Morgunblaðið - 23.02.1995, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1995 23
Efla þarf heilbrigðisþjónustu
utan sjúkrahúsa
Á- undanfömum árum hefur
fjöldi aðgerða, sem áður voru fram-
kvæmdar á sjúkrahúsum, færst
yfir á stofur sérfræðilækna utan
sjúkrahúsa. Kostnaðaraukning
sem af þessu hlýst skilar sér til
baka og vel það í lægri útgjöldum
á sjúkrahúsum. Stytting biðlista
skilar fólki fyrr til heilsu og starfa
á ný. Lokanir sjúkradeilda hafa
einnig aukið álag á sérfræðiþjón-
ustuna. Miklar framfarir innan
læknisfræðinnar og fjölgun aldr-
aðra leiða einnig til hækkaðra út-
gjalda í heilbrigðisþjónustunni.
Með hliðsjón af framansögðu virð-
ist mér sem kostnaður vegna sér-
fræðiþjónustunnar hafi alls ekki
aukist umfram það sem eðlilegt
má telja. Það stafar m.a. af því
að kostir einstaklingsframtaks
umfram ríkisrekstur hafa nýst í
sjálfstæðri starfsemi sérfræði-
lækna. Mikilvægt er að þessir sömu
kostir fái notið sín í heilsugæsl-
unni, en þróun mála þar stefnir
beint í átt til ríkiseinokunar og
þeirri þróun þarf að snúa við.
Til að draga úr álagi á sérfræði-
þjónustuna þarf að efla heilsuvernd
og heilsugæslu. Markvissar að-
gerðir í frumheilsugæslunni skila
miklum árangri, eins og annað
forvarnarstarf. Það er athyglisvert,
að á sama tíma og talað er um
að koma á tilvísanakerfi „til að
efla heilsugæsluna" eru uppi hug-
myndir um að leggja húsnæði
Heilsuvemdarstöðvar Reykjavíkur
undir sjúkrahúsastarfsemi. Heislu-
vemdarstöðin var reist fyrir fram-
kvæði manna, sem höfðu skilning
á gildi heilsuverndar umfram
Allt ætti þetta að knýja okkur til
að fara í alvöra að huga að því
hvernig haga skuli kjarasamning-
um þegar ekki er meira til skipt-
anna heldur minna.
Hveijir eiga að fá meira?
Hinar breyttu forsendur gera
ákveðna kröfu um að kjarasamn-
ingar og ríkissjóður færi einungis
auknar tekjur til hinna lægstlaun-
uðu. Ef við viðurkennum núver-
andi stöðu ríkissjóðs og væntum
ekki of mikils af markaðssókn á
yfirfullum mörkuðum þá er spum-
ingin hvernig eigi áð hjálpa þeim
sem þurfa mest á því að halda.
Það verður naumast gert öðruvísi
en með tekjutilfærslu. Húsaleigu-
bæturnar eru ágætt dæmi um
velheppnaða tekjutilfærslu. Bætur
sem gagnast best þeim sem hafa
lág laun og eiga ekki húsnæði.
Alþingi gæti samþykkt frekari
tekjutilfærslur með nýjum lögum
um tekjutengdar barnabætur og
markvissan hátekjuskatt og fjár-
magnsskatt. En meira þarf til. í
þeirri þröngu stöðu sem fortíðar-
syndir og vistkreppa skapa má
ekki horfa fram hjá því að kjara-
samningar geta beinst að meiri
jöfnuði í stað þess að miða að
meiru handa öllum. Ég tel t.d. að
það bæri vitni um sterka ábyrgðar-
kennd hjá opinberam starfsmönn-
um, ríkisstjórninni og stjómarand-
stöðunni að beita sér fyrir því að
hækka einungis laun þeirra ríkis-
starfsmanna sem hafa minna en
90 þúsund á mánuði í grannlaun
og lækka þau sem eru yfir 180
þúsund. Launalækkun er vitaskuld
erfíð í framkvæmd en réttmæt
reiði almennra launþega vegna
síendurtekinna afhjúpana fíöl-
miðla á tekjuaukum karlanna á
toppinum gerir brýnna en nokkru
sinni fyrr að afnema slík hlunn-
indi. Borgarstjórn Reykjavíkur
hefur gengið á undan með góðu
fordæmi. Það er komið að ríkis-
valdinu.
