Morgunblaðið - 06.05.1995, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
pJtrgiiiiM&Mlí
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKAMMSÝNI -
OG GLEYMSKA
ÞAÐ BER vott um skammsýni af hálfu norskra og rússneskra
stjórnvalda að hætta viðræðum við íslendinga og Færeyinga
í Reykjavík án samkomulags um stjórnun veiða úr norsk-íslenzka
síldarstofninum á þessu ári. Síldarstofninn, sem gengið hefur um
lögsögu þessara fjögurra landa, er flökkustofn, sem gengur jafn-
framt um alþjóðlegt hafsvæði, og alþjóðlegt samkomulag er bráð-
nauðsynlegt til þess að koma í veg fyrir ofveiði úr honum.
Norsk-íslenzka vorgotssíldin hefur, eftir hrun stofnsins á sjö-
unda áratugnum, haldið sig að mestu leyti í norskri lögsögu.
Norðmenn hafa því einhliða gefið út heimildir til veiða úr stofnin-
um undanfarin ár. Hins vegar hafa sérfræðingar verið sammála
um að þegar síldarstofninn færi að taka við sér að nýju, myndi
hann ganga út í Síldarsmuguna og suðvestur á bóginn til íslands
og Færeyja. Þar með væri hætta á að sótt yrði stjórnlaust í stofn-
inn á alþjóðlega hafsvæðinu. íslendingar hafa um árabil bent á
að þetta vandamál, sem aðeins yrði leyst með alþjóðlegu sam-
starfi, myndi koma upp fyrr eða síðar og nauðsynlegt væri að
semja um stjórnun á stofninum fyrirfram. Þessu hafa norsk stjórn-
völd hafnað, sem ber ekki vott um að langtímasjónarmið hafi
verið höfð í huga.
Norðmenn virðast þvert á móti hafa talið að þeir gætu setið
einir að síldarstofninum og að undanförnu hefur borið á því sjónar-
miði í Noregi að síldin væri norsk einkaeign. Jan Henry T. 01-
sen, sjávarútvegsráðherra, lét reyndar fyrr í vetur svo um mælt
að semja þyrfti um síldina, vegna þess að hún væri ekki bara
norsk heldur jafnvel líka íslenzk. Hann fékk bágt fyrir hjá ýmsum
hagsmunaaðilum.
Afstaða Norðmanna virðist einnig einkennast af gleymsku á
afdrif síldarinnar á sjöunda áratugnum. Því hefur verið haldið
fram með rökum, að helzta ástæða hruns stofnsins hafi verið
gegndarlausar veiðar Norðmanna á ungsíld á uppeldisstöðvum
hennar við Norður-Noreg. Þessi ofveiði átti stóran þátt í ein-
hveiju mesta efnahagslega áfalli, sem íslenzka þjóðarbúið hefur
orðið fyrir á þessari öld, þótt ekki megi heldur gleyma sókn íslend-
inga sjálfra í síldina og breyttum umhverfisaðstæðum í hafinu.
Norðmenn áttuðu sig seint og um síðir á mikilvægi þess að
byggja upp síldarstofninn að nýju og þeir eiga þakkir skildar
fyrjr skynsamlega stjórnun á honum undanfarin ár. Hún fór hins
vegar fram án samráðs við íslendinga. Þannig var Rússum veitt-
ur kvóti við Noreg án þess að það væri borið undir íslenzk stjórn-
völd.
Árið 1980 gerðu ísland og Noregur með sér sérstakt samkomu-
lag um fiskveiði- og landgrunnsmál, sem kveður meðal annars á
um að bæði ríkin viðurkenni nauðsyn á raunhæfum ráðstöfunum
til verndunar, skynsamlegrar nýtingar og endurnýjunar lifandi
auðæfa hafsins. Þá er jafnframt kveðið á um að ríkin taki tillit
til þess hversu mjög efnahagur íslands er háður fiskveiðum. Sér-
stök ákvæði eru um verndun og nýtingu flökkustofna og samráð
við önnur lönd um hana.
Hvað varðar norsk-íslenzka síldarstofninn sinntu Norðmenn
ekki þeim skyldum, sem þetta samkomulag lagði þeim á herðar,
fyrr en á allra síðustu stundu, er ljóst var að þeir gátu ekki leng-
ur einir setið að síldveiðinni. í ljósi þess, sem að framan segir,
er fráleitt af norskum stjórnvöldum að saka ísland og Færeyjar
um að leggja skammsýna eiginhagsmuni til grundvallar, er lönd-
in ákveða að setja sér einhliða kvóta fyrst ekki næst fjórhliða
samkomulag.
