Morgunblaðið - 23.02.1995, Page 26

26 FIMMTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Jlforgtiiifrljitoife
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf„ Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
KJARASTAÐA EFT-
IRL AUN AFÓLKS
TÆPLEGA HELMINGUR þjóðarinnar er illa á vegi staddur
með skipulagningu eftirlaunasparnaðar. Sú er meginnið-
urstaða Gallup-könnunar, sem kynnt var á nýafstaðinni nám-
stefnu Verðbréfamarkaðar íslandsbanka. Stór hluti landsmanna
virðist ekki hafa gert ráðstafanir til að tryggja sér viðunandi
afkomu á eftirlaunaárum. Jafnvel þeir, sem greitt hafa reglu-
bundið í lífeyrissjóði alla starfsævina, verða fyrir töluverðri
kjaraskerðingu við starfslok. Þeir einir, sem lagt hafa fjármuni
reglubundið til hliðar, auk greiðslna í hefðbundna lífeyrissjóði,
búa við lítt eða óskert kjör á eftirlaunaárum.
Verðbréfamarkaður íslandsbanka á þakkir skildar fyrir könn-
un og námstefnu um kjarastöðu íslenzkra eftirlaunaþega. Kjara-
staða þeirra hefur ekki hlotið sömu athygli og umræðu og staða
annarra þjóðfélagshópa. Könnunin leiðir í ljós að einungis þriðj-
ungur þjóðarinnar telur sig frekar vel eða mjög vel undirbúinn
til eftirlaunaáranna. Fimmtungur telur sig hvorki vel né illa
staddan með tilliti til skipulagningar fjármála sinna að lokinni
starfsævi. Tæplega helmingur, eða 45 af hundraði, telur sig
frekar illa eða mjög illa á vegi staddan að þessu leyti. Nokkur
hluti síðast talda hópsins hefur engar ráðstafanir gert til að búa
í haginn fyrir sig þegar starfsævi lýkur.
Ef ekkert er lagt fyrir til eftirlaunaára hefur viðkomandi
engar tekjur eftir starfslok, utan bætur almannatrygginga. Ef
aðeins er greitt í hefðbundna lífeyrissjóði hefur viðkomandi um
það bil 95% af meðaltekjum eða rétt rúm 65% af lokatekjum
á eftirlaunaárum. Þar að auki skerðast bætur lífeyrisþega frá
almannatryggingum. Sú virðist niðurstaða könnunar og nám-
stefnu Verðbréfamarkaðar íslandsbanka að þeir einir, sem Ieggi
reglubundið fyrir til efri ára, auk þess að greiða iðgjöld til
hefðbundinna lífeyrissjóða, tryggi sér tekjur á eftirlaunaárum
yfir meðaltekjum sínum á starfsævinni, þann veg að kjaraskerð-
ingin við starfslok verður ekki eins tilfinnanleg.
AÐ KASTA KRÓNUNNI
EKKI VERÐUR annað séð, en að sú ákvörðun heilbrigð-
isyfirvalda, að skera niður fjárframlög til Landspítal-
ans, með þeim hætti, að engar hjartaaðgerðir verður hægt
að framkvæma á börnum á þessu ári, byggist á mikilli
skammsýni.
Samkvæmt frásögn Ásgeirs Haraldssonar, yfirlæknis á
Barnaspítala Hringsins, hér í Morgunblaðinu síðastliðinn
sunnudag, myndi stofnkostnaður til að hægt yrði að fram-
kvæma slíkar aðgerðir hérlendis, borga sig upp á innan
við tveimur árum og eftir það myndu um 10 milljónir króna
sparast á ári.
Rökstuðningur talsmanna þess, að ekki verði hætt því
þróunarstarfi sem hófst í fyrra, þegar Bjarni Torfason,
hjartaskurðlæknir, og Hróðmar Helgason, sérfræðingur í
hjartasjúkdómum barna, framkvæmdu sjö hjartaaðgerðir
á börnum, með frábærum árangri, virðist eiga fyllsta rétt
á sér.
Heilbrigðisráðuneytinu ber skylda til þess að svara þeirri
gagnrýni sem fram er komin á þessar ákvarðanir og
rökstyðja svör sín. Fram er komið, að það kostar tvöfalt
meira að flytja börn til hjartaaðgerða til Englands,-eins
og gert var í tilvikum 20 barna á liðnu ári, en að láta
aðgerðirnar fara fram hér á landi. Auk þess sem bÖrnin
og aðstandendur þeirra verða tvímælalaust að þola mun
meira álag með slíkum ferðalögum og langdvöl erlendis.
