Morgunblaðið - 10.02.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bæjarráð Akureyrar tók tilboð SH fram yfír tilboð ÍS.
Þriðjungur starfsemi
SH flyzt norður í sumar
Hnýting ÚA-flugnanna vekur öfund út um allt land . . .
Þjónustusamningar gerðir milli ráðuneyta og stofnana
Morgunblaðið/Kristinn
ÞJÓNUSTUSAMNINGAR undirritaðir. Á myndinni til vinstri eru Hermann Guðjónsson, vita- og
hafnarmálsstjóri, Halldór Blöndal og Friðrik Sophusson, en á hægri myndinni eru Aðalsteinn Ei-
ríksson, skólameistari, Bessí Jóhannsdóttir .formaður skólanefndar, Ólafur G. Einarsson og Frið-
rik Sophusson. Fyrir aftan er Haukur Ingibergsson, starfsmaður menntamálaráðuneytisins.
Rekstrarábyrgð og
stefnumótun aðskílin
FJÁRMÁLARÁÐHERRA, sam-
gönguráðherra og menntamálaráð-
herra skrifuðu í gær undir tvo nýja
þjónustusamninga við ríkisstofnanir,
annars vegar við Kvennaskólann í
Reykjavík og hins vegar við Vita-
og hafnamálastofnun. Samningarnir
eru til þriggja ára en fjárveitingar
eru háðar fyrirvara um ákvörðun
Alþingis.
Áður hafa verið gerðir tveir þjón-
ustusamningar á milli heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytisins og
Geislavama ríkisins og iðnaðarráðu-
neytisins og Rannsóknastofnunar
byggingariðnaðarins. Þá er samn-
ingur landbúnaðarráðuneytisins við
Bændaskólann á Hólum í undirbún-
ingi.
Þjónustusamningarnir eru gerðir
í samræmi við stefnu ríkisstjórnar-
innar um nýskipan í ríkisrekstri sem
miðast að því að dreifa valdi, auka
sjálfstæði stofnana og skilja ábyrgð
á rekstri frá pólitískri stefnumótun.
I samningunum kemur fram hvernig
viðkomandi stofnun selur ráðuneyti
tiltekna þjónustu fyrir ákveðið verð.
Þessi breytta tilhögun á samskiptum
ráðuneyta og stofnana hefur verið
nefnd samningsstjórnun, sem hefur
verið reynd víða um lönd á seinustu
árum. Ánnars vegar fær stofnun
aukið sjálfræði til ákvarðana um til-
högun rekstrar og hvemig hún nær
árangri en hins vegar er gerður þjón-
ustusamningur milli stofnunar og
ráðuneytis sem felur í sér hvaða
árangri stofnunin skuldbindur sig til
að ná og hvaða endurgjald ráðuneyt-
ið áformar að 'veita.
Mikilvægt tilraunastarf
Fram kom í máli Friðriks Sophus-
sonar fjármálaráðherra við undirrit-
un samninganna í gær, að um væri
að ræða mikilvægt tilraunastarf og
hann sagði að stjórnendur ríkisstofn-
ana hefðu sýnt mikinn áhuga á að
taka þátt í breytingum sem þjón-
ustusamningar af þessu tagi fælu í
sér. Markmiðið væri að gera upplýs-
ingar um starfssvið og verkefni
stofnana ljósara fyrir almenning og
stjórnvöld og ná fram hagkvæmari
og betri þjónustu í ríkisrekstri.
„Ég tel þetta spor í rétta átt, þar
sem verið er að auka fjárhagslegt
sjálfstæði Vita- og hafnamálastofn-
unar en tel raunar að það þurfi að
ganga lengra í þeim efnum og að
nauðsynlegt sé að flytja hluta af fjár-
málastjóminni frá fjármálaráðuneyt-
inu til einstakra ráðuneyta og dreifa
þannig valdinu og tel að með þeim
hætti náist ábyrgari fjármálastjórn,"
sagði Halldór Blöndal samgönguráð-
heira í samtali við Morgunblaðið.