Þvert á móti er samningur Færeyja og íslands, sem gengið
var frá í gær, tilraun til að hafa skynsamlega stjórn á síldveiðun-
um, þar til Rússar og Norðmenn fást að samningaborðinu að
nýju. 0g þrátt fyrir að kvóti Færeyinga og ísiendinga bætist við
það, sem Norðmenn hafa úthlutað, mun hrygningarstofn síldarinn-
ar halda áfram að vaxa.
Með hliðsjón af mikilvægi síldveiða í íslenzku efnahagslífi —
um tíma skiluðu síldarafurðir þriðjungi útflutningsteknanna -•
og sögulegu tilkalli Islands til hlutdeildar í síldveiðunum, er sömu-
leiðis ljóst að ekki var hægt að samþykkja „tilboð" Norðmanna
um 60-70 þúsund tonna sildarkvóta til handa íslendingum. Ljóst
er að íslenzka samninganefndin var tilbúin að slá mikið af kröfum
sínum á fundinum með Norðmönnum og Rússum og sætta sig
við rúmlega 100.000 tonna kvóta til skemmri tíma, eftir að hafa
upphaflega krafizt yfir 150.000 tonna kvóta.
Ásakanir Norðmanna um skort á samningsvilja eru því fráleit-
ar og hitta þá fremur sjálfa fyrir. Það, sem þvert á móti hefur
gerzt, er að meira verður veitt úr síldarstofninum á þessu ári en
ella hefði orðið, og að löndin fjögur sem mestra hagsmuna eiga
að gæta, eiga á hættu að ný ríki skapi sér veiðireynslu í Síldar-
smugpinni og geri kröfur um hlutdeild í stofninum.
Þess vegna er auðvitað þrátt fyrir allt full ástæða til að vænta
þess að stjórnvöld í öllum löndunum, sem hér eiga hlut að máli,
sjái þörfina fyrir langtímasamkomulag um stjórnun veiðá úr síld-
arstofninum og sameiginlega nýtingu á honum. Eins og Morgun-
blaðið hefur margoft lagt áherzlu á, hlýtur slíkt samkomulag að
verða hluti af heildarsamningum þeirra landa, sem hagsmuna
eiga að gæta við Norður-Atlantshaf. Mikiivægt er að þar hafi
menn augu á sameiginlegum langtímahagsmunum fiskveiðiþjóð-
anna á Norðurslóðum.
50 milljónír sjá HM 95
í sjónvarpi frá Islandi
Ríkisútvarpið Sjónvarp sendir út frá Heimsmeistara-
mótinu í handknattleik til 31 sjónvarpsstöðvar og
sent verður beint til 21 þjóðar, allra þátttökuþjóða
á mótinu að Bandaríkjunum, Brasilíu og Kúbu und-
anskildum. í samantekt Guðjóns Guðmundssonar
kemur fram að talað er um HM 95 sem sjónvarps-
mót o g brotið er blað í sögu HM því aldrei áður
hafí náðst samningar um jafnvíðtækar sjónvarpsút-
sendingar og nú.
REIKNA má með að a.m.k.
50 milljónir manna fylgist
með leikjunum í keppninni
í sjónvarpi en þó er það
varlega áætlað þar sem þýska ríkis-
sjónvarpið ARD/ZTF, stærsta sjón-
varpsstöð í Evrópu, verður með
fréttavinnslu frá mótinu á tveimur
sjónvarpsrásum, auk austurríska rík-
issjónvarpsins.
Þetta er stærsta verkefni sem Rík-
isútvarpið Sjónvarp hefur nokkru
sinni tekið sér fyrir hendur. íslenskir
starfsmenn sem eingöngu verða við
útsendingar frá mótinu verða 125.
17 sjónvarpsstöðvar sýndu frá úr-
slitaleiknum á HM 1993 en að sögn
Ingólfs Hannessonar, verkefnisstjóra
vegna útsendinga RÚV frá HM,
verða þær 26 núna auk tveggja
stöðva sem sýna fréttamyndir af úr-
slitaleiknum. „Það hefur aldrei verið
jafnmikill fjöldi af útvarps- og sjón-
varpsstöðvum á HM í handbolta frá
upphafi," sagði Ingólfur.
Um tíma leit út fyrir að ekkert
yrði af keppninni m.a, vegna ósam-
komulags um sjónvarpsútsendingar
og kostnað tengdum þeim. En þau
mál leystust farsællega. Útsending-
arkostnaður í Svíþjóð var 70-80 millj-
ónir kr. en þar var sent út frá sex
stöðum en þeir verða fjórir hérlendis
og heildarkostnaður taiinn verða ná-
lægt 40 milljónum kr.
