Morgunblaðið - 25.04.1993, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. APRÍL 1993
1265 Hálfdan Sæmundarson á
Keldum deyr. Sonur Sæ-
mundar Jónssonar í Odda
og átti Steinvöru Sighvats-
dóttur, systur Þórðar
kakala.
1850, Blaðið Hljóðólfur, sem
Sveinbjörn Hallgrímsson lét
prenta í Kaupmannahöfn í
stað Þjóðólfs, kemur út. Birt
umdeild ræða Sveinbjarnar
í dómkirkjunni, sem bannað
var að prenta i Þjóðólfi.
1913 Eldgos við Hrafnabjörg á
Landmannaafrétti (Lamba-
fitjarhraun).
1915 Hótel Reykjavik og 11 önn-
ur hús brenna í miðbæ höf-
uðstaðarins. Tveir fórust.
1952 Bygging áburðarverksmiðju
í Gufunesi hefst.
1970 Mótmælastöður við íjögur
íslenzk sendiráð.
1987 Alþingiskosningar.
★ ★★★
1660 Enska þingið sam-
þykkir endurreisn konung-
dæmis.
1774 d. Anders Celcius, sænski
stjörnufræðingurinn sem
fann upp hitamæliskvarð-
ann, sem við hann er kennd-
ur.
1792 Fyrstu fallöxinni komið fyrir
í París.
1859 Vinna hefst við lagningu
Súez-skurðar undir stjórn
franska verkfræðingsins
Ferdinands de Lesseps.
1964 Höfði Litlu hafmeyjurmar í
Kaupmannahöfn stolið.
1990 Geimsjónaukanum Hubble
skotið frá geimskutlunni
Discovery.
AFMÆLISDAGAR
Oliver Cromwell 1599. Enskur
hershöfðingi í borgarastríðinu
1642-1651; þingmaður, leiðtogi
púritana og æðsti verndari alríkisins
1653-1658.
Sveinn Pálsson 1762. Landlæknir
1803-1804 og einn helzti náttúru-
fræðingur landsins.
Guglielmo Marconi 1874. ítalskur
rafmagnsfræðingur og uppfinn-
ingamaður, hlaut Nóbelsverðlaun
1909.
Sir Edward Grey (síðar greifi af
Fallodon) 1862. Utanríkisráðherra
Breta 1905-1916.
Davíð Ólafsson 1916. Fiskimála-
stjóri 1940-1967 og síðan seðla-
bankastjóri.
Ella Fitzgerald 1918. Bandarísk
jazzsöngkona.
Hörður Zophoníasson 1931. Fyrr-
verandi skólastjóri Víðistaðaskóla.
Sigurður Sverrir Pálsson 1945.
Kvikmyndagerðarmaður, vann m.a.
við gerð Lands og sona, Sódómu
Reykjavíkur ofl.
Eðvarð Ingólfsson 1960. Rithöf-
undur.
Skáldsaga um
skipbrotsmann
1719 Skáldsagan Róbinson
Krúsó eftir Daniel Defoe kom
út í London í dag og var rifín
út. Þótt þjóðsaguakennd sé gæti
sagan verið byggð á reynslu sjó-
mannsins Alexanders Selkirks,
sem réð sig á far landkönnuðar-
ins og sjóræningjans Williams
Dampiers 1704 og var að eigin
ósk settur á land á eyðieyjunni
Juan Fernandez á Kyrrahafi, þar
sem hann hafðist við í fimm ár
unz fríbýtarinn Woodes Rogers
bjargaði honum. Frá þessu
greindi Rogers í bók um ferðir
sínar eftir heimkomuna.
Ferðabækur hafa notið hylli það
sem af er öldinni og ekki er
ósennilegt að Defoe hafi fengið
hugmyndina um Róbinson Krúsó
frá Rogers. Þótt skáldsögur séu
nýjar af nálinni er frásögn Defo-
es um skipbrotsmanninn, sem
dvaldist á eyðieyju í „28 ár, tvo
mánuði og 19 daga samkvæmt
nákvæmri dagbók hans sjálfs,"
svo ljóslifandi að óhætt virðist
að spá henni langlífi.
Eldheitur baráttuóður
1792 Ættjarðarást svellur
enn í æðum Frakka, þremur
árum eftir árásina á Bastilluna.
í nótt orti höfuðsmaður í
Strassborg, Claude- Joseph
Rouget de Lisle, eldheitan bar-
áttuóð tileinkaðan hugsjónum
hins nýja lýðveldis og samdi lag
við hann. De Lisle tekur þátt i
bardögum gegn Austurríkis-
mönnum á landamærunum og
söngurinn er um leið helgaður
sigri á þeim. Hann er vel til
þess fallinn að vekja hrifningu
meðal franskra hermanna, en
breyta þyrfti rislitlu nafni hans
— Chant de guerre de l’armée
du Rhin. Hver veit nema það
gerist þegar lagið breiðist út
meðal hermanna frá ýmsum
stöðum, sem beijast með
franska Rínarhemum, þar á
meðal borgum eins og Mar-
seille.
