála-
frömuða um að þessari þróun megi
auðveldlega snúa við. Svo er annað:
Verðlag á íslandi er hátt. Allt of
hátt segja sumir sem fara með
ferðamálin og óljós fjöldi þeirra er-
lendu ferðamanna sem hingað koma
ár hvert er fólk sem íslenski ríkis-
kassinn hefur litlar eða engar tekjur
af. Fólk sem býr sig þannig út frá
heimahögunum að það þarf og kýs
sér algera lágmarksþjónustu er
hingað er komið. Engu að síður
voru gjaldeyristekjur af erlendum
ferðamönnum á síðasta ári um 12,4
milljarðar, að sögn Magnúsar Odds-
sonar markaðsstjóra Ferðamálaráðs
íslands. Þar af eru 5,4 milljarðar
fargjaldatekjur vegna flutnings til
og frá landinu og 7 milljarðar vegna
eyðslu í landinu. Og stjórnvöld hafa
kallað ferðaþjónustuna „ljósið í
myrkrinu“ í svokallaðri „hvítbók",
en það er ekki óeðlilegt þegar að
er gáð að gjaldeyristekjur af ferða-
þjónustu hafa þrefaldast síðasta
áratuginn.
Augljóst er að skoða verður fram-
tíð ferðaþjónustunnar í landinu í
Ijósi umræddrar þróunar. Hvað þarf
að leggja áherslu á öðru fremur?
Hvað er til ráða og hvað ber að
varast? Magnús Oddsson hjá Ferða-
málaráði telur tvímælalaust tíma til
kominn að fjárfest verði meira í
markaðssetningu. Hægja verði á
fjárfestingum í aðstöðu.
„Því miður er enn mikil ásókn í
ijárfestingar hliðstæðar þeim sem
fyrir eru í atvinnugreininni, en ég
vara við slíku eins og sakir standa
og vísa um leið í upplýsingar frá
Ferðamálaráði sem sýna að heildar-
nýting fjárfestingar í ferðaþjónustu
er innan við 50 prósent. I þessu
sambandi vil ég nefna, að gistirými
hefur aukist um 35 prósent hin síð-
ari ár á sama tíma og ferðamönnum
hefur fjölgað um 10 prósent. Fyrst
um. sinn verða áherslurnar að vera
aðrar. Við verðum að leggja áherslu
á að nýta betur það gistirými, þau
flugvéla- og rútusæti, þá veitinga-
staði og fleira, sem til er og til þess
eru ýmis ráð. Við eigum til dæmis
að geta fært okkur í nyt þá vitn-
eskju að 70 prósent allra ráðstefna
og funda fara fram á veturna, ein-
mitt þegar nýtingin er lökust hjá
okkur. Hér bindum við miklar vonir
við nýstofnaða Ráðstefnuskrifstofu
íslands. Við eigum einnig að eltast
við alþjóðlega viðburði sem við ráð-
um við vegna stærðar og fara fram
utan háannatímans. Nokkur árang-
ur hefur þegar náðst, til dæmis með
skákuppákomum, bridsmótum og
HM í handbolta sem framundan er.
Og margt fleira mætti nefna. Það
verður að vera eitthvert tilefni, af-
þreying eða annað auk staðarins
sjálfs sem dregur ferðamennina að
til að nýta aðstöðuna. Best er þegar
uppbygging afþreyingu og aðstöðu
er samhliða. Sem dæmi um nauðsyn
þessa má nefna, að á Höfn í Horna-
fírði og í Stykkishólmi voru starf-
rækt vel búin og góð hótel, en nýt-
ingin var slæm og reksturinn erfið-
ur. Svo byijuðu jöklaferðirnar frá
Hornafirði og eyjaferðirnar frá
Hólminum og þá fór strax að ganga
betur, því þá var komin ákveðin
afþreying sem laðaði ferðamenn
að.“
Vaxandi samkeppni
Magnús heldur áfram: „Við eig-
um í vaxandi samkeppni og verðum
að haga aðgerðum í samræmi við
það. Sem dæmi þiggja nú ýmis sam-
keppnislönd styrki til markaðssetn-
ignar ferðaþjónustu frá EB. Eitt
sem þarf að skoða vel er verðlagn-
ing háverðtímans. Hann hefur í raun
verið að þróast í það að vera frá
15. maí til 15. september. Með því
að stytta háverðtímann er strax
kominn álitlegur hvati til að koma
utan hans.“
Én hvað með nýja markaði?
„Við þurfum að ná til réttu mark-
hópanna á okkar markaðssvæðum.
Við eigum að mínu mati fyrst og
fremst a<j leggja meira fjármagn í
vinnu á þeim stöðum sem við þekkj-
um orðið vel. Jafnframt eigum við
að vera opin fyrir möguleikum utan
núverandi markaðssvæða. Við meg-
um þó ekki gleyma okkur í þeim
efnum og leita langt yfír skammt.
Það vill nefnilega henda. Til dæmis
gleymist nokkuð oft stærsti mark:
aðurinn, innanlandsmarkaðurinn. í
þessu sambandi má nefna Hótel
Ferðaþjónustan
á við vaxandi
heimatilbúinn
vanda að stríða
Örk. Þar var af stað farið með stór-
ar áætlanir um fjölda þýskra heilsu-
túrista. í Þýskalandi er gífurlegur
markaður af því tagi, en allt kom
fyrir ekki, enda óheyrilega dýrt að
markaðssetja slíkt fyrir eitt hótel á
erlendum markaði. Nú er Hótel Örk
vel skipuð heilsutúristum af öðru
þjóðerni. Nefnilega íslenskum!"
En ferðamennirnir sem koma
hingað og lifa af loftinu. Hafa með
sér flest það sem þeir þurfa til að
skrimta?
„Það eru engar tölur til yfír hlut-
deild þeirra og vel mætti segja mér
að hlutur þeirra sé stórlega orðum
aukinn. Slíka ferðalanga hittir mað-
ur alls staðar og það er ekki góð
stefna að skera upp herör gegn
ákveðnum hópum. Það er mjög nei-
kvætt að velja gesti okkar á annan
hátt en hægt er með verðlagi og
framboði vörunnar. Svo er alls ekki
sjálfgefið að þetta séu allt efnalitlir
námsmenn sem skilja hér lítið eftir.
Sjálfur hef ég hitt fokríka Þjóðverja
sem ferðuðust með þessum hætti
vegna þess að þeim þótti það
skemmtilegasti ferðamátinn; enda
geta menn verið ríkir þó þeir eigi
bakpoka og gönguskó," segir Magn-
ús Öddsson.
Áralöng útsala á erlendum
gjaldmiðlum
Hvað skyldu ferðamálafrömuðir
segja um þróunina? Kjartan Lárus-
son forstjóri Ferðaskrifstofu Is-
lands: „í sjálfu sér má segja að
ferðaþjónusta, þ.e. útflutningsþátt-
urinn sem er móttaka erlendra
ferðamanna, eigi sér bjarta framtíð.
Vandamálið er hins vegar með þenn-
an útflutning. sem og annan, að
hann býr við mikinn og vaxandi
heimatilbúinn vanda sem er hágeng-
isstefna. Það er ekki von á góðu
þegar Ríkissjóður stendur fyrir út-
sölu á erlendum gjaldeyri, en það
hefur hann gert síðustu árin. Mikið
væri á sig lagt til að eignast slíka
gjaldmiðla, en svo færu þeir fyrir
lítið. Og þeir sem versluðu með vöru
og þjónustu út fyrir landsteinanna
gerðu slíkt við síversnandi kjör af
þeim sökum.
Allt tal um -raungengi íslensku
krónunnar er vísað frá sem grát-
bænum um „gengisfellingu“. Geng-
isfelling er neikvætt orð og óþarft,
því um er að ræða kröfu um raun-
gengi, þ.e. gengisleiðréttingu. Það
nýjasta í þessari umræðu yfírvalda
má helst líkja við grýlusögu, en það
er 30 prósent „gengisfelling" og
síðan eru reiknaðar út hræðilegar
afleiðingar hennar. Ef fyrirtækjum
heldur áfram að fækka svona fer
að sjálfsögðu á sömu leið með at-
vinnumöguleikana. Vissulega er lág
verðbólga æskilegt umhverfí fyrir
einstaklinga og fyrirtæki. Hins veg-
ar verður að skoða hvað það hefur
kostað fyrirtækin og einstaklingana
að ná verðbólgunni niður og hvaða
fórnir eru framundan til að viðhalda
óbreyttu ástandi. Því miður erum
við orðnir dýrasta land í heimi,“
segir Kjartan.
„íslenska krónan er enginn smá-
gjaldmiðill um þessar mundir,-“ seg-
ir Kjartan ennfremur. „Hún er
sterkust. Búin að knésetja dollar,
þýska markið og japanska jenið á
síðustu misserum . Krónan okkar
er komin á heimsmælikvarða. Kom-
in á toppinn. En það blása kaldir
vindar á toppnum. Svo kaldir, að
þar hefur hún frosið föst. Vonandi