Morgunblaðið - 08.01.1995, Qupperneq 16

16 SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Pappírslaust
hvern dag
Á skömmum tíma hefur Morgnnblaðið stigíð
stór skref á sviði upplýsingatækni. Guðni
Einarsson kynnti sér hvemig nú er hægt
að lesa Morgunblaðið í pappírslausri útgáfu.

Glefsur úr
tölvupóstinum
UNDANFARIÐ hafa verið
stigin skref sem gefa
staðhæfingunni „Morg-
unblaðið - blað allra
landsmanna“ nýja vídd. Nú geta all-
ir þeir sem hafa aðgang að upplýs-
ingaveitunni Internet, hvort heldur í
Neskaupstað eða á Nýja-Sjálandi,
nálgast efni blaðsins hvern útgáfu-
dag. Með hagnýtingu nýjustu tölvu-
tækni geta blindir hlustað á texta
blaðsins daglega.
Gagnasafnið
Þegar tölvuvæðing blaðsins hófst
árið 1977 byrjaði nýr kafli í sögu
þess. Árið 1986 var lagður grunnur
að tþlvutæku gagnasafni blaðsins.
Gagnasafnið geymir nú upplýsingar
um 38 þúsund greinar sem birst
hafa í blaðinu allt frá árinu 1976.
Þar er skráð nafn höfundar, heiti
greinar og birtingardagur. Þá eru
til á tölvuformi um 200 þúsund
greinar og fréttir sem geymdar eru
í heild. Minningargreinar í tölvu-
bankanum eru um 70 þúsund. Dag-
lega bætast við gagnasafnið að
meðaltali um 170 fréttir og greinar.
Gagnasafn Morgunblaðsins er
einstakur gagnabanki um íslenskt
þjóðfélag undanfarin níu ár. Það
er ljóst að margir geta haft hag
af því að tengjast gagnabanka af
þessu tagi. Árið 1993 hófst sam-
starf milli Morgunblaðsins og
Strengs hf. um að gera gagnasafn-
ið aðgengilegt tölvunotendum utan
blaðsins. Eftir undirbúningsvinnu
hóf Strengur hf. að selja viðskipta-
vinum sínum aðgang að gágnasafni
Morgunblaðsins i febrúar.1994.
Efni blaðsins dag hvern er yfir-
farið og síðan sent gegnum há-
hraðanet Pósts og síma til Strengs
hf. þar sem það bætist við gagna-
safnið sem fyrir er.
Að sögn -Hauks Garðarssonar,
framkvæmdastjóra Strengs hf., eru
það einkum stofnanir og stærri fyr-
irtæki sem keypt hafa áskrift að
gagnasafninu. Meðal þeirra sem
nota sér þessa þjónustu má nefna
Alþingi, Islandsbanka og bókasöfn.
Þá hefur skólum boðist aðgangur í
gegnum íslenska menntanetið.
Innan tíðar gefst almenningi
kostur á að tengjast gagnasafninu
með einföldu upphringisambandi.
Þá verður auglýst símanúmer sem
hægt verður að hringja í með tölvu-
mótaldi. Gjald fyrir þessa þjónustu
verður innheimt eins og þegar
hringt er í hin ýmsu símatorg.
Þá er verið að gera tilraunir með
aðgang að gagnasafninu í gegnum
Intemet og má vænta frekari frétta
af því innan tíðar.
Móttaka efnis á Internet
Þann 9. desember síðastliðinn var
lesendum blaðsins kynnt sú nýjung
að Morgunblaðið hefði eignast sína
heimasíðu og netfang á Intemet.
Netfangið virkar eins og póstfang
á þessari upplýsingaveitu sem teyg-
ir arma sína um allan heim. Á
heimasíðunni er að finna ýmsar
upplýsingar um blaðið, símanúmer
og símbréfsnúmer, netfang blaðsins
og nokkurra starfsmanna þess. Það
er fyrirtækið Miðheimar sem ann-
ast um heimasíðu Morgunblaðsins.
