Morgunblaðið - 18.03.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1993
Garðyrkju- o g umhverf-
issliórar sveitarfélaga
eftirEinarE.
Sæmundsen
Tilefni þessarar greinar er að
fyrir rúmu ári, eða 30. janúar 1992,
voru stofnuð á Akureyri Samtök
garðyrkju- og umhverfisstjóra
sveitarfélaga skammstafað
SAMGUS.
Garðyrkju- og umhverfísstjóri
hjá sveitarfélagi er ung starfsgrein
hérlendis. Starfsheitið garðyrkju-
stóri er gamalt. Einar Helgason bar
þetta starfsheiti fyrstur manna hér-
lendis en hann vann gífurlegt braut-
ryðjandastarf á sviði garðyrkjumála
á fyrri hluta aldarinnar. Umhverfis-
stjóri er nýyrði og kanski tímanna
tákn, þar sem garðyrkjan — „grænu
málin" — er nú eitt af mörgum
mikilvægum umhverfismálum okk-
ar í þéttbýlinu. Önnur skyld um-
hverfismál eru vaxandi verkefni hjá
sveitarfélögum, s.s. almenn snyrti-
mennska, hreinlætismál, útivist og
vemd náttúrunnar í og við bæina.
Hjá Reykjavíkurborg og Akur-
eyrarbæ hafa verið starfandi garð-
yrkjustórar og garðyrkudeildir frá
því á fimmta áratugnum. Starfið
er hins vegar yngra hjá flestum
öðrum sveitarfélögum eða frá síð-
ustu tveimur áratugum.
Láta mun nærri að 80% þjóðar-
innar búa nú í 34 þéttbýliskjörnum
sem hafa 1.000 íbúa eða fleiri.
Dæmi eru um að sveitarfélög með
um 1.000 íbúa hafa ráðið garð-
yrkjustjóra í heilsárs starf. Það er
því ekki óraunhæft í ljósi vaxandi
áhuga og áherslu á umhverfísmál
að reikna með því að á næstu árum
muni starfa garðyrkjustjórar eða
umhverfisstjórar hjá flestum stærri
sveitarfélögum landins. í ljósi um-
ræðunnar um sameiningu sveitarfé-
laga, sem nú á sér stað, verða til
nýir byggðakjarnar sem ennfremur
bjóða upp á að ráðnir séu sérmennt-
aðir menn til þess að takast á við
umhverfismál á þann hátt sem hér
um ræðir.
Hlutverk garðyrkju-
og umhverfisstjórans
hjá sveitarfélögum
Á stofnfund félagsins voru mætt-
ir fulltrúar 13 sveitarfélaga víðs-
vegar af landinu. í dag eru starf-
andi félagar 16 eða hjá um helm-
ingi sveitarfélaga sem hafa 1.000
íbúa eða fleirri. Það kom fram á
fundinum að bakgrunnur varðandi
menntun og reynslu hjá þátttakend-
um var svipaður.
Einnig kom það fram að við-
fangsefni manna hjá sveitarfélög-
unum eru svipuð, þ.e. að hafa dag-
lega umsjón með umhverflsmáium
í nánu samráði við yfirstjórn við-
komandi sveitarfélags.
Framkvæmdir og rekstur á úti-
vistarsvæðum og stofnanalóðum
sveitarfélaga, rekstur vinnuskóla,
skólagarða og garðlanda sveitarfé-
laga eru hefðbundin verkefni sem
heyra undir garðyrkjustjórann og
er það sem gerir kröfur til sér-
menntunar hans. Hann sinnir
áætlanagerð jafnt gerð fjárhags-
og framkvæmdaáætlana og sér til
þess að eftir þeim sé farið.
Hann þarf einnig að geta sinnt
skipulagningu útivistarsvæða eða
stjómað því hvernig að henni er
staðið. En í aðalskipulagi hvers
sveitarfélags er lagður grunnur að
landnotkun sveitarfélagsins, einnig
hvað er áætlað að nýta sem opið
svæði til útivistar. Eitt mikilvæg-
asta verkefni hans er að sjá til þess
að vel unnið deiliskipulag verði að
veruleika með því að tryggja fagleg
vinnubrögð frá hönnun til fram-
kvæmdar.
Umhverfisvernd, s.s. náttúru-
vernd, ytri mengun, eftirlit með
búfjárhaldi í þéttbýli og almenn
umgengni, er einnig vaxandi þáttur
í starfí garðyrkjustjóra/umhverfis-
stjóra um allt land. Áhersla á þessi
mál eykst vegna vaxandi kröfu um
bætta umgengnishætti. Þessi mál
eru samvinnuverkefni við aðrar
stofnanir sveitarfélagsins, s.s. heil-
brigðisfulltrúa og byggingarfull-
trúa sem og íbúa þess.
Samtök garðyrkju- og
umhverfissljóra sveitarfélaga
Samtökin starfa á svipuðum
grunni og önnur hliðstæð samtök
starfsmanna hjá sveitarfélögum.