árás á Tvrki á Gallipoli
1915 Níutíu þúsund brezkir,
ástralskir og ný- sjálenzkir her-
menn mættu harðri mótspymu
Tyrkja þegar þeir réðust í land
á Gallipoliskaga í morgun. Til-
gangurinn er að taka Konstant-
ínópel, ná yfirráðum yfir sigl-
ingaleiðinni milli Svartahafs og
Miðjarðarhafs og hjálpa Rúss-
um í sókn þeirra gegn Þjóðverj-
um og Austurríkismönnum úr
austri vegna þráteflisins í
vestri. Tundurdufl og skothríð
úr virkjum Tyrkja hafa að engu
gert tilraunir brezkra og fran-
skra herskipa til að ryðjast
gegnum Dardanellasund. Und-
irbúningur innrásarinnar tók
40 daga og Tyrkir eru viðbúnir,
en árásarherinn fékk enga sér-
staka þjálfun og hefur enga
landgöngupramma. Herinn var
settur á land á suðurodda Galli-
poli og á öðrum stað lítið eitt
norðar, en hefur ekki náð tveim-
ur hæðum, sem ráða úrslitum.
Tyrkneskt varnarlið Mustafa
Kemals hefur hafið gagnárás
úr norðri til að tryggja sér aðra
hæðina, Chunuk Bair. Þýzki
herforinginn Liman von Sand-
ers er Tyrkjum til ráðuneytis
og Kemal hefur fengið liðsauka
síðan herskipaárásir Banda-
manna mistókust. Hann hefur
sex herfylki, Bretar fimm og
við virðist blasa önnur þráskák.
pinrgmtil 32 SIDliH
u IM. M ftr*. KIMMTUIIACIUK U. APIIIL IMI *l«r«u»bl.4.U.,
Inuriiprln tjw*U h.l.r u ■ luft rarl. h.l(Uur rruhu liUUu UrU.kl... >■» mjad tj Upmlhlua. •( ll(.- .Ulu Urua Uk OUIml K. Hv.imi 1 partl Nllb^iUélui >• I ..IrvMbh París val- in fundar- staður? IJ Thont skorar ú dciluaðila •prtí. '/StaNn^ nl SomtUula ‘bJftS.noo. Mer.Pt 1 N.rlar-Vl.tnun .1 Imw .1 ■•hm.lid •■ fsadanUS. P*. dr.(. úr .l»r|.ld.r.S(.ríum o( ■•(Sl. .6 loilftrft.lr Bandrlh).. m.nru t Noreu.-VI.ln.rn keiSu h.rftnoft .8 und.nfdrnu pfttl P«r l.kmftrkuftuai vlS mlnnft ««Si .. tAirsg m.rrt^MnU^lliPrt* dlkl tftl.nd vari ftkftUUvmnlr*! vlft upphU Irie.rviermen. U Thani kv.e., tftiu. «e V.r.Jt rð. Pnrl. |alu orðlð fftftir tund •rauftlr. 1 WerttUlfU. «l«l ul.mftður
Suöur-Afr töku í Oly UuuniM, Sviu. U .prll AP-NTB SUÐUB-AFRIKU vrrftur tkkl ItyII •« Uki þ.n f Ol >n.r. ml þvl « Oljmplu ku neitað um þátt- mpíuleikunum rutn.u AlpiftS. Olymplun.fnd. frflr 1 ftbrúor. .8 l.ndinu vmrl ftrl'ihftf.dAv.rp Brundfti., >«(lr helmllt «ft tend. IIS U1 keppn. unum af n.ln/'l.ft * U h.ndi .IftftÍ n.fnd.rlnn.r ffir ftkíftrft Sovézk skóld tokn mébnæli nllur Mookvu. 34. trpll — NTB ALLMAKCnt •ovftaklr rllhftl milukjtl (t*n Olaftbur* ittur htftdoeni. ktln f.n(l( ftlvfteú. um », nS pelm verfl nf Ul rtu B.nd.rtkjMtJftrn h.fBt etlúr Mtt Vlelnnm.lfftrn .lftú.lú d.f, tú Iraii .0 rtyné tl ni ..mkomu- I. (1 um fundarauð of ný orB- H.nol .10.n De.n Ku.k ul.n- fund.r.teðum 1 .tðu.lu ^vlhu II. nai.rjftrnln hftfl'raun.'.rul.l. khu|. t •unkomuUsi um fuad- Oefíft hVtur 1 Ik»n'l' Wm- hlnfton. .8 P.I oino Mm eftkl rrnmh. ft blft. 3
