Morgunblaðið - 10.02.1995, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995 15
ÚRVERINU
Morgunblaðið/Ólafur Bemódusson
Skagaströnd - Sautján manns
hafa undanfarinn mánuð stundað
nám til 30 tonna skipstjórnarrétt-
inda í kvöldskóla á Skagaströnd.
Aðalleiðbeinandi á námskeiðinu
var Gylfi Guðjónsson stýrimaður
og er þetta annað námskeiðið
sem hann stýrir.
Ein kona var í 17 manna hópn-
um en námskeiðið var haldið á
vegum Farskóla Norðurlands
vestra í samvinnu við Stýri- _
mannaskólann í Reykjavík. Á
námskeiði til 30 tonna réttinda
Sjómenn á
skólabekk
er farið yfir siglingafræði, sigl-
ingareglur og stöðugleika skipa
ásamt dálítilli vélfræði og stutt
námskeið í slysavörnum. Vél-
fræðina kenndi Ernst Berndsen,
yfirvélstjóri en tveir menn frá
Slysavarnaskóla Slysavarnafé-
lagsins sáu um námskeiðið í
slysavörnum.
Þess má geta til gamans að
Gylfi og Ernst eru báðir á frysti-
togaranum Arnari HU 1 og voru
báðir í frítúr meðan námskeiðið
stóð yfir. Á myndinni fá þátttak-
endur í námskeiðinu tilsögn í að
slökkva eld með handslökkvi-
tækjum hjá mönnum frá Slysa-
varnaskólanum. Með þeim eru
Gylfi Guðjónsson og mennirnir
tveir frá Slysavarnaskólanum.
Allur undirmálsfiskur reiknast til kvóta
„Grunar að undírmálið
hætti að berast á land“
ÓLAFUR Jóhannesson framkvæmdastjóri Fiskmarkaðs Suðurnesja ótt-
ast að ákvörðun sjávarútvegsráðuneytisins þess efnis að allur undirmáls-
fiskur skuli reiknast til kvóta muni leiða til verri umgengni um auðlind-
ir sjávar. Guðjón A. Kristjánsson formaður Farmanna- og fiskimanna-
sambands íslands tekur í sama streng og telur að þessi nýja reglugerð
sé ekki til bóta. Guðmundur Karlsson hjá Fiskistofu er hins vegar á
öðru máli og segir reglugerðina tímabæra.
„Því miður grunar mig að undir-
málið hætti hreinlega að berast á
land,“ segir Ólafur Jóhannesson
framkvæmdastjóri Fiskmarkaðs
Suðurnesja. „Það hefur verið rætt
um að stór híuti af dauðblóðguðum
netafiski og minna verðmætum
þorski komi ekki á land vegna þess
hve verðlitlir þeir eru og mér sýn-
ist margt benda til að eins fari
fyrir undirmálinu. Útgerðirnar
reyna að ná sem mestu út úr kvót-
anum og vilja því ekki fá fisk sem
er minna virði en óveiddur fiskur
á land. Þessi reglugerð ýtir því
bara undir að fiski sem er ódýrari
en kvótinn verði hent í stórum stíl.“
í skýrslu samstarfsnefndar um
bætta umgengni um auðlindir sjáv-
YFIRVÖLD í Svolvær í Lófót hafa
grun um, að rnikið af síld hafi ver-
ið selt á svörtum markaði eða fram-
hjá eftirlitinu. Hafa engar ákærur
verið birtar enn en ljóst þykir, að
mörg fyrirtæki hafi flutt út meira
en þau hafi keypt og gefið upp.
Talið er, að um verulegt magn sé
að ræða hjá mörgum þeirra.
Jafnt yfirvöld sem sölusamtök
síldarverkenda vinna að rannsókn-
inni og verður farið yfir bókhald
margra fyrirtækja allt síðastliðið
ár. Er litið mjög alvarlegum augum
á þetta mál og til stendur að herða
ar segir að athuganir sýni að stór
hluti eða allt að 70-80% þess fisks
sem landað er sem undirmálsfiski
standist mál. Samkvæmt gömlu
reglunni reiknaðist þriðjungur und-
irmálsfisks, sem komið er með að
landi, utan kvóta. Nefndin telur að
þessi regla hafi verið misnotuð,
stuðlað að aukinni löndun fisks
undir máli og leitt til sjálftöku á
kvóta. í ljósi þess var hún afnumin.
Sala á undirmálsfiski
dregist saman
Ólafur er forviða á þessari rök-
semdafærslu og segir að þróunin á
Fiskmarkaði Suðurnesja hafi verið
þveröfug; milli áranna 1993 og
1994 hafi sala á fiski undir máli
eftirlitið verulega.
I Noregi eru notaðar ýmsar að-
ferðir við að umreikna afla upp úr
sjó í fullunna vöru og það þykir
raunar bjóða hættunni heim, að
ekki skuli vera notaður einn og
sami mælikvarðinn alls staðar.