Kjarabarátta á nýjum grunni
Stefna og starfhættir stjórn-
málaflokka og stéttarfélaga mót-
uðust á hagvaxtarskeiði þegar
unnt var að auka bæði einka-
neyslu og opinbera þjónustu jafnt
marga samtíðarmenn sína. Hún
var reist sem heilsuverndarstofnun
en ekki sem sjúkrahús. Að mínu
mati á að nota Heilsuverndarstöð-
ina áfram sem miðstöð og sam-
ræmingaraðila í heilsuvernd og
heilsugæslu í Reykjavík en ekki
að breyta henni í sjúkrahús eða
öldrunarstofnun. Tilfærsla á starf-
semi -stöðvarinnar myndi hafa
mikla röskum og fjárútlát í för
með sér. Þeim íjármunum væri
mun betur varið til annarra að-
gerða í heilsugæslunni. Stundum
virðist manni sem spara eigi aurinn
á einum stað til að eyða krónunni
annars staðar.
Forðumst ríkiseinokun
í heilsugæslunni
Sjálfstæðisflokkurinn er eina
stjórrimálaaflið hérlendis sem hefur
meiri trú á frelsi og einstaklings-
framtaki en forræðishyggju og rík-
isrekstri. í tíð núverandi ríkis-
stjórnar hefur hlutur ríkisins aukist
á kostnað einstaklingsframtaks í
heilsugæslunni. Þó hníga mörg rök
að því, að nýta megi kosti einstakl-
ingsframtaksins í þágu heiidarinn-
ar á þessu sviði sem mörgum öðram
í íslensku þjóðlífi. Það er verkefni
sjálfstæðismanna að snúa þessari
öfugþróun við og koma í veg fyrir
ríkiseinokun í heilsugæslunni.
Markviss og skynsamleg uppbygg-
ing heilsugæslunnar er miklu
heppilegri fyrir alla aðila en koll-
steypuaðgerð á borð við tilvísana-
kerfí. íslensk heilbrigðisþjónusta
er góð og við eigum að þróa skipu-
lag hennar en ekki að bylta því.
Höfundur er heimilislæknir og
sérfræðingur í
heinúlislækningum.
og þétt frá ári til árs án þess að
ganga á auðlindir. Verkefni stjórn-
mála- og hagsmunasamtaka var
einkum fólgið í því að skipta sívax-
andi afrakstri auðlindanna og tekj-
um þjóðfélagsins með réttlátum
og skynsamlegum hætti. Átökin
stóðu um það hvernig ætti að
skipta sívaxandi feng. Leiðtogar
og málsvarar flokka og hags-
munasamtaka hafa enn ekki áttað
sig nógu vel á því að við lifum nú
aðra tíma. Hagvaxtarskeiðinu
mikla, sem mótaði úreltan hug-
myndagrandvöll, er lokið. Hinn
auðveldi uppskeratími úr yfirfljót-
andi auð- og orkulindum er liðinn
og tímabært orðið að átta sig á
nýjum efnahagsgranni.
Hinar breyttu forsendur efna-
hags- og lífskjara gera kröfu um
breytt viðhorf og markvissa við-
leitni til að auka jöfnuð og sann-
gjarna tekjudreifíngu. Væntingar
um betri kjör era háðar réttlátum
skiptum, jöfnuði. Það setur fram-
tíð stjórnmálastarfs og kjarabar-
áttu í nýtt samhengi. Þröng staða
unga fólksins gerir kröfu um nýja
hugsun og endurmat á kerfi og
venjum sem ríkisvaldið og verka-
lýðshreyfíngin hafa byggt upp.
Róttæk breyting gæti t.d. falist í
því að snúa launakerfínu við.
Hætta að borga fólki hærri laun
eftir því sem það eldist í starfí og
uppeldis- og húsnæðiskostnaður-
inn lækkar. Og láta unga fólkið
með bömin og þunga húsnæðis-
kostnaðinn fá full laun þeim mun
fyrr.
Nauðsyn nýrrar hugsunar í
kjarasamningum verður þeim mun
brýnni sem ríkjandi viðhorf setja
hag þeirra verst settu í meiri
hættu. Kröfur, sem auka skuldir
ríkis og sveitarfélaga, geta auð-
veldlega bitnað á þeim sem þurfa
á aðstoð heilbrigðiskerfísins að
halda og þeim sem neyðast til að
leita eftir félagslegri aðstoð hjá
sveitarfélögunum. Ef kröfur um
aukinn kaupmátt allra og þar með
aukna einkaneyslu leiða til þess
að minna rennur til samneyslunn-
ar er komið út fyrir mörk þess
réttlætanlega og tímabært að
hugsa betur sinn gang.
Höfundur stundar ritstörf.
L
O
R
40 sm hár er
þriggja ára
gamalt í endann
og að meðaltali
hefur það verið
þvegið 600
sinnum og
burstað 2100
sinnum.
Það reynir á!
É
A
• .—
Þegar háríð eldist
tapar jxið smátt og
smátt bindiefninu.
Hornþekjan fíaanar
afog hárið verður
reytt og slitið.
CÉRAMIDE R*
smýgur inn í hári&y
fyliir upp í holrúmin
oa "límir" fíögumar
í nornþekjunni
fastar við kjarnann.
Hárið er
endurbyggt.
Smásjáin sýnir að
bindiefnið er
horfið. Eftir eru
holrúm milli
hornþekjunnar og
kjamans.
I smásjánni má
sjá að holrúmin
eru aftur full af
bindiefni. Hárið
er aftur orðið slétt
og sterkt.
L
PARIS
Á rannsóknastofum
L'ORÉAL hefur veríð búin til
ný sameind: CÉRAMIDE R'
NÝJUNG! FORTIFIANCE með CÉRAMIDE R*
byggir hárið upp að nýju - innan frá.
DIÚPNÆRING NÆRINGARSJAMPÓ
HÁRNÆRING FROOUNÆRING
UORÉAL
STYRKJANDIOG ENDURNÝJANDIFYRIR HÁRIÐ
MEÐ CÉRAMIDE R*
Þegar hárið slitnar hverfur náttúrulega
bindiefnið (ceramide) sem límir
hornþekjuna við kjarnann. Hárið hrörnar
qg missir mýkt, styrk og^gljáa.
A rannsóknastofum L'OREAL hefur lengi
verið unnið að lausn vandamálsins og nú
hefur tekist að þróa nýtt bindiefni sem
L'QREAL hefur fengið einkarétt á -
CERAMIQE R* - sem kemur í stað þess sem
glatast. CERAMIDE R* binst hárinu og gefur
því fyrri styrk - glataða æsku 7 á ný.
Nýja hársnyrtilínan frá L'ORÉAL,
FÓRTIFIANCE, er sú eina sem inniheldur
CÉRAMIDE R*. Gagnstætt öðrum
hársnyrtivörum vinnur FORTIFIANCE ekki
utan á hárinu, heldur styrkir það innan frá og
vinnur þannig á móti hrörnun þess. Hárið
verður sterkt, mjúkt og gljáandi á ný.
Sýnilegur árangur eftir 3 vikur!
FORTIFIANCE með CERAMIDE R* er svo
hraðvirkt að þriggja vikna notkun á sjampói
og næringu nægir til að bæta byggingu og
útlit hársins.
FYRSTA HÁRSNYRTILÍNAN SEM VINNUR Á MÓTI HRÖRNUN HÁRSINS