Morgunblaðið - 12.03.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MARZ 1994
31
Öryggistæki sanna gildi sitt
eftir Jóhann Pál
Símonarson
Þjóðin fylgdist með því fyrir
skemmstu þegar sex skipverjum Goð-
ans var bjargað við erfiðar aðstæður
í Vaðlavík fyrir austan. Vaskleg
framganga flugmanna varnarliðsins
á Keflavfkurflugvelli vakti almenna
aðdáun landsmanna. Þyrlur sönnuðu
þama ótvírætt gildi sitt og vel þjálfuð
þyrlusveit. í þessu sambandi skipti
engu máli tegund þyrlunnar eða þjóð-
emi þeirra sem mönnuðu hana. Aðal-
atriðið er að sex mönnum var bjarg-
að. Öiyggistæki sannaði gildi sitt.
Flotbúningar
í þessu sambandi má ekki gleyma
til hvaða ráða skipbrotsmennirnir
gátu gripið sjálfír. Þeir hefðu ekki
bjargast af stýrishúsi Goðans nema
vegna þess að þeir vom í flotbúning-
um. Þeir bmgðust rétt við að flestra
dómi og vissu hvemig þeir áttu að
bera sig að. Þessi atriði ættu að undir-
strika nauðsyn þess að sjómenn sjálf-
ir átti sig á mikilvægi öryggistækj-
anna. Auðvitað emm við ekki að
spekúlera í því stímandi á sléttum
sjó hvort flotbúningar séu í lagi, eða
hvort við höfum sótt björgunarná-
mskeið og kunnum almennilega á
björgunartækin sem em um borð.
Við ættum hins vegar að gera það,
ef við vitum til þess að tækin em í
ólagi, eða ef við vitum upp á okkur
skömmina að hafa ekki tekið þátt í
björgunamámskeiðum. í þessum efn-
um er hver og einn sinnar gæfu
smiður.
Við eigum sjálfir að krefjast flot-
búninga af bestu gerð, ef það er eitt-
hvað drasl sem er um borð. Við eigum
sjálfir að ganga frá því að búningar
séu í lagi. Við eigum sjálfír að vita
upp á hár hvemig á að nota þá og
ganga frá þeim eftir notkun. Þeir
eiga alltaf að vera klárir. Sléttur sjór
getur á stuttri stundu breyst í úfið
haf.
Eru þeir í lagi?
Það kom fram hjá einum skipbrots-
manna að félagabandið sem svo er
kallað hefur sannað gildi sitt fyrir
austan. Þetta band er á búningunum
og er það saumað fast allan hringinn
og þessa líflínu notuðu mennimir til
að festa sig við skipið og skolaði þar
með ekki fyrir borð. Félagabandið
varð þarna til þess að mennimir lifðu.
Félagaband af þessu tagi er sett
á suma búninga svona rétt til mála-
mynda, það er að segja það er ekki
saumað fast allan hringinn eins og á
þessum flotbúningum.
Það er alltof algengt að illa sé
gengið um flotbúninga. Stundum
hefur málningu verið úðað yfír um-
búðimar utan um búninga, það em
skiptar skoðanir um það hvar þeir
eiga að vera og oft em umbúðimar
þannig að erfítt er að ná göllunum
úr pokunum. Þeir em oft þröngir og
Gylfi Þ. Gíslason
hafa orðið á fjölskyldumynstrinu,
frá því sem áður var. Hvað fellst
í orðinu fjölskylda? Hvemig er
nútíma kjarnafjölskyldan?
Samkvæmt orðabók Menn-
ingarsjóðs er skilgreining á orðinu
fjölskylda; „fjölskylda kvk. for-
„Það er tiltölulega ein-
falt mál að koma fyrir
neyðarsendum á flot-
gallana."
gæti reynst erfítt fyrir krókloppnar
hendur að opna þá á örlagstundu.
í skýrslu sjóslysanefndar, útg.
1991, kemur fram varðandi flotbún-
inga sem LÍÚ hefur útvegað um borð
í fískiskip að ekki sé vandkvæðum
bundið að ná búningunum úr sterku
umbúðaplasti, en hins vegar hafí
mönnunum gengið erfíðlega að ná
búningunum vegna ókunnugleika.