Stærsta og flóknasta verkefni
RÚV
Ingólfur segir að á endanum hafi
náðst samkomulag um að Alþjóða
handknattleiksambandið IHF, fram-
kvæmdanefnd HM á Islandi og CWL
Telesport, svissneski sjónarpsrétt-
hafinn, legðu til útsend-
ingarréttindi til RÚV frá
HM á ísiandi og HM í Jap-
an 1997. RUV vinnur
þetta verk sem verktaki.
Stærstu kostnaðarliðir eru
iaunakostnaður og leiga á tækjum,
en RÚV hefur fengið til landsins fjóra
upptökubíla frá Danmörku sem hver
um sig vegur 20 tonn og er metinn
á 230 milljónir kr., eða um 1 milljón
kr. hvert tonn. Þá fylgja tveir aðstoð-
arbíiar með tækjum sem hvor um sig
er metinn á 50-60 milljónir kr. Fjórt-
án danskir tæknimenn og tveir upp-
tökustjórar verða hér við störf í lykil-
•hlutverkum, segir Ingólfur.
„Þetta er langstærsta og flóknasta
verkefni sem stofnunin hefur fengist
við. Við erum núna að fást við grund-
vallaratriði í svona vinnslu sem aðrar
sjónvarpsstöðvar hafa margra ára-
tuga reynslu af,“ sagði Ingólfur.
Ingólfur sagði að í útsendingum
sjónvarpsins yrðu grafískar upplýs-
ingar unnar af Hewlett Packard sem
ekki hefðu áður sést á heimsmeist-
aramótum í handbolta áður.
Hann segir mun meiri áhuga fyrir
beinum sjónvarpsútsendingum en
áður var álitið og til fleiri landa.
Sent verður út frá þremur leikjum
samtímis. Póstur og sími flytur sjón-
varpsmerkið á ljósleiðara inn í Múla-
stöð og þaðan til höfuðstöðva RÚV
í Efstaleiti. Þaðan er merkjunum
dreift til útlanda um jarðstöðina í
Efstaleiti eða Skyggni. Þaðan fara
leikirnir einnig inn í dreifikerfi RÚV
á íslandi og verða beinar útsending-
ar í Ríkissjónvarpinu frá 34 leikjum.
Auk þess verða sýndir 11 samantekt-
arpakkar á hveiju kvöldi frá öllum
leikjum dagsins, 20-45 mínútna
langir. Allir leikir íslands verða send-
ir út beint innanlands en einnig til
þess lands sem lið íslands leikur við,
að Bandaríkjunum undan-
skildum.
Ólöglegar útsendingar
reyndar
Meðai sjónvarpsstöðva
sem senda út ieiki frá HM er þýska
stöðin DSF sem sendir í samtals
25-30 klst., RTV í Rúmeníu sem
sendir út í 8 klst., ART/Dallah í
Jórdaníu og TV 2 í Danmörku i 8
klst. og TV 4 í Svíþjóð í 11 klst.
Auk þess verða útsendingar til sjón-
varpstöðva í Noregi, Finnlandi, Port-
úgal, Tékklandi, Slóvakíu, Ungveija-
landi, Króatíu, Slóveníu, Makedóníu,
Egyptalandi, Póllandi, Bosníu, Sviss,
Kúvæt, Alsír, Hvíta-Rússlandi, Tún-
is, Spáni, Frakklandi, Japan, Rúss-
landi og Austurríki.
Þá verða 11 útvarpsstöðvar með
útsendingar frá keppninni. Ingólfur
segir að auk þess séu margar út-
varpsstöðvar að reyna að stelast inn
á viðburðinn og ætla sér að lýsa frá
keppninni án þess að hafa sótt um
það leyfí til rétthafans. Tíu erlendir
fréttamenn á útvarpsstöðvum hafa
boðað komu sína á HM án þess að
hafa sótt um rétt til að útvarpa, flest-
ir frá Austur-Evrópu. Að sögn Guð-
jóns Arngrímssonar hjá Athygli hf.,
sem annast þjónustu fyrir frétta-
menn, verður haft eftirlit með þess-
um mönnum og ólöglegar útsending-
ar þeirra stoðvaðar.
Gagnrýnisraddir frá
starfsmönnum hótela
Hákon Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri HM-nefndarinnar,
segir að hann hafí fengið staðfest
frá svissneska sjónvarpsrétthafan-
um, CWL, að búist væri við að um
50 milljónir manna fylgdust með
sjónvarpsútsendingum frá HM.
