Morgunblaðið - 17.04.1993, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARÐAGUR 17. APRÍL-1993
39
Minning
Helgi Svanberg
Jónsson, Lambhaga
Fæddur 6. júlí 1943
Dáinn 7. apríl 1993
Bænadagamir og páskamir voru
bjartir og fagrir og veður með ein-
dæmum gott um allt land að heita.
Fólk notfærði sér frídagana til úti-
veru og skemmtunar, enda hefur
ekki viðrað vel til þessa undanfarna
mánuði. Það má því með sanni segja
að bjart hafi verið í hugum flestra
landsmanna þessa helgi. Ekki nutu
þó allir sem skyldi. Veikindi, dauðs-
föll og sorg knúði dyra hjá mörgum
og ekki er spurt um stund né stað.
Það grúfði sorg yfir heimilisfólk-
inu á Lambhaga þessa helgi. Mið-
vikudaginn 7. apríl lést heimilisfað-
irinn á heimili sínu langt um aldur
fram, aðeins 49 ára gamall, frá
ungri eiginkonu og sex bömum á
aldrinum 11 til 23 ára. Helgi kenndi
sér meins haustið 1991 og gekkst
undir erfiða aðgerð á Landspítalan-
um í desember það ár. Það er að-
dáunarvert hve duglegur hann var
allan tímann og sl. sumar vonaði
maður að hann mundi e.t.v. yfir-
vinna sjúkdóminn, svo harður var
Helgi.
Ekki var vitað annað en Helgi
hefði verið hraustur vel, enda vann
hann alla tíð mikií við stóran bú-
skap og framfleytti stórri fjölskyldu
á Lambhaga. Afallið kom eins og
reiðarslag yfir fjölsk-ylduna. Var
ekki nóg komið? Um það bil þremur
árum áður veiktist eitt barnanna,
Gunnar Ásberg, þá rétt 13 ára gam-
all. Mér er minnisstætt samtal, sem
við Helgi áttum saman fyrir þremur
vikum eða svo, þegar hann dvaldist
síðast á Landspítalanum. Þar rædd-
um við m.a. um Iífið og dauðann.
Hann gerði sér þá fulla grein fyrir
því að stutt væri í brottförina, sem
enginn kemst hjá að fara. Hann
sagðist hafa áhyggjur af yngstu
börnunum og ekki síst honum Ás-
berg. Andlegt álag allra í fjölskyld-
unni hefur verið með ólíkindum sl.
ár, því að enn eitt áfallið dundi yfir,
þegar Guðmundur Omar veiktist í
ágúst sl. þá rétt tvítugur, og þurfti
hann að gangast undir erfíða að-
gerð. Góðar batahorfur eru hjá
Omari og er ekki að sjá að hann
hafí fyrir skömmu legið sjúkur á
spítala, enda hraustur og glaður
ungur maður.
Það er með ólíkindum, sem lagt
hefur verið á eina fjölskyldu, ef svo
má að orði komast. Aðdáunarvert
er hve æðrulaus hún hefur verið og
staðið vel saman í þessum miklu
erfíðleikum. Undirritaður kynntist
þessu góða fólki fyrir nokkrum
árum, þegar Skúli Jónsson á Sela-
læk, bróðir Helga, útvegaði fjöl-
skyldu minni hagagöngu fyrir hest-
ana okkar. Frá þeim tíma hefur
skapast góð vinátta. Höfum við því
haft tækifæri til þess að fylgjast
með fjölskyldunni á Lambhaga.
Margar ánægjustundirnar höfum
við átt saman og rætt málin af
græskulausu gamni. Það hefur einn-
ig verið þroskandi fyrir okkur að
kynnast æðruleysi þessa góða fólks
í hinum miklu erfíðleikum þess.
Ekki mun ég rekja hér lífsgöngu
Helga, það munu eflaust aðrir gera,
sem betur þekkja til. Helgi Svan-
berg fæddist í Gunnarsholti á Rang-
árvöllum 6. júlí 1943. Foreldrar
hans voru Jón Egilsson, bóndi á
Selalæk, og fyrri kona hans, Helga
Skúladóttir. Þau eru bæði látin.
Helgi er fyrstur barna Jóns á Sela-
læk, sem fer yfír móðuna miklu.
