Morgunblaðið - 30.11.1993, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. NÓVEMBER 1993
Lífshlaup og
lífsviðhorf
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Þórir S. Guðbergsson: Lífsgleði
II. Viðtöl og frásagnir. Hörpu-
útgáfan 1993.
Það er margt óljóst um eðli og
tilgang þeirra sjö æviþátta sem Þór-
ir S. Guðbergsson skrifar eða ritstýr-
ir í bókinni Lífsgleði II. í undirtitli
segir að hún sé viðtöl og frásagnir.
Samt er erfitt að átta sig á hvað af
textanum Þórir byggir á viðtölum
og hvað á rituðum frásögnum hinna
sjö einstaklinga. Hann nefnir þá
raunar höfunda í formála sínum. Eg
hygg að þarflegt hefði verið að gera
grein fyrir þessu í formála.
Þetta er önnur bók Þóris sem ber
þetta heiti. Það eru þjóðkunnir borg-
arar á efri árum sem segja frá, þau
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir, Áslaug
S. Jensdóttir, Einar J. Gíslason,
Kristinn Þ. Hallsson, Pétur Sigurðs-
son, Sigfús Halldórsson og Sigríður
Rósa Kristinsdóttir. Svo er að sjá sem
það sé ætlun Þóris að draga í senn
upp myndir af ævi þessa fólks og
lífsskoðunum þess. Þættimir eru
mislangir og ærið ólíkir að uppbygg-
ingu. Þóri tekst þó ætlunarvek sitt
í sumum þáttanna en í öðrum þeirra
er eins og eitthvað vanti. Þeir eru
stuttir, allt að því snautlegir og ekki
nógu persónulegir. Þá er þáttur Sig-
ríðar Rósu á allt annarri bylgjulengd
en hinna og snýst upp í þjóðfélags-
gagnrýni og trúarlegu ádeilu, ekki
síst á Biblíuna sem Sigríður telur
bersýnilega kvenflandsamlega.
Ýmislegt er þó bitastætt í þessari
bók. Sumir þættirnir eru ijörlega
skrifaðir. Þar er að finna sögur full-
ar af kímni og mannviti og ýmisleg-
ar áhyggjur kom þar fram ekki síst
vegna stöðu aldraðra í samfélaginu,
varðandi húsnæðismál þeirra, virð-
ingarleysi hinna yngri og óvirkni
eldri borgara.
Þórir S. Guðbergsson
Víða er í þáttunum að finna dá-
sömun lífsins og ýmissa gilda tilver-
unnar. Samt horfa þessir einstakling-
ar ekki á heiminn í rósrauðum
bjarma. Lífsreysnlan í hörðum heimi
hefur kennt þeim að vonbrigði, veik-
indi, aikólismi og jafnvel beiskja þurfi
ekki að vera neitt feimnismál. Sú
einlægni er oft og tíðum mesti styrk-
ur þessarar bókar.
Ánnað getur lesanda virst dálítið
undarlegt. Sigfús Halldórsson segir
t.d. margar ágætar sögur og heldur
á lofti mikilvægi þess að sjá til sólar
í lífinu. En svo fyllist hann vandlæt-
ingu í garð samtímans, einkum þess
sem hann nefnir sýnimennsku og
hefur vafalaust rétt fyrir sér í mörgu.
En sá lesandi sem hér fer á erfitt
með að tengja sýndarmennsku þeim
leik barna, sem Sigfús gagnrýnir,
að mála sig í regnbogans litum sér
til ánægju á hátíðarstundum.
Lífsgleði II er í heild misgóð bók.
Ýmislegt er þar forvitnilegt en að
mini hyggju hefði mátt ritstýra henni
betur og gefa henni meiri heildarsvip.
Ljóðatónleikar Garðars Cortes
Beztir voru söngvarnir um
Bangsimon og Kristófer Orra
Tónlist
Ragnar Björnsson
Garðar Cortes hefur reynst ís-
lenskum söngvurum betri en eng-
inn með stofnun Söngskólans, þar
sem, fyrir utan menntunarmögu-
leika fyrir marga, að íslenskir
söngvarar sáu fram á föst laun
fyrir vinnu sína, þótt lág væru
og í flestum tilfellum aðeins hluti
af fullum launum. Af bjartsýni,
hugsjón og einstæðri heppni tekst
Garðari og kollegum að koma
íslensku óperunni á legg, þótt
deila megi um hversu heppilegt
hafi verið að draga óperuflutn-
inginn út úr Þjóðleikhúsinu.
Þakklæti sitt sýndu söngvarar
m.a. með því að mæta vel á ljóða-
tónleika hans og Jónasar Ingi-
mundarsonar í Gerðubergi laug-
ardaginn 27. nóv.
Fyrri hluti efnisskrárinnar
samanstóð af ítölskum lögum frá
17. öld, lögum sem vinsæl eru
fyrir söngunnendur svo sem
Vergin, tutto amor, Sebben, crud-
ele, 0 cessate di piagarmi og
Danza, danza. Það setti strax
nokkuð gagnrýnan svip á flutn-
inginn að söngvarinn hafði nótna-
bókina fyrir framan sig, sem
hann leit varla upp úr tónleikana
í gegn. Þetta er ekki gott for-
dæmi nemendum sem maður
predikar að læra hlutina utanað
og þannig fluttir áheyrendum.
Ekki fann undirritaður nýjan
heim í flutningi á þessum vin-
sælu ítölsku lögum, þau voru flutt
af góðri tilfinningu fyrir tónlist,
en ekki mikið fram yfir það. Á
Garðar Cortes
"Itkum nótum voru íslensku lögin,
nema að forvitnilegt var að heyra
,lög eftir Jón Ásgeirsson, Jórunni
Viðar og Pál ísólfsson, lög sem
undirritaður hafði ekki heyrt
áður.
Næm tilfinningin fyrir tónlist,
eða skulum við segja tónlistar-
gáfa, er a.m.k. að einhveiju leyti
lögð manni til við fæðingu en er
þó aldrei nema en veganesti til
listsköpunar. Sjálfsagt hefur
söngvarinn kunnað öll verkefnin
utanað, en söngvari' má ekki
gleyma því að hundruð augu hvíla
á hverri hreyfingu hans, augu
listamannsins eru sterkur miðill,
augnalokin mjög sjaldan.
Jónas Ingimundarson
Eftir hlé kvað við annan tón.
í Söngvum um Bagsimon og
Kristofer Orra kom sviðsreynsla
Garðars, ágætur húmor svo og
meðfæddir leikhæfileikar til sög-
unnar, svo og að einkenndi ensks
húmors virðast Garðari nærtæk,
en í meðferð þessara laga og
texta sýndi Garðar oft frábærar
hliðar á sér og enskum húmor
og trúi ég að þarna gæti hann
gert óvenju raffíneraða hluti, ef
hann legði sig sérstaklega eftir
því. Það er éinkenni góðs píanó-
leikara að spila alls ekki lakar
en söngvarinn syngur og Jónas
stóðst það vitanlega. En ennþá
er Garðar, fyrir mér, stærstur
sem Otello í Otello.
Nýjar bækur
Skáldsaga eftir Einar
Má Guðmundsson
ÚT ER komin ný skáldsaga eft-
ir Einar Má Guðmundsson,
Englar alheimsins.
I kynningu útgefanda segir:
„Englar alheimsins fjallar um ævi
og endalok manns sem lendir í
hremmingum geðveikinnar. Aðal-
persónan segir sögu sína frá vöggu
til grafar; þegar sakleysi æskuár-
anna lýkur, fellur skuggi geðveik-
innar á líf hans og fjölskyldu hans.
Angurværar tilfinningar og
harður veruleikinn mætast í frá-
sögn og stíl. Upp er dregin mynd
af bemsku aðalpersónunnar og
lýst hinum nöturlega heimi þeirra
sem dæmdir eru til einveru og af-
skiptaleysis.“
Útgefandi er Almenna bók-
afélagið. Englar alheimsins eru
um 200 bls., prentuð hjá Prent-
stofu G. Ben og kostar 2.980
krónur.
Einar Már Guðmundsson
Taktpunktinn vantaði
________Ténlist_____________
Jón Ásgeirsson
Kammersveit Hafnarfjarðar
hélt tónleika í Hafnarborg sl.
sunndagskvöld, undir stjórn Arn-
ar Óskarssonar. Á efnisskránni
voru verk eftir Copland, Barber
og Martinú. Einleikarar með
hljómsveitinni voru Gunnar Gunn-
arsson, Peter Tompkins og Einar
Jónsson.
Fyrsta verkið á efnisskránni
var Appalachian Spring, ballett-
tónlist eftir Aaron Copland. Þetta
er þokkafull tónlist, ekki rismikil
en var á köflum of linlega leikin.
Það vantar taktpunktinn í slag
Arnar, svo að slaghreyfingarnar
verða líðandi og án hrynfestu,
sem á köflum vantaði, til halda
uppi skörpu samspili og jafnvel í
hægu köflunum, vantaði hryn-
ræna samskipan tónhendinga,
svo að innkomur ýmissa radda
voru oftlega hikandi. Þetta kom
einnig fram í næstu verkum,
Capricorn Concerto eftir Samuel
Barber og Toccata e due Canzoni
eftir Bohuslav Martinú.
Kaprikom konsertinn er á köfl-
um erfiður í leik, sérstaklega fyr-
ir strengina og þá vildi samleikur-
inn stundum riðlast. Einleikarar
í þessum konsert voru Gunnar
Gunnarsson á flautu, Peter
Tompkins á óbó og Einar Jónsson
á trompett og var leikur þeirra
félaga góður og vel samæfður og
sérstaklega gaman að heyra Ein-
ar „syngja“ fallega á lúðurinn
sinn.
Lokaverkið var tokkata og
tvær kansónur eftir Martinú, gott
verk, sem var ekki nægilega vel
leikið og vantaði t.d að gera meira
úr hrynrænum andstæðum og
leik með ýmis fallega gerð blæ-
brigði en bæði þessi atriði eru
hinn leikandi skáldskapur í verk-
um Martinú. Mjög líklegt er að
fáar æfingar hafi gefist til að
æfa þessi verk, en stílinn í báð-
um, konsertinum og kansónun-
um, þurfa menn beinlínis að
kunna, vera hagvanir í því tónum-
hverfi sem þessi tónverk eru
mótuð í, til að ná fram safaríkum
strengjahljómi.
Reynsluleysi Amar var þarna
nokkuð augljóst, er bæði kom
fram í linu taktslagi og frekar
daufri mótun tónverkanna. Ekk-
ert getur þarna verið til bóta
nema að vinna' sig upp þann
þungfæra bratta er liggur að
höll listagyðjanna og sú þraut
verður ekki unnin á einu kveldi
en framtíðin er mönnum gefin til
að sigrast á erfiðleikunum.
Nýjar plötur
Sigurður Bragason syng-
ur íslenzk og erlend lög
ÚT er kominn geislaplata með
íslenskum og erlendum sönglög-
um í flutningi Sigurðar Braga-
sonar söngvara og Hjálms Sig-
hvatssonar píanóleikara. Platan
heitir Söngvar ljóss og myrkurs.
Á geislaplötunni er svo til sama
efnisskrá og listamennirnir fluttu
í Wigmore Hall í London í septem-
ber 1993 og fékk frábæra dóma
hjá tónlistargagnrýnendum í
Lundúnum, segir í fréttatilkynn-
ingu. Á plötunni eru sönglög eftir
Guiseppe Verdi, Gaetano Doniz-
etti, Óttorino Respighi, Francesco
Palo Tosti, Sigvalda Kaldalóns, Pál
ísólfsson, Emil Thoroddsen, Jón
Leifs og Modest Mussorgsky.
Ljósmyndir tók Páll Stefánsson
og tónmeistari er Ragnar Björns-
son. Japis sér um dreifingu.
Sigurður Bragason og Hjálmur Sighvatsson.
Nýjar bækur
■ Vegabréf til Palestínu eftir
nóbelsskáldið Isaac Bashevis Sin-
ger er nú komin út. í kynningu
útgefanda segir: „Davíð Bendinger
er staddur í Varsjá árið 1922 —
allslaus unglingur sem er nýkominn
þangað og getur ekki hugsað sér
að feta í fótsport forfeðra sinna,
gyðinganna, en dreymir um að
verða rithöfundur. Hann á hvergi
höfði sínu að halla. Aldrei veit hann
hvað morgundagurinn ber í skauti
sínu, en hrekkvísi örlaganna lætur
ekki að sér hæða og fyrr en varir
sogast hann inn í hringiðu atburða
sem hann virðist einatt hafa lítið
vald á sjálfur."
Sagan kemur nú út í fyrsta sinn
í bókarformi víða um lönd.
Setberg gefur út og er þessi
bók sú ellefta eftir þetta vinsæla
sagnaskáld í þýðingu Hjartar
Pálssonar. Bókin er 208 bls. og
kostar 2.580 krónur.