Margir hafa notfært sér þann
möguleika að senda blaðinu greinar
í gegnum Intemet enda er það hand-
hægt fyrir þá sem em í tengslum
við upplýsingaveituna. Til dæmis
hafa alþingismenn aðgang að Inter-
neti, fjöldi kennara og námsmanna
allt frá grunnskóla upp í háskóla
og starfsmenn fjölda fyrirtækja.
Einn starfsmaður Morgunblaðs-
ins hefur það hlutverk að „gá í
hólfið“ að minnsta kosti fjórum
sinnum á dag. Hann skoðar póstinn
sem hefur borist, flokkar hann og
sendir áfram um tölvukerfið innan
blaðsins til réttra viðtakenda. Þann-
ig fara minningargreinar til um-
sjónarmanns þeirra, aðsendar
greinar til ritstjórnarfulltrúa og
aðsend bréf á sinn stað.
Myndsendingar utan af landi
Tölvuvæðingin hefur opnað
marga nýja möguleika. Þannig hafa
nokkrir fréttaritarar blaðsins fengið
þjálfun í að senda myndir til blaðs-
ins í gegnum tölvur. Mönnum er í
fersku minni giftusamleg björgun
sex skipveija af Goðanum sem fórst
í Vöðlavík fyrir um ári. Björgunar-
þyrlurnar brutust austur við illan
leik og komust síðan til Neskaup-
staðar með skipbrotsmennina. Það
var ófært að austan og til Reykja-
víkur, hvort heldur á lándi eða í
lofti, en síminn var opinn. Fréttarit-
ari blaðsins á staðnum hitti skip-
brotsmennina að máli þegar þeir
komu til Neskaupstaðar og tók af
þeim myndir. Filman var framköll-
uð fyrir austan og búnar til mynd-
ir. Þær voru síðan skannaðar inn á
tölvu í Neskaupstað og tölvuboðin
send símleiðis til blaðsins. Þessi
tækni gerði Morgunblaðinu kleift
að birta mynd af þeim sem björguð-
ust og björgunarmönnum þeirra
daginn eftir atburðinn.
Þann 10. desember opnaðist
Frá Þýskalandi:
►,,Ég þakka þetta frábæra
framtak að koma Mogganum á
netið.“
Frá viðskiptaneti
í Bandaríkjunum:
► „Mig langaði bara að láta
vita að þessi þjónusta er framúr-
skarandi góð og tímabær. Það
sem mig langar til að vita er
hvernig áskrift verður hagað og
hvað hún kemur til með að
kosta...“
Frá stofnananeti
í Bandaríkjunum:
► „Þetta er skemmtileg þjón-
usta, en kostar dálítið, sérílagi
fyrir fólk eins og mig, sem þarf
að kaupa Internetaðgang dýru
verði. Það eru kannski helst
námsmenn (sem kvarta um dýra
áskrift) sem geta helst lesið
þetta, þvi allflestir þeirra hafa
Internet-aðganginn ókeypis...“
Frá menntaneti
í Bandaríkjunum:
► „Fyrir okkur sem ekki not-
um íslenskt letur daglega er
nokkuð óþjált að lesa þetta...“
Frá Noregi:
► „Velkomnir með Moggann á
WWW. Þetta verður nytsöm þjón-
usta fyrir íslendinga í útland-
inu...“
Frá íslandi:
► „Góðan daginn. Mér finnst
þetta framtak með Moggann
mjög gott. Að vísu finnst mér
vanta myndir með greinum til
að gefa þessu „sömu tilfinningu"
og þegar þú lest Moggann."
Frá Ástralíu:
►,,Ég er I Sidney þar sem er sól
og blíða og töluverður raki í
Iofti...“
Frá menntaneti
í Bandaríkjunum:
► „Verðið er of hátt. Það er ekki
sambærilegt að silja með Mogg-
ann yfir morgunmatnum, renna
augunum yfir síðuna, skoða
myndir o.s.frv. og að vesenast
þetta á tölvuskjá..."