Tilgangur og marmkið samtakanna
er:
a. Að stuðla að þróun umhverfis-
mála í víðasta skilningi þess hug-
taks hjá sveitarfélögum.
b. Að vinna að bættri menntun,
endurmenntun og aukinni fagþekk-
ingu félagsmanna.
c. Að koma á umræðu og fræðslu
um umhverfismál sveitarfélaga
meðal félagsmanna, t.d. með funda-
höldum, námsstefnum og umræðu
í fjölmiðlum.
d. Að vinna að því að auka skiln-
ing almennings á mikilvægi um-
hverfismálefna sveitarfélaga.
e. Að vinna að samstarfi við
Samtök íslenskra sveitarfélaga og
aðra aðila sem vinna að málefnum
sveitarfélaga.
f. Að hafa samvinnu við hliðstæð
samtök á Norðurlöndum og á al-
þjóðavettvangi.
Eins og þessi upptalning ber með
sér þá er félagið stofnað til þess
að auka þekkingu og áhuga þeirra
sem starfa að umhverfismálum
sveitarfélaga og gera þá hæfari til
að sinna starfi sínu þar, auk þess
að efla umhverfismál sveitarfélaga.
Dagana 19.-20. mars verður
haldinn fyrsti fræðslufundur sam-
takanna sem jafnframt er aðalfund-
ur og verður aðal umræðuefnið
skipulag útivistarsvæða, auk þess
verður farið í heimsókn m.a. til
garðyrkjudeildar Reykjavíkurborg-
ar.
Til sveitarstjórnarmanna
Hjá Reykjavík hefur starfað
umhverfismálaráð frá því 1971, á
Akureyri umhverfisnefnd frá því
fyrir 1980 og umhverfisráð í Kópa-
vogi frá 1986. Það er álit þeirra sem
til þekkja að þessar nefndir hafa
reynst mikilvægar til þess að marka
stefnu síns bæjarfélags í umhverfis-
og útivistamálum hveiju sinni.
Einnig hafa þær verið vinsælar af
sveitarstjómarmönnum til þess að
nálgast umbjóðendur sína, í gegn-
um málaflokk sem varðar kjósendur
miklu.
Það hefur sýnt sig á liðnum árum
að samhliða því að áhugi almenn-
Einar E. Sæmundsen
„Láta mun nærri að
80% þjóðarinnar búi nú
í 34 þéttbýliskjörnum
sem hafa 1.000 íbúa eða
fleiri. Dæmi eru um að
sveitarfélög með um
1.000 íbúa hafa ráðið
garðyrkjustóra í heils-
árs starf.“
ings hefur stóraukist á umhverfís-
málum hafa sveitarstjórnir reynt
að koma til móts við þann áhuga
með auknum fjárframlögum úr
sveitarsjóðum og sýnilegum áhersl-
um í verki. Færst hefur í vöxt að
fagleg stjórn og ábyrgð hafí verið
falin þessum nefndum kjörinna full-
trúa sem fara með þennan mála-
flokk í umboði yfirstjómar sveitar-
félagsins, líkt og gerist með önnur
mikilvæg sveitarstjómarmálefni,
s.s. íþróttamál, menntamál o.fl.
Vegna aukinnar áherslu á gæði
hefur þörfin á fagmenntuðum
starfsmönnum vaxið og hlutverk
þeirra í þessari þróun orðið mikil-
vægari til þess að ná árangri. Fjár-
munir til umhverfismála eru afl-
vaki, úrvinnsla og forgangsröðun
framkvæmda og rétt verklag er hin
sýnilegi árangur. Gæðin felast í því
að gæta fagmennsku og hag-
kvæmni í verki í hvívetna.
Aðalatriði er, að án þessarar
verkþekkingar og þessarar sýnar
til umhverfismála getur það reynst
sveitarfélaginu dýrt og árangurslít-
ið til lengdar að hjakka í sama far-
inu ár eftir ár, t.d. með því að reka
þennan málaflokk eingöngu sem
„vertíð" yfir sumarið.
Þessi þróun í umhverfismálum
hjá sveitarfélögum er ekki sérstök
hérlendis heldur hefur hún átt sér
stað um allan heim á undanförnum
áratugum. Þetta er liður í umhverf-
isvakningu sem er komin til að vera.
Höfundur er formaður Snmtnka
garðyrkju- og umhverfisstjóra Ijá
sveitarfélögum.
HLAÐBORÐ
í HÁDEGINU
590 kr.
2 GERÐIR AF PIZZUM
0G HRÁSALAT
Hótel Esja Mjódd
68 08 09 68 22 08
Til höfunda greina
Töluverður fjöldi aðsendra
greina bíður nú birtingar í Morg-
unblaðinu. Til þess að greiða fyr-
ir því að biðtími styttist og grein-
ar birtist skjótar en verið hefur
um skeið, eru það eindregin til-
mæli Morgunblaðsins til greina-
höfunda, að þeir skrifi að jafnaði
ekki lengri greinar en sem nemur
tveimur A-4 blöðum með mesta
línubili.
Mikil áhersla er á það lögð að
handrit séu vélrituð og vel frá
gengin. Ákjósanlegast er að fá
greinamar jafnframt sendar á
disklingi, þ.e. að blaðinu berist
bæði handrit og disklingur.
Auðveldust- er mótttaka svo-
kallaðra ASCII skráa sem í dag-
legu tali eru nefndar DOS-texta-
skrár. Þá eru ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect einnig
nokkuð auðveld úrvinnslu.
Þeir, semþess óska, geta feng-
ið disklingana senda til baka.
Merkið disklingana vel og óskið
eftir endursendingu.
Ritstj.
hsM I í&q UJeOO
BOLTAMAÐURINN Laugavegi 23 • sími 15599