Morgunblaðið - 24.10.1993, Qupperneq 15

MÖRGÚNBLAÐIÐ SUKNUDAGÚR 24. OKTÖBER 1993
15
bera. Innan skamms verður farin
önnur slík herferð í samvinnu
ýmissa aðila. Það er til mikils að
vinna því á hverju ári flytjum við
inn vörur, sem hægt er að fram-
leiða í landinu, fyrir um 20 millj-
arða. Ef okkur tækist að lækka
þessa tölu um helming og kaupa
innlent í stað þess innflutta gætum
við skapað hér nokkur þúsund
störf.“
Alþjóðlegt viðskiptaumhverfí
EFTA samningurinn var gerður
1970 og á næstunni tekur EES
samkomulagið væntanlega gildi.
Þá er unnið að gerð GATT sam-
komulags um alþjóðleg tollamál og
viðskipti. Hvernig snertir hið al-
þjóðlega viðskiptaumhverfí íslensk-
an iðnað?
„Þegar EFTA samningurinn var
gerður átti iðnaðurinn að fá tíu ára
aðlögunartíma,“ segir Haraldur.
„Stjómvöld lofuðu miklum breyt-
ingum á rekstrarumhverfi iðnaðar-
ins, en því miður voru flest loforðin
svikin. Aðild okkar að EES þvingar
stjórnvöld til búa þannig að ís-
lensku atvinnulífí að það búi ekki
við lakari aðstæður en ríkja í öðrum
löndum EES. Ég trúi því að ef við
höfum svipuð rekstrarskilyrði og
samkeppnisaðilar í útlöndum þá
eigum við möguleika. Mikilvægt
skref í þessa átt er niðurfelling
aðstöðugjaldsins. Ég tel að opnara
rekstrarumhverfi muni þvinga
vextina niður, en þeir eru eitt helsta
vandamál viðskiptalífsins í dag.
Fyrirtækin eru ekki nægilega sterk
til að fjármagna rekstur sinn með
eigin fé og þurfa á verulegu lánsfj-
ármagni að halda. Alvöru hluta-
bréfamarkaður myndi bæta mikið
úr eiginfjárþörf íslenskra fyrir-
tækja. Stærstu fyrirtækin eru þeg-
ar farin að geta nýtt erlent fjár-
magn á lægri vöxtum og það hlýt-
ur að koma að því að sama gildi
um smærri atvinnurekendur. Þetta
leiðir til þess að bankarnir verða
að gefa eftir því vextirnir eru alltof
háir. Ríkisvaldið á raunar mjög
stóran þátt í að halda uppi vöxtun-
um. Það er að bjóða út pappíra
með svo hárri ávöxtun að aðrir
verða að fylgja á eftir. Það ætti
að vera forgangsverkefni að draga
úr lánsfjárþörf n'kisins og vonandi
er nú verið að vinna að því.“
Haraldur sér ýmsar blikur á lofti
við gildistöku EES samningsins,
ef stjómvöld sýna atvinnulífinu
ekki meiri skilning en hingað til.
Hann segist hefði viljað að aðlögun
okkar hefði verið lengra á veg kom-
in en raun ber vitni. Haraldur telur
einnig að sendimenn þjóðarinnar
þurfi að beita sér af meiri ákveðni
fyrir hagsmunum landsins í alþjóð-
legu samstarfi og samningagerð
en gert hefur verið.
„Það er eins og íslendingar hafi
tekið öllu þegjandi sem að þeim er
rétt. Mér sýnist stjómvöld loksins
ætla að ræskja sig gagnvart skipa-
„Þad er ffraleitt
aó þaó skuli
ekki vera
keppikef li opin-
berra aóila aó
beina vióskipt-
um sínum til
innlendra
fframleióenda."
„Meóan aórar
þjóóir gera ffjöl-
marga ffyrir-
vara vió samn-
inga skrifum
vió undir
möglunarlaust
og erum
bara þægir
og góóir."
