Morgunblaðið - 26.04.1995, Síða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 26. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
SMUGUVIÐRÆÐUR
Viðræður um Smugudeiluna og skiptingu síldarstofnsins hefjast í Ósló í dag
Norðmenn segj-
ast bjartsýnir
NORSK stjórnvöld hafa ekki viljað
tjá sig um efni viðræðna þeirra, sem
hefjast í Ósló í dag milli Noregs,
íslands og Rússlands um veiðar ís-
lenzkra skipa í Smugunni í Barents-
hafi. Talsmenn stjórnvalda segjast
hins vegar vænta árangurs af fund-
unum.
Morgunblaðið greindi frá því í gær
að Noregur og Rússland hefðu sett
fram hugmyndir til lausnar Smugu-
deilunni, sem fælu í sér að ísland
fengi yfir 15.000 tonna þorskkvóta
í Smugunni, með nokkrum skilyrð-
um.
Sendinefnd fundaði
með ráðherrum
íslenzka sendinefndin hélt utan í
gær, eftir að hafa átt fund í forsætis-
ráðuneytinu með Davíð Oddssyni.
forsætisráðherra, Halldóri Ásgríms-
syni utanríkisráðherra og Þorsteini
Pálssyni sjávarútvegsráðherra.
Helgi Ágústsson sendiherra fer
fyrir nefndinni. Ásamt honum fara
til viðræðnanna þeir Árni Kolbeins-
son, ráðuneytisstjóri í sjávarútvegs-
ráðuneytinu, Arnór Halldórsson lög-
fræðingur í sjávarútvegsráðuneyti,
Gunnar G. Schram, prófessor og
þjóðréttarlegur ráðgjafi og Tómas
Heiðar, starfsmaður samstarfshóps
Norges Fiskarlag
15.0001
of mikið
NORSKIR fjölmiðlar höfðu í gær
eftir Oddmund Bye, formanni heild-
arsamtaka norska sjávarútvegsins,
Norges Fiskarlag, að 15.000 tonna
kvóti til íslendinga í Smugunni
væri alltof mikill.
Bye sagði í samtali við NTB að
hann hefði heyrt sögusagnir um að
bjóða ætti íslandi 10.000 tonn og
það teldi hann of mikið. Bye hefur
þó sagt áður að ísland þurfi ef til
vill að fá einhvem kvóta, til, þess
að hægt sé að ná samningum um
að koma stjórn á veiðar í Smugunni.
Hann segir að lausnin, sem fund-
in verði, eigi að byggjast á niður-
stöðum úthafsveiðiráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna í New York.
sjávarútvegs- utanríkis- og forsætis-
ráðuneytis um úthafsveiðar.
Tveir fundir
í dag hefst fundur Rússa, Norð-
manna og íslendinga um Smugu-
veiðar og er búizt við að hann standi
fram á morgundaginn. Norðmenn
hafa gefið í skyn við íslendinga að
góður árangur á þeim fundi geti liðk-
að fyrir samkomulagi á seinni við-
ræðufundi ríkjanna þriggja, sem
hefst síðdegis á morgun, um stjórn-
un á norsk-íslenzka síldarstofninum.
Þar munu Færeyingar einnig koma
að samningaborðinu.
Jákvæðar yfirlýsingar
utanríkisráðherra
Viðræðufundurinn um veiðar ís-
lenzkra skipa í Smugunni fellur und-
ir norska utanríkisráðuneytið. For^
maður norsku viðræðunefndarinnar
er Káre Bryn, skrifstofustjóri auð-
lindadeildar ráðuneytisins.
Ingvard Havnen, talsmaður ut-
anríkisráðuneytisins, vildi ekki tjá
sig efnislega um væntanlegar við-
ræður. Hins vegar sagðist hann
bjartsýnn.
„Við teljum yfirlýsingar hins nýja
utanríkisráðherra [Halldórs Ás-
grímssonar] mjög jákvæðar. Það er
ljóst að erfitt er að segja hversu
langt verður komist á fundinum, sem
byijar á morgun [í dag], en við von-
um alltént að hann færi okkur skrefi
nær lausn á Smugudeilunni."
Aðspurður um tengingu Smugu-
viðræðnanna við viðræður um
stjómun á síldarstofninum, sagðist
Havnen lítið vilja fuliyrða um það.
„Það eru tengsl á milli í þeim skiln-
ingi að ríkin þijú ætla að ræða bæði
málin. Og ef það tekst að verða sam-
mála um annað málið, til dæmis
Smuguna, þá tel ég að það myndi
hafa jákvæð áhrif á viðræðumar um
Síldarsmuguna."
Þarf að stjórna
síldveiðunum
Viðræðufundurinn um stjórnun á
norsk-íslenzka síldarstofninum í
Síldarsmugunni er á hendi sjávarút-
vegsráðuneytisins í Noregi og fer
skrifstofustjórinn Stein Owe fyrir
norsku sendinefndinni.