Hann sagði að þetta yrði því fyrst
og fremst mót fyrir fjölm-
iðlana, sjónvarpsmót.
Hann hefði strax rennt í
grun að færri áhorfendur
kæmu til landsins til þess
að fylgjast með keppninni
en í fyrstu var talið líklegt þegar
hótelin gerðu sig líkleg til að hækka
verð á gistingu.
Svo virðist sem smærri hótel á
höfuðborgarsvæðinu sem ekki hýsa
keppendur á HM hafí nóg gistirými
í maímánuði en mikið er bókað á
stærri hótelin. Þóra Bjamadóttir sem
sér um bókanir á Hótel Óðinsvé sagði
að fjölmargir gestir sem fyrr á árinu
hefðu óskað eftir gistTngu á hótelinu
í maímánuði hefðu frestað ferðum
sínum til landsins vegna upplýsinga
um að allt hótelrými yrði upppantað
meðan keppnin stæði yfir. „Maímán-
uður er mjög vel bókaður hjá okkur
og nýtingin verður 80-90%, en það
er ekki vegna heimsmeistarakeppn-
innar. Þetta er eins og maímánuður
í venjulegu ári,“ sagði Þóra.
Á annað hundrað prósent
aukning í bílaleigu
Þóra segir að það hefði mátt
standa mun betur að markaðssetn-
ingunni í kringum HM. „Fram-
kvæmdanefnd HM hélt því fram sl.
haust að hvert einasta hótelher-
bergi, gistiheimili, heimagisting og
gistimöguleikar í nágrannasveitarfé-
lögum yrðu í notkun af gestum sem
kæmu á HM. Búið var að hræða
starfsmenn ferðaskrifstofa hérlendis
með því að allt yrði yfírbókað í maí.
Þannig er búið að hrekja frá landinu
erlenda ferðamenn sem hingað hefðu
komið í öðrum erindagjörðum en
fylgjast með HM. í raun var ísland
lokað sem ferðamöguleiki í Svíþjóð
og Noregi því það átti enginn von á
því að unnt yrði að fá hótelherbergi
á íslandi I maí,“ sagði Þóra.
Þóra kvaðst hafa tekið allar beiðn-
ir um gistingu á sínu hóteli inn á
biðlista. Þegar síðan kom í ljós í febr-
úar sl. að greiðslur vegna staðfest-
inga á bókunum vegna HM fengust
ekki greiddar hefði hún byijað að
bóka inn á hótelið af biðlistanum.
Ekki er fullbókað allan maímánuð
á Hótel Sögu en þó betur bókað en
jafnan er í maí og þakkar Grétar
Erlingsson sölustjóri það HM 95.
Hann segir bókanirnar nú öðruvísi
og gistingu yfirleitt lengri. Oftast
gista gestir í eina til þijár nætur en
nú gisti margir í 10 til 18 daga á
hótelinu. Hótelgestir í tengslum við
HM á Hótel Sögu eru ná-
lægt 100 talsins og mjög
stór hluti þeirra í eins
manns herbergjum.
Á Bílaleigunni ALP var
mjög lítið að gera fyrstu
vikuna í maí en allur aprílmánuður
var mjög annasamur. Annað var
uppi á teningnum hjá AVIS-bílaleig-
unni og Hertz-bílaleigu Flugleiða.
Hafsteinn J. Reykjalín eigandi AVIS
segir að útleiga á bílum fyrirtækisins
hafi aldrei verið meiri í maímánuði.
Utlit sé fyrir að útleiga aukist um á
annað hundrað prósent í þessum
mánuði í samanburði við maí 1994.
Hafsteinn rekur þessa aukningu
mest til HM 95. Hjá Hertz var mik-
il eftirspum eftir bílum í styttri leigu
og aukning í útleigu frá því í maí í
fyrra verður einhver.
Verður fyrst
og fremst
sjónvarpsmót
Þýska stöðin
DSF sendir í
25-30 klst.
LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1995 29
■ ..... —........ . ■ 11 ■r
*
Afhroð Ihaldsflokksins í Bretlandi
Hefðbund-
inn bak-
hjarl brást
Stjómarflokkur Johns Majors í Bretlandi tap-
aði miklu fylgi í sveitarstjómakosningunum á
----------------------------—-
fímmtudag. I grein Kristjáns Jónssonar
kemur fram að óánægja margra miðstéttar-
kjósenda með ríkisstjómina er talin hafa ver-
ið helsta ástæða fylgishrunsins
Tony Blair John Major
Reuter
BRESKI íhaldsflokkurinn
beið sinn mesta ósigur í
sveitarstjórnakosningum
frá upphafi á fimmtudag,
fékk aðeins um 25% atkvæða og
tapaði nær helmingi 4.100 sæta
sinna í sveitarstjómum. Verka-
mannaflokkurinn fékk 48%, Fijáls-
lyndir demókratar 23% og hefur
fyrmefndi flokkurinn ekki unnið
jafn góðan sigur frá því á sjöunda
áratugnum. íhaldsflokkurinn
uppskar eins og hann sáði, undanf-
arin ár hefur flokkurinn virst ráð-
villtur eftir óvæntan sigur 1992,
þjakaður af hneykslismálum og inn-
byrðis deilum um Evrópumál.
