Morgunblaðið - 10.02.1993, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1993
11
þessi sem listþörfina hafa, þau eru
í lakri aðstöðu til að hafa frum-
kvæði sjálf um að sækja svona sýn-
ingar. Foreldrar þykjast oftast nær
hafa nóg með sig og reikna með
því fyrirfram að skólinn sjái um allt
svona lagað. Svo að kannski er þessi
aðferð sú eina tiltæka, eins og ástatt
er.
Nú, um sýninguna er fljótsagt.
Að henni stendur margreynt fólk.
Það stendur að vísu ekki í leikskrá
en ég veit ekki betur en Bríet Héð-
insdóttir hafi skrifað frumhandritið.
Það mun svo hafa verið Guðrún
Svava, fýrst og fremst, sem lét heill-
ast af hugmyndinni og Inga Bjama-
son gekk í málið, fyrir ástar sakir
og dró með sér þann kræfa leikhús-
mússíkant og tónskáld Leif Þórar-
insson. Slíkt aðfararferli er það heil-
brigðasta sem hugsast getur,
kannski það eina marktæka.
Þegar slíkt lið tekur sig saman
og leggur sig fram þá verður úr
listaverk. Um það þarf ekki að
spyija. Og þá hljóta auðvitað list-
unnendur að leggja sig fram að sínu
leyti og gefa góðan gaum. Menn
geta svo skrafað og skeggrætt eftir
á um rétt og rangt, kosti og galla,
strauma og stefnur. Sjálfur er ég
dálítið tunguheftur um einstök at-
riði af því að allir helstu þátttakend-
ur sýningarinnar em góðvinir mínir
og samstarfsmenn frá fomu fari.
Hætt við að á það verði litið sem
einskonar elskendakvak, hvort held-
ur ég færi að lofa verk þeirra eða
lasta. Raunar ætti ég að líta á það
sem hrekk af ristjórans hálfu að
hann biður mig fyrir þetta verk og
mundi gera svo ef Matthías Johann-
essen væri ekki jafn alþekktur að
hreykkleysi og raun ber vitni.
Vilji menn samt sem áður krefja
mig um skýr svör þá get ég sagt
þetta: Sýningin er góð. Hana þarf
fólk að skoða. Hún er gott innlegg
í listauppeldi. Hér mætti setja
punkt.
Fáein atriði skulum við þó athuga
sérstaklega.
Tónlist Leifs Þórarinssonar er
haglegur og fallegur vefur, gerður
eftir meginreglu Wagners gamla um
samfellu og órofna framvindu í sýn-
ingu, án framhleypinna glansnúm-
era, þeirra sem mundu rjúfa hinn
háttvísa aga og heild. Sönglög eru
þar nokkuð mörg en þau trana sér
ekki fram. Stíga líkt og sjálfsagður
hlutur upp af gangi leiksins. Þetta
er lagræn mússík og ekki það sem
fólk kallar almennt „nútímaleg".
En hún gæti þó orðið ungum áhorf-
anda örlítil vegvísan inn á þær dul-
arfullu brautir, ef vili.
Leikmynd Guðrúnar Svövu er
listaverk. Eitt það besta og tærasta
sem ég hef séð í þessari grein. Fag-
urt og gætt þeirri sömu duldu glóð
harmleiksins sem býr í látlausum
og allt að því hversdagslegum hend-
ingum Jónasar:
„Enginn grætur íslending ...“
„Mér var þetta mátulegt...“
„Svo rís um aldir árið hvert um
sig, eilífðar lítið blóm í skini
hreinu...
Þetta er klassík. Og hentar böm-
um.
Sigurgeir Hilmar Friðþjófsson er
máttarstoðin meðal flytjenda. Radd-
fagur, raddsterkur og rennir sér
eftir krókóttum brautum móður-
málsins líkt og listfengur skíðamað-
ur í lausamjöll. Fullþroska, þjálfaður
sagnamaður og Ijóðflytjandi, kenn-
ari og umönnunarmaður barna til
áratuga. Enda stækkuðu öll eyru
og þöndust öll augu í salnum um
leið og hann tók til máls. Svona
manni treysta böm. Ég gát ekki
betur séð en honum tækist hið
ómögulega: Að snúa rútubílaæs-
ingnum umsvifalaust upp í óskipta
athygli og spenning fyrir því sem
verið var að gera og segja. Getur
maður heimtað meira? Jú; að þessu
sé fylgt eftir alla leið. Það var ekki.
