Morgunblaðið - 23.12.1994, Qupperneq 2

2 FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lokahönd lögð á áramótaskaup Sjónvarpsins
Spjótum beint
að lýðveldis-
hátíðinni
NÚ ER verið að leggja lokahönd
á hljóðsetningu áramótaskaups
Sjónvarpsins en tökum og klipp-
ingu myndefnis er nýlokið. Tök-
ur stóðu yfir í þrjár vikur, frá
miðjum nóvember og fram í des-
ember, að sögn Þorgeirs Gunn-
arssonar, aðstoðardagskrár-
stjóra innlendrar dagskrárdeild-
ar Sjónvarpsins. Kostnaðaráætl-
un hljóðaði upp á 4,5 milljónir
króna, sem er svipað og skaupið
kostaði í fyrra.
Helstu höfundar áramóta-
skaupsins 1994 eru Guðný Hall-
dórsdóttir, sem jafnframt leik-
stýrir, Edda Björgvinsdóttir,
Gísli Rúnar Jónsson og Randver
Þorláksson, sem leika öll í skaup-
inu ásamt Bessa Bjarnasyni,
Helgu Braga Jónsdóttur, Eggert
Þorleifssyni, Magnúsi Ólafssyni,
Guðmundi Ólafssyni, Ragnhildi
Gísladóttur, Hjálmari Hjálmars-
syni, Margréti Helgu Jóhanns-
dóttur og fjölmörgum aukaleik-
urum og ungum börnum. Tage
Ammendrup stjórnaði upptök-
um.
Árið ekki bitastætt
Guðný stýrði áramótaskaup-
inu einnig í fyrra, en kveðst
vænta þess að hún muni nú segja
skilið við skaupið nema sem
áhorfandi. Hún segir að megin-
þema áramótaskaupsins að þessu
sinni sé lýðveldishátíðin, þjóðhá-
tíð á Þingvöllum, en frá því
spretti ýmsir angar og útúrdúr-
ar. Skaupið sé fremur hefðbund-
ið að allri gerð, með áherslu á
gamanmál, tónlist og eftirherm-
ur. Nokkur launung hvlli á nán-
ari útfærslu.
„Það hefur enginn áhuga á að
sjá áramótaskaupið fyrr en á
ÁHUGASAMIR áhorfendur virða fyrir sér þátttakenda spranga
um sviðið í keppninni um þjóðbúning íslenskra karia.
gamlárskvöld, sem er skemmti-
legt að mínu mati, enda má ekki
of mikið kvisast út,“ segir Guðný.
Hún segist hafa gaman að stýra
þessu efni sem öll þjóðin horfir
á og hnakkrífst síðan fyrstu vik-
ur nýs árs um ágæti þess eða
galla, en hins vegar hafi árið í
fyrra verið bitastæðara en árið
í ár. „Núna er minna úr að moða,
sérstaklega í stjórnmálunum, en
það er alltaf hægt að finna eitt-
hvað sem má hlæja að.“
Áramótaskaupið verður textað
fyrir heyrnarskerta á síðu 888 í
textavarpi.
GÍSLI Rúnar Jónsson í hlutverki ónefnds skátahöfðingja flytur
ræðu með tilheyrandi áherslum í áramótaskaupi Sjónvarpsins
sem þjóðin ber að venju augum á gamlárskvöld.
Vinabæjarsamband Akureyrar
við Yelisovo endurnýjað
Núverandi ráða-
menn vissu ekki
af tengslunum
Akureyri. Morgunblaðid. ____
ÞORARINN E. Sveinsson, bæjarfull-
trúi Framsóknarflokksins, var nýlega
á ferð um Kamtsjatka þar sem hann
endurnýjaði m.a. tengsl við vinabæ
Akureyrar, Yelisovo, og kom hann
með úr förinni myndabók og kveðjur
frá borgarstjóra.
Vinabæjasamband við Yelisovo
var tekið upp árið 1991 en hefur
ekki verið mjög virkt. Þegar Þórarinn
bankaði upp á hjá borgarstjóra í ferð
sinni kom hann ráðamönnum í opna
skjöldu, enginn vissi af vinabæjasam-
bandinu við Akureyri. Ástæðan var
sú að borgarstjóri sá sem skrifað
hafði undir vinabæjasamkomulagið
hafði verið settur af og hirti hann
með sér öll gögn þar um við brott-
hvarfíð.
