Morgunblaðið - 23.05.1993, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 23.05.1993, Blaðsíða 4
ERLENT 4 FRÉTTIR/YFIRLIT MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. MAÍ 1993 INNLENT Kjarasamn- ingar und- irritaðir Nýir kjarasamningar voru undirritaðir aðfaranótt föstu- dags og verða þeir í gildi til árs- loka 1994. Engar launahækkanir verða á samningstímabilinu en kveðið er á um greiðslu launa- bóta til þeirra sem höfðu heildar- tekjur undir 80 þús. krónum á ákveðnu viðmiðunartímabili, með sama sniði og í eldri samn- ingi, allt að 8.000 króna orlofs- uppbót og að desemberuppbót hækki í 13.000 krónur. Ríkis- stjómin gefur fyrirheit um að greiða niður tilteknar kjötvörur og mjólkurvörur frá 1. júní til áramóta þegar virðisaukaskattur á þeim verður lækkaður í 14% en með því er talið að verð á kjötvöram lækki um 3‘/2-5% og á mjólkurvöram um 8,4%. Sjó- mannasambandið og nokkur að- ildarfélög ASÍ undirrituðu ekki samningana og stendur verk- fallsboðun Flugvirkjafélags ís- lands. Talið er að samningamir muni kosta ríkissjóð 2,6 milljarða króna á þessu ári. Opinber heimsókn Gro Harlem Brandtland for- sætisráðherra Noregs og Ame Olav Branátland eiginmaður hennar komu í opinbera heim- sókn til íslands sl. miðvikudag og ræddu m.a. við íslenska ráða- menn um hvalveiðar og málefni Evrópu. Dómur í kókaínmálinu staðfestur Hæstiréttur hefur staðfest dóm Héraðsdóms Reykjavíkur um sjö ára fangelsi yfír yfír Steini Ármanni Stefánssyni sem handtekinn var 18. ágúst sl. eft- ir að hafa ekið á lögreglubíl með 1,2 kg af kókaíni sem hann hafði flutt inn frá Kólumbíu. Nafn Búnaðarbankans tengt alþjóðiegri vopnasölu Við rannsókn á meintri milli- göngu bankans um alþjóðlega vopnasölu vildi bankaráð Búnað- arbankans taka fram að við rannsókn hafí komið í ljós að árið 1992 hefði starfsmaður bankans um tveggja mánaða skeið tekið upp samskipti við aðila innanlands og utan um málefni sem féllu utan þess starfsramma sem honum hafði verið settur. Markaðsfulltrúi bankans var hins vegar þeirrar skoðunar að samskiptin við ís- lensk-rússnesku viðskiptaskrif- stofuna hafí fyrst og fremst snú- ist um tilraunir til þess að reyna að selja íslensk matvæli og ullar- vörar, einkum og sér í lagi salt- sfld. Hret norðanlands og austan Eins og Norð- og Austlending- ar urðu áþreifanlega varir við tók að kyngja niður snjó sl. föstu- dag. Var hið versta veður alla helgina, allt frá Homafírði og vestur með Norðurlandi og einn- ig var vonskuveður á Vestfjörð- um. Snjókoma var víða mjög mikil og t.d. mældist úrkoma 30 mm á Dalatanga. ERLENT Danir sam- þykktu Maastricht DANIR samþykktu Maastricht- samninginn um nánari samvinnu Evrópubandalagsríkjanna í þjóð- aratkvæðagreiðslunni 18. þ.m. með tæpum 57% atkvæða gegn rúmlega 43%. Var þeirri niður- stöðu vel fagnað af frammámönn- um flestra stjórnmálaflokka í Danmörku og þá ekki síður í höf- uðstöðvum EB í Brassel. Úrslitin ollu einnig miklum feginleik með- al stjórnvalda á Norðurlöndum, sem hafa sótt um aðild að EB, og þykja þau auka líkur á, að aðildin, ef um hana semst, verði samþykkt í þjóðaratkvæða- greiðslu þar. Svokallaðir hústöku- menn í Kaupmannahöfn mót- mæltu niðurstöðu kosninganna með uppþotum og óeirðum, þeim mestu í borginni á friðartímum, og neyddist lögreglan til að beita skotvopnum gegn þeim. Særðust nokkrir skotsárum og einn lög- reglumaður slasaðist alvarlega. Rússar með frumkvæðið FLEST bendir til, að áætlun þeirra Vance og Owens og Sam- einuðu þjóðanna um frið í Bosníu sé endanlega farin út um þúf- ur og Banda- ríkjastjóm vill, að Evrópuríkin hafi frumkvæðið að nýrri lausn. Svo virðist hins vegar sem Rúss- ar ætli að nýta sér það tóma- rúm, sem ágreiningur Bandaríkja- stjómar og Evrópuríkjanna hefur skapað, og hafa þeir nú forystu um að samræma afstöðu vest- rænna ríkja til ástandsins í Bosn- íu. Á fímmtudag átti Andrei Kozyrev, utanríkisráðherra Rússlands, viðræður við Warren Christopher, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, og sagði