Morgunblaðið - 04.09.1994, Qupperneq 22

22 SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Land vættirnar sitja
fyrir svörum
Isíðasta dálki var rætt við
Pjallkonu íslands. Berlega
kom í ljós, að hún var ekki
alls kostar ánægð með stöðu
sína í hinu ágæta þjóðfélagi okk-
ar. Sérstaklega sýndi hún óánægju
yfir því, að hennar ímynd skyldi
ekki koma fram á skjaldarmerki
landsmanna. Virtist hún afbrýði-
söm út í land-
vættirnar og afar
óánægð með
það, að þær allar
skyldu tróna svo
virðulega á áður
umræddu skjald-
armerki.
Til þess að láta
nú ekki halla á,
leitaði ég uppi
hinar frægu land-
vættir til þess að fá að heyra þeirra
hlið á málinu. Þama voru þær allar
saman komnar á einum stað, drek-
inn, ránfuglinn, nautið og risinn.
Hann hafði lagt frá sér jámstafínn
stóra og var ég því feginn. Hafði
hann orð fyrir þeim félögum til að
byija með. Hann sagði, að þær
vættir væm vonsviknar yfír því,
að mörgum landsmönnum virtist
ókunnugt um afrek þeirra, sem
unnin vom reyndar fyrir rúmum
þúsund ámm, þá er þær bægðu frá
innrás Haraldar Danakonungs og
herliðs hans.
Forsvarsmaður vættanna sagði
það þjóðinni til lítils sóma, að böm-
um landsins væri
ekki lengur gert
að lesa um afrek
þeirra, sem skil-
merkilega væru
skráð í Heims-
kringlu Snorra
Sturlusonar,
Haraldur
Gormsson,
Danakonungur,
eða reyndar
bryti hans, Birgir að nafni, hafði
staðið fyrir því, að öllu verðmætu
var rænt úr íslenzku skipi, sem
strandaði við strendur Danmerkur.
Þetta mun hafa gerst um 982.
Landsmenn virðast hafa verið
alveg eins háðskir og illgjamir og
þeir em enn í dag, og var því
ákveðið, „at yrkja skyldi um Dana-
konung níðvísu fyrir nefn hvert,
er á var landinu“, eins og í bók-
inni segir. Kóngur brást við hinn
versti og virðist ekki hafa ætlað
að liggja uyndir níði íslands-
manna. Segir svo í sögunni: „Nú
ræzk Haraldr konungr um við sína
spekimenn. Konungrinn lá þá í
Sólundum ok heitaðisk at fara út
til íslands at heija ok hefna níðs
þess, er allir landsmenn höfðu gert
um konunginn."
Nú reis upp drekinn og vildi láta
til sín heyra. Hann virtist ekki hafa
heyrt um skaðsemi reykinga, því
út úr honum stóð reykþefur mikill.
Fannst honum seint ganga að koma
að aðalefni sögunnar. En risinn bað
hann vera þolinmóðan; allt yrði að
koma í réttri röð. Jæja, Haraldur
ákvað að senda njósnara til íslands
og fékk hann töframann nokkum
til þesí að bregða sér í hvaislíki
og synda norður en koma síðan og
gefa skýrslu um málið.
„Nú kemur að mér,“ sagði drek-
inn ljómandi, „lestu minn part.“
Risinn tók fram bókina: „En er
hann kom til landsins, fór hann
vestr fyrir norðan landit. Hann sá,
at fyöll ok hólar váru fu llir af land-
véttum, sumt stórt, en sumt smátt.
En er hann kom fyrir Vápnafjörð,
þá fór hann inn á fjörðinn ok ætl-
aði á land at ganga. Þá fór ofan
eptir dalnum dreki mikill, ok fylgdu
honum margir ormar, pöddur ok
eðlur ok blésu eitri á hann. En
hann lagðist í brot ok vestr fyrir
land...“ Drekinn skríkti af
ánægju.