Málefnalega virðast engin rök fyrir þeim niðurskurði,
sem nú hefur verið ákveðinn. Augljóst virðist að heilbrigðis-
yfirvöld séu með þessari skipan mála, að spara eyrinn,
með niðurskurði fjárveitinga til Landspítalans, en kasta
krónunni, með því að auka útgjöld Tryggingastofnunar
ríkisins til muna frá því sem þyrfti að vera.
Ráðstöfun sem þessi er vanhugsuð og hana á að taka
til endurskoðunar. Það er óráð að taka ákvörðun um ráð-
stöfun fjármuna úr ríkissjóði, sem í fljótu bragði virðist
fela í sér sparnað, en þegar til lengri tíma er litið, felur í
sér stóraukin útgjöld ríkissjóðs. Því að lokum eru það skatt-
greiðendur þessa lands, sem fjármagna útgjöld ríkisins,
hvort sem þau felast í fjármögnun á rekstri Landspítal-
ans, Tryggingastofnunar, eða öðrum ríkisrekstri.
Því er það frumskilyrði, til þess að skynsamlegar og
jafnframt arðbærar ákvarðanir séu teknar um fjárútlát
hins opinbera, að þeir sem valdið hafa til þess að ráðstafa
fjármununum, hafi yfirsýn yfir það hvað ákvarðanirnar
fela í sér.
Fundur samtakanna Fjölskylduverndar með fulltrúum st
Morgunblaðið/Sverrir
FUNDARMENN og frummælendur voru á einu máli um að fjölskyldumál séu
í brennidepli nú um stundir og tóku þeir fyrrnefndu virkan þátt í umræðum
á fundinum.
GUÐNÝ Guðbjörnsdótti
dóttir, Sjálfstæðisflokki,
arafundi samtakanna Fj
r
Fjölskyldan
í fyrirmmi
Kosningabaráttan er hafín og hafa stjómmála-
flokkamir tekið til óspilltra málanna við að
kynna stefnumál sín. Ef marka má borgara-
fund sem haldinn var á vegum samtakanna
Fjölskylduvemdar verða fjölskyldumál
ofarlega á baugi að þessu sinni. Orri Páll
Ormarsson sat fundinn og hlýddi á fulltrúa
flokkanna flytja boðskap sinn.
SAMTÖKIN Fjölskylduvernd
efndu síðastliðið þriðju-
dagskvöld til borgarafund-
ar með fulltrúum stjórn-
málaflokkanna í safnaðarheimili
Langholtskirkju undir yfirskriftinni
Fjölskyldan og ríkisvaldið. Fram-
sóknarflokkurinn sendi ekki fulltrúa
á vettvang en stefnur annarra
flokka í fjölskyldumálum fyrir kom-
andi Alþingiskosningar voru reifað-
ar og tóku fundarmenn virkan þátt
í umræðum að framsöguerindum
loknum.
Rannveig Guðmundsdóttir fé-
lagsmálaráðherra sá sér ekki fært
að mæta sakir anna á Alþingi og
talaði Bragi Guðbrandsson aðstoð-
armaður ráðherra fyrir hennar
hönd. Hann sagði að Alþýðuflokk-
urinn legði mikla áherslu á, að því
starfi sem unnið var á ári fjölskyld-
unnar verði fylgt eftir og benti á,
að ráðherra hefði nýverið Iagt fram
á Alþingi tillögu til þingsályktunar
um mótun opinberrar fjölskyldu-
stefnu. Bragi er vongóður um að
hún fái viðunandi umfjöllun áður
en þing er úti, þrátt fyrir að lítill
tími sé til stefnu og sagði að ríkis-
stjórn Islands hefði ekki á öðrum
ííma verið falið að móta slíka
stefnu.
Bragi sagði að í tillögunni sé fjall-
að um forsendur, viðfangsefni og
aðferðir sem brýnt sé að grípa til í
því skyni að efla stöðu fjölskyldunn-
ar. Markmiðið er þríþætt; að stuðla
að því að fjölskyldan geti verið vett-
vangur tilfinningatengsla; að gera
fjölskyldum kleift að annast uppeldi
barna af kostgæfni og að stuðla að
því að virðing sé borin fyrir einstök-
um fjölskyldumeðlimum. Bragi
sagði að brýnt væri að hlúa að fjöl-
skyldunni í sinni fjölbreyttustu
mynd og nefndi sérstaklega fjöl-
skyldur nýbúa og samkynhneigðra
í því sambandi. Þá lagði hann jafn-
framt áherslu á að nauðsynlegt
væri að vernda einstaka fjölskyldu-
meðlimi fyrir áreiti sem rekja má
til ofneyslu vímUefna eða ofbeldis.
í máli Braga kom einnig fram að
í tillögunni er gert ráð fyrir að Fjöl-
skylduráð verði sett á laggirnar.
Er því ætlað að fjalla vítt og breitt
um viðfangsefni sem
heyra undir fjölskyldumál.
Þá er einnig lagt til að
stofnaður verði sérstakur
fjölskylduverndarsjóður í
þeim tilgangi að styrkja
rannsóknir á málefnum fjölskyld-
unnar.
Ekkert óviðkomandi
Sólveig Pétursdóttir alþingismað-
ur og frambjóðandi á lista Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík sagði
að allar aðgerðir ríkisstjómarinnar
miðist að því að bæta kjör fjölskyld-
unnar. Fjölskyldunni er, að hennar
mati, ekkert óviðkomandi og hag-
stæð efnahagskilyrði og nægileg
atvinna eru forsenda þess að hún
þrífist.
Sólveig sagði að fjölskyldumál
hefðu ekki þótt pólitískt spennandi
fyrir nokkrum árum; nú hefði veður
hins vegar skipast í lofti. Máli sínu
til stuðnings nefndi hún að ríkis-
stjórnin hefði beitt sér fyrir bættum
hag barna með því að koma á fót
embætti umboðsmanns þeirra. Enn-
fremur gat hún þess að fyrirhugað-
ar breytingar á mannréttindakafla
stjórnarskrárinnar væru fjölskyld-
unni í hag svo og frumvarp til laga
um grunnskólann. Þá sagði Sólveig
að breytingar á barnalögum væru
í undirbúningi á Alþingi meðal ann-
ars í því skyni að bæta stöðu forsjár-
lausra foreldra.
Sólveig sagði að aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar væru í samræmi við
stefnu Sjálfstæðisflokksins enda
hafi hann lengi verið í fararbroddi
þegar baráttumál fjölskyldunnar
eru annars vegar. Þrátt fyrir marga
góða sigra vakti hún þó athygli á
því að ýmislegt mætti betur fara.
Sérstaklega vill hún halda atvinnu-
leysi í skefjum enda auki það álag
á fjölskylduna og geti
haft sundrungu í för með
sér.
Bryndís Illöðversdóttir
sem skipar 2. sæti á lista
Alþýðubandalagsins og
óháðra í Reykjavík lagði einnig
áherslu á efnahagsmál í sinni ræðu
og sagði að atvinnan væri forsenda
þess að unnt sé að skapa sér og
sínum viðunandi skilyrði í þjóðfélag-
inu. Þá gætu félagslegar afleiðingar
þess að glata vinnunni verið mjög
slæmar.
Margar fjölskyldur á
barmi gjaldþrots
Hún sagði að hlutverk ríkisvalds-
ins væri að tryggja atvinnu, sam-
tryggingu, jöfnuð og öflugt félags-
legt kerfi sem þjóni öllum án tillits
til efnahags. Hún bar núverandi
ríkisstjórn ekki vel söguna í þessu
sambandi og sagði einkennilegt að
á sama tíma og staða þjóðarbúsins
hefði batnað til muna römbuðu
margar íslenskar fjölskyldur á
barmi gjaldþrots.
Bryndís sagði að fjölskyldunni sé
gert hátt undir höfði í stefnuskrá
Alþýðubandalagsins og óháðra fyrir
komandi kosningar. Hún er þess
sir.nis að slíkt hið sama beri að
gera í stefnumótun ríkisvaldsins og
hafa beri í huga að eitt sé í orði
og annað á borði. Nefndi Bryndís
meðal annars að þrátt fyrir fallegar
samþykktir í alþjóðasáttmálum séu
hagsmunir fjölskyldunnar ítrekað
fyrir borð bornir. Hún vill einnig
tryggja rétt einstaklinga gagnvart
misgjörðum annarra og að mál
þeirra fái réttláta meðferð komi þau
til kasta ríkisvaldsins.
Fjölskyldan ráði sjálf
Sólveig Ólafsdóttir steig í pontu
fyrir hönd Þjóðvaka og ____________
sagði að fjölskyldan eigi |\/|anni
að ráða sínum málum san
sjálf innan þess lagalega
og siðferðislega ramma
sem samfélagið setur
henni. Hlutverk ríkisvaldsins er,
að hennar mati, að sníða stoðkerfi
utan um þennan ramma enda verði
fjölskyldan að búa við forsvaranleg
ytri skilyrði; skírskotaði hún eink-
um til atvinnu- og húsnæðismála í
því samhengi. Hún Iíkti hlutverki
stjórnvalda við hlutverk björgunar-
sveita; þegar út af bregður verði
þau einatt að vera reiðubúin að
skakka leikinn. Að sögn Sólveigar
virðast stjórnvöld hins vegar ekki
alltaf vera með kveikt á boðtækjun-
um.
Fjölskyldunni
er ekkert
óviðkomandi