Þetta segir okkur tvennt: Umbúð-
imar em óheppilegar vegna þess að
þær hljóta að eiga að vera þannig
að einfalt sé að ná búningunum og
að sjómennimir hafa ekki kynnt sér
nógu vel þessa annmarka búning-
anna. Það segir sig sjálft, að þær
aðstæður em hreint ekki ólíklegar
að menn þyrftu að ná búningi í svarta
myrkri. Það leiðir af sjálfu sér að
umbúðirnar verða að vera þannig að
það sé einfalt að ná búningunum og
komast í þá á augabragði. í þessu
sambandi má geta þess að um 16
tegundir flotbúninga em á markaðn-
um að sögn skoðunarmanna og em
þeir mjög mismunandi.
Ég fullyrði að margir em hreint
drasl og ættu fyrir löngu að vera
komnir á haugana og nýir fullkomnir
búningar settir í staðinn. Flotgallar
slitna eins og annað við notkun og
þess vegna mikilvægt að menn noti
æfíngagalla við björgunaræfingar og
tryggi með því að restin sé í full-
komnu lagi á stað þar sem einfalt
er að ná til þeirra.
Neyðarsendar
Til að auka öryggi á sjó enn frek-
ar skal hér bent á lítið tæki sem
getur skipt sköpum f sjávarháska.
Það er tiltölulega einfalt mál að koma
fyrir neyðarsendum á flotgallana og
vinnuflotgallana. Sendirinn virkar
þannig að hann fer í gang um leið
og maður fellur fyrir borð og byijar
að senda frá sér á neyðarbylgju eftir
20 sekúndur og hann sendir út í 12
til 18 klukkustundir. Þyrlur, skip og
flugvélar í innanlands- og millilanda-
flugi geta miðað mann út sem fallið
hefur fyrir borð og er með svona
búnað á búningnum með mikilli ná-
kvæmni. Þar fyrir utan er hægt að
tengja sendinn við aðvömnarbjöllu
um borð í viðkomandi skipi eða bát
og verða menn þess því strax varir
ef maður fellur fyrir borð. Krafan á
auðvitað að vera sú að svona sendir
sé á hveijum einasta flotbúningi. Eitt
mannslíf fyrir 11 til 12 þúsund krón-
ur er ekki hátt verð, en þetta er verð-
ið á hveijum sendi, enda þótt kostnað-
urinn sé nokkuð hærri þegar viðvör-
unarbjalla og miðunartæki em tekin
inn í dæmið.
Magnea Steinunn Ingimundar-
dóttir
eldrar og börn þeirra“. Er þessi
skilgreining í fullu gildi í nútíma
þjóðfélagi? Er þessi mynd af fjöl-
skyldunni, mamma, pabbi, börn
og bíll, úrelt? Er fjölskyldan í dag
ekki tveir eða fleiri einstaklingar
af sama eða gagnstæðu kyni sem
Jóhann Páll Símonarson
Björgunarbátar
Deildarstjóri hjá Siglingamála-
stofnun sakaði undirritaðan um van-
eftir Svein Rúnar
Hauksson
Hvað gerðist árla í morgun í borg-
inni Hebron suður af Betlehem? Fólk
hafði safnast saman samkvæmt
venju á þessum helga degi, föstudegi
í miðjum ramadan, föstumánuði
múslima, til bæna í moskunni sem
kennd er við Abraham, en hann er
þeim, ekki síður en gyðingum, mikils-
verður spámaður.
ísraelskur læknir, rúmlega fertug-
ur að aldri, þekktur fyrir öfga, gyð-
ingur sem fluttist til ísrael frá
Bandaríkjunum fyrir 11 árum, fór
inn í moskuna, íklæddur hermanna-
búningi, með hríðskotabyssu, gekk
fram hjá ísraelsku hermönnunum
sem ævinlega gæta inngangsins, og
hóf skotárás á fólkið sem baðst fyr-
ir. Hann fékk að athafna sig óáreitt-
ur af hermönnunum og skaut við-
stöðulaust í að minnsta kosti 10
mínútur. Ódæðismaðurinn myrti ekki
færri en hálft hundrað karla, kvenna
og barna og yfír tvö hundruð til við-
bótar lágu eftir, margir helsærðir.
ísraelska hemámsliðið og þar með
ísraelsstjórn ber fulla ábyrgð á þessu
hryðjuverki. Það kemur í beinu fram-
haldi af öðrum glæpum ísraels gegn
palestínsku þjóðinni.
Ég minnist ferðar minnar til Hebr-
on fyrir tveim árum og heimsóknar
í þetta bænahús. Ég var í fylgd pa-
lestínsks háskólakennara sem gat
talað hebresku við varðmennina. Eft-
búa undir sama þaki og deila dag-
legu amstri? í dag gerist æ algeng-
ara að fjölskyldan sé einstætt for-
eldri (oftast móðirin) og
bam/börn. Hvaða hugmyndir hef-
ur ungt fólk í dag um hugtakið
fjölskylda? Lítum aðeins á Drop-
laugu og hennar fjölskyldu.
Droplaug og liennar staða
Hver er staða hinnar ungu
Droplaugar og hennar jafnaldra á
íslandi í dag, á ári fjölskyldunnar?
Kröfurnar eru miklar hjá henni
og hennar samferðafólki, fólkinu
sem ólst upp við góðæri og óða-
verðbólgu. Það vill komast til
mennta, koma yfir sig þaki, eign-
ast börn og hafa öll þau þægindi
sem í nútíma þjóðfélagi bjóðast.
Það er að stofna fjölskyidu í dag
og þekkti ekki atvinnuleysi á sín-
um uppvaxtarárum. Oft heyrði það
talað um kreppuna ’68 þegar síld-
in hvarf og íslendingar fluttust til
annarra landa í leit að atvinnu. í
dag er skollið á mikið atvinnuleysi
og kemur það harkalega niður á
Droplaugu og hennar félögum fag-
lærðum sem ófaglærðum.
þekkingu á öryggismálum sjómanna
í grein í Morgunblaðinu 13. október
sl. Ég hef þegar svarað Páli Guð-
mundssyni með grein sem ég nefndi:
„ ... af værum blundi" og birtist í
Morgunblaðinu 10. nóvember. Síðan
hefur Páll látið þögnina tala og spurn-
ingunum er því ósvarað enn. Eg hirði
ekki um að rekja þau samskipti frek-
ar en það sem ég spurði um er enn
í fullu gildi: Getur það verið að eig-
endur skipa og báta komist upp með
að skipta út hluta af öryggisbúnaði,
þegar kominn er tími á að endurnýja
allan búnaðinn? Hvemig má það vera
að sjómaður velkist 30 klukkustundir
í gúmmíbát án þess að búnaðurinn
sendi frá sér neyðarmerki? Var eng-
inn neyðarsendir í þeim báti? Var
báturinn skoðaður? Hver skoðaði bát-
inn?
í reglum um eftirlit og viðhald
gúmmíbjörgunarbáta segir að þeir
skuli skoðaðir einu sinni á ári á sér-
stökum eftirlitsstöðvum og að skoð-
unarmenn afliendi skipstjóra og Sigl-
ingamálastofnun afrit af skoðunar-
ir að hafa skoðað mig og vegabréf
mitt, gáfu þeir mér leyfí til að ég
skoðaði moskuna, þótt ég kæmi ekki
á viðurkenndum ferðamannatíma.
Þama eru Abraham, kona hans
og synir sögð grafín. Um aldir hefur
þetta verið helgur staður múslima.
Eftir hernám borgarinnar hefur mú-
slimum verið skammtaður tími og
þeir síðan reknir út til að rýma fyrir
gyðingum sem einnig sækja bæna-
húsið.
Ég minnist þess að hafa mætt ísra-
elskum strákum undir tvítugsaldri á
götunni fyrir utan, léttklæddum með
svartar kollhúfur, glottandi með hríð-
skotabyssur um öxl. Þeim var ekkert
eðlilegra, en hjá mér vakti þetta
óhug. Hér voru ekki hermenn á ferð,
heldur svokallaðir landnemar.
Ég hafði líka orðið fyrir því
skÖmmu áður, á ökuferð um gamla
bæinn með heimamanni, að allt í einu
stöðvaði maður með kollhúfu bíl sinn
fyrir framan okkur, stökk út með
hríðskotabyssu og hóf skotárás yfír
höfuð okkar. Tilefnið virtist vera að
hann sá steina á götunni og taldi
þá víst að palestínskir strákar væru
uppi á nærliggjandi þökum og lét
því skothríðina dynja í þá áttina.
Stálpuð dóttir hans sem var í bílnum
kallaði á hann og reyndi að telja
honum hughvarf, án árangurs.
Fylgdarmaður minn reyndi að róa
ísraelann. Okkur tókst að skjótast í
burtu í þann mund sem ísraelska
hermenn dreif að, ekki til að hand-
taka manninn eða stöðva hann, held-
Droplaug er dugleg og kjarmik-
il kona sem vill búa sér og sonum
sínum, þeim Helga og Grími, gott
og öruggt líf. En hún hefur eins
og aðrir einungis 24 klukkustund-
ir í sólahring. Hin unga Droplaug
vill standa jafnfætis bræðrum sín-
um þ.e.a.s. að hennar framleg sé
til jafns metið og bræðra hennar.
