Morgunblaðið - 05.05.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR- 5. MAÍ 1993
Kynslóðirnar sem
umbyltu Islandi
eftir Krisiján
Benediktsson
Evrópuráðið og Evrópubandalagið
hafa valið árið 1993 sem sérstakt
ár aldraðra. Það" er vissulega þarft
og verðugt verkefni að leiða hugann
að þessum fjölmenna aldurshópi,
sem vaxið hefur svo mjög síðustu
árin, og gera sér grein fyrir stöðu
hans í því hraðfleyga og tæknivædda
þjóðfélagi sem við lifum í.
Hækkun á meðalaldri hefur gert
það að verkum m.a. að fjölgað hefur
mjög í eistu aldurshópunum hér á
landi siðustu árin og áratugina. Jafn-
framt hafa orðið augljósari þeir
þættir í samfélagi okkar sem einkum
snerta þessa aldurshópa. Að vissu
leyti má kalla það sérþarfir sem
einkum lúta að heilsugæslu, fjár-
hagslegri afkomu og húsnæði þótt
allir þurfa að vísu á þessu að halda
á hvaða aldursskeiði sem þeir eru.
Að sjálfsögðu hefur aldrað fólk á
öllum tímum þurft aðstoð og að-
hlynningu og húsnæði að búa í. Þær
breytingar sem orðið hafa í þjóðfé-
lagi okkar í seinni tíð hafa hins veg-
ar verið eldra fólki að ýmsu leyti
óhagstæðar. Það er ekki lengur pláss
fyrir gamalt fólk á bamaheimilum.
Það á varla lengur heima meðal
barna sinna og bamabama. Tlmi
stórfyölskyldunnar er liðinn.
Oft hættir fólki til, þegar rætt er
um þau sérmálefni sem ellinni fylgja,
að líta á hina öldmðu sem hóp frem-
ur en marga sjálfstæða einstaklinga
með mikla lífsreynslu, fastmótaðar
skoðanir og margbreytilegar óskir
og venjur sem mótast hafa á löngum
lífsferli. Einnig er það svo að þeim
sem yngri eru hættir til að líta á
ellina sem eitthvað órafjarlægt en
samt óumflýjanlegt. Allavega eitt-
hvað sem best sé að fresta í lengstu
lög að hugsa um. Eitt. er þó víst.
Ellin kemur. Og samfara henni mikl-
ar breytingar hjá flestum.
Mörgu eldra fólki reynast elliárin
erfið. Því gengur illa að sætta sig
við að vera ekki lengur burðarás
þjóðfélagsins og mitt í hringiðu at-
hafna og starfa. Ýmsir verða ein-
mana, hafa áhyggjur, eru auralitlir
og margskonar ellikrankleiki sækir
að. Margt er þó hægt að gera til
úrbóta og vissulega hefur margt
verið gert á seinni árum til hagsbóta
fyrir aldraða að frumkvæði opin-
þerra aðila. En eldri borgarar sjálfír
geta líka gert margt og hafa vissu-
lega gert til að stytta stundir og
auka ánægju elliáranna. Skal nú
víkja að þeim þætti.
Félag eldri borgara
Ég mun sérstaklega hér á eftir
gera grein fyrir starfsemi Félags
eldri borgara í Reykjavík og ná-
Veri:
149.400 kr. m/vsk.l
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUNIN
grenni. Félagið er ungt, tæpra sjö
ára, en eigi að síður eitt fjölmennt-
asta-félag landsins með rúmlega sex
þúsund félaga sem árgjald greiða.
Tekjur þess eru einkum árgjöld fé-
lagsmanna og styrkur frá Reykja-
víkurborg. Félagar geta þeir orðið
sem náð hafa sextíu ára aldri en
meginþorri félagsmanna er kominn
á ellilífeyrisaldur. Við þau mörk
verða hjá flestum afdrifarík tímamót
í lífinu, einkum hjá þeim sem ekki
hafa nein sérstök áhugamál eða
verkefni til að hverfa að. Tengslin
við stéttarfélagið rofna og fólk sakn-
ar oft á tíðum bæði vinnustaðarins
og vinnufélaganna. Það myndast
eins konar tómarúm í sálinni og ein-
manakennd sem verkar lamandi á
heilsu og lífsgleði sem er þó frum-
skilyrði þægilegra efri ára.