Um leið og Sigurgeir snéri sér að
áhorfendum, með þessum venjulega
hætti: „Hvað segið þið um það
krakkar?" „Og nú eiga allir að
syngja með“, þá fannst mér verða
örlítill trúnaðarbrestur milli hans og
góðs hluta áhorfenda. Mér fannst
áhorfendur taka því sem óvæntum
glaðningi að þama færi af stað sýn-
ing sem hvorki réðst á skynjun
þeirra og vitsmuni með ærandi hí-
mans eða tommaogjennadjöfulgangi
né heldur krafðist þátttöku eins eða
neins umfram það að skoða og
hlusta, virða fyrir sér, hugsa um
og lifa sig inn í það efni sem verið
var að fara höndum um á sviðinu.
Einkum er þetta mál viðkvæmt í svo
blönduðum hópi, hvað aldur snertir.
Setningar eins og: „Er það ekki
krakkar?" og „Finnst ykkur þetta
ekki vitlaust krakkar?", ofan af svið-
inu, — þær virka á þá sem yngstir
eru, — í leikskólanum er þetta part-
ur af ritualinu, en þeir sem orðnir
era átta og níu ára þykjast nú held-
ur en ekki vaxnir upp úr slíkum
bamaskap. Sennilega betra að
ávarpa þau með: „Dömur mínar og
herrar", eða jafnvel: „Má ég biðja
um háttvirt álit yðar, heiðraðu
áhorfendur?". Og um söngva í sýn-
ingu sem þessari trúi ég næðist
áreynsluminni og betri samstaða ef
ekki væri sagt: „Nú eiga allir að
syngja með“, heldur: „Nú mega all-
ir syngja með, — þeir sem langar".
Um aðra flytjendur og aðstand-
endur verð ég að vera fáorður vegna
þess að svona grein má ekki vera
endalaus. Ég get þó aðeins getið
þess að allir, án undantekningar,
vinna verk sitt af fallegri vandvirkni
og þokka, ekki síst ungu stúlkumar
tvær; Gerður H. Sigurðardóttir í
hlutverki Skeljarinnar og Una Björg
Hjartardóttir með flautuna sína og
þær sannfæra mig, eina ferðina
enn, um það að „unga fallega stúlk-
an í leikritinu" er enn föst og ómiss-
andi stærð innan hins sanna leik-
húss og hana ber að láta taka sig
út, klæða hana í tjull og híalín, láta
hana stíga dansspor og snúa sér í
hring — eins og hér er líka gert,
hvað svo sem jafnréttinu líður. Einn-
ig það er klassík.
Ég má einnig til með, svona í
framhjáleiðinni, að áminna Davíð
minn Kristjánsson, þann annars efn-
isgóða leikara, fyrir of laus tök.
Eins og þindin sé ekki nógu þanin.
Athyglin ekki nógu einörð. Við-
bragðsflýtirinn ekki nógu kvikur.
Af því leiðir svo að röddin nær ekki
nógu þéttum hljómi, leikurinn fær
ekki nógu þungan skrið og hugsun
skáldsins missir hið snarpa bit.
Og raddimar skortir hljóm. Allar
nema Sigurgeirs. Jafnvel hann miss-
ir hljóminn — í söngvunum, þar sem
hann er ekki eins öraggur með sig
og í hinum talaða texta. Það heyrist
allt, það er ekki það. En það hljóm-
ar ekki. Eins og skorti oft á hið
innra afl, þennan móð sem ljær
skáldskapnum meiningu, flug og
sannfæringarkraft. Einkum og sér
í lagi þarf þessa við þegar farið er
hávaðalaust mál, af tempraðum
hraða, blítt eða mjúklegt eins og
þessi ævintýri Jónasár. Þá fyrst er
þörf fyrir hinn þétta ómbotn, — hina
straumþungu undiröldu.
En þessi leikflokkur þarf ekki að
skammast sín sérstaklega fyrir
þetta. Þessi grandvallaratriði vantar
nefnilega í meginþorra þeirra sem
við leiklistina bjástra í landinu, —
atvinnumenn sem amatöra. Ungir
leikarar. Trúið mér: Fyrr en raddim-
ar ná góðum hljómi er engin leiklist
farin af stað.
Fleira kemur þó til og kannski
enn verra. Nýi samkomusalurinn að
Þingborg, stolt hreppsbúa, glamrar
en hljómar ekki. Þar var heill karla-
kór við æfingar á dögunum og hann
náði heldur ekki hljómi. Ég leyfí
mér að slá því hér fram, snöggt og
ósvífíð, að — jafnmikils virði og
tungumálið er þessari þjóð, ef hún
vill vera þjóð, þá verður byggingar-
vinnan öll unnin fyrir gýg. Hvað er
að þessum mönnum? Það er ekki
eins og þetta sé eini samkomusalur-
inn í landinu sem er þessu marki
brenndur. Er þetta getuleysi hönn-
uðanna? Eða sinnuleysi? Éða óráð-
þægni? Hroki. Eftir nær fjöratíu ára
ferð um hin margvíslegustu leikhús
heimsins og velflest félagsheimili í
þessu Iandi og stúdéringar á þeim,
hefur það aIdrei nokkurn tíma kom-
ið fyrir að undirritaður hafi verið
spurður álits um hljómburð né held-
ur nokkuð það annað sem lýtur að
hentugu fyrirkomulagi leiksviðs í
byggingu. Síðast fór ég að fyrra-
bragði til Tæknifræðingafélags Sel-
fossbæjar og bað um að ég fengi
að gefa nefndinni og arkitektunum
þó ekki væri nema fáar einar aðvar-
anir áður en frá ákvörðunum er
gengið varðandi hin rísandi leikhús
þar. Hann tók því ljúfmannlega. En
svar óskast enn.
En Sigurgeir Hilmar hljómar.
Sumir menn hafa svona raddir og
þessa kunnáttu á valdi sínu. Þeir
geta hljómað við hvaða aðstæður
sem eru. Rödd Jónasar Hallgríms-
sonar náði líka að hljóma, þennan
sunnudag í Þingborg eins þótt hann
væri hvergi nærri staddur. En þar
eram við komin út í galdur, þann
sem er jafn hátt hafínn yfír allt tal
um hönnun leikhúsa sem hann er
flestu öðru ofar.
MEIMNING/LISTIR
Tíundu tónleikar Myrkra mús-
íkdaga verða haldnir í Tjarnar-
sal Ráðhússins í kvöld, miðviku-
dag 10. febrúar, kl. 20.30.
A efnisskránni era verk eftir
Karólínu Eiríksdóttur, Kjartan
Ólafsson, Lárus H. Grímsson,
Þorsteinn Hauksson og Nicky
Hind. Hljóðfæraleikarar verða
þeir Kolbeinn Bjamason, Pétur
Jónasson, Kjartan Ólafsson, Sig-
urður Flosason og Snorri Sigfús
Birgisson. Ekkert verkanna hefur
heyrst á íslandi en verk Karólínu,
„Scottish Dompe," og Þorsteins,
„Cho,“ vora frumflutt í Skotlandi
síðastliðið haust. Önnur verk sem
flutt verða era „Rain“ eftir Nicky
Hind, „Tvíhljóð" eftir Kjartan
Ólafsson, og „Tarzan goes to
Hollywood“ eftir Lárus Halldór
Grímsson.
Mánudaginn 8. febrúar síðastl-
iðinnn opnaði Kristinn G. Harð-
arson sýningu á verkum sínum
á Mokka.
Kristinn sýnir þar tuttugu
vinnuteikningar af mvndlistar-
verkum sem hann hefur unnið á
sl. tveimur árum. Teikningarnar
eru gjarnan rissaðar upp í önnum
hversdagsins á tilfallandi blöð, en
síðan eru þær límdar inn í bók
og nánari skýringum í formi
teikninga eða texta bætt við, og
vonar höfundur að myndirnar á
sýningunni standi fyrir sínu sem
myndir á vegg. Kristinn er búsett-
ur í Connecticut í Bandaríkjunum.
Sýningu hans lýkur 28. febrúar.
Laugardaginn 6. febrúar síð-
astliðinn opnaði Asgeir Lárus-
son sýningu á verkum sínum í
Gallerí G15, Skólavörðustíg 15.
