Morgunblaðið - 17.04.1993, Blaðsíða 10

10
MORG;UNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR Ilí7/. ARRÍL 1998
Aldrei meiri ástæða til
að erlendri hersetu linni
eftir Ragnar Arnalds
Er Alþýðubandalagið að hverfa
frá andstöðu sinni við erlenda her-
setu á íslandi og þátttöku þjóðar-
innar í hernaðarbandalagi? Ýmsir
fjölmiðlamenn hafa haft sérstakt
yndi af því undanfama daga að
gæla við þessa spurningu í fram-
haldi af ummælum sem Ólafur
Ragnar Grímsson lét falla á Alþingi
og menn hafa teygt og togað hver
eftir eigin óskhyggju.
Ólafur Ragnar benti réttilega á,
að nú blasa við gerbreytt viðhorf í
alþjóðmálum frá því sem verið hef-
ur um áratuga skeið og sannarlega
er tími til kominn, að mótuð sé ný
íslensk utanríkisstefna í betra sam-
ræmi við breytta heimsmynd. Hins
vegar kom það að sjálfsögðu hvergi
fram hjá Ólafi Ragnari að Alþýðu-
bandalagið ætti að breyta um af-
stöðu til erlendrar hersetu í landinu.
Herstöðvaandstæðingar hafa
barist gegn þrásetu Bandaríkja-
manna á Islandi í bráðum hálfa öld
eða allt frá stríðslokum, þegar
Bandaríkjastjóm bar fyrst fram
óskir sínar um herstöðvar á íslandi
til 99 ára. Allan þennan tíma hefur
stór hluti þjóðarinnar, stundum
meiri hluti og stundum minni hluti
samkvæmt skoðanakönnunum, ver-
ið eindregið andvígur veru erlendra
hersveita hér á landi, og tvívegis
hefur það verið á stefnuskrá ríkis-
stjórna sem studdust við meiri hluta
á Alþingi, að bandaríski herinn
hyrfi af landi brott.
Til höfunda greina
Töluverður fjöldi aðsendra
greina bíður nú birtingar í Morg-
unblaðinu. Til þess að greiða fyrir
því að biðtími styttist og greinar
birtist skjótar en verið hefur um
skeið, eru það eindregin tilmæli
Morgunblaðsins til greinahöf-
unda, að þeir skrifi að jafnaði
ekki lengri greinar en sem nemur
tveimur A-4 blöðum með venju-
legu línubili.
Yfirleitt geta höfundar komjð
sjónarmiðum sínum á framfæri í
texta, sem er ekki lengri en þessu
nemur, þótt auðvitað geti verið
undantekningar á því. Hins vegar
kostar það meiri vinnu fyrir grein-
arhöfund að setja fram skoðanir
og sjónarmið í samþjöppuðu máli
en um leið má gera ráð fyrir, að
lesendahópur verði stærri, auk
þess sem búast má við skjótari
birtingu eins og að framan greinir.
Morgunblaðið leggur áherzlu á
að að verða við óskum höfunda
um birtingu greina. Blaðið er orð-
ið helzti vettvangur slíkra um-
ræðna í þjóðfélaginu og vill vera
það. Stærð blaðsins er hins vegar
háð takmörkunum frá degi til
dags. Morgunblaðið vill bæta
þjónustu sína við þá sem skrifa í
blaðið með skjótari birtingu, en
forsenda þess er, að höfundar
stytti mál sitt. Jafnframt áskilur
blaðið sér rétt til að birta að-
sendar greinar í einstökum sér-
blöðum Morgunblaðsins, ef efni
þeirra gefur tilefni til.
Ritslj.
120 fm íbúðir til sölu
Á góðum stað í Hamrahverfi, Grafarvogi, eru til sölu
íbúðir með 2-3 svefnherb., stórum stofum, sérþvotta-
húsi stórum svölum á móti suðri og bílskúr.
íbúðirnar eru til sýnis fullbúnar
Örn ísebarn, byggingameistari,
sími 31104.
21150-21370
LARUS Þ. VALDIMARSS0N framkvæmdastjóri
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. löggiltur fasteignasali
Nýjar á söluskrá meðal annarra eigna:
Glæsileg íbúð á góðum stað
4ra herb. kjíb. 108 fm nettó v. Hjarðarhaga í suðurenda. 3 góð svefn-
herb., innbyggðir skápar. Nýtt parket. Sérhiti. Ágæt sameign. Langtlán
kr. 4,0 millj.
Glæsilegt sérbýli - hagkvæm skipti
Á vinsælum stað í Mosbæ nýl. raðhús. Suðurendi. Um 65x2 fm m.
rúmg. 3ja herb. íb. á hæð og í kj. Ágæt innr. Sólverönd. Trjágarður.
Skipti æskil. á 3ja-4ra herb. íb. á 1. hæð í borginni.
Fyrir smið eða laghentan
timburhús ein hæð v. Langholtsveg um 80 fm. Ræktuð lóð 580 fm.
Þarfn. endurbóta. Laust strax. Nánari uppl. aðeins á skrifst.
Ennfremur 3ja herb. íb. í reisul. steinh. v. Hverfisgötu og Njálsg.
Þarfn. nokkurra endurb. Mjög gott verð. Nánari uppl. aðeins á skrifst.
Efri hæð við Miklubraut
Mjög góð 4ra herb. efri hæð um 100 fm í þríbhúsi. Nýl. gler. Tvennar
svalir. Sérhiti. Mikið rými fylgir í risi. Skipti æskil. á 2ja-3ja herb. íb. á
1. hæð helst í nágrenni.
í gamla, góða vesturbænum
5 herb. 2. hæð tæpir 120 fm. Mikið endurn. 3 rúmg. svefnherb. Svalir
á suðurhlið. Gott verð.
Nýtt og vandað
stein- og stálgrindahús grunnfl. um 300 fm v. Kaplahraun, Hafnarf.
Vegghæð 7 m. Glæsilegt ris 145 fm íb./skrifst. Húsið má stækka.
Mögul. á margs konar nýtingu. Elgnaskipti koma til greina.
Húseign - 2 íbúðir
óskast á söluskrá. Æskil. stærð: Tvær 3ja-4ra herb. íb. Fleira kemur
til greina. Margs konar eignaskipti möguleg.
• • •
Opið í dag kl. 10-16.
FJöldi fjársterkra kaupenda.
Almenna fasteignasalan sf.
var stof nuð 12. júlí 1944.
AIMENNA
FASTEIGNASAIAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
Andstæðinga erlendrar hersetu
hefur verið að finna í öllum stjórn-
málafiokkum og fyrir þann fjöl-
menna hóp breytir það engu, þótt
Varsjárbandalagið sé horfið úr sög-
unni. Þegar ekki verður lengur bent
á hernaðarógn úr austri, verða
reyndar rökin fyrir brottför hins
bandaríska hers enn augljósari og
sterkari.
Umræðan sem nú er í gangi um
breytt viðhorf í öryggismálum
byggir einmitt á því, að hernaðar-
bandalagið NATO hefur misst
glæpinn og algert tilgangsleysi þess
blasir við öllum. Þegar nætur-
myrkri kaldastríðsins er lokið og
vitfirring vígbúnaðarkapphlaupsins
er loksins á enda, hlýtur NATO að
daga uppi eins og hvert annað nátt-
tröll. Hvað tekur við er önnur saga.
Við Alþýðubandalagsmenn höf-
um lengi mælt með því, að samtök
Sameinuðu þjóðanna yrðu styrkt
eins og nokkur kostur er til eflingar
friði. Oþarfi er að minna á, að þótt
samtök SÞ hafi heimild til beitingar
hervalds eru samtökin ekki hernað-
arbandalag. Hlutverk þeirra, upp-
þygging og eðli er allt annað en
t.d. NATO, eins og best sést á því,
að fjöldamargar þjóðir sem valið
hafa sér hlutleysi í hernaði hafa átt
aðild að SÞ.
Við Alþýðubandalagsmenn höf-
um alla tíð stefnt að því, að ísland
yrði hlutlaust í hernaði og einmitt
þess vegna höfum við mælt með
því að kannað yrði, hvort ekki kæmi
til greina, að um leið og hinn banda-
ríski her hyrfi af landi brott, breytt-
Ragnar Arnalds
„Nýir tímar og breytt
viðhorf í alþjóðamálum
valda þvíj að krafan um
herlaust Island óháð
hernaðarbandalögum
mun örugglega njóta
vaxandi fylgis á kom-
andi árum.“
ist herstöðin á Miðnesheiði í eftir-
litsstöð á vegum Sameinuðu þjóð-
anna. Hafsvæðið umhverfis ísland
er mjög víðáttumikið og því er nauð-
synlegt að fylgst sé gannt með ferð-
um herflugvéla, kafbáta og her-
skipa um Norður-Atlantshaf' af
óháðum aðila.
Vafalaust dreymir forráðamenn
NATO um að bandalagið fái ný
verkefni og eignist nýtt hlutverk.
Það er eðli allra samtaka sem
tfminn dæmir úr leik að vilja þrauka
áfram þrátt fýrir breytta tíma. Það
er þeirra höfuðverkur en ekki okk-
ar.
Ef myndað verður svæðisbundið
bandalag SÞ á norðurhveli jarðar
sem lýtur stjórn Öryggisráðs SÞ
sem sannarlega er óskandi að verði,
þá er um allt önnur samtök að
ræða en NATO-með annað eðli,
aðra uppbyggingu, annað hlutverk.
Kannski kjósa forystumenn NATO-
ríkjanna þegar þar að kemur að
leggja NATO niður og ganga inn í
ný samtök af þessu tagi sem ættu
það eitt sameiginlegt með NATO
að ná að hluta yfir sömu land-
svæði. En eftir sem áður mun stór
hluti þjóðarinnar — og vonandi yfir-
gnæfandi meirihuti — krefjast þess,
að hér á landi sitji ekki erlendur her.
Hver á þá að gæta eftirlitsstöðv-
arinnar á Miðnesheiði? í umræðum
um öryggismál verður að gera
greinarmun á löggæslu og her-
mennsku. Lögreglustörf og land-
helgisgæsla eru dæmi um öryggis-
gæslu sem ekki flokkast undir hern-
aðarstörf. Þar drögum við mörkin.
Tengsl íslands við nýtt hernaðar-
bandalag, Vestureverópusamband-
ið, sem nú er efst á dagskrá ríkis-
stjórnarinnar í utanríkismálum er
furðuleg tímaskekkja, þegar haft
er í huga, að bandalagið er hernað-
ararmur Evrópubandalagsins sem
við íslendingar erum þó enn ekki
orðnir aðilar að sem betur fer og
verðum vonandi aldrei.
Nýir tímar og breytt viðhorf í
alþjóðamálum valda því, að krafan
um herlaust ísland óháð hernaðar-
bandalögum mun örugglega njóta
vaxandi fylgis á komandi árum.
Höfundur er formnður þingflokks
Alþýðubnndnlngsins.
lifaiEÍM oaáfl
Umsjónarmaöur Gísli Jónsson
Ég vík þá fyrst fáeinum orð-
um að bréfi Jakobs Bjömssonar,
sbr. síðasta þátt. Við erum ekki
alltaf á einu máli, og ekki til
þess að taka, en ég held að við
séum sammála um grundvallar-
atriði. Hann er á móti því að
fara með offorsi að málinu, og
það er ég líka. Ég hef oft lýst
því, að ég væri talsmaður um-
burðarlyndis og sveigjanleika.
Stundum er hins vegar svo að
manni sorfið, að skorts á þessu
kann að gæta. Stundum finnst
umsjónarmanni að með illu skuli
illt út reka. Hinu man umsjónar-
maður vel eftir að ekki ber að
deila um smekkinn (De gustibus
non disputandum, sögðu þeir
gömlu í Róm), sbr. og ágætt
bréf frá Halldóri Ármanni Sig-
urðssyni hér í blaðinu ekki fyrir
löngu. Það var um mannanöfn.
Mestu máli skiptir þó, að ég
held, að við Jakob Björnsson
erum sammála um að fjöl-
breytni, en ekki einhæfni, sé
góður málkostur. Er þá enn vitn-
að til hins sígilda dæmis um bíl-
inn og bifreiðina. Orðið sukkull
dó hins vegar í bernsku, þegar
menn tóku að nota reiðhjól að
marki. Ég ítreka svo þakkir
mínar til Jakobs skólabróður
míns Bjömssonar fyrir góð bréf
fyrr og síðar.
Gömul matarvísa. Umsjónar-
maður er Svarfdælingur og skil-
ur vel upphafið, en endinn miður:
Ó, döndull, döndull,
dreymir mig þig oft.
Ó, vöndull, vöndull,
vafinn upp i hvoft.
Ó, huppur, huppur,
hjartað andvarpar
upp úr, upp úr
ykkur kotungar.
(Heimildarmaður Steindór
Steindórsson frá Hlöðum.)
Ólafur bóndi Stefánsson,
Syðrireykjum, skrifar mér svo:
„Kæri Gísli. Alltaf kemur eitt-
hvað skemmtilegt fram í þáttun-
um þínum, sem ekki er hægt
að ganga framhjá. í þetta sinn
er spurt um „tilvitnun í þau
fræði, þar sem talað væri um
að smíða byssur úr plógjárni".
Tilvitnunin, sem þú nefndir
úr Biblíunni, Jes. 2.4, er mörgum
kunn, en gagnstæða ritningar-
grein er líka að finna í hinni
helgu bók. í Jóel, 3.14-15,
stendur þetta: „Búið yður í heil-
agt stríð. Kveðjið upp kappana!
Allir herfærir menn komi fram
og fari í leiðangur. Sníðið sverð
úr plógjárnum yðar og lensur
úr sniðlum yðar.“
Þessa ritningargrein mun
Guðmundur Böðvarsson háfa
haft í huga þegar hann yrkir í
Smiðjuljóði (Hin hvítu skip
1939):
Og þá rís úr munans myrkri
magni þrungin sögn:
Berið hingað allir yðar
akuryrkjugögn.
Smíðið sverð úr sigð og plógi,
- sett skal dómsins mót,
hinum biturbjarta sniðli
breyta skal í spjót.
Þannig virðist það hafa verið
frá örófi alda, að ýmist hafi
menn verið að breyta búmanns-
þingi í hergögn eða öfugt. Alltaf
vantaði málma þegar farið var
í stríð og hver man ekki örlög
klukkunnar á Þingvöllum?
Það stílbragð kennaranna, að
tala um byssur í stað sverða,
sýnir í hnotskurn endurnýjunar-
vilja nútímans gagnvart tung-
unni og líkingamálinu. Þeir
myndu líklega ekki taka undir
með Harry Martinson sem sagði
í ljóðinu Bréf smyijarans (þýð.
Jón úr Vör):
En þeir eru fastheldnir við þær líkingar og
hugtök,
sem eiga sér langan aldur,
tala um sigðina á öld kornsláttuvélanna,
688. þáttur
á tíð hríðskotabyssunnar
kenna þeir dauðann við Ijá.
Með góðúm kveðjum."
Umsjónarmaður hefur engu
við þetta fróðlega bréf að bæta
nema einlægu þakklæti.
Þá er hér síðari hluti bréfs frá
Jóni Á. Gissurarsyni, sbr. næst-
síðasta þátt:
„Föðurafí og föðuramma eru
í hugum nútímamanna afi þeirra
og amma í föðurætt og — að
breyttum breytanda — í móður-
ætt, enda svo skýrt sem aðal-
merking í Orðabók Menningar-
sjóðs. Þetta tel ég rangt, föður-
afi er afi föður þess sem hlut á
að máli, enda sú merking í OM
sem nr. 2. Þessi tvískinnungur
um merkingu þessara orða er
hvimleiður. Nú eigum við forn
heiti yfir þessi tengsl, þ.e. föður-
faðir, föðurmóðir, móðurfaðir,
móðurmóðir. Þau gætu orðið
hverju barni munntöm og auð-
skilin. Njáll var föðurfaðir
Ámunda blinda. Enginn velkist
í vafa að Njáll var afi Ámunda
í föðurætt, þótt ekki væri öðrum
heimildum til að dreifa. Þér ætti
að veitast auðvelt að vinna þess-
um orðum á ný þegnrétt í máli
voru.
Með bestu kveðju.“
Þótt umsjónarmaður telji mál-
vöndunarþætti sem þennan
ijarri því gagnslausa, heldur
hann að sér veitist ekki auðvelt
að breyta málfari manna, jafn-
vel þó allt væri það til bóta, að
smekk okkar Jóns Á. Gissurar-
sonar.
Að svo mæltu þakka ég Jóni
tryggð við þáttinn og langa
varðstöðu um móðurmálið. Auk
þess legg ég til að sögnin að
giska verði fremur notuð en
„tippa“ og komi þá giskarar í
stað hins bjálfalega orðs „tippar-
ar“.