Stundum er miðað við kör á hafnar-
bakka, stundum við vigt eftir flokk-
un og stundum við vigt á einhverju
tilteknu framleiðslustigi. I Noregi
hefur verið nokkur umræða um
þörfina á samræmingu í þesu efni
og er búist við, að þetta mál muni
verða til að ýta á eftir henni.
dregist saman um 39% þar á bæ.
„Ég held að þetta séu óþarfa
áhyggjur, allavega hvað fiskmark-
aðina varðar. Enda er fylgst með
þessu. Sé undirmálið sett saman
við stóra þorskinn lækkar meðal-
verðið. Að mínu mati er þetta því
spor í öfuga átt.“
Guðmundi Karlssyni hjá Fiski-
stofu þykir eðlilegt að allur undir-
málsfiskur reiknist til kvóta. Hann
segir að mikil brögð hafi verið að
því að gamla reglan hafi verið mis-
notuð og því hafí þurft að grípa I
taumana. Að sögn Guðmundar hef-
ur mikill hluti þess afla sem landað
héfur verið sem undirmáli alls ekki
verið undirmálsfiskur heldur mun
stærri fiskur en miðað hefur verið
við 50 sentímetra þorsk eða minni,
45 sentímetra ýsu og 500 gramma
karfa. Hann óttast ekki að nýja
reglugerðin muni leiða til þess að
afla verði hent í ríkari mæli í sjó-
inn. „Varla fara menn að henda
stóra fiskinum sem þeir voru að
koma með í land sem undirmál.“
Guðjón A. Kristjánsson formaður
Farmanna- og fískimannasam-
bandsins er smeykur um að reglu-
gerðin geti snúist upp í andhverfu
sína. Hann telur að hún geti orðið
til þess að minna af undirmálsfiski
komi á land sem þýði ennþá vit-
lausari tölur varðandi samsetningu
landaðs afla en verið hefur; ekkert
knúi lengur á um að halda undir-
málinu sér um borð í veiðiskipun-
um.
„{ mjög þröngri kvótastöðu flot-
ans á ég ekki von á því að menn
séu mjög ginkeyptir fyrir að eyða
aflaheimildum sínum í undirmál
frekar heldur en dauðblóðgaðan
fisk og ég get ekki séð að hann
sé að koma mikið á land. Menn
reyna fyrst og fremst að eyða þess-
um litlu kvótum sínum í verðmæt-
asta fiskinn. Ég tel því að verið sé
að fórna meiri hagsmunum fyrir
minni.“
Selja síldina
á „svörtum“
FRÉTTIR: EVRÓPA
Sænsk orkufyrirtæki hætta samráði
ESA gerði athuga-
semdir við raforku-
viðskipti við Noreg
SÆNSK orkufyrirtæki hafa hætt
samráði sín á milli vegna raforkum-
iðlunar til og frá Noregi. Sáu fyrir-
tækin sitt óvænna, þegar Eftirlits-
stofnun EFTA (ESA) fór að gera
athugasemdir við samráðið og lögðu
niður samtök sín, KSN (Kraftind-
ustrins samarbetsorgan för samk-
örning med Norge). KSN hefur stýrt
sölu og kaupum á raforku til og frá
Noregi frá því á áttunda áratugnum.
væri fijáls og opinn og háttsemi
sænsku fyrirtækjanna stefndi eðli-
legri starfsemi hans í hættu.
Athugasemdum ESA var komið á
framfæri við sænsku orkufyrirtækin
og svöruðu þau því til að samráðinu
yrði hætt og skammtímaviðskipti
með orku milli Noregs og Svíþjóðar
myndu hér eftir fara fram milli ein-
stakra fyrirtækja eingöngu, án víð-
tækara samráðs.
ESA barst kæra á KSN á seinasta
ári og taldi kærandinn að starfsemi
samtakanna bryti í bága við sam-
keppnisreglur Evrópusambandsins,
sem gilda á Evrópska efnahagssvæð-
inu.
Eftir að hafa skoðað málið komst
ESA að þeirri niðurstöðu að verðs-
amráð sænsku fyrirtækjanna og
samræming athafna þeirra á norska
markaðnum færi í bága við sam-
keppnislög. Stofnunin lagði áherzlu
á að norski raforkumarkaðurinn
Samkeppnisreglur eiga við um
raforkugeirann
„Þetta mál sýnir að evrópskar
samkeppnisreglur gilda einnig í raf-
orkugeiranum,“ segir Nic Grönvall,
framkvæmdastjóri ESA, sem ábyrg-
ur er fýrir samkeppnismálum. „Það
ætti að minna evrópsk orkufyrirtæki
á að með auknu frjálsræði í opin-
berri löggjöf um þessa atvinnugrein
verða einkafyrirtæki jafnframt að
aflétta þeim samkeppnishömlum,
sem þau hafa komið sér saman um.“
Svíkur mafían fé
úr sjóðum ESB?