Bjarne Myrstad, talsmaður ráðu-
neytisins, sagði í samtali við Morg-
unblaðið, að Norðmenn hefðu boðið
til fundarins. Ástæðan væri sú að
strandþjóðimar, sem hagsmuna
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
Ekki tímabært
að nefna tölur
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra segir ekki tímabært að
nefna einhveijar tölur um kvóta til
handa íslendingum í Smugunni.
Greint var frá í Morgunblaðinu í gær
að norskir og rússneskir embættis-
menn hafi viðrað þær hugmyndir við
íslenska embættismenn að íslend-
ingar fengju yfir 15.000 tonna kvóta
í Smugunni til að greiða fyrir lausn
deilunnar. Þorsteinn segir ólíklegt
að samningum ljúki á þessum fund-
um en þess sé vænst að góður skrið-
ur komist á viðræðurnar í fyrsta
skipti.
Ekki samið nema gegn
veiðiheimildum
Þorsteinn segir að vonir standi til
þess að einhver hreyfing komist á
þessi mál núna en á undangegnum
fundum hefði engin hreyfing orðið.
„Það má öllum vera Ijóst að samn-
Morgunblaðið/H. Poulsen
NORSKA strandgæslan hafði sig nokkuð í frammi í Smugunni í
fyrra og sýnir myndin þegar reynt var að skera á togvíra Há-
gangs II.
ættu að gæta, þ.e. Noregur, Rúss-
land, ísland og Færeyjar, þyrftu að
fara að huga að því að koma á fót
markvissri stjórnun á síldveiðum í
Síldarsmugunni.
„Það hefði mjög neikvæðar afleið-
ingar ef veiðar hæfust á svæðinu
án þess að til væru skýrar reglur,"
sagði Myrstad. Hann vildi ekki tjá
sig um það hvort árangur á Smuguf-
undinum myndi greiða fyrir samn-
ingum á síldarfundinum.
Góður grunnur frá Moskvu
og New York
Gíorgíj Luka, fiskimálafulltrúi
rússneska sendiráðsins í Ósló, vildi
lítið tjá sig um viðræðurnar, sem í
hönd fara, nema að því leyti að fund-
ir íslenzkra, norskra og rússneskra
embættismanna í Moskvu í marz og
í New York fyrir stuttu hefðu skiiað
grunni, sem nú væri hægt að byggja
á.
Smugan gaf
um fimm
milljarða
í fyrra
VEIÐAR íslenskra skipa í Barents-
hafi og á Flæmska hattinum skil-
uðu nálægt fimm milljörðum króna
í þjóðarbúið á síðasta ári. Þetta
er um 5,5% af verðmæti útflutning-
framleiðslunnar. Þessar veiðar
eiga stærsta þáttinn í þeirri aukn-
ingu sem varð á útflutningsverð-
mæti sjávarafurða á síðasta ári.
Áætlað er að landsmenn hafi
veitt 37 þúsund tonn af þorski í
Barentshafi á síðasta ári og um
2.400 tonn af rækju á Flæmska
hattinum við Nýfundnaland. Um
25 ísfisktogarar og 35 vinnsluskip
voru við veiðar í Smugunni í Bar-
entshafi þegar mest var.
íslendingar keyptu mikið magn
af fiski af erlendum skipum á síð-
asta ári. Verðmæti aflans var
nærri tveir milljarðar. Afli sem
veiddist í Barentshafi og á
Flæmska hattinum og sá fiskur
sem keyptur var af erlendum fiski-
skipum námu því samtals tæplega
sjö milljörðum í fýrra, en það er
tæplega 8% af útflutningsfram-
leiðslu ársins.
ingar verða ekki gerðir nema ein-
hveijar veiðiheimildir komi í okkar
hlut. Við vonum að það komist skrið-
ur á þá hluti. Á þessu stigi er ekki
annáð um þetta að segja. Það hafa
engin formleg boð gengið á milli en
óformleg samtöl áttu sér stað í
tengslum við Hafréttarráðstefnuna
í New York á dögunum.“
Við höfum fyrst og fremst lagt
áherslu á ákveðnar meginlínur af
okkar hálfu. Það þarf að hyggja að
því að hugsanlegar veiðiheimildir séu
á þeim svæðum að ekki sé miklum
erfiðleikum háð að ná fiskinum.
Einnig þarf að hafa í huga aðra
mikilvæga hagsmuni okkar, eins og
í síldinni sem er orðið mjög brýnt
að við náum samningum um, ekki
síst að þessar þijár þjóðir nái að
veijast sameiginlega gagnvart öðr-
um þjóðum sem vilja heíja veiðar í
Síldarsmugunni," sagði Þorsteinn.
Jóhann A. Jónsson ósáttur við hugmyndir Norðmanna og Rússa
Islendingar geta veitt
60.0001 í Smugunni
Svo virðist sem breyting sé að verða
á afstöðu Norðmanna og Rússa til
íslendinga vegna Smugudeilunnar.
í samtali við Guðjón Guðmunds-
son segir Jóhann A. Jónsson for-
maður Úthafsveiðinefndar LÍÚ og
framkvæmdastjóri á Þórshöfn að
15.000 tonna kvóti til íslendinga
sé of lítill.
