Morgunblaðið - 22.03.1995, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 22. MARZ 1995 31
I
I
I
I
I
i
I
i
i
í
I
;
I
4
i
a
4
4
4
4
4
4
AÐSEIMDAR GREIIMAR
Hagiæðingii á
háskólastigi
HÆGT er að losa
færustu vísindamenn
þjóðarinnar úr röðinni
við ljósritunarvélina fyr-
ir lágmarkslaun, styrkja
efnilega námsmenn til
að vinna að nýsköpunar-
verkefnum fyrir minna
fé en leggja þarf með
skólafólki í atvinnubóta-
vinnu og hægt er að
tryggja íslensku afreks-
fólki sæti í bestu skólum
heims. Stúdentar við
Háskóla íslands hafa
lagt til að gert verði
átak í þátttöku ungs
fólks í rannsóknum og
þróun. Sett verði fram
markmið um aukinn
hlut háskólastúdenta í kennslu og
rannsóknum, auknu fjármagni verði
veitt í Nýsköpunarsjóð námsmanna
og stofnað verði til afreksmannasjóðs
sem styrki stúdenta til náms við er-
lenda háskóla.
Aðstoðarmannakerfi
þýðir hagræðingu
Fjölgun aðstoðarmanna við
kennslu og rannsóknir er líklega ein
ódýrasta leiðin til að gjörbreyta að-
stöðu til rannsókna í landinu. Ef
hugmyndir stúdenta ná fram eiga
nær allir háskólakennarar kost á
aðstoðarfólki úr röðum stúdenta.
Þannig mætti leysa fræðimenn af
við einföld úrlausnarefni í rannsókn-
um og kennslu, færa þau verkefni í
hendur stúdentum. Því námsfólki
sem til slíkra starfa veldist bættist
dýrmæt reynsla auk þess sem
fremstu vísindamenn þjóðarinnar
fengju betra næði til rannsókna sinna
og þróunarverkefna.
Allt háskólastigið
Stúdentar leggja til að Rann-
sóknanámssjóður sem heyrir undir
Rannsóknaráð ríkisins
beri uppbyggingu þessa
aðstoðarmannakerfis
uppi. Þar sem sjóðurinn
heyrir undir Rannsókn-
aráð mætti tryggja að
allir skólar á háskóla-
stigi fengju jöfn tæki-
færi til að byggja sig
upp. Fjármunum sem
varið er í efiingu að-
stoðarmannakerfis
gæti vart verið betur
varið ef á annað borð á
að styðja við unga
fræðimenn og rann-
sóknir í landinu. Ekki
er aðeins að viðkomandi
námsmenn fái einhvem
framfærslueyri heldur
er oft á tíðum verið að kaupa prófess-
orana úr röðinni við ljósritunarvélina,
Með eflingu aðstoðar-
mannakerfis er ekki
aðeins að viðkomandi
námsmenn fái einhvem
framfærslueyri, segir
Dagur B. Eggertsson,
heldur er oft á tíðum
verið að losa prófessor-
ana úr röðinni við ljós-
ritunarvélina, að vinnu-
borðinu til alvarlegri
verkefna.
að vinnuborðinu til alvarlegri verk-
efna. Aðstoðarmannakerfið er þó
Dagur B.
Eggertsson
ekki einangraður þáttur í tillögugerð
stúdenta.
Nýsköpun er góður valkostur
Stúdentar ieggja til að Nýsköp-
unarsjóður námsmanna verði efldur
ár frá ári, allt til aldamóta. Veitt er
úr sjóðnum til verkefna sem stuðla
að nýsköpun í atvinnulífi eða á
fræðasviði. Þar sem styrkur sjóðsins
við hvert verkefni er aðeins ætlaður
til að greiða viðkomandi námsmanni
laun nýtist fjármagn úr honum gríð-
arlega vel. Meðallaun á vegum Ný-
sköpunarsjóðs eru 77.000 kr. á mán-
uði og rekstrarkostnaður hans er
undir 2,5% af veltu. Þannig fengu
yfir 100 stúdentar vinnu á vegum
sjóðsins sj. sumar fyrir þær 19,8
milljónir sem stúdentar öfluðu frá
ríki og sveitarfélögum. Stúdentar
vilja setja stefnu á að Nýsköpunar-
sjóður verði 50 milljónir árið 2000.