Margir eru svo forsjálir að búa
sig á skipulegan hátt undir starfslok-
in og þær breytingar sem þeim eru
samfara. Því miður er það samt
ekki svo með alla. Æskilegt væri
að starfslok gætu verið í áföngum,
þannig að hægt væri að draga úr
vinnu eftir því sem færni minnkaði.
Slíkt er aðeins gerlegt í litlum mæli
og í sérstökum tilvikum eins og nú
Hagsmunir eldri borgara
BÍLDSHÖFÐA 16 SIMI672444 TELEFAX6725 BO
Tuff-Tuff
Samvkæmt könnun bama- og fjölskyldu-
blaða á Norðudöndum á blevjllbuillin
fá IUFF-TUFF buxurnar lang besta dóma
ásamt BUMKINS - allt í eitt bleyjunni
- „sem allir eru aá tola um“.
Einkaumboö og dreifing:
ÞUMALINA, Leifsgötu 32,
sími 12136, fax 626536.
Kristján Benediktsson
Hlutverk Félags eldri borgara er
að gæta hagsmuna eldra fólks í
hvívetna meðal annars með því:
Að leitast við að hafa áhrif á laga-
setningu og ákvarðanir sem varða
hagsmuni aldraðra með viðræðum
og samningum við stjórnvöld.
Að vinna að úrbótum í húsnæðis-
málum aldraðra, byggja upp félags-
heimili og vinnuaðstöðu fyrir ýmis
konar starfsemi og koma á fót vinnu-
miðlun fyrir eldra fólk sem getur
og óskar að miðla öðrum af reynsiu
sinni og þekkingu.
Að skapá aðstöðu fyrir hvers kon-
ar tómstundastarfsemi, skipuleggja
námskeið, hópvinnu, skemmtanir og
stuðla að líkamsþjálfun og útivist.
Skal nú vikið að þessum þremur
meginþáttum I starfsemi félagsins
og leitast við að skýra hvernig að
þeim er reynt að vinna.
„Og þessi stóri hópur
er síður en svo áhrifa-
laus, vilji hann beita
afli sínu. Og hann býr
yfir mikilli reynslu og
þekkingu. Hann getur
líka litið sem heild með
velþóknun á ævistarfið.
Það er hann sem átt
hefur stærsta þáttinn í
þeim framförum og
breytingum sem orðið
hafa í þjóðlífi okkar á
þessari öld.“
Óhætt er að segja að í seinni tíð
hafi starfsemi félagsins í vaxandi
mæli beinst að því að gæta hags-
muna aldraðs fólks gagnvart ríkis-
valdinu, leitast við að hafa áhrif á
ákvarðanir stjórnvalda með viðræð-
um og samningum. Þessi hagsmuna-
barátta hefur beinst að því að veija
þau réttindi sem áunnist hafa og
fram til þessa verið talin sanngjörn
og eðlileg. Gerðar hafa verið fjöl-
margar samþykktir í stjóm og á
fundum félagsins um þessi efni og
sendar ráðamönnum auk beinna við-
ræðna við ráðherra. Óhætt er að
segja að nokkur árangur hafí orðið
þótt meiri hefði hann mátt vera.
Stórfelldar aðhaldsaðgerðir í heil-
brigðismálum bitna meira á öldruðu
fólki en öðmm einfaldlega vegna
þess að eldra fólk þarf meira að leita
til lækna og sjúkrastofnana en aðrir
og meira á meðulum að halda. Ekki
má gleyma, að þótt velflestir í þeim
hópi séu fjárhagslega vel settir, eru
hinir margir sem'ekkert hafa um-
fram daglegar nauðsynjar og eru
því vanbúnir að taka á sig aukinn
kostnað vegna meðala og læknis-
þjónustu.
Koma þarf í veg fyrir að samdrátt-
ur í þjóðarbúskapnum sé látinn bitna
svo harkalega á velferðarkerfinu.
Vissir þættir þess a.m.k. verða að
vera utan slíkra sveiflna í hagkerf-
inu.
Húsnæði
Ferðalög eru snar þáttur í starfsemi FEB. Á myndinni er ferðahóp-
ur á Þingvöllum að haustlagi.
sem fylgt hefur verið í húsnæðismál-
um aldraðra hin síðari ár.