Ólafur G. Einarsson, mennta-
málaráðherra, sagði að samningur-
inn við Kvennaskólann væri í sam-
ræmi við markmið þeirrar mennta-
stefnu sem mótuð hefði verið um
aukið sjálfstæði skóla. Samningur-
inn gæti orðið framfaraspor þar sem
áhersla væri lögð á faglegt og fjár-
hagslegt sjálfstæði stofnana.
Stjórnendur ánægðir með nýtt
samskiptaform
Forstöðumenn stofnananna
tveggja undirrituðu samningana
ásamt ráðherrunum í gær. Aðal-
steinn Eiríksson, skólameistari
Kvennaskólans, og Bessí Jóhanns-
dóttir, formaður skólanefndar, lýstu
ánægju með þetta nýja samskipta-
form og aukið sjálfstæði stofnunar-
innar. Bessí sagði að hér gæti verið
um tímamótasamning að ræða í
starfi skólanna ef vel tækist til.
Hermann Guðjónsson vita- og
hafnamálastjóri, lýsti einnig
ánægju sinni með samninginn sem
hann sagði að veitti stofnuninni
aukið svigrúm og fijálsræði í sam-
bandi við eigin rekstur og fæli í sér
aðskilnað á milli pólitískrar stefnu-
mörkunar og hefðbundins reksturs.
Loðnan farin að veiðast
Vertiðin búin að
vera skelfileg
Loðna er farin að veið-
ast austur af Hval-
bak á ný eftir langa
bið. Lárus Gríms-
son, skipstjóri á Júpíter, var
kominn með um 900 tonn
í gær eftir tveggja daga
veiði. Lárus er samt allt
annað en ánægður með
vertíðina, enda búinn að
vera að leita að loðnu öðru
hveiju í rúma fjóra mánuði
án árangurs.
„Þessi vertíð er búin að
vera hreint út sagt skelfi-
leg. Við höfum ekki fengið
loðnu í eitthvað á fimmta
mánuð. Þetta er allt annað
en var í fyrra þegar mok-
veiddist."
- Hver heldur þú að sé
skýringin á þessari dræmu
veiði?
„Það er erfítt að svara
því. Við erum náttúrlega spældir
út í fískifræðingana okkar. Það
er búið að telja okkur trú um að
loðnustofninn hafí verið byggður
upp og gefnir hafa verið út risa-
kvótar. Við höfum viljað halda því
fram að loðnan hafí breytt um
hegðun og þess vegna gangi veið-
arnar svona illa. Við teljum að
magnið hafí ekki minnkað heldur
sé hegðunarmynstrið breytt.
En auðvitað vitum við ekki hver
skýringin er,_ekki frekar en fiski-
fræðingar. Á þessari spá fiski-
fræðinga hafa menn hins vegar
verið að byggja fjárfestingar fyrir
fleiri milljónir í bræðslum, flokk-
unarbúnaði og endurbættum skip-
um.“
- Er ekki rangt að kenna
fiskifræðingum um þetta allt?
Menn hafa aldrei getað gengið að
loðnunni vísri.
„Jú, það er rétt, en við erum
gramir út í þá ekki síst vegna
þess að þeir voru fyrir nokkrum
árum að banna okkur að veiða
þegar nóg var af loðnu. Þetta er
auðvitað ekkert fiskifræðingum
að kenna, en málið er að þeirra
fræði eru handónýt. Það þarf að
láta miklu meiri peninga í rann-
sóknir á loðnu og fá fískifræðinga
til að vera úti á sjó miklu lengur.
Þeir byggja sínar mælingar á allt-
of lítilli viðveru úti á sjó.“
- Hvernig er þá afkoman
hjá ykkur sjómönnunum og út-
gerðum skipanna?
„Hún er náttúrlega skelfíleg í
samræmi við þetta allt. Það verður
mjög erfitt að ná endum saman á
þessum skipum og sjálfsagt verður
það ekki hægt því að þó að við
finnum alla þessa loðnu sem okkur
er sagt að sé í sjónum er ekki
nokkur lífsins leið að veiða þetta
allt. Bræðslurnar hafa -_________
takmarkaða bræðslu-
getu og því liggur al-
veg fyrir að það verða
ekki veidd nema fáein
hundruð þúsund tonn "
það sem eftir lifir vertíðar."