banda- ríska dagblaðið The New York Times, að Bandaríkjamenn, Rúss- ar og Evrópuríkin væra að ná saman um áætlun, sem gerði ráð að viðurkenna landvinninga Serba, í bili a.m.k., en legði áherslu á að stöðva manndrápin. Mafíósi handtekinn ÍTALSKA lögreglan vann mikinn sigur sl. mánudag þegar hún handtók annan æðsta foringja mafíunnar, Benedetto „Nitto“ Santapaola, en hann tekinn sof- andi í rúminu ásamt konu sinni. Hafði hann tekið við guðföður- hlutverkinu þegar Salvatore „Toto“ Riina var handtekinn í janúar. Santapaola hafði farið huldu höfði í mörg ár en 1987 var hann dæmdur í lífstíðarfang- elsi fyrir morðið á Dalla Chiesa, sem sendur var til Sikileyjar til höfuðs mafíunni. Norðmenn veiða hval NORSK stjómvöld ákváðu á þriðjudag að leyfa veiðar á 296 hrefnum í sumar, þar af 136 í vísindaskyni. Era norskir hval- veiðimenn óánægðir með kvótann en ýmis friðunarsamtök, til dæm- is Alþjóðanáttúruvemdarsjóður- inn, WWF, hafa uppi hótanir um refsiaðgerðir gegn Norðmönnum. Hefur sjóðurinn skorað á Banda- ríkjastjórn að grípa til þeirra en eins og kunnugt er hefur hún lát- ið að þeim liggja við Islendinga, Norðmenn og Japani. Eru geisladiskarnir of dýrir? Verð á geisladiskum er töluvert hærra hér á landi en í Bretlandi. Þar í landi telja menn þó að verðið sé „óeðlilega" hátt ef miðað er við verð á geisladiskum í Bandarikjunum. Hart deilt um hátt verð á geisladiskum í Bretlandi Er ástæðan bann við inn- flutningi eða hringa- myndun og* verðsamráð? ÞAÐ VAKTI að vonum mikla athygli þegar bresk þingnefnd, Þjóðar- arfleifðarnefndin svokallaða, komst að þeirri niðurstöðu að verði á geisladiskum væri haldið óeðlilega háu í Bretlandi. í Bandaríkjun- um er sami geisladiskurinn að meðaltali um þriðjungi ódýrari en í Bretlandi og taldi nefndin að ekkert réttlætti þann mikla mis- mun, hvorki gengismunur né vörugæði. í raun væri um einokunar- starfsemi plötuframleiðenda og plötubúða að að ræða og ættu fyrir- tækin samráð um verð á geisladiskum bak við tjöldin. Hvatti Þjóðar- arfleifðarnefndin því til að lög um birtingarétt yrðu endurskoðuð og ákvæði þeirra rýmkuð. Eins og er standa þessi lög í vegi fyrir að hægt sé að flytja inn ódýrari geisladiska að utan. Ómarkviss umræða Breska tímaritið The Economist gerir þetta að umræðuefni í nýj- asta hefti sínu og segir að búast megi við að þessu máli verði vísað til nefndar sem hefur eftirlit með samkeppnislögum til rannsóknar. Segir tímaritið að sú rannsókn eigi vafalaust eftir að verða vandasöm en nauðsynlegt sé að þetta mál verði metið á efnislegan hátt án þeirra stóryrtu yfirlýsinga, sem flækt hafi umræðuna til þessa og gert hana ómarkvissa. Þannig hafi Gerald Kaufman, formaður Þjóðar- arfleifðamefndarinnar, lýst yfir eindregnum stuðningi við sjónar- mið neytenda en síðan skilað frá sér skýrslu uppfullri af fráleitum röksemdum. Svar hljóm- plötuframleið- enda hafi verið flóðbylgja raka, mjög misjafnra að gæðum. Þjóðararfleifðamefndin kannaði þijá hluti. í fyrsta lagi almennt verð geisladiska, í öðru lagi verð- mun á geisladiskum og hljóðsnæld- um og í þriðja lagi verðmun á geisladiskum í Bretlandi og Banda- ríkjunum. Economist segir það í raun ekki þjóna neinum tilgangi að kanna fyrsta atriðið. Það sé ekki hægt að einangra fyrirbæri á þennan hátt og segja að verð þeirra sé „of hátt“. Fyrirtæki hafi rétt á að verð- leggja vöru sína samkvæmt því sem markaðurinn leyfír auðvitað að því gefnu að samkeppni ríki. Þegar talað sé um „of hátt verð“ sé rétt eins þegar talað sé um „óeðlilegan hagnað" verið að gefa í skyn að markaðurinn virki ekki. Þá sé samanburðurinn við hljóð- snældur ekki heldur mjög gagnleg- ur. Þó svo að framleiðslukostnaður geisladiska og hljóðsnældna sé nokkum veginn sambærilegur þá eru geisladiskar um þriðjungi dýr- ari. Rök hljómplötuframleiðenda í þessu máli eru að ekki sé hægt að láta neytendur greiða sama verð fyrir hljóðsnældumar þar sem þær endist ekki eins lengi og hljómgæði séu verri. Þjóðararfleifðamefndin féllst á þessi rök en taldi að