Morgunblaðið - 23.05.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
23
HÓGVÆR OG SAKLAUS
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra segir ummæli sín um Bill Clint-
on Bandaríkj aforseta hafa verið saklaus og hógvær.
FYRTUST VIÐ
Bandarísk stjórnvöld fyrtust við ummælum sjávarútvegsráðherra og
komu á framfæri mótmælum við utanríkisráðuneyti Islands.
UMMÆLI ÞORSTEINS PALSSOIMAR UM MAFIU-
KVIKMYNDAÁHUGA CLINTONS BANDARÍKJA-
FORSETA TÚLKUÐ SEM MÓÐGUN í WASHINGTON
eftir Agnesi Bragadóttur
UMMÆLI Þorsteins Pálssonar sjávarútvegsráðherra í sjón-
varpsfréttatíma nú fyrir skömmu, í þá veru að Bill Clinton
Bandaríkjaforseti hafi horft á of margar mafíukvikmyndir,
hafa dregið ákveðinn dilk á eftir sér. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins í Washington líta bandarísk stjórnvöld á þessi
ummæli sem móðgun í garð Bandaríkjaforseta og hefur verið
komið á framfæri formlegum mótmælum af hálfu bandarískra
stjórnvalda við ísíenska utanríkisráðuneytið vegna þessara
ummæla. Þorsteinn Pálsson segist engar athugasemdir hafa
fengið vegna þessara ummæla sinna, en sér sé kunnugt um
að bandarísk stjórnvöld hafi komið á framfæri athugasemdum
við utanríkisráðuneyti íslands. Þorsteinn telur reyndar að
ummælin hafi verið „nyög saklaus og hógvær“ miðað við fram-
komu Bandar íkj amanna í garð Islendinga.
Islensk stjórnvöld hafa farið
með ofangreindar athuga-
semdir bandarískra stjórn-
valda nánast eins og mannsmorð,
samkvæmt mínum heimildum, og
sú ákvörðun mun hafa verið tekin
að reyna að halda vitneskju um
athugasemd bandarískra stjórn-
valda á sem fæstra vitorði. Þessa
varð áþreifanlega vart nú á föstu-
dag, þegar hringt var í ýmsar
stofnanir hins íslenska stjórnkerfis
til þess að afla nákvæmra upplýs-
inga um orðalag athugasemdar-
innar.
íslensk stjómvöld telja að hér
sé um afskaplega erfitt og vand-
ræðalegt mál að ræða, og vilja sem
minnst um málið segja. Af sam-
tölum við embættismenn og ráð-
herra mátti ráða, að stjórnvöld
hafa gert sér vonir um að þaga
mætti mál þetta í hel.
Stefnt er að því að viðræðufund-
ur íslenskra og bandarískra emb-
ættismanna um framtíð og fyrir-
komulag varnarstöðvarinnar á
Keflavíkurflugvelli fari fram hér í
Reykjavík 7. og 8. júní næstkom-
andi. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins stóð til að senda
nefnd embættismanna til Wash-
ington 19. maí, en frá því var
horfið, þar sem íslensk stjórnvöld
mátu svör Bandaríkjamanna á
þann veg, að slík sendiför þjónaði
að svo stöddu engum tilgangi. Sú
ákvörðun mun fyrst og fremst
hafa byggst á því að íslensk stjórn-
völd hafi talið að bandaríska utan-
ríkisráðuneytið, varnarmálaráðu-
neytið og hernaðaryfirvöld ættu
enn eftir að útkljá ákveðin mál sín
á milli, og þar til það hefði verið
gert væri ástæðulaust að senda
íslenska sendinefnd til Bandaríkj-
anna.
írafár í kjölfar ummæla
sjávarútvegsráðherra
Morgunblaðið hefur upplýs-
ingar um að í kjölfar yfírlýsinga
Þorsteins Pálssonar sjávarútvegs-
ráðherra í tengslum við hvalveið-
iumræðu, um Bandaríkjamenn,
bandarísk stjórnvöld, einkum og
sér í lagi um Bill Clinton, Banda-
ríkjaforseta, sem ráðherrann sagði
hafa séð of margar kvikmyndir
um mafíuna, hafi allar viðræður á
milli aðila nánast stöðvast um
stundarsakir.