- Hvað getið þið stundað
loðnuveiðar lengi?
„Það er mjög misjafnt. Oft er
þetta búið í byijun mars. Stundum
hangir þetta fram í 20. og stund-
um fram í miðjan apríl. Það er
mín reynsla að eftir að vetrarveið-
in fer af stað má reikna með að
hún standi í rúma 50 daga.“
- Hvað gerið þið á Júpiter
þegar vertíðin er búin?
„Þá förum við í Smugusíldina.
Nú stefna allir á hana og ætla ná
upp öllu tapi ef menn tapa á loðn-
unni. Ef síldin klikkar líka kemur
úthafskarfí til greina."
- Bjargaði ekki loðnan öll-
um í fyrra?
,Jú, hún gerði það og fyllti
menn bjartsýni. Árin á undan voru
Lárus Grímsson
► LÁRUS Grímsson er skip-
stjóri á Júpíter ÞH 61, en hann
hefur verið skipstjóri á loðnu-
skipum í um 15 ár. Júpíter er
1.300 tonna loðnuskip og eitt
af stærstu og öflugustu
skipunum í flotanum. Lárus
er fæddur 3. mars 1951. Hann
hefur stundað sjómennsku all-
an sinn starfsaldur, en hann
lauk prófi frá Stýrimannaskó-
lanum í Reykjavík 1975. Lárus
er kvæntur Jóhönnu Krist-
mundsdóttur. Þau eiga fjórar
dætur.
Þarf að setja
meiri peninga
í rannsóknir
erfið og það má segja að þessi
atvinnugrein hafi verið í hættu.
Menn voru að veiða þennan fisk
í tvo, þijá mánuði á ári, sem er
auðvitað allt of Iítið.“
Hvað hefur þú verið að
gera undanfarna mánuði þegar
ekkert hefur veiðst?
„Við erum búnir að hanga yfir
þessu. Skipið fór í breytingar í
Póllandi í vor og fór beint á loðnu
þegar það kom heim. Við veiddum
vel í ágústmánuði, en síðan höfum
við hangið yfír þessu. Við fengum
reyndar að veiða síld í nóvember,
sem bjargaði því sem bjargað varð
þann mánuðinn. Hina mánuðina
hefur gangurinn verið sá að við
höfum farið út og leitað og legið
í landi þess á milli.“
- Nú þegar mikið er um íjár-
festingar í loðnuvinnslu í landi
hafa sumir talað um að það sé
hættulegt hvað loðnuflotinn sé
orðinn gamall og úreltur.
„Já, það er alveg satt. Þetta eru
mest allt 30-40 ára gömul skip.
Á þessi skip reynir líklega hvað
mest af öllum flotanum. Við erum
að sigla á þeim dauða-
hlöðnum og það segir
sig sjálft að þegar skip-
in eru orðin 30 ára
gömul er jámið farið
..... að þynnast, enda veit
ég dæmi um að það hafa verið
að koma göt á skipsskrokkana.
Það er mitt mat að loðnuflotinn
sé að verða hættulegur. Hann
dugar ekki í mörg ár í viðbót.
Menn eiga á hættu að hér fari að
verða alvarlegar uppákomur.
Norðmenn hafa byggt tvær eða
þijár gerðir af skipum þessi ár sem
við erum búnir að vera á þessum
draslum okkar. Norsku skipin era
með kælitanka og maður sá það
vel í sumar hvað það skiptir miklu
máli. Þá komu Norðmenn með
fyrsta flokks hráefni að landi eftir
12 daga veiðiferð. Við komum
með loðnu eftir tveggja sólar-
hringa utiveru og hún var öll í
kássu. Á sama tíma era verksmiðj-
urnar að fara út í gæðamjöl og
það útheimtir ferska vöra.“