Helgi lauk búfræðiprófi frá Hólum
1961. Eiginkona Helga er Ásgerður
Sjöfn Guðmundsdóttir frá Vorsbæ
í Landeyjum og eiga þau sex mann-
vænleg börn, sem öll eru í heimahús-
um.
Við Skúli, bróðir Helga, höfðum
ákveðið að hittast á föstudaginn
langa og heimsækja Helga. Ekki
varð af þeirri heimsókn, þar eð
Helgi lést eins og áður er getið
miðvikudaginn 7. þ.m. Við hjónin
þökkum Helga samfylgdina og sér-
staklega góða viðkynningu, sem
varð allt of stutt, og biðjum góðan
Guð að vernda hann og leiða á þeirri
göngu, sem hann hefur nú lagt út
á. Við þökkum honum og fjölskyld-
unni á Lambhaga alla aðstoðina við
hestana okkar undanfarin ár. Við
áttum þar góðar stundir saman.
Elsku Sjöfn og börnin þín, við
sendum ykkur okkar innilegustu
samúðarkveðjur og biðjum góðan
Guð að styrkja ykkur í hinni miklu
sorg.
Einnig sendum við öllum aðstand-
endum innilegar samúðarkveðjur.
Erlen og Matthías Gíslason.
Látinn er langt um aldur fram
vinur minn og frændi Helgi Jóns-
son, bóndi í Lambhaga á Rangár-
völlum. Lengi og vel barðist hann
við illkynja sjúkdóm og þraukaði
Iengur en bæði ég og aðrir ætluðum.
Enda þótt hann og allir aðrir vissu
hvernig þeirri baráttu mundi lykta,
var hann ætíð glaður og reifur, enda
studdi fjölskylda hans hann dyggi-
lega.
Það eru mörg ár síðan ég kom
fyrst að Lambhaga. Engin kynni eða
spurnir hafði ég áður haft af Helga
bónda. Ég man að handtak hans
var þétt og erindi mínu var vel tek-
ið. Reyndar spurði hann hvers vegna
ég hefði ekki komið löngu fyrr. Síð-
an hefí ég sjaldan farið austur fyrir
Þjórsá án þess að koma við í Lamb-
haga. Mér fannst heimilisbragur þar
sérstæður og það tók mig nokkurn
tíma að átta mig á því, hvað var
óvenjulegt. Ég hefi aldrei fyrr né
síðar kynnst heimili þar sem fyrir
voru sex börn og þú vissir ekkert
af þeim. Aldrei heyrðist barnsgrát-
ur, aldrei var rifist hvað þá slegist.
Lengi vissi ég aldrei hversu mörg
þessi börn voru. Á þessum árum
voru yngstu börnin í frumbernsku
og þetta hefur haldist óbreytt alla
tíð síðan. Ekki leyndi sér þarna
meðfædd kurteisi og gott uppeldi.
Enda þótt lífshlaup okkar Helga
í Lambhaga væri ólíkt, skorti okkur
aldrei umræðuefni. Báðir vorum við
sveitarmenn úr Rangárþingi. Oft
var rætt um búskap, fólk og við-
burði í héraði og varð ég um margt
fróðari. Mikill bókakostur var til á
heimilinu um þessi efni, Rangvell-
ingabók Valgeirs á Þingskálum,
Sunnlenskar byggðir, Víkingslækj-
arættin og fleira, en sjaldan þurfti
að leita í þessar bækur. Ef bóndi
var í vafa þurfti aðeins að spyija
húsfreyju, aldrei man ég til þess að
henni yrði svarafátt. Er það eitt
dæmi af mörgum hversu vel Helgi,
frændi minn, var giftur.
Helgi í Lambhaga var mikill
bóndi. Hann varð búfræðingur frá
Hólum 1961. Ekki efa ég, að það
nám hafi komið honum að miklu
gagni, þó ætla ég, að betur hafi
dugað gáfur hans, dugnaður, hag-
sýni og handlægni. Ég vænti þess
að frumbýlingsárin hafi verið erfið,
ekki síst fyrir Sjöfn vinkonu mína
frá Vorsabæ í Áustur Landeyjum.