„Fyrst út-
geróarmenn
haffa effni á aó
kaupa kvóta
hver aff öórum
þá ættu þeir
eins aó geta
goldió ffyrir
hann i opin-
beran sjóó/#
smíðastöðinni sem á að reisa í
Norður-Noregi. Henni verður mót-
mælt á gmndvelli EFTA-samnings-
ins.“ Skipasmíðastöð þessi á að rísa
í Norður-Noregi og er greidd að
þremur fjórðu af norska ríkinu.
Þessari stöð er ætlað að keppa,
meðal annars við íslenskar skipa-
smíðastöðvar, um viðgerðir og við-
hald á skipum Austur-Evrópuþjóða.
Haraldur segir að ef þessi stöð
verður byggð þá muni það valda
íslenskum skipasmíðastöðvum, sem
eru að hasla sér völl á þessu sviði,
óbætanlegu tjóni.
Á hvaða sviðum á íslenskur iðn-
aður helst möguleika á alþjóðlegum
markaði?
„Við eigum tvímælalaust mesta
möguleika í matvælaiðnaði. Við
getum auglýst okkur sem hreint
og ómengað land og ég trúi að það
vegi sífellt þyngra úti í heimi. Eins
er hér fyrir hendi mikil þekking
og tækni í öllu sem lýtur að fisk-
vinnslu og skipasmíðum. Við eigum
því mikla möguleika í útflutningi á
vélum og tækjum fyrir sjávarútveg-
inn.“
Nýr kafli í atvinnusögunni
Þegar Samtök iðnaðarins voru
stofnuð 24. september sl. hélt Har-
aldur Sumarliðason ræðu og minnt-
ist í henni á að nú þyrfti að hefj-
ast nýr kafli í atvinnusögu íslend-
inga. Hvað átti hann við með því?
„Þjóðfélagið hefur snúist um
sjávarútveginn, en sá tími er liðinn
að við getum mokað upp síauknum
afla úr sjónum. Nú er svo komið
að fiskistofnarnir eru flestir of- eða
fullnýttir, fiskiskipaflotinn og fisk-
verkunin afkastar of miklu. Það
verður að huga að öðrum atvinnu-
greinum ef við viljum halda hér
svipuðum lífskjörum og nágranna-
þjóðirnar. Allir eru sammála um
að auka þurfí hagkvæmni í sjávar-
útveginum með hliðsjón af minnk-
andi afla. Ef það tsekist og áfram
yrði rekin samskonar núllstefna í
sjávarútveginum og hingað til þá
mundi gengi krónunnar hækka og
iðnaður og aðrar gengisháðar
greinar ættu litla sem enga fram-
tíð. Því miður hefur geysileg sóun
verið stunduð í sjávarútveginum
og hún hefur ekki aðeins verið
þeirri atvinnugrein erfið heldur
hefur hún komið sérstaklega illa
niður á iðnaðinum. Ég get ekki
kennt sjávarútveginum um hvemig
fjármálum þjóðarinnar hefur verið
stjómað, heldur hinum kjörnu
stjómvöldum. Þau bera ábyrgðina.
Til að koma skikk á þetta ástand
tel ég að grípa þurfi til róttækra
aðgerða, hreinlega kerfisbreyting-
ar.
í fyrsta lagi tel ég tímabært að
taka upp veiðileyfagjald. Fyrst út-
gerðarmenn hafa efni á að kaupa
kvóta hver af öðrum þá ættu þeir
eins að geta goldið fyrir hann í
opinberan sjóð. Næst þyrfti að fella
gengið allvemlega. Þar með væri
útgerðin betur í stakk búin til að
borga fyrir veiðileyfin. Ríkið ætti
síðan að nota veiðileyfagjaldið til
að lækka virðisaukaskattinn og
bæta þannig heimilunum í landinu
gengisfellinguna. Ég tel að sjávar-
útvegurinn myndi sitja við svipað
borð og fyrir breytinguna en flestir
aðrir atvinnuvegir myndu standa
betur. Með þessu móti ætti við-
skiptahallinn að geta snúist við og
þá loksins yrði okkur kleift að fara
að borga af erlendum skuldum í
stað þess að auka þær. Kerfisbreyt-
ing af þessu tagi verður að þróast
fram, ég er ekki að mæla með
byltingu, en það er tímabært að
byija nú þegar.“
Eru erlendar skuldir sjávarút-
vegsins ekki of miklar til að þetta
geti gengið?