Verkamannaflokkurinn hefur frá
því í fyrra gengið í endumýjun líf-
daganna undir forystu Tonys Blairs
og tekist að vinna traust víða í milli-
stéttinni sem annars hefur verið
bakhjarl íhaldsflokksins.
Blair vann nýlega mikinn sigur
er hann fékk um 90% fulltrúa á
aukafundi Verkamannaflokksins til
að segja skilið við úrelt stefnu-
skrárákvæði um þjóðnýtingu at-
vinnuveganna. Hann var að vonum
ánægður í gær og sagði úrslitin
vera þáttaskil í stjómmálum lands-
ins en íhaldsmenn hafa nú setið við
stjórnvölinn í Bretlandi í 16 ár sam-
fleytt. Kjósendur hefðu lengi beðið
örvæntingarfullt um skynsamlegan
valkost við íhaldsflokkinn og fengið
hann núna, sagði Blair.
Kosið verður til þings í Bretlandi
í síðasta lagi 1997 og Blair taldi
íhaldsmenn ekki geta lagað stöðuna
með því að skipta um leiðtoga.
„John Major er ekki vandamál
Ihaldsflokksins. íhaldsflokkurinn er
vandamál Johns Majors,“ sagði
hann.
í herbúðum íhaldsflokksins var
dmnginn ríkjandi. „Þetta er ekki
ósvipað hryggðinni sem fylgir þvi
að einn úr fjöskyldunni látist eftir
löng veikindi“, sagði einn af þing-
mönnum flokksins að lokinni ein-
hverri erfíðustu kosninganótt
flokksins í manna minnum. „Allir
gera ráð fyrir því en samt er það
áfall þegar það gerist."
í síðustu sveitarstjómakosning-
um fengu íhaldsmenn 35% atkvæða
en Verkamannaflokkurinn 36%.
Kosið var að þessu sinni til samtals
346 sveitarstjóma í Englandi að
London undanskilinni, einnig í Skot-
landi og Wales; íhaldsflokkurinn
hefur nú meirihluta I aðeins átta
af þeim stjórnum sem keppt var um.
Leiðtogavandi íhaldsmanna
Þótt íhaldsflokkurinn fengi sam-
anlagt ívið meira fylgi en Fijálslynd-
ir demókratar hreppti hinn síðar-
nefndi fleiri sæti í sveitarstjórnum;
stjórnarflokkurinn er því í þriðja
sætí á þeim vettvangi. Nokkrir von-
sviknir sveitarstjórnamenn íhalds-
manna kröfðust þess þegar í gær
að skipt yrði um flokksforystu; þeir
væru fórnarlömb óánægju almenn-
ings með Major.
Þingflokkurinn kýs leiðtoga
flokksins og þar með forsætisráð-
herra. Vangaveltur um að Major,
sem er afar óvinsæll ef marka má
kannanir, verði velt úr leiðtogasæti
flokksins em taldar fá byr undir
báða vængi méðal óánægðra þing-
manna vegna ósigursins og var tal-
ið að þeir myndu ræðast við í gær.
Fátt benti þó til þess að til tíð-
inda drægi í bráð. Ekki er hægt
samkvæmt flokksreglum að efna til
mótframboðs, sem a.m.k. 33 þing-
menn verða að standa að, fyrr en
í nóvember. Mun fleiri þingmenn
yrðu að taka saman höndum til að
fá 1922-nefndina, er skipuleggur
val á flokksleiðtoga, til að kalla
saman bráðafund þingflokksins.
Sir Norman Fowler, fyrrverandi
flokksformaður, varði Major og
gagnrýndi misklíð í þingflokknum.
„Forsætisráðherrann hefur gert allt
sem í hans valdi stóð. Ef okkur tekst
ekki að ná fram einingu er ég smeyk-
ur um að framtíðarhorfurnar séu
slæmar. John Major ber ekki ábyrgð
á þeim, það gera þingmennimir."
Fowler benti á að íhaldsflokkur-
inn hefði fