Morgunblaðið - 17.04.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1993
15
FAEIN ORÐ UM
APRÍLGABB
eftir Sigurlaugu
Bjarnadóttur
Aprílgabb, ein af þjóðlegum
íþróttum íslenskra fjölmiðla, getur
verið með margvíslegu móti. Þannig
voru hlustendur Ríkisútvarpsins
hinn 1. apríl sl. ekki 'á eitt sáttir
um, hvort gabbið væri frétt um stór-
kostleg neðanjarðar eldsumbrot
suður af landinu — eða önnur frétt,
frá Vestmannaeyjum, um fyrirtæki
þar, sem gengju nú hart fram í
sparnaði og hagræðingu með því
m.a. að lækka laun starfsfólks yfir
alla línuna. Yrði lækkunin mest hjá
toppunum: forstjórum, íjármála-
stjórum, verkstjórum — allt að 15%.
Hinir með lægri launin slyppu mun
betur. Þetta þóttu firn mikil, sem
jafna mætti við náttúruhamfarir.
Hagræðing og sparnaður
Þetta eru lykilorðin í umræðu um
íslensk efnahagsmál um þessar
mundir. Skal engan undra það, svo
mjög sem nú kreppir að þjóðarbú-
inu. Þar kemur margt til: óráðsía
og sukk í opinberri fjármálastjórn,
rekstri fyrirtækja og einkaneyslu á
liðnum árum að viðbættum áföllum
í sjávarútvegi, höfuðatvinnugrein
okkar vegna takmarkana á veiði-
heimildum, aflabrests og lækkandi
afurðaverðs.
Hvað alvarlegasta hliðin á þess-
ari óáran er svo vaxandi atvinnu-
leysi, sem um langt skeið hefir ver-
ið svo til óþekkt fyrirbæri á íslandi
en er nú hlutskipti þúsunda íslend-
inga. Hvernig verður sá draugur
kveðinn niður? — og hvað gerist
þegar Atvinnuleysistryggingasjóð-
ur verður þurrausinn og galtómur
ríkissjóður verður að taka við? Hvað
er þá annað til ráða en að spara
meira, skera meira niður, herða
betur ólina?
Tilburðir stjórnvalda
Reyndar hefir það ekki farið fram
hjá neinum, að stjórnvöld hafa þeg-
ar sýnt nokkra tilburði í þá veru.
Aðallega á sviði heilbrigðis- og
menntamála, þurftafrekustu þátt-
anna í ríkisútgjöldum til velferðar-
kerfisins svokallaða. Það er lýðum
ljóst, að þar hefir ekki verið gætt
sem skyldi að veija áföllum þá sem
verst eru settir t.d. sjúka og aldr-
aða. Það hefði m.a. mátt tengja þær
ráðstafanir í meira mæli en gert
hefur verið tekjum og greiðslugetu
fólks.
Vilji ráðamenn, að tekið sé eitt-
hvert mark á síbylju þeirra um
neyðarástand í efnahagsmálum
okkar, jafnvel yfirvofandi þjóðar-
gjaldþrot, sbr. frændur okkar í
Færeyjum, þá verða þeir að sýna í
verki að þeir vilji jafna byrðunum
niður á alla landsmenn af réttsýni
og raunsæi þannig, að björgunarað-
gerðir (vonandi tímabundnar) verði
ekki þeim sem minnst mega sín
ofviða.
Aprílgabbið 1991
Það þýðir ekkert fyrir markaðs-
hyggjukórinn innan Sjálfstæðis-
flokksins í slagtogi með afdönkuð-
um jafnaðarmönnum að þverskall-
ast lengur við þjóðarkröfu um
kjarajöfnun í landinu, þótt úr litlu
sé að spila þessa stundina. Sjálf-
stæðisflokkurinn er búinn að fella
svo rækilega á sig heitstrengingar
fyrir síðustu kosningar (apríl 1991)
um að hann myndi ekki hækka
skatta (fékk ugglaust slatta af at-
kvæðum út á það), að hann ætti
að sjá sóma sinn í að koma nú,
þegar að kreppir, til móts við þarf-
ir láglaunafólksins á sultarlaunum,
sem lækkuð skattleysismörk og
hækkun tekjuskatts upp á fjóra
miljarða um síðustu áramót kom
hvað verst við.
Sigurlaug Bjarnadóttir
„Það þýðir ekkert fyrir
markaðshyggjukórinn
innan Sjálfstæðis-
flokksins í slagtogi með
afdönkuðum jafnaðar-
mönnum að þverskall-
ast lengur við þjóðar-
kröfu um kjarajöfnun í
landinu, þótt úr litlu sé
að spila þessa stund-
ina.“
Haldlaus rök
Það eru haldlaus rök, við núver-
andi aðstæður, þetta gamla væl um
að ekki megi refsa mönnum fyrir
dugnað og eljusemi með sköttum.
Ég veit ekki betur en að skatta-
kóngurinn okkar, dugnaðar- og
eljumaðurinn, Þorvaldur í Síld og
fiski, hafi árum saman greitt sínar
stóru skattfúlgur með bros á vör,
stoltur af því að geta innt af hendi
svo myndarlegt framlag til samfé-
lagsins. — Engin harmakvein úr
þeirri átt.
Það er haft fyrir satt, að 30 millj-
arðar króna séu á sveimi á gráum
íslenskum peningamarkaði og árleg
skattsvik nemi allt að 20 miljörðum.
í DV var nýlega greint frá því, að
í síðasta mánuði hafi alls verið
verslað með verðbréf fyrir 11,6
miljarða á Verðbréfaþingi íslands.
Viðskiptin hafi ekki fyrr verið svo
blómleg. Þetta er hin óhugnanlega
felumynd af íslensku efnahagslífi í
dag.
Mönnum blöskrar getuleysi ís-
lenska skattkerfisins til að hafa
hendur í hári hinna harðsvíruðu
atvinnumanna í skattsvikum og um
leið getuleysi löggjafans, hins háa
Alþingis til að búa svo um hnútana
í skattalögum, að skorður verði
reistar við ósómanum. Hugsanlega
af hlífð við blessaða „dugnaðar- og
eljumennina" sem hér eiga hlut að
máli?
Krafa í kjarasamningum
Engan þarf að undra, eins og
allt er hér í pottinn búið nú, að
krafa um hátekjuskatt og skatt af
fjármagnstekjum hafi komið fram
í samningaviðræðum ríkisins og
aðila vinnumarkaðarins.sem staðið
hafa í þófi undanfamar vikur og
hanga enn á bláþræði, þegar þetta
er skrifað. Enn sem fyrr loðin svör
ríkisstjórnar, farið undan í flæmingi
— eða eins og köttur í kringum
heitan graut.
Allt tal um öfund, jafnvel mann-
vonsku þeirra sem hlynntir em
slíkri stjórnvaldsaðgerð til kjara-
jöfnunar er auðvitað út í hött. Veik-
burða tilraun til að slá ryki í augu
almennings með hagfræðilegum
útlistunum og pólitískum slagorð-
um. Að sjálfsögðu ímyndar sér eng-
inn, að sú aðgerð ein og sér yrði
nein töfralausn á aðsteðjandi efna-
hagsvanda. Málið er stærra og
flóknara en svo.
Það er hinsvegar ömggt mál, að
íslenskir launþegar almennt myndu
meta hana sem vott um, að æðstu
ráðamenn þjóðarinnar æm ekki
firrtir öllum tengslum við venjulegt
fólk í landinu né heldur skilningi á
því sem raunvemlega er að gerast
í þjóðfélaginu. Gæti jafnvel fært
okkur feti nær enn einni þjóðarsátt.
Samtaka nú!
Og hér eiga fleiri hlut að máli
en stjórnmálamenn, þótt þeirra sé
ábyrgðin mest. Væri ekki hugsan-
legt, að hið misskilda aprílgabb um
forstjórana í Eyjum, sem ætla að
byija á sjálfum sér, lækka sín laun
um 15% til sparnaðar og hagræð-
ingar í erfiðum rekstri — væri ekki
hugsanlegt, að allir hinir „toppam-
ir“ vítt og breitt um landið, sumir
hveijir með allt að tuttugföld laun
miðað við þá launalægstu, færu nú
að dæmi Eyjamanna? Það væri eitt-
hvert bragð að því — og þeir myndu
komast bærilega af samt.
Höfundur er menntaskólakennari.
HARÐVIÐARVAL
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010
SYHING
Sjón er
sögu rikcari
Sýnum í dag og næstu daga í Skútahrauni 9, Hafnarfirði, heilsárs-
sumarhús, sem eru til sölu. Húsin em Fífa Sól, 52 m2, alveg full-
búið með innréttingum, tækjum og húsgögnum og Fífa Sól, 40 m2,
og er það hús í smíðum. Við framleiðum fleiri stærðir af þessum
húsum á ýmsum byggingarstigum. Gott verð og greiðsluskilmálar.
Skútahrauni 9, Hafnarfirði,
simi 53755.
HANIRAVERK HF.