Heimildarmenn blaðsins eru
ekki þeirrar skoðunar að ummæli
sjávarútvegsráðherra hafi varan-
leg áhrif á samskipti þjóðanna til
hins verra, en þau l afí vissulega
hleypt illsku í málin. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins er litið
þannig á að sjávarútvegsráðherra
hafi með þessum ummælum móðg-
að Bandaríkjaforseta. Það mat
mun hafa ráðið úrslitum um að
bandaríska utanríkisráðuneytið
kom á framfæri við íslensk stjórn-
völd athugasemd vegna þessara
ummæla sjávarútvegsráðherrans.
Menn greinir á um það hvort
ofangreind ummæli Þorsteins
Pálssonar um Bandaríkjaforseta
hafi verið móðgandi. Ýmist er tal-
ið að þessi ummæli hafi sist verið
of gróf í garð forsetans, eftir það
sem á undan var gengið, eða rætt
er um að í ummælunum hafi falist
gróf móðgun, og jafnvel eru til
þeir menn sem telja að sjávarút-
vegsráðherra kunni að hafa gerst
brotlegur við 95. grein íslenskra
hegningarlaga.
Hver sem smánar
þjóðhöfðingja...
í 95. grein hegningarlaga segir
m.a.: „Hver sem opinberlega
smánar erlenda þjóð eða ríki,
æðsta ráðamann, þjóðhöfðingja
þess, fána þess, eða annað viður-
kennt þjóðarmerki ... skal sæta
sektum, varðhaldi eða fangelsun
allt að 6 árum, ef miklar sakir eru.
Sömu refsingar skal hver sá
sæta, sem smánar opinberlega eða
hefur annars í frammi skammar-
yrði, aðrar móðganir í orðum eða
athöfnum, eða ærumeiðandi að-
dróttanir við aðra starfsmenn er-
lends ríkis ...“
97. grein íslenskra hegningar-
laga er á hinn bóginn svohljóð-
andi: „Mál út af brotum, sem í
þessum kafla getur, skal því að-
eins höfða, að dómsmálaráðherra
hafi lagt svo fyrir, og sæta þau
öll opinberri meðferð.“
Þar sem Þorsteinn Pálsson,
sjávarútvegsráðherra, sem lét of-
angreind ummæli um kvik-
myndaáhorf Bandaríkjaforseta
falla í sjónvarpsviðtali í fréttatíma
Sjónvarps, er jafnframt dóms-
málaráðherra, hlýturþað að teljast
afar ólíklegt að dómsmálaráðherra
taki ákvörðun um að höfða mál á
hendur sjávarútvegsráðherra
vegna þessa máls.
Þorsteinn Pálsson sagði að sér
hefðu ekki borist í hendur neinar
athugasemdir bandarískra stjórn-
valda vegna ofangreindra um-
mæla sinna. „Mér er hins vegar
kunnugt um að bandarísk stjórn-
völd hafa gert athugasemdir við
þessi ummæli mín við utanríkis-
ráðuneytið. Ég tel það auðvitað
mjög mikilvægt ef þeir hafa tekið
alvarlega mótmæli íslendinga og
vonandi leiðir það til þess að þeir
líti á þetta mál með raunsærri
augum,“ sagði Þorsteinn í samtali
við Morgunblaðið.
Morgunblaðið upplýsti fyrst
um hótanirnar
Þorsteinn sagði að hluti þeirrar
gagnrýni sem beindist að honum
í athugasemd bandarískra stjórn-
valda, beindist að því að hann
hefði sagt frá bréfí Bandaríkja-
manna og hótunum þeirra, að því
er varðaði möguleikann á því að
íslendingar hæfu hvalveiðar á nýj-
an leik. „Þetta er auðvitað al-
rangt, því það var Morgunblaðið
sem birti fyrst upplýsingar um
hótanirnar og efni bréfsins. Sjáv-
arútvegsráðuneytið hafði i engu
upplýst um efni bréfsins, þegar
Morgunblaðið birti sína frétt,“
sagði Þorsteinn.
Langsótt að sækja í
hegningarlögin
Aðspurður hvort hann teldi að
ummæli hans um Bandaríkjafor-
seta féllu undir 95. grein hegning-
arlaganna, sagði sjávarútvegsráð-
herra: „Nei, það tel ég ekki. Þetta
voru mjög saklaus ummæli og
hógvær miðað við framkomu
þeirra í okkar garð. Ég hef verið
að veija réttindi Islendinga i hval-
veiðimálinu og mér sýnist að það
sé nokkuð langsótt að heimfæra
það sem ég hef sagt og gert í
þeim tilgangi undir refsiákvæði í
landráðakafla hegningarlaganna."