Þetta er ellefta einkasýning
Ásgeirs, en auk þess hefur hann
tekið þátt í samsýningum. Á sýn-
ingunni era 10 myndir unnar með
gvasslitum. Sýningin er opin virka
daga frá 12.00 - 18.00 og laugar-
daga frá 11.00 - 14.00, og lýkur
henni mánudaginn 1. mars.
Gunnhildur Pálsdóttir opnaði
sýningu á málverkum sínum
laugardaginn 6. febrúar síðast-
liðinn í listasalnum Portið.
Listasalurinn Portið hefur að-
setur í húsakynnum Myndlista-
skólans í Hafnarfirði við Strand-
götu. Sýning Gunnhildar stendur
til 21. febrúar og er hún opin alla
daga nema þriðjudag frá kl. 14.00
- 18.00.
Laugardaginn 13. febrúar kl.
16.00 opnar Guðjón Ketilsson
myndhöggvari sýningu á verk-
um sínum í Gallerí Sólon ísland-
us í Bankastræti.
Á sýningu Guðjóns era högg-
myndir unnar í tré, og er þetta
níunda einkasýning Guðjóns. Auk
þess hefur hann tekið þátt í Qölda
samsýninga hér heima og erlendis
hin seinustu ár. Sýningin í Sólon
íslandus er opin á opnunartíma
kaffíhússins og lýkur henni 10.
mars.
Menningarvika í tilefni aldarafmælis
Stúdentafélagsins í Kaupmannahöfn
Myndlistarsýning
frá námsárum
gömlu meistaramia
Kaupmannahðfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRIR hundrað árum stofnuðu íslenskir stúdentar í Kaupmanna-
höfn félag með sér, sem gekk undir nafninu Stúdentafélagið í
Kaupmannahöfn. í tilefni aldarafmælisins hefur undanfarið stað-
ið yfir menningarvika í Jónshúsi á vegum Félags íslenskra náms-
manna í Kaupmannahöfn, en það hefur félagið heitið síðan
nafninu var breytt 1968. Einnig
útgáfu afmælisrits.
Menningarvikan var sett með
móttöku í Jónshúsi 22. janúar sl.
Annar tveggja formanna^ náms-
mannafélagsins, Láras Ágústs-
son, bauð gesti velkomna og
stiklaði á stóra í sögu félagsins.
Láras bauð sérstaklega velkom-
inn nýkjörinn heiðursgest þess,
Pétur Jónasson prófessor í vatna-
líffræði við Hafnarháskóla. Pétur
rifjaði upp nokkrar sögur úr lífí
Hafnar-Islendinga á áram áður,
gestum til óblandinnar ánægju
og ekki leyndi sér að hann hafði
frá mörgu að segja. Aðrir núlif-
andi heiðursfélagar eru Halldór
Laxness, Guðrún Eiríksdóttir,
Stefán Karlsson og Jakob Bene-
diktsson.
Ingvi S. Ingvason sendiherra
færði félaginu kveðjur að heim-
an. Ólafur G. Einarsson mennta-
málaráðherra færði félaginu
kveðju og peningagjöf í tilefni
afmælisins. Þá bárast kveðjur og
gjafír frá Vigdísi Finnbogadóttur
forseta, frá Alþingi og einnig
fluttu formenn nokkurra annarra
íslendingafélaga í Danmörku fé-
laginu árnaðaróskir.
Á menningarvikunni var flutt
dagskrá, sem Sveinn Einarsson
leikstýrði og tók saman í sam-
vinnu við leikhóp, undir heitinu
„Kaupmannahafnarrolla — éða
Babýlon við Eyrarsund". í honum
vora leikararnir Borgar Garðars-
son og María Ámadóttir, Jóhann-
es Hilmisson og Eiríkur Guð-
mundsson. í tali og tónum var
rifjað upp margvíslegt efni, sem
liggur eftir Hafnar-íslendinga,
bæði frá síðustu öld og þessari.
Annað merkt framtak í tilefni
aldarafmælisins er myndlistar-
sýning, sem enn stendur yfír í
Jónshúsi og kallast „Námsárin“.