Lambhagi var ekkert höfuðból er
þau hófu þar búskap 1970 og húsa-
kynni bágborin. Auðvitað þurfti
fyrst að byggja yfir bústofninn, að
því loknu var hægt að huga að
mannfólkinu. Ég held þó að þau
hafi hvorugt kvartað, en annars er
ég ekki kunnugur búskaparsögu
þeirra hjóna, um það var sjaldan
rætt. Ég veit hins vegar hvernig
húsakynnum og ræktun var háttað
í Lambhaga á þessum árum og
hvernig þar er umhorfs í dag. Afrek
þeirra hjóna í ræktun og uppbygg-
ingu jarðarinnar eru ótrúleg. Vissu-
lega hefur ljölskyldan í Lambhaga
mátt þola ýmsar hremmingar á
undanförnum árum, en hún hefur
ekki bognað hvað þá brotnað.
Ekki töldu þau Sjöfn og börnin
það neina ofraun að hjúkra Helga
fársjúkum vikum saman og uppfylla
þá ósk hans að dvelja heima til
hinstu stundar. Slíkt er óvenjulegt
nú á dögum og fagurt. Alltaf ríkti
gleði og góður andi í Lambhaga.
ViSsulega er það þyngra en tárum
taki þegar maður eins og Helgi í
Lambhaga fellur frá á besta aldri
en öll él birtir upp um síðir. *
Ekki veit ég hvort Helgi vinur
minn var trúmaður, slík mál rædd-
um við aldrei. En sé það svo að
hann eigi eftir að ganga fyrir ein-
hvern dóm almættisins ætla ég, að
sá dómur geti aðeins dæmt menn
eftir gerðum þeirra og innræti og
stendur hann þar betur að vígi en
flestir aðrir er ég þekki. Láti Guð
honum nú raun lofi betri.
Hrafnkell Helgason.
Ef ég mætti yrkja, yrkja vildi ég jörð.
Sveit er sáðmanns kirkja, sáning bænagjörð.
Vorsins söngvaseiður sálmalögin hans.
Blómgar akur breiður blessun skaparans.
Musterisins niúra marka regin pll.
Glitvef gróður skúra geislar skreyta höll.
Gólf hins gróna vallar grænu flosi prýtt.
Hvelfing glæstrar hallar heiðið blátt og vítt.
Vígjum oss í verki vorri gróðurmold.
Heijum hennar merki hátt í móður fold.
Hér er helgur staður^ hér sem lífið grær.
íslands æskumaður, íslands frjálsa mær.
(Bj. Asgeirsson)
Það er vor í lofti, farfuglarnir
koma hver af öðrum með sinn fagra
söng, jörðin klakalítil. Snjór hlífði
gróðri þegar fraus í vetur svo að
tún komu víða græn undan vetri.
Vorverk að heíjast í sveitum, lífíð
tekur á sig allt annan blæ, bændur
leggja nótt við dag til að koma vor-
verkum af á tilsettum tíma. En for-
lögin spyija ekki um hvað þarf að
gera, hvort einhver telur sig ekki
hafa lokið ætlunarverki sínu. Maður
í blóma lífsins er kallaður burt þeg-
ar mikið starf er að baki og mætti
ætla að léttari ár séu framundan.
Það er erfitt að sætta sig við slíkan
dóm, en við það ræður enginn mann-
legur máttur.
Helgi Jónsson í Lambhaga á
Rangárvöllum fæddist hinn 6. júlí
árið 1943 sonur hjónanna Jóns Ég-
ilssonar frá Stokkalæk og fyrri konu
hans, Helgu Skúladóttur frá Keld-
um. Bjuggu þau fyrst í Gunnars-
holti á Rangárvöllum, en keyptu
jörðina Selalæk í sömu sveit og flutt-
ist ljölskyldan þangað árið 1946.
Jón og Helga eignuðust fímm
börn, en erfiðleikar steðjuðu að.
Helga lést árið 1947 og var þá
yngsta barnið á öðru ári. Við getum
reynt að setja okkur í spor ungs
manns sem missir konuna frá fimm
börnum á aldrinum eins til átta ára.