Félag eldri borgara hefur beitt sér
fyrir byggingu sérhannaðra íbúða
sem félagsmenn hafa átt kost á að
kaupa. Þannig hafa verið reistar 72
íbúðir á Grandavegi 47, 46 íbúðir í
Hraunbæ 103 og 64 íbúðir á Skúla-
götu 40, 40a og 40b. íbúðir þessar
hafa félagið reist í samvinnu við
Byggingarfélags Gunnars og Gylfa.
Allar eru þær með forkaupsréttará-
kvæði til handa félaginu og þing-
lýstri kvöð um að þær megi einung-
is nýta fyrir aldraða. í öllum húsun-
um er fullkomið eldvarna- og örygg-
iskerfi og tvær eða þijár lyftur í
hveiju þeirra. Tvö húsanna eru í
tengslum við sérstaka þjónustumið-
stöð sem borgin rekur.
Auk þeirra þriggja bygginga sem
nefndar hafa verið eru að rísa á
vegum félagsins tvær 13 hæða
blokkir við Arskóga í Suður-Mjódd.
Þar eru 100 búðir sem tilbúnar verða
á þessu ári.
Þeir sem kaupa þessar íbúðir eiga
flestir íbúð fyrir. Gamla íbúðin er
þá seld til að fjármagna þá nýju. í
mörgum tilfellum er fólk að minnka
við sig húsnæði. Börnin eru flutt að
heiman og gömlu hjónin sitja ein
eftir í alltof stóru og oft óhentugu
húsnæði.
Félagsstarf
Samfélag okkar hefur breyst á
ótrúlega skömmum tíma eins og al-
kunna er. Við lifum í raun í stöðluðu
þjóðfélagi með mikilli sérhæfingu.
Einkenni þéttbýlisfjölskyldunnar er
að báðir foreldrarnir vinna utan
heimilis og börnin eru annað tveggja
í dagvistun eða skólum. Aldrað fólk
fellur illa inn í slíkt lífsmynstur heim-
ilanna. Við þessar aðstæður er án
efa best fyrir alla aðila að eldra fólk-
ið búi út af fyrir sig í íbúðum sem
því henta og þar sem fyrir hendi er
pftirlit og hægt að veita aðstoð ef
með þarf. Þetta er í raun sú stefna
Aðalstarfsemi Félags eldri borg-
ara fer fram í Risinu sem svo er
kallað, en það er 4. hæðin í húsinu
Hverfisgata 105. Þarna er rúmgóð
hæð með tveimur sölum og nokkrum
minni herbergjum ásamt öðru til-
heyrandi húsnæði. Þetta húsnæði á
félagið ásamt Reykjavíkurborg.
Þarna fer fram fjölþætt starfsemi
alla daga vikunnar frá morgni til
miðnættis. Auk þess leigir félagið
sal í Sigtúni 3 til dansleikjahalds öll
sunnudagskvöld.
Innan félagsins starfa fjórar deild-
ir sem allar eru með sérstakar stjórn-
ir og skipuleggja starfsemi sína að
mestu sjálfar, hver á sínu sviði.
Þar er um að ræða Bridgedeild,
en spilað er 4 daga vikunnar auk
félagsvistar á sunnudögum.
Þá er leikdeild (Snúður & Snælda)
sem stendur árlega fyrir námskeið-
um í framsögn og hefur tekið til
sýningar tvö leikrit síðustu tvö árin.
Söngdeild starfrækir 50 manna
kór sem æfir tvisvar í viku yfir vetr-
armánuðina og kemur oft fram á
samkomum félagsins og við önnur
tækifæri.
Að lokum er svo Byggingardeild
sem hefur umsjón með bygginga-
málum félagsins.
Gönguhópur . (Göngu-Hrólfar)
hittist í Risinu hvern laugardags-
morgun og gengur um borgina og
nágrennL Oftast eru þátttakendur
40-60. Á eftir er svo komið í Risið
og hellt upp á könnuna.
Dansað er í Risinu á þriðjudags-
kvöldum og annan hvern föstudag.
Þá er Sigvaldi með danskennslu
á laugardögum og leikfimi er tvisvar
í viku.
Auk þeirrar starfsemi sem að
framan er getið hefur félagið beitt
sér fyrirJkynningu á íslendingasög-
um og skáldum og rithöfundum og
verkum þeirra. Hafa verið fengnir
hinir færustu menn sem völ er á til
að annast þessar kynningar. Mun
láta nærri að búið sé að kynna 50
íslensk skáld og rithöfunda á vegum
félagsins.