Féll á prófinu
Þórami var tekið fagnandi er hann
hafði útskýrt málið og greint frá
hinum góðu vinum á Islandi. Fyrri
borgarstjóri hafði að sögn Þórarins
fallið á eins konar prófí sem útsend-
arar Moskvustjórnar leggja fyrir
stjómendur bæja og borga á þeirra
umráðasvæði og felst í því einkum
að jjeta sýnt fram á árangur í starfí.
I viðræðum Þórarins og núverandi
borgarstjóra Yelisovo kom fram að
hann hefur sérstakan áhuga á að
þróa vinabæjatengslin til samvinnu
á sviði atvinnumála, m.a. í tengslum
við vinnslu landbúnaðar- og sjávaraf-
urða. Þórarinn sagði mikla þörf fýrir
þekkingu á þessum sviðum þar í landi
en varaði menn við að ijúka yfir
hálfan hnöttinn umhugsunarlaust til
að kenna Rússum að búa til jógúrt
og pylsur.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Spenntur
að velja
jólatré
ÚRVALIÐ í skógunum hjájóla-
trjásölum hefur farið ört minnk-
andi undanfarna daga og sumar
tegundir eru uppseldar. Lífleg
tijásala hefur verið á Akureyri
og börnin fylgjast grannt með
eins og þessi drengur sem kíkti
í gegnum pökkunarrörið hjájól-
atrjásölu Skógræktarfélags Ey-
firðinga í miðbæ Akureyrar í
gær.
\R segir reglur um opnunar-
tíma verslana þverbrotnar
Ekki hægt að meina fólki að reyna
að auka tekjur sínar, segir formaður
Kaupmannasamtakanna
MAGNÚS L. Sveinsson, formaður
Verslunarmannafélags Reykjavík-
ur, segir að kjarasamningar um
opnunartíma verslana séu þver-
brotnir fyrir jólin og starfsfólk
verslana sé í nokkurs konar þræla-
búðum. „Fólk þorir ekkert að gera
vegna slæms atvinnuástands," seg-
ir hann. Bjami Finnsson, formaður
Kaupmannasamtakanna, segir að
ljóst sé að kaupmenn fari ekki eftir
gerðum kjarasamningum og ekki
sé hægt að meina fólki að reyna
að auka tekjur sínar með meiri
vinnu.
í kjarasamningum verslunarfólks
er kveðið á um að fyrsta laugardag
í desember megi vera opið tiljd. 16,
annan laugardaginn megi vera opið
til kl. 18, þann þriðja til kl. 22 og
á Þorláksmessu er heimilt að hafa
verslanir opnar til kl. 23. Ekki sé
heimilt að hafa verslanir opnar á
sunnudögum. Magnús segir að nú
hafí verslanir hins vegar opið til kl.
22 öll kvöld, einnig á sunnudögum.
„Starfsfólkið er hreinlega orðið
örmagna,“ segir Magnús. „Það er
eitthvað skipt um fólk, en skólafólk
leysir ekki af reynt fólk með sér-
þekkningu. En fólk þorir ekki að
kvarta, því alls eru um 800 manns
í Verslunarmannafélaginu atvinnu-
laus eða um 7%. Það er hátt hlutfall."
Hann segir að þetta veki einnig
upp spurningar um fullyrðingar
kaupmanna um að ekki sé hægt að
hækka 50.000 króna grunnlaun
verslunarfólks, því með þessu væru
kaupmenn stöðugt að lengja þann
tíma sem borga þarf 80% álag á.
Álagið er lagt á vinnu unna eftir
klukkan 18.
Bjarni Finnsson segir að nú eigi
sér stað miklar breytingar í verslun-
arháttum. Þó þessar opnunarreglur
standi enn í kjarasamningum þá
hafí menn litið svo á að eftir að
borgarstjórn Reykjavíkur afnam
reglur um opnunartíma verslana
árið 1991 hafi opnunartíminn verið
gefínn fijáls.
Hvað varði mikla aukavinnu
starfsfólks, þá þætti sér ekki rétt
að meina fólki að vinna og auka
þannig tekjur sínar.