Brussel. The Daily Telegraph.
FRANSKI þingmaður-
inn FranQois d’Aubert
heldur því fram að
glæpamenn svíki um
600-900 milljarða
króna úr landbúnaðar-
og þróunarsjóðum Evr-
ópusambandsins á ári.
Telur hann ítölsku maf-
íuna bera ábyrgð á stór-
um hluta fjársvikanna.
Þingmaðurinn sakar
framkvæmdastjórn
ESB og Jacques Delors,
fyrrum forseta hennar,
sérstaklega um að
stunda það sem hann
kallar „Euromerta“ sem
er tilvísun í „omerta",
þagnarheit sikileysku
mafíunnar. Skipulega sé hylmt yfír
spillinguna.
D’Aubert hefur setið í fjárlaga-
nefnd franska þingsins, sem sér um
Evrópumál, og hann var formaður
nefndar sem kannaði ítök ítölsku
mafíunnar í Frakklandi. Nýlega gaf
hann út bók sem ber heitið „A kafí
í evrópsku kjötkötlunum“, þar sem
hann gagnrýnir embættismenn í
Brussel fyrir slælegt eftirlit með fjár-
málum sambandsins og jafnvel aðild
að fjársvikum.
Stuðningi við Suður-Ítalíu
verði hætt
Á fundi í Brussel á dögunum, þar
sem hann kynnti bókina, hélt d’Au-
bert því fram að verst væri ástandið
á Ítalíu þó að hann
hefði einnig áhyggjur
af vaxandi mafíu-
tengdri spillingu á
frönsku eyjunni Kor-
síku. Lagði hann til að
hætt yrði stuðningi við
suðurhluta Ítalíu, þar
sem spillingin er mest.
Hann segir ríkis-
stjórnir Evrópu tregar
til að grípa til aðgerða
gegn spillingu þar sem
þær óttist að þurfa að
endurgreiða háar fjár-
hæðir til ESB komi
eitthvað misjafnt í ljós.
Segir hann ítölsku lög-
regluna koma upp um
fjórum sinnum fleiri
spillingarmál en stjómvöld greini
ESB frá. D’Aubert rekur flestar
helstu aðferðir sem fjársvikarar nota
til að ná fé á ólöglegan hátt úr land-
búnaðarsjóðum, sem gleypa helming
sameiginlegra útgjalda ESB.
Hann hrósar Bretum fyrir tilraun-
ir þeirra til að fá framkvæmdastjóm-
ina til að herða eftirlitið með land-
búnaðargreiðslunum en sakar Delors
um að hafa gert allt sem hann gat
til að koma í veg fyrir slíkt.
Frakkinn segir 10-15% af heildar-
útgjöldum ESB fara í svikahítina en
á þó erfitt með að færa rök fyrir
þeirri tölu. Margir sérfræðingar telja
að í raun sé um mun lægri upphæð-
ir að ræða og Evrópusambandið sjálft
gerir ráð fyrir 1% útgjalda.
Delors: Sakaður
um yfirhylmingu.
Atak gegn spillingu
Brussel. The Daily Telegraph.
ÞÓ AÐ ESB vísi fullyrðingum
Fran?ois d’Aubert um að spilling-
in innan ESB nemi allt að 900
milljörðum króna viðurkenna for-
ráðamenn sambandsins að málið
sé alvarlegt. Anita Gradin, sem
situr í framkva'mdastjórninni og
sér um baráttuna gegn spillingu,
segir að það sé „eitt brýnasta
verkefni" sambandsins að vinna
bug á spillingunni. ESB telur Ijóst
að rúmir hundrað milljarðar
króna renni í hendur svikara ár-
lega og viðurkennir að um hærri
upphæðir geti verið að ræða.
Gradin hefur nú uppi áform um
að svika-simalínan, sem fram-
kvæmdastjórnin setti á laggirnar
á síðasta ári verði efld, en þangað
geta íbúar ESB hringt inn upplýs-
ingar ef þeir vita af dæmum um
að illa sé farið með opinbert fé.
Er hugmynd Gradin sú að greidd
verði þóknun til þeirra er koma
með góðar upplýsingar.
Þá er verið að setja á laggirnar
deildir innan kerfisins, er eiga að
taka á spillingunni. Hafa nýlega
verið ráðnir 50 nýir embættis-
menn til þeirra starfa og eru þeir
nú alls 130. Á næstunni verða lík-
lega ráðnir menn til að fylgjast
sérstaklega með þeim sviðum, þar
sem svikin eru mest, eða í tengsl-
um við tóbaks-, mjólkur-, ólífuoliu-
og nautakjötsframleiðslu.