Einnig var á heimilinu öldruð kona,
föðursystir Jóns, Guðríður Jónsdótt-
ir. Honum bauðst að láta hluta af
börnunum í fóstur, en Jón Egilsson
bugaðist ekki; kom þar fram þraut-
seigja hans og dugnaður. Hann hélt
hópnum saman og rak stórt bú, en
árið 1951 birti til á heimilinu á Sela-
læk þegar Jón kvæntist seinni konu
sinni, mikilli myndarkonu, Olöfu
Bjarnadóttur frá Böðvarsholti í
Staðarsveit á Snæfellsnesi. Eignuð-
ust þau fímm börn. Það er mikið
þrekvirki að taka að sér mann með
fimm börn og gamalmenni og bæta
öðrum fímm börnum við, en Olöfu
fórst það vel úr hendi og er hún
jafnt elskuð af stjúpbörnum sem
börnum. Jón Egilsson lést 23. júní
sl. tæplega 84 ára að aldri.
Af þessu má sjá að Helgi er alinn
upp í stórum systkinahópi og hlýtur
því oft að hafa verið iíflegt á heimil-
inu á Selalæk. Á yngri árum vann
Helgi á búi föður síns, svo og á jarð-
vinnsluvélum á vegum Ræktun-
arsambands Rangárvalla, Hvol-
hrepps og Fljótshlíðar. Einnig vann
hann á Véla- og bifreiðaverkstæði
Kaupfélags Rangæinga á Hvolsvelli
og taldi sig hafa lært mikið á þeim
tíma sem kom sér vel síðar á lífstíð-
inni. Helgi fetaði í fótspor föður síns
og fór í Bændaskólann á Hólum í
Hjaltadal og sagðist hafa lært ýmis-
iegt þarflegt þar sem gott er fyrir
bændur að kunna og vita. Ekki síð-
ur mat hann góðan félagsskap og
hve mikils virði það er að hitta
menn sem víðast að og ræða málin,
bera saman bækur sínar því að slíkt
eykur víðsýni. Árið 1991 áttu þessir
Hólasveinar 30 ára útskriftaraf-
mæli, mættu þeir allir heim að Hól-
um og hafði Helgi mjög gaman af
þeirri ferð.
Vorið 1970 urðu þáttaskil í lífí
Helga er hann kvæntist eftirlifandi
eiginkonu sinni, Ásgerði Sjöfn Guð-
mundsdóttur frá Vorsabæ í Austur-
Landeyjum. Þá var vor í lofti, það
var vor í hugum ungu hjónanna er
þau sama ár keyptu jörðina Lamb-
haga á Rangárvöllum og fluttust inn
í gamla bæinn með litlu dótturina.
Þarna beið þeirra mikið átak að
ógleymdu öllu því ræktunarstarfi
sem unnið hefur verið á jörðinni
síðan þau keyptu Lambhagann.
Hjá Helga kom aldrei neitt annað
til greina en að verða bóndi, rækta
jörðina og hafa gott bú. Hann hafði
fastmótaðar skoðanir, lúrði ekkert
á þeim og lét óspart í ljós álit sitt
á mönnum og málefnum, þannig
kom hann til dyranna eins og hann
var klæddur. Helgi vissi vel hvað
samstaða manna er mikils virði,
hvað það er mikil nauðsyn fyrir ís-
lenska þjóð að búa sem mest að
sínu og hafa vinnu fyrir þegnana.
Helgi sat í stjórn Búnaðarfélags
Rangárvallahrepps í mörg ár og
einnig í stjórn Veiðifélags Rangæ-
inga. Ég veit að þótt Helga njóti
ekki lengur við, þá mun ijölskyldan
halda uppi sama merki og verið
hefur.
Sjöfn og Helgi eignuðust sex
börn, þau eru: Helga Dagrún, f.
1969; Jón Þór, f. 1971, unnusta
hans er Ásdís Steinunn Tómasdóttir
frá Vestmannaeyjum; Guðmundur
Ómar, f. 1972; Gunnar Ásberg, f.
1976; Hafdís Þónmn, f. 1980;
Björgvin Reynir, f. 1982.
En lífið hefur ekki verið eingöngu
dans á rósum síðastliðinn áratug,
það er erfítt að skilja hvers vegna
sum heimili verða verr úti en önnur
hvað heilbrigði varðar. En þau veik-
indi verða ekki frekar rakin hér,
slíkt væri ekki í anda þeirra sem
um er rætt því að eins og þau segja
sjálf, að velta sér upp úr vandanum
gerir bara illt verra. En Lambhaga-
ljölskyldan stendur þétt saman, það
er ávallt stutt í léttleikann hjá heim-
ilisfólkinu í Lambhaga þegar gesti
ber að garði. Þar er mjög gest-
kvæmt og hefur þá frúin gaman af
að glettast við unga fólkið ekki síð-
ur en hina eldri. Má vera að þar
komi fram leikrænir hæfíleikar
hennar, en hún hefur gert talsvert
af því að semja og flytja gamanmál
á þorrablótum og kvenfélags-
skemmtunum við góðan orðstír.