Næsti hluti njósnasögunnar er
endurtekning á upphafínu. Njósn-
arinn í hvalslíki kemur að Eyja-
firði og syndir þar inn: „Þar fór
móti honum fygl svá mikill, at
vængimir tóku út ijöllin tveggja
vegna, ok ijöldi annara fugla,
bæði stórir ok smáir.“ Næst lá leið-
in vestur fyrir og reyndi hann þá
fyrir sér í Breiðafírði. Ekki tók þar
betra við: „Þar fór móti honum
griðungr mikill ok óð á sínn út ok
tók at gella ógurliga. Fjöldi land-
vétta fylgdi honum.“ „Á ég að lofa
ykkur heyra, hvernig ég baulaði á
hann,“ spurði nautið glaðklakk-
lega. Það var afþakkað.
„Loksins kemur að mér,“ sagði
nú risinn. Hann kvað sitt hlutverk
hafa verið afgerandi og án efa það
mikilvægasta. Heyrðist þá kurr í
með-landvættunum hans. En hann
hélt ótrauður áfram. „Ég var sá,
sem tók á móti njósnaranum síð-
astur og gaf honum þær köldu
móttökur, sem hann gleymdi
ekki.“ Svo segir bókin: „Brot hann
þaðan ok suðr um Reykjanes, ok
vildi ganga upp á Víkarsskeiði. Þar
kom í móti honum bergrisi ok hafði
jámstaf í hendi, og bar höfudit
hæra en fjöllin, ok margir aðrir
jötnar með honum.“ Risinn klapp-
aði saman lófunum og varð af
ærandi hávaði.
Urðu nú almennar umræður og
kom í ljós, að landvættimar telja
sig enn fullgilda vamarmenn eða
verur íslands. Þær sögðust hafa
staðið vörð um sinn heittelskaða
hólma í þau rúmlega þúsund ár
frá því að Haraldur Gormsson
hugðist gera hér innrás. „Hefir
annars nokkur óvinur íslands ráð-
ist á landið fyrr eða síðar?“ Þess-
ari spurningu varpaði fram rán-
fuglinn mikli. Hinar vættirnar tóku
undir og sögðust ekki geta séð,
hvemig nokkur gætu fundið að
þjónustu þeirra. Þær hefðu svo
sannarlega ekki sofnað á verðin-
um, og myndu þær halda áfram
að standa sína pligt og vernda
öryggi Íslands.
... Landið hefði reyndar misst
sjálfstæði sitt og þjóðin þolað mikl-
ar hörmungar, en vættirnar vom
fljótar að benda á, að allt það hefði
gerst vegna innbyrðis deilna en
ekki vegna árása að utan ... í lok-
in sagði risinn, að þær landvættir
væm þakklátar þjóðarfeðmnum
fyrir að fá að koma fram á skjaldar-
merkinu og vonuðust fastlega eftir
því, að engin breyting yrði þar á.
Svo mörg voru þau orð ...
Þórir S. Gröndal
skrifar frá
<*d> ansskóli Jóns Péturs og Köru
Bolholti 6, 36645
csa> ansskóli Heiðars Ástualdssonar
Brautarholti 4, 20345
azzballettskóli Báru
tigahlíð 45, sími 813730
ansskóli Hermanns Ragnars
Faxafeni 14, 687580
^K^ansskóli Sigurðar Hákonarsonar
Auðbrekku 17, 641111
c^>
ansskóli Auðar Haralds
Grensásvegi 12, sími 39600
cHlt dansskólinn
Reykjauíkurvegi 72, 652285
anslína Huldu
Þarabakka 3, 71200
agný Björk, danskennari
Smiðjuuegi 1, sími 642535
anssmiðjan |
Engjateigi 1, 689797 |
Innritun í ofangreindum símum §
alla daga vikunnar á milli 13.00 og 19.00 í