Þá eiga félagsmenn kost á ókeyp-
is lögfræðiaðstoð hjá félaginu svo
og fræðslu um tryggingamál.
Ekki má gleyma ferðaþættinum.
Á hveiju sumri eru farnar nokkrar
hópferðir hér innanlands og til út-
landa á öllum árstímum. Mjög hag-
stæðir samningar hafa náðist við
Flugleiðir og ferðaskrifstofur um
þær ferðir, enda mikið notaðar.
Vonandi gefur þessi upptalning
nokkra mynd af hinum félagslega
þætti í starfseminni — þeim þætti
sem félagarnir sjálfír annast og
móta sér og öðrum til ánægju.
Lokaorð
Hópur aldraðra er stór og vex
ört. í Reykjavík eru um 12 þúsund
sem náð hafa 67 ára aldri. Þessi
stóri hópur er vissulega misjafnlega
á vegi staddur bæði félagslega, efna-
lega og að því er heilsufar varðar.
Hann á það sameiginlegt að hafa
lokið starfsdegi sínum og geta með
velþóknun eða vanþóknun eftir at-
vikum, fylgst með hvernig afkom-
endumir deila og drottna í þjóðfélag-
inu. Hann er ekki kröfuhópur en
vill ekki láta ganga á rétt sinn. Og
þessi stóri hópur er síður en svo
áhrifalaus, vilji hann beita afli sínu.
Og hann býr yfir mikilli reynslu og
þekkingu. Hann getur líka Iitið sem
heild með velþóknun á ævistarfíð.
Það er hann sem átt hefur stærsta
þáttinn í þeim framförum og breyt-
ingum sem orðið hafa í þjóðlífi okk-
ar á þessari öld.
Kynslóð sem slíku hefur áorkað
getur verið stolt af verkum sínum
og upplitsdjörf.
Höfundur er fyrrverandi
borgarfulltrúi og formaður Félags
eldri borgara í Reykjavík.
*
Bæklingur Iþrótta- og tómstundaráðs sendur út
Sumarstarf í Reykjavík 1993
BÆKLINGURINN Sumarstarf í Reykjavík fyrir börn og unglinga
1993 er kominn út og er honum dreift til allra aldurshópa í skól-
um Reykjavíkurborgar. í bæklingnum er að finna upplýsingar um
framboð félaga og borgarstofnana á starfi og leik fyrir börn og
unglinga í sumar.
í bæklingnum er sumarstarf
Iþrótta- og tómstundaráðs kynnt,
þ.á.m. leikja- og ævintýranámskeið
í félagsmiðstöðvum og hverfum,
sumarstarf fyrir fatlaða, sundnám-
skeið, siglingar í Nauthólsvík, reið-
skóli og útivist í Víðidal.
Þá er kynnt önnur starfsemi
Reykjavíkurborgar í sumar, s.s.
starfsvellir, skólagarðar, gæsluvellir,
Vinnuskóli Reykjavíkur, Brúðubíllinn
og Húsdýragarðurinn. Einnig er fjall-
að um sumarbúðir sem börnum og
unglingum gefst kostur að sækja.
Þar er um að ræða sumarbúðir
KFUM og KFUK, Hlíðardalsskóla,
Reiðskólann að Hrauni og Sumar-
búðir skáta.
fleira. Þá er fjallað um starfsemi
átta félagsmiðstöðva í Reykjavík og
sértaklega fjallað um sumarnámske-
ið fyrir nýbúa, þ.e. börn og unglinga
sem eiga annað foreldri eða bæði
eriend. Námskeiðið er sniðið að þörf-
um þeirra sem ekki tala íslensku
nógu vel til þess að geta nýtt sér
það almenna sumarstarf sem í boði
er.
Úrval námskeiða
Fjölmörg námskeið verða í boði í
sumar og má þar nefna knattspyrnu-
skóla, knattspyrnuæfingar, golf, kar-
ate, borðtennis, íþróttir fatlaðra,
enskuskóla, félag frimerkjasafnara,
skáta, Rauða kross íslands, og margt
Útgjöld þátttakenda vegna starfs-
þáttanna eru mjög mismunandi, en
foreldrar sem hug hafa á að hagnýta
sér framboð borgarinnar og félag-
anna fyrir börn sín eru hvattir til
þess að draga ekki innritun_ þeirra.
Útgefandi bæklingsins er íþrótta-
og tómstundaráð.
i
I
I
I