verð- munurinn væri of mikill. Tímaritið bendir hins vegar á að það tíðkist á fjölmörgum sviðum að hlutir séu verðlagðir eftir gæðum en ekki framleiðslukostnaði. í>að sé heldur ekki vísbending um hringamyndun, að hægt sé að fá neytendur til að greiða hærra verð fyrir betri vöru, heldur hreinlega góða markaðs- setningu. Einokunareðli markaðarins Það eina sem Economimst telur í raun skipta máli í þessu sam- bandi er þriðji liðurinn, það er verð- munurinn í Bretlandi og Bandaríkj- unum. Heildsöluverð geisladiska með tónlist „stórstjarna" (sem mynda um 70% mark- aðarins) í Bandaríkjun- um sé verulega mikið lægra en í Bretlandi. Lög um birtingarrétt leyfa hins vegar rétthöfum tónlistar að leggja bann við því að ódýrari geisladiskar séu fluttir til Bretlands. Sex risavaxin hljómplötufyrirtæki ráða nánast allri sölu og þar sem þau eru öll alþjóðleg geta þau skipt heiminum upp í mörg minni ríkisbundin mark- aðssvæði. Economist bendir líka á einokunareðli tónlistarmarkaðar- ins. Allir geisladiskar séu einstakir. Þannig geti diskur með Bítlunum aldrei komið í staðinn fyrir geisla- disk með óperutónlist eða þunga- rokki. Þetta einokunareðli markað- arins verndar fyrirtækin frá verðs- amkeppni þó ekki sé um hringa- myndun að ræða. En hvemig er þá hægt að lækka verðið á geisladiskum? Bresku neytendasamtökin vilja breyta upp- runalögunum þannig að hægt verði að flytja inn „sömu tónlistina" og seld er í Bretlandi frá ódýrari mörk- uðum. Hljómplötufyrirtækin telja hins vegar að þetta myndi hafa hrikalegar afleiðingar í för með sér. Segja þau að ef lögunum yrði breytt yrði til að mynda mun erfið- ara að fylgjast með ólöglegum eft- irlíkingum af geisladiskum og þar að auki væri alls óvíst hversu mik- ið verðið myndi lækka. Hljómplötu- búðir verða að endurnýja birgðir sínar af vinsælum plötum og disk- um með örstuttu millibili og því sé óvíst hvort að það borgi sig að kaupa ódýrari diska erlendis frá þegar tafimar vegna flutningatí- mans eru teknar með í myndina. Þá gæti líka farið svo, ef búðirnar myndu þrátt fyrir allt kaupa disk- ana að utan, að fjármagnið myndi streyma til móðurfyrirtækjanna utan Bretlands. Bresku útibúin myndu því ekki hafa eins mikið fjármagn milli handanna til að fjár- festa í breskum tónlistarmönnum og þau yrðu að draga úr útgáfu sinni. Neytendur fejigju því hugs- anlega ódýrari geisladiska, en jafn- framt minna úrval, segja hljóm- plötufyrirtækin. Economist telur þó ekki miklar líkur á að þetta muni gerast. Hafa verði í huga að tvö af stóm hljóm- plötufyrirtækjunum, Thom EMI og Polydor hafi höfuðstöðvar sínar í London og mjög ólíklegt að þau muni hætta að fjárfesta í breskri tónlist. Það sé líka stolt hljómplötu- iðnaðarins að þó einungis 8% af allri sölu í heiminum fari fram í Bretlandi þá komi 22% allra tónlist- arupptakna þaðan. Ekki séu það heldur nein rök að hljómplötufyrir- tækin hafí til þessa stundað þá iðju að skattleggja þá sem kaupa vin- sælustu plötumar til að geta fram- leitt meira af efni sem örfáir kaupa. Engin verðlækkun? Það getur þó verið rétt hjá hljóm- plötufyrirtækjunum að verð á geisladiskum muni ekki lækka að neinu ráði þó svo að innflutningur verði leyfður, segir Economist. Þegar borið er saman heildsöluverð og smásöluverð í Bandaríkjunum og Bretlandi kemur í ljós að munur- inn á heildsöluverði og smásölu: verði er mun meiri í Bretlandi. í Bandaríkjunum hafa tíu stærstu hljómplötusölufyrirtækin samtals um 30% markaðshlutdeild og gífur- leg samkeppni er ríkjandi. I Bret- landi hafa hins vegar þijú stærstu fyrirtækin 50% markaðshlutdeild og samkeppnin er ekki mjög mikil. Til þessa hefur lækkun á heildsölu- verði í Bretlandi einfaldlega runnið beint í vasa plötubúðanna og verð- stríð hafa aldrei átt sér stað. Það er því niðurstaða Economist að það sem einokunarnefndin eigi að leggja mesta aherslu á að rann- saka séu fullyrðingar Þjóðararf- leifðamefndarinnar um hringa- myndun og leynilegt verðsamráð. BAKSVIÐ

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.