„Vissulega em þær miklar og
það er ein ástæða þess að svona
kerfisbreytingu má ekki gera í einni
svipan. Breytingu af þessu tagi er
ekki beint gegn sjávarútveginum,
heldur þvert á móti. Takist svona
breyting mun hún verða sjávarút-
veginum til góðs í framtíðinni, ef
rétt er á málum haldið og ekki
farið of geyst í sakimar. Það er
líka rétt að minna á að fiskiðnaður-
inn hefur sömu hagsmuna að gæta
í þessu sambandi og aðrar iðngrein-
ar.“
Tækifæri til breytinga
Talið berst að framtíðinni og
aldamótunum sem em skammt
undan. Þegar litið er fram á veg
telur Haraldur að við eigum ekki
um margt að velja. „Afli hefur
minnkað og atvinnuleysi fer vax-
andi. Atvinnuleysið getur undið upp
á sig líkt og verðbólgan, það er
ekki nema 4-5% núna en ég er
hræddur um að það geti stóraukist
á stuttum tíma. Það er fyrirsjáan-
legt að við verðum að búa til gífur-
lega mörg störf á næstu ámm til
að tryggja fólki sem er að koma á
vinnumarkaðinn atvinnu. Mér
finnst við eigum um tvennt að velja.
Atgervisflótta úr landinu eða að
við búum til ný störf. Ég sé ekki
annað en að ferðamannaþjónustan
og iðnaðurinn geti helst skapað ný
störf. Til að svo geti orðið verða
fyrirtækin að eiga möguleika á
arðsömum rekstri, þau verða að
geta grætt. Gróði hefur verið bann-
orð hér á landi, en við getum ekki
lokað augunum fyrir því að at-
vinnulífið verður að skila arði.
Mín framtíðarvon er sú að í erf-
L iðri stöðu sjávarútvegsins geti iðn-
aðurinn tekið við því hlutverki sem
þjóðfélagið krefst - og ég er viss
um að hann getur það. Við eigum
að hætta að velta því fyrir okkur
hvernig við getum skipt síminnk-
andi þjóðartekjum og hugsa frekar
um hvemig við getum aukið þær.
Við höfum aldrei verið eins vel í
stakk búin til að takast á heodur
breytingar og nú.“
Það kostar minna |
en þig grunar að j
hringja til útlanda
PÓSTUR OG SÍMI
*58 kr.: Verð á 1 mínútu
símtali (sjálfvirkt val) til Oslóar
á dagtaxta m.vsk.
a 2
MEÐ TÓNLEIKA
ÍKVÖLD KL. 21.00
Jk (L-Æ
RR154 & VR156
* Kælir 150 Itr.
* Með eöa án frystihólfs
Sjálfvirk affrysting
* H:85cm B:58cm D:60cm
PSB 27.90(k
ATLAS - RR247
:s Kælir 240 Itr.
$• Án frystihólfs
$ Sjálfvirk affrysting
* H:120cm B:58cm D:60cm
TILBOÐ
Kr. 36.700* «#t«#wstgr
ATLAS - RR291
* Kælir 280 Itr.
* Án frystihólfs
* Sjálfvirk affrysting
* H:142cm B:58cm D:60cm
TILBOÐ 07 QAA.
Kr. 39.900-0/. 7UUs7g«

* Kælir 180 Itr.
$• Frystir 80 Itr. að neöan
* Sjálfvirk affrysting
$ H:144cm B:58cm D:60cm
”“.300-44.9005.
1
SuntinhOtn I
RONNING
SUNDABORG 15
SÍMI 68 58 68