„Það er heldur ekki alltaf um það
að ræða að vinnutíminn lengist,“
segir hann. „Það er mjög misjafnt.
Menn í matvöru hafa til dæmis sagt
mér að þeir hafí ekki þurft að bæta
við sig fólki þrátt fyrir lengri opnun-
artíma. Verslunartíminn lengist og
þannig hafi verið hægt að dreifa
starfskröftunum og nýta þá betur.“
Verðþróun og verðbólga undan-
farin tvö ár hafi svo sýnt að þetta
hafi ekki leitt til hærra verðlags.
Dagur á Akureyri
Kaupmenn
áforma hluta-
bréfakaup
KAUPMENN á Akureyri ætla ásamt
nokkrum öðrum fyrirtækjum í bæn-
um að leggja fram hlutafé í Dags-
prent hf., útgáfufélag Dags, á móti
aðaleigendum blaðsins, KEA og
Kaffíbrennslu Akureyrar.
Ragnar Sverrisson, formaður
Kaupmannasamtaka Akureyrar og
nágrennis, sagði einhug i stjórn fé-
lagins um hlutafjárkaup í Dags-
prenti en málið væri enn sem komið
er á viðræðugrundvelli.
■ Kaupmannasamtök/11
Útflutningur á vikri hefur stóraukist á þessu ári
Náttúruverndarráð vill vemda eldborgir
NÁTTÚRUVERNDARRAÐ hyggst koma í
veg fyrir að menn geti unnið vikur úr eld-
borgum og þannig flutt þær úr landi í nán-
ast heilu lagi, segir Amþór Garðarsson, for-
maður ráðsins. Það hefur nú til umfíöllunar
þetta mál, en útflutningur á vikri hefur auk-
ist verulega á þessu ári.
Alls voru flutt út 177.590 tonn af vikri
fyrstu 10 mánuði þessa árs, samkvæmt upp-
lýsingum Hagstofunnar. Nam verðmæti hans
381,5 milljónum króna. Til samanburðar þá
voru einungis flutt út 34.591 tonn árið 1993,
að verðmæti 84,7 milljóna.
Arnþór segir að Náttúruverndarráð hafi
ekki lagst gegn annarri nýtingu á vikri, vik-
ur hafí verið unninn lengi bæði á Snæfells-
nesi og hjá Heklu. „Það er eins og hver
önnur námuvinnsla. Hún á í sjálfu sér ekki
að eyðileggja landslagið eða merkar náttúru-
minjar, þó svo að skiptar skoðanir séu um
það,“ segir hann. „Þegar hins vegar eru tekn-
ar heilar eldborgir þá hefur verið mjög skýr
afstaða á móti því.“
Reglur óljósar
Hann segir að hingað til hafi staðið á eign-
arrétti manna til að koma í veg fyrir þetta
og gildandi reglur séu óljósar. Reglurnar
segi til um að ef hætta sé á að náttúra spill-
ist, þá þurfí umsögn ráðsins, en ekki leyfí.
Náttúruverndarráð leggur mat á þessa
hættu, auk þess sem öll stærri námavinnsla
heyrir undir umhverfísmat sem byijað var
með á síðasta ári. „Þannig að ef maður á
einhvern eldgíg þá getur maður ekki bara
fjarlægt hann,“ segir Amþór. „En þetta er
enn á gráu og erfíðu svæði.“
Hann segir að stærst sé vandamálið á
Reykjanesskaganum, þar sem tekinn nai
verið gígur eftir gíg, en þó hafi tekist ac
friðlýsa einhveija þeirra og aðrir séu á nátt-
úruminjaskrá.
Gígamir koma ekki aftur
Þetta hafí einungis verið vandamál á þessi
ári. Nándin við stórskipahafnirnar í Þorláks-
höfn og Hafnarfírði geri þetta svo meiri
freistandi en áður var.
„Ég geri ráð fyrir því að við reynum ac
koma í veg fyrir þetta á einhvem hátt, endí
er þetta okkar landslag hér á Reykjanes-
inu,“ segir Arnþór. „Það eru miklir hagsmun-
ir að við fáum að halda því. Hagsmunimii
liggja með náttúruverndinni, því eftir ac
gígarnir eru farnir þá koma þeir ekkert aft-
ur. Við þurfum því að spyma við fótum.“