Fyrir um það bil einu og hálfu
ári fór Helgi að kenna fyrir alvöru
þess sjúkdóms er nú hefir lagt hann
að velli. Hann barðist hetjulegri
baráttu og bugaðist aldrei og fram
á síðustu daga lagði hann á ráðin
varðandi búskapinn, enda ekki Iítils
virði að hafa konu sér við hlið sem
stendur eins og klettur og telur
kjark í fólkið. Helgi lést á heimili
sínu miðvikudaginn 7. apríl sl. og
verður jarðsunginn frá Keldnakirkju
í dag, laugardag, 17. apríl.
Með þessum línum vil ég þakka
Helga allar okkar samverustundir,
þegar við hjálpuðum hvor öðrum við
byggingar, þegar við heyjuðum í
samvinnu á sandinum og margt,
margt fleira. Ég sendi Sjöfn og
börnunum innilegar samúðarkveðj-
ur frá mér og minni fjölskyldu.
Megi algóður Guð vernda ykkur og
styrkja í ykkar þungbæru sorg. Guð
blessi minningu látins vinar.
Sæm. B. Ágústsson.
Minning
Ingibjörg Guðfinna
Magnúsdóttir
Fædd 17. nóvember 1903
Dáin 7. apríl 1993
Ingibjörg tengdamóðir okkar er
látin. Okkur langar að kveðja hana
með fáeinum orðum og þakka sam-
fylgdina.
Við vorum ungar þegar við kom-
um í fjölskyldu Ingibjargar og Ólafs
Kristins Jónssonar vörubifreiða-
stjóra á Mýrargötu 16. Ólafur lést
fyrir tæpum tuttugu og tveimur
árum. Þau hjónin tóku okkur opnum
örmum og reyndust okkur með af-
brigðum vel. Báðar hófum við bú-
skap í þeirra húsum. Reyndar hafa
öll þeirra börn og barnabörn, sem
farin eru úr foreldrahúsum, byijað
sinn búskap á Mýrargötunni.
Ekki er hægt að minnast Ingi-
bjargar svo að ekki sé nefndur
sælureiturinn hennar, jörðin Neðri-
Flankastaðir í Miðneshreppi. Jörð
sú var fæðingarstaður Ingibjargar,
en þau hjón keyptu hana á stríðsár-
unum. Ingibjörg dvaldi þar á sumr-
in með börnum sínum og sinnti sín-
um áhugamálum, sem var m.a.
æðarvarpið. Þegar við komum í fjöl-
skylduna, var það fastur liður að
Ingibjörg fór suður að Flankastöð-
um 1. maí og dvaldi þar meira og
minna allt sumarið. Við unga fólkið
nutum góðs af og eyddum þar
mörgum yndislegum og ógleyman-
legum stundum með börnum okkar.
Barnabörnin eiga þaðan margar af
sínum kærustu gsskuminningum,
því amma Imba, eins og þau köll-
uðu hana, var ekki með nein boð
eða bönn, þar fengu þau útrás fyr-
ir sköpunargleði sína. Síðustu ár fór
Ingibjörg ekki suður eftir, enda
hafði þar margt breyst sem hún
átti erfitt með að sætta sig við.
Ingibjörg var heilsuhraust þar til
allra síðustu ár. Hún dvaldi á heim-
ili sínu meira af vilja en mætti og
naut aðstoðar tveggja sonardætra
sinna, þeirra Jónínu og Þóru. Hún
þráði að vera heima, en ekki á stofn-
un eins og hún orðaði það. Sú ósk
hennar rættist. „Þá er nú allt eins
og það getur verið best,“ var henn-
ar máltæki.
Ingibjörg var trúuð kona. Við
vitum að vel hefur verið tekið á
móti henni af tengdapabba, systkin-
um hennar og gömlu vinunum, sem
voru farin á undan henni.
Blessuð sé minning hennar.
Sigríður Antoníusdóttir,
Margrét Þorvaldsdóttir.