Frá íslandi:
►„Sko, mér finnst að myndirnar
mættu vera á Morgunblaðinu, þó
svo að það taki sinn tíma og allt
það.“
Frá Kanada:
► „...þetta er hið merkasta fram-
tak hjá ykkur og án efa verður
þróunin í blaðadreifingu í þessa
átt. Ég vona að það verði nógu
margir sem hafa efni og áhuga
á þessu til að þetta framtak beri
sig.“
Frá Noregi:
►„Verð bara að byrja á að þakka
ykkur fyrir þetta frábæra fram-
tak að setja Moggann á WWW.
Það er ansi mikið þægilegra að
geta blaðað í gegnum hann svona
daglega, heldur en að þurfa að
fá sendan stóran bunka af blöð-
um sem maður nennir svo aldrei
að lesa.“
Frá Japan:
► „Töl vukerfið hér þekkir ekki
nafnið “www.strengur.is“ né
nokkuð annað netfang á íslandi.“
blindum sá möguleiki að lesa Morg-
unblaðið daglega. Ný tækni, tal-
gervill og forritið Texttalk, gera
þetta kleift. Komið var upp tölvu-
sambandi á milli Blindrafélagsins
og Morgunblaðsins og geta blindir
nú flett upp í blaðinu og heyrt texta
þess í gegnum talgervilinn.
„Ég var nú að enda við að lesa
grein um aðgerðir við nærsýni með
leysitækni,“ sagði Helgi Hjörvar,
framkvæmdastjóri Blindrafélags-
ins, þegar haft var samband við
hann um reynslu blindra af því að
lesa Morgunblaðið með aðstoð
tölvu. Að sögn Helga er það fyrst
um sinn sjö manna tilraunahópur
sem hefur kerfið til reynslu í tvo
til þijá mánuði meðan verið er að
sníða af því agnúa og byijunarörð-
ugleika. Helst hafa komið upp
vandamál í sambandi við efnisflutn-
inginn frá blaðinu til Blindrafélags-
ins og hefur tekist að leysa úr þeim.
Helgi segir að þegar búið er að
yfirfæra textann til Blindrafélags-
ins gangi greiðlega að lesa efni
blaðsins. „Fólk er misjafnlega vant
að nota tölvur en það nær fljótt
leikni í þessu.“
Helgi segir mikinn mun á því að
fá Morgunblaðið með þessum hætti
og því að hlusta á efnið af segul-
bandi. „Maður styður á einn hnapp
til að fletta upp á efnisyfirlitinu og
hlusta á fyrirsagnimar. Til að
hlaupa á milli jgreina er nóg að
styðja á hnapp. Aður þurfti að spóla
segnlbandið á milli greina og það
tók mun meiri tíma.“
Helgi segir að notandi talgervils-
ins ráði því hvað hann les hratt.
Hann gerði litla tilraun á kafla úr
blaðinu og las um 150 orð á þægi-
legum hraða og 210 orð þegar lesið
var hratt. „Maður þjálfast í að
hlusta á þetta, það er líka hægt að
hlaupa á greinum með því að láta
lesa enn hraðar.“
Að lesa Morgnnblaðið á
Interneti
Á aðfangadag var lesendum
blaðsins tilkynnt að frá áramótum
yrði mögulegt að lesa Morgunblaðið
daglega á upplýsingaveitunni Inter-
net. Strengur hf. annast þessa þjón-
ustu og hófst hún með fyrsta tölu-
blaði þessa árs, 3. janúar síðastlið-
inn. Það má segja að þama sé byggt
á þeim gmnni sem lagður var með
samvinnu blaðsins og Strengs hf.
um gagnasafnið. Hinn „daglegi
skammtur" af efni blaðsins fer nú
annars vegar inn í gagnasafnið hjá
Streng hf. og hins vegar inn á Inter-
fl
fl
4
i