Afreksfólk styrkt til utanfarar
Þriðji þátturinn í átaki stúdenta
er hugmynd um að gerðir verði
samningar við góða erlenda Háskóla
um inntöku íslenskra stúdenta. Sum
Norðurlanda hafa gengið til slíkra
samninga við háskóla í Evrópu og
Bandaríkjunum. Stofnun afreks-
mannasjóðs til að styrkja efnilega
íslendinga um sem nemur skólagjöld-
um við ofannefnda skóla er þriðji lið-
urinn í hugmyndum stúdenta.
Aukin þátttaka ungs fólks í rann-
sóknum og kennslu á háskólastigi
er tvímælalaust eitthvað sem stefna
ber að. Það verður best gert með
framsýnni stefnumótun. Mennta-
málaráðherra hafa verið kynntar
þessar hugmyndir og hefur hann
ákveðið að stofna til starfshóps um
samninga við erlenda háskóla í sam-
vinnu stúdenta og ráðuneytisins.
Hugmyndir um öflugt aðstoðar-
mannakerfi er einnig til athugunar
í ráðuneytinu sem og efling Nýsköp-
unarsjóðs. Hugmyndir stúdenta njóta
einnig stuðnings Háskóla íslands og
Rannsóknarráðs. Hlýtur það að vera
von stúdenta að breið samstaða tak-
ist um að ýta átaki í þátttöku ungs
fólks í rannsóknum og þróunarverk-
efnum hraustlega úr vör.
Höfundur er fráfarandi formaður
Stúdentaráðs HÍ.
Kennaraverkfall -
hverju máli skiptir það?
SÚ KENNING er til að svokölluð
umönnunarstörf, störf þau sem lúta
að uppfræðslu og aðhlynningu lifandi
fólks, séu aldrei metin sem skyldi.
Kenningin ásannist einkum í því að
laun fyrir þessi störf séu ævinlega
lakari en laun fyrir þau sem fjalla
um dauð, efnisleg verðmæti, að ekki
sé nú talað um þau er tengjast með-
höndlun hins þétta leirs, peninganna,
sem nú á dögum eru gjamast tölustaf-
ir á pappírsblaði.
Sé kenning þessi staðreynd, sem
oft er ástæða til að ætla, gæti skýr-
ingin legið í því að þeir sem störf
þessi önnuðust um aldir og árþúsund-
ir vom hinir lægst settu í þjóðfélag-
inu, konur, örkumlamenn eða aldrað-
ir. Nærtæk dæmi um störf af þessu
tagi em hjúkmn og kennsla. í fom-
sögum okkar em það ævinlega konur
sem binda um sárin að lokinni orr-
ustu, fyrír ekki svo mörgum áratug-
um hér á landi vom það ömmumar
sem kenndu bamabömum sínum að
lesa og í einhverri kennslubók í mann-
kynssögu segir frá því að Friðrik
mikli, Prússakonungur, fann fötluð-
um hermönnum úr stríðum sínum
verkefni sem bamakennarar. Ef til
vill lögðu þeir gmnninn að hinum
mikla lærdómi sem síðar hefur þótt
einkenni þýskra menntamanna.
Hugurinn hvarflar að þessari kenn-
ingu þegar verkfall kennara hefur
staðið í meira en íjórar vikur án þess
að nokkuð bjarmi fyrir lausn, við blas-
ir að skólastarf vetrarins sé að mestu
unnið fyrir gýg, ætla megi að einhver
hópur nemenda hrekist endanlega frá
námi og öðlist aldrei þá menntun sem
hugur þeirra stóð til og hæfileikar
leyfðu. Þá læðist sú hugsun að manni
Guðmundur
Gunnarsson
um íslenska ráðamenn,
núverandi ríkisstjóm, að
kenningin sannist á þeim
í þessu samhengi og
túlka megi viðhorf þeirra
til verkfallsins með fyrir-
sögn þessa greinarkoms.
Þrátt fyrir fögur orð
þeirra og hástemmd um
gildi menntunar skipti
verkfall þetta þá engu
máli.
Verkfall er aðgerð
ætluð til þess að skapa
sem mest óþægindi og
truflun í samfélaginu.
Oft beinast þau óþæg-
indi bæði að viðsemjanda
verkfallsmanna og blás-
aklausum borgurum. Ef
Guðmundur jaki lýsir yfir verkfalli
Dagsbrúnarmanna bitnar það bæði á
ýmsum höfuðpörtum Kolkrabbans
Viðsemjendur verða
ekki fyrír neinum óþæg-
indum, segir Guðmund-
ur Gunnarsson, af
verkfalli kennara.
eins og Eimskipafélaginu og Flugleið-
um og almenningi. Stórfyrirtækin
verða fyrir tekjutapi og álitshnekki
vegna stöðvunar eða truflunar á starf-
semi, en landsmenn fínna fyrir áhrif-
unum þegar vörur fer að skorta eða
þjónusta skerðist.
Hið sama gildir
hvergi nærri þegar opin-
berir starfsmenn eins og
kennarar fara í verkfall.
Þá bitnar það á nemend-
um, allt frá sex ára
bömum til tvítugra
stúdentsefíia, og for-
eldrum þeirra. Viðsemj-
andinn, ríkisvaldið,
verður ekki fyrir neinum
óþægindum néma síður
sé. Fjármálaráðherrann
getur til dæmis með
ánægju horft á það að
tugir eða hundruð millj-
óna renna ekki út úr
ríkissjóði í mánuði hverj-
um sem laun til verk-
fallsmanna. Enginn afli
liggur undir skemmdum í fískvinnslu-
stöðvum eða við bryggjur loðnu-
bræðslna, engri mjólk verður hellt
niður, engar vörur bíða ólosaðar í
skipum í höfnum landsins. Verkfallið
veldur einfaldlega ekki skaða á efnis-
legum eða peningalegum verðmætum
sem reiknast inn í þjóðarframleiðsl-
una, heldur mannlegum verðmætum,
sem kvarði fjármálanna verður ekki
lagður á. Og þótt kosningar nálgist
geta ráðherrar sofið rólegir í þeirri
vissu að þolendur verkfallsins -eru í
miklum meirihluta börn og unglingar
sem engan atkvæðisrétt hafa. Þess
vegna geta þeir af heilum huga og
með ró í sinni sagt: Kennaraverk-
fall, hverju máli skiptír það?
Höfundur er fyrrverandi kennari
og starfsmaður á skattstofu, nú
eftirlaunaþegi, búsetturá
Akureyri.
Hundahalds-
rolla enn
ÉG VIL EKKI láta
hjá líða að þakka fyrir
alvega einstaklega
„hugnæmar“ kveðjur
og persónulýsingar á
mér frá tveimur
hundavinadúfum í
blaðinu hinn 8. þ.m.
vegna svargreinar
minnar ’við ádeilum á
mig fyrir mótmæli mín
til alþingismanna útaf
þingályktunartillögu
sem einhver þeirra
flutti á Alþingi um að
leyfa hundahald í fjöl-
býlishúsum, sem ég tel
fráleitt og óhafandi.
Það er ekki lítils
virði að fá ítrekað svona „raun-
hæfar“ lýsingar á eigin persónu-
eiginleikum vegna þess að maður
skuli leyfa sér að hafa skoðun á
hlutum sem augljóslega geta skap-
að samfélagsleg vandamál vegna
þess að gengið sé á persónurétt
fólks og vegna þess að maður ótt-
ast að slíkt geti stofnað friði milli
Hundahaldsfólk í þétt-
býli verður að virða þær
reglur, segir Sveinn
Olafsson, sem samfé-
lagið setur og rétt sam-
ferðafólksins.
nábúa í fjölbýli í hættu, eins og
þessi nýja tilraun til aukinnar
áleitni hundaeigenda felur í sér,
en varla fer milli mála að svona
tillaga sé undan þeirra rifjum
runnin.