1 |.f Pmr m Mmþjkkl mrí 41 •lk»«f |rp 13 •! ÚU l»k* Suftur-Airiku frft þilt Iftku. fiki .í"Ö h4lí"/’l*.i>rflr*,.U> drefínn. uukUSu v>S fprr •r. .8 S-Afrlka ftnji .8 „nd 1* lil kvppninn.r Nu(ll«( hvfai v.rið, .8 ■> rlkl MfSu (f.Ut .U.vb«i •».(■ pftttlSku S-Afrtku. Hvírfllbylur banur 12 — 200 sfösuðuif ClncinnaU. Ohio. N aprU NTB-RniWr TOLT msnnf blSu bftni o( jtt hvirijlbyl. .tm (rkk yllr K.n 'uck/, Ohlo of T.nnemi. rfir tullu(u mlllfftnir doll.rt Uuur ftkoftor urSu 1 nftten uiu ralmouth | Kftntuckjr, p. d.(. l.(SI fth.niu Á .0 undlr- _ . ÍEpppl Ætlaði að LríL!* ' - Missff kjarkinn Suftur-Afrlku ... .lnnl( mnn Frtlburf. V-Þýík»Undi. » ftPriU. - NTB LOGKECLAN l Fr.ikur* m.nn o( peldftkh. nnun Ul 1.1» j Vr.tur-Þýxk.Undi kandtok •nni P.(.r ixfndm lýnU pvl pr(SJud.(.kvildiS tS ftr. myrða Kur f.ml.n mau, Arlbur Wll belm Dúhlinfer, ofllr oS t Kiesinger 1 bfffju •* .kjftl. Kurl Kie.inf»r. kanijtra. rnlH.1 H U.l fortl tan ft oj fft Mr 'bmUf> Bnklta*or uiU lft(r.(luul, ftS h.n. bftfrt
13 Pólverjum til viðbótar vikið frá A.m.k. 80 mtnn, aSallega CyHingar, haia fallM í ónáO v.r.14, 34. ftprU. — NTB Rftrtlr pelrrft. nem evlplie knfa II UATTímUt pftbklr em- I vertd etftrfam ■■ C,!!•(... Mellbmeu bftfe eerlS •vlpUr f hftpl pMrre. eem hof. rertft ■mu fftlUS 1 ftaftt US*. krelM- |hommúnlMflokkiuim. «r WU Ul*n Ma .4. bftfralS, u*l tktmmhjmm •< v.UU Klml.irr u nlu tao t v.lltafihmif .( hv—. P.f.r k.on hmlll »U ff rlrmll.o »u .( («/ »■ fram Uoan k.ofol bftfa oM bjork^ LftfraeUn Mflr. oð um por- oðnulett hofnd Buhllnfeel e«(n PJftftfftUflnu hafl verið eð rmf. Buhllnfer vor hinn raUtaeU yttr pvl. h« lytr 1 þvnum minuðl var honn drnmdur 1 II mtnftðft UnfaUI fjrrlr evU. en M dftm- ur hofur Pft enn ohkl vorlft .Uð-
Suður-Afríka í ónáð
1968 í aðalfrétt á forsíðu Morgunblaðsins fyrir 25_ árum segir
frá því að Suður-Afríku hafi verið meinuð þáttaka í Ólympíuleik-
unum sem haldnir voru í Mexíkó sumarið 1968. Sama sagan
var uppi á tengingnum fjórum árum fyrr í Tókýó. Þá er sagt
frá því að ungur maður, sem ætlaði sér að myrða Kurt Kiesin-
ger, kanslara Vestur-Þýskalands hafi misst kjarkinn á síðustu
stundu og gefið sig fram við lögreglu. Og Pólland var í fréttun-
um þennan dag en þar stóðu yfir hreinsanir í kjölfar stúdenta-
óeirða fýrr um veturinn. Segir í forsíðufrétt að talið sé að
minnsta kosti 80 menn, aðallega gyðingar, hafi fallið í ónáð
og verið vikið úr starfi.
Lífsgátan
1953 Skilningur á erfðasam-
setningu mannsins jókst um all-
an helming í dag þegar út kom
ritgerð með skilgreiningu á
formgerð og starfí deoxyríbósa-
kjarnsýrunnar - DNA. Ritgerð-
in er árangur rannsókna tveggja
starfsmanna Cavendish-rann-
sóknarstofunnar í Cambridge,
brezka vísindamannsins Francis
Cricks og bandaríska líffræð-
ingsins James Watsons. Líkan
sem þeir hafa gert sýnir að
kjamsýran er mikilvægasta efni
í nýju Ijósi
genanna og ákveður tiltekin ein-
kenni í gerð lífveru. Frekari
rannsóknir á erfðalyklinum
munu hafa ómetanlega þýðingu
fyrir læknavísindin og auðvelda
greiningu og lækningu erfða-
sjúkdóma. Afrekið markar tima-
mót og má þakka það brautryðj-
endastarfí írska lífeðlisfræðings-
ins Maurice Wilkins í bylgju-
fræði, sem gerði Clark og Wat-
son kleift að smíða líkanið og
varpa nýju ljósi á lífsgátuna.