Hún vill eiga sömu möguleika upp
metorðastigann á vinnumarkaðn-
um og bræður hennar.
í þessari grein hefur mörgum
spurningum verið varpað fram um
þau málefni sem eru hvað efst í
huga ungs fólks í dag. Ætlunin
með þessari grein var ekki áð
svara þeim heldur vekja fólk til
umhugsunar um stöðu og framtíð
ungu fjölskyldunnar á Islandi í
dag. Hvernig sér Droplaug fram-
tíð sína, barna sinna og barna-
barna? Hvernig sér hún mennta-
kerfið, atvinnumálin, jafnréttis-
baráttuna, húsnæðismálin og síð-
ast en ekki síst fjölskylduna?
Gylfi Þ. er sölunmður og formaður
ÆSÍ og Magnea Steinunn er
kennari og varaformaður ÆSÍ.
Fjöldamorð í bæna-
húsi Abrahams
skýrslunni. Páll Guðmundsson ætti
því að geta flett upp í kladdanum og
svarað.
Á sama hátt og það stóreykur ör-
yggi sjómanna að hafa neyðarsenda
á sjálfum flotgöllunum þá ætti það
aldrei að koma fyrir að gúmmíbjörg- ~
unarbátur sendi ekki út neyðarmerki.
Varmapokar
Það var ekki óalgengt fyrir um 20
árum að konur í Slysavarnafélögum
beittu sér fyrir því að ullarfötum var
komið fyrir í gúmmíbátum. Þessi sið-
ur lagðist síðan af og svokallaðir
varmapokar komu í stað ullarfat-
anna. Reglur kveða nú á um að
varmapokar skuli vera í gúmmíbát-
um. Það eru skiptar skoðanir um gildi
varmapokanna. Nærtækast er að
álykta að það sé betra að klæðast
ullarfatnaði í kulda og bleytu en að
vera í varmapoka sem líkaminn þarf
að hita upp. Nýlega birtust fréttir
um það að varmapokarnir væru alls
ekki eins góðir og menn hafa haldið
til þessa. Skoðun mín er sú að afar
mikilvægt sé að ullarfatnaður, að
minnsta kosti bolur, húfa, sokkar og
vettlingar, séu í hvetjum gúmmíbát.
Höfundur er sjómaður.
Sveinn Rúnar Hauksson
„Nú verður krafan um
tafarlausar aðgerðir af
hálfu Sameinuðu þjóð-
anna til verndar íbúum
herteknu svæðanna að
hljóma hvarvetna.
Framfylgja verður al-
þjóðalögum, líka þegar
Israel á í hlut.“
ur tii að gá hvort eftir nokkru væri
að slægjast uppi á þökunum.
Fjöldamorðin í dag eru vitaskuld
á ábyrgð Yitshaks Rabin og Símonar
Peres. Þeir móta stefnuna. Þeir
vopna landnemana. í augum þeirra
eru líf Palestínumanna einskis virði.
Það er fráleitt að líta á þessi hroða-
verk sem einangraðan atburð. Þekkt-
um ofstækismanni var hleypt inn í
moskuna með hríðskotabyssu á
annasamasta bænatíma. Hann fékk
að athafna sig þar óáreittur nógu
lengi til að myrða um sjötiu manns
og særa á þriðja hundrað til viðbót-
ar. Dánum á vafalaust eftir að fjölga.
Þegar hefur herinn myrt fjölda vam-
arlausra íbúa til viðbótar, eins og til
að undirstrika ódæðið samdægurs.
Nú verður krafan um tafarlausar
aðgerðir af hálfu Sameinuðu þjóð-
anna til verndar íbúum herteknu
svæðanna að hljóma hvarvetna.
Framfylgja verður alþjóðalögum, líka
þegar ísrael á í hlut. Allt ísraelska
hernámsliðið með svokölluðum land-
nemum verður að hverfa á brott af
landi Palestínumanna. Palestínskir
flóttamenn eiga rétt á að snúa aftur
til sinna heimkynna. Láta verðutw~
lausa alla pólitíska fanga. Palest-
ínsku þjóðinni verður ekki lengur
meinað að njóta réttar síns. Samein-
uðu þjóðimar hafa margsinnis álykt-
að um öll þessi atriði. Nú hljóta ís-
lensk stjórnvöld að skipa sér með
þeim sem krefjast raunhæfra að-
gerða af hálfu alþjóðasamtakanna í
þágu réttláts og varanlegs friðar.
Höfundur er læknir.