Skrítið er það að sami tónninn
er í skrifum þessara tveggja dúfna
eins og undanfarið, þar sem ausið
er úr skálum reiðinnar vegna þess
að ég lét í ljós skoðun sem viðkom-
andi fellur ekki, en er þó í sam-
ræmi við skoðun meirihlutans í
margnefndri skoðanakönnun um
hundahald í þéttbýli, sem hunda-
eigendur vilja ekkert vita af. í síð-
ustu grein minni rakti ég hvernig
persónulýsingu ég fékk áður fyrir
að opna munninn. Óþarft virðist
að endurtaka þá upptalningu, en
tónninn er eins. Þetta er greinilega
aðferð sem nota á til að stinga
upp í mig svo ég sé ekki með
„óheppilegar“ skoðanir. Svo ekki
sé meira sagt, heita svona aðferð-
ir í rauninni ekkert annað en
ófræging - eins og önnur dúfan
kallar málflutning minn. Mér
gengur engin reiði til og ég hef
enga löngun til að hrella neinn sem
fer að lögum og hlýðir settum regl-
um. Hinsvegar er ég ófeiminn að
segja það afdráttarlaust, að ég er
hneykslaður á hegðun „svörtu
sauðanna“ með hundana, sem
brjóta settar umgengnisreglur
bæði leynt og ljóst. Og það mega
blessaðar dúfurnar vita að ekki
minkaði sú hneykslan við yfirlýs-
ingu annarrar þeirra um að henni
komi atkvæðagreiðslur og meiri-
hlutaskoðun ekkert við, hún vill
ekki þurfa að spyija neinn um
hvort hún megi hafa sinn hund
eða hundahjörð. Er hægt að segja
að hugsunin sé lýðræðisleg eða til
fyrirmyndar? - Því geta allir svar-
að! Er furða þó fólki með svona
hugsunarhátt þyki maður þröng-
sýnn og ósanngjarn? Svo er nú
allt ruglið. Hvaða rakalausa
ófrægingu hef ég ástundað
gagnavrt þessum „löghlýðnu" dúf-
um? Ef þær eru „lög-
hlýðnar" - þá var ég
bara ekkert að tala
til þeirra - það voru
hinir, sem ekki hlíta
reglum. Viðkomandi
væri sæmra að
skamma sína eigin _
félaga sem augljós-
lega kalla fram
hneykslun annars
fólks svo það sér
ástæðu til að nota
mannréttindi sín til
að láta í sér heyra.
Þær ættu að skilja
það líka að annað fólk
hefur fullt leyfi til að
vera hneykslað á yfír-
gangsseggjunum og lögbijótunum
í þeirra eigin hópi.
Önnur blessuð dúfan er svo
„hugguleg" að bjóða mér heim í
Jiundafjölskylduna j>ar sem hún á
4 stóra hunda. - Eg verð að játa»-
að ég hef ekki minnstu löngun til
ganga inn í þá hundaþvögu og
frábið mér „gott“ boð.
Svo merkilegt sem það er þá
viðurkenna báðar hundavinadúf-
urnar að „svartir sauðir“ séu til í
sambandi við hundahald. Þær
nefna báðar að ýmis önnur hegðun
fólks sé átöluverð og valdi ónæði
og ama meðal nábúa í húsum. í
fyrri grein minni benti ég á rök-
leysurnar í svona málatilbúnaði,
sem einmitt kom fram hjá öðrum;
greinarhöfundi, sem fyrri grein
mín var nú eiginlega bara svar
við. Að einhver hegði sér rangt í
einhveiju afsakar ekkert að við-
höfð sé röng hegðun í öðru. Þetta
er einfaldlega einkenni þeirra sem
ástunda það sem heitir þrætur og
pex.
Að elta ólar við allt það sem
nefndar hundavinadúfur hafa að
segjá um þekkingu á eðli hunda
og vanþekkingu annarra á þeim
er af og frá, en sumt af því sem
þar er sett fram ber svip af alhæf-
ingum sem vonlaust er að ræða
af viti. Reynsla annars fólks af
ýmsu sem þar er fullyrt er með^
öðrum formerkjum en þær vilja
vera láta, þó segja megi samt að
sumt geti staðist í sumum tilfell-
um, þ.e. algildir hlutir, þar sem
bara eitt er rétt, er ekki frekar
fyrir hendi þarna en í öllu almenn-
um hlutum.
Eg vil svo taka fram að lokum
að ég mun ekki ómaka mig fram-
vegis að svara aðkasti og nánast
skætingi af því tagi sem hunda-
haldsfólk í þéttbýli hefur látið frá
sér fara útaf þessu máli í minn
garð. Þetta fólk má hafa sínar
einstrengingslegu skoðanir í friði
fyrir mér, en það ætti jafnframt
að líta í eigin barm og hafa augun^
á þeim í sínum hópi sem bijóta
reglur og valda þar með hneykslun
annars fólks. Hundahaldsfólk í
þéttbýli getur ekki búist við öðru
en að gerðar séu athugasemdir ef
það ástundar það, eins og mjög
hefur brunnið við hjá allt of mörg-
um, að bijóta þær reglur sem skil-
yrðislaust verður að krefjast að
það fari eftir. Annars verður ekki
friður hjá því fyrir kvörtunum
annarra, því það eru fleiri en ég
sem eru þreyttir á framferði þess.
Höfundur er fv. fulltrúi.
Sveinn
Ólafsson