Á hana hefur verið safnað saman
er unnið að undirbúningi undir
verkum eftir íslenska listamenn,
sem þeir hafa unnið á námsáram
sínum í borginni. Myndimar era
allar í einkaeign hér og eiga sér
margar hveijar skemmtilega
sögu, svo sem teikning eftir
Mugg, er var upphafleg borð-
skreyting. Á sýningunni era með-
al ananrra tvær gamlar Kjarvals-
myndir, gullfalleg konumynd eft-
ir Gunnlaug Blöndal og gifsstytta
af fótboltaleikuram eftir Siguijón
Ólafsson, sem ekki hefur verið
sýnd opinberlega áður og var
lengi talin týnd. Elsta myndin er
eftir Sigurð Guðmundsson, and-
litsmynd frá 1852. Aðrir lista-
menn, sem eiga myndir á sýning-
unni era Ásgrímur Jónsson, Finn-
ur Jónsson, Jón Engilberts, Krist-
ín Jónsdóttir, Nína Tryggvadótt-
ir, Svavar Guðnason og Þorvald-
ur Skúlason, en mynd hans er
máluð úr vinnustofuglugga Eng-
ilberts, þar sem Þorvaldur bjó,
meðan hann var _ að koma sér
fyrir í borginni. í afmælisblaði
menningarvikunnar er gerð grein
fyrir hverri mynd og sögu henn-
ar.
Af öðram liðum menningar-
vikunnar má nefna sýningu á
myndbandi um félagið „Kaba-
rett“, unnið af Salvöra Aradótt-
ur, skyggnusýningu, sem tveir
Danir hafa gert á íslandsferð,
fyrirlestur um félagið, bókmenn-
takvöld í umsjón Böðvars Guð-
mundssonar og Sverris Hólmars-
sonar og bjórkvöld, þar sem
Bjartmar Guðlaugsson söngvari
skemmti. í haust er fyrirhugað
að gefa út sögu félagsins, sem
Margrét Jónasdóttir sagnfræði-
nemi vinnur að.
í félaginu era nú 250 manns,
er stunda nám í ýmsum skólum
í Kaupmannahöfn og nágrenni.
Sýsluraaðurinn í Stykklshólmi
Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla
GREIÐSLUÁSKORUN
Sýslumaðurinn í Stykkishólmi skorar hér með á þá gjald-
endur í Snæfellsnes- og Hnappadalssýslu, sem hafa
ekki staðið skil á staðgreiðslu opinberra gjalda með gjald-
daga 1. desember 1992 og fyrr, virðisaukaskatti með
gjalddaga 5. febrúar 1993 og fyrr, og tekjuskatti, út-
svari, eignarskatti, sérstökum eignarskatti, gjaldi í fram-
kvæmdasjóð aldraðra, skatti af skrifstofu- og verslunar-
húsnæði, iðnaðarsjóðs- og iðnarmálagjaldi, slysatrygg-
ingargjaldi v/heimilisstarfa, launaskatti og tryggingar-
gjaldi, vinnueftirlitsgjaldi, atvinnuleysistryggingargjaldi,
slysatryggingargjaldi atvinnurekenda, aðflutningsgjöld-
um, skráningargjaldi skipshafna, skipagjöldum, lesta og
vitagjaldi, bifreiðagjöldum og þungaskatti með gjalddaga
1. janúar 1993 og fyrr, að gera þegar skil.
Án frekari fyrirvara verður krafist fjárnáms fyrir ógreidd-
um eftirstöðvum gjaldanna, með áföllnum verðbót-
um/vöxtum og kostnaði, að liðnum 15 dögum frá birt-
ingu áskorunar þessarar.
Athygli er vakin á því, að auk óþæginda hefur fjárnáms-
gerð í för með sér verulegan kostnað fyrir gjaldanda.
Fjárnámsgjald í ríkissjóð er allt að kr. 10.000 fyrir hverja
gerð. Þinglýsingargjald er kr. 1.000 og 1,5% af heildar-
skuldinni greiðist í stimpilgjald, auk útlagðs kostnaðar
eftir atvikum. Eru gjaldendur því hvattir til að gera full
skil sem fyrst til að forðast óþægindi og kostnað.
Stykkishólmi 8. febrúar 1993.
Sýslumaðurinn í Stykkishólmi.