JÓHANN A. Jónsson framkvæmdastjóri Hraðfrysti-
stöðvar Þórshafnar segir að hugmyndir Norðmanna
og Rússa um 15-20 þúsund tonna þorskvóta handa
íslendingum í Smugunni að uppfýlltum vissum skil-
yrðum sé alltof lítill kvóti. Hann segir
að það sitt mat að íslensku skipin geti
veitt 50-60 þúsund tonn í Barentshafi
með flottrolli.
Svalbarðaveiðar metnar inn
í kvótaúthlutun
Jóhann segir að það sé ekki þjóóinni
til hagsbóta að samþykkja slíkt boð ef
það kæmi en hins vegar sé afstaða
þessara þjóða mikið breytt og af hinu
góða að þær hafi nú skilning á því að
þetta mál verði ekki leyst nema með
kvótaúthlutun til íslendingá. „Þetta
hljóta að vera viss tímamót í málinu
því þetta er í fyrsta sinn sem við merkj-
um einhvern samningsvilja af þeirra
hálfu,“ segir Jóhann.
Hann bendir á að samkvæmt frétt
Morgunblaðsins í gær séu ákvæði sem orka mjög
tvímælis og gætu komið í veg fyrir það að samning-
ar tækjust. Eins og t.d. ákvæði um að afli íslend-
inga yrði einungis veiddur í Smugunni. Ef það ætti
að gefa eftir veiðirétt íslendinga á Svalbarðasvæðinu
með því að falla frá kröfu um málsókn fyrir Alþjóða-
dómstólnum þá yrði að meta það mjög verulega inn
í heildarmagnið sem íslendingar fengju úthlutað.
Hann bendir einnig á að þann agnúa að Islending-
ar eigi að viðurkenna norsk-rússneska fiskveiðinefnd
á sama tíma og þeir vinni að því á alþjóðavettvangi
að móta reglur um úthafið þar sem íslendingar vilja
að svæðisstofnanir taki við umráðarétti yfir þessum
höfum.
Jóhann A. Jónsson
„Ég sé ekki mikla þörf fyrir því að hraða þessu
máli á sama tíma og við erum að senda opinbera
embættismenn á ráðstefnu til New York. Það er
ætlast til þess af okkur að við semjum þvert á þær
reglur sem þar er verið að móta. Ég held að menn
eigi að fara sér að engu óðslega í þessu máli,“ seg-
ir Jóhann.
Þarf meira til
Jóhann segir að íslendingar geti veitt í fijálsum
veiðum í Smugunni 50-60 þúsund tonn með flott-
rolli. í fyrra nam veiðin 40 þúsund tonnum og verð-
mætið var um 4 milljarðar kr. en útflutningsverð-
mæti loðnuafurða var nálægt 9 milljarðar kr.
Norges Fiskarlag, heildarsamtök norska sjávarút-
vegsins, hefur reyndar haldið því fram að veiði íslend-
inga hafi verið 58 þúsund tonn. Oddmund Bye, for-
maður samtakanna, segist geta fallist á að veita
íslendingum fiskveiðikvóta í Smugunni, ef viðunandi
niðurstaða fæst á úthafsveiðiráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna. Að mati Bye getur norskur sjávarútvegur
fallist á að Islendingum verði úthlutaður
kvóti í Smugunni en ekki annars staðar
í Barentshafi. Svein Ludvigsen, einn af
forystumönnum Hægriflokksins og for-
maður atvinnumálanefndar norska
Stórþingsins, telur að Norðmenn ættu
að sýna íslendingum samstöðu þegar
þorskstofn við landið sé kominn í sögu-
legt lágmark. Leggur Ludvigsen til að
íslendingum verði veittur 30 þúsund
tonna þorskkvóta í norskri efnahagslög-
sögu í Barentshafi.
Jóhann segir að í ljósi veiðigetu ís-
lendinga og tillögu Sveins Ludvigsens
sé tilboð Norðmanna og Rússa alltof
lágt, sérstaklega þegar skilyrði þeirra
eru tekin inn í myndina.
„Það er kostur að geta haft fijálsan
aðgang að þessu svæði og geta tekið
aflann hvar sem er en hann er ekki svo stór sá
kostur að við förum úr 40-50 þúsund tonnum niður
í 15 þúsund tonn. Það þarf því meira til ef það á
að semja um þetta,“ segir Jóhann.
Skip Hraðfrystistöðvar Þórshafnar mun halda til
veiða í Smugunni í júní og sagði Jóhann að sín til-
finning væri sú að íslensku skipin ætli að hefja þarna
veiðar strax eftir sjómannadaginn. Hann kvaðst þó
ekki eiga von á því að íslensk skip færu að veiða á
Svalbarðasvæðinu meðan Alþjóðadómstóllinn hefur
ekki fjallað um málið. Hins vegar væri áríðandi að
fá flýtimeðferð fyrir Alþjóðadómstólnum til að fá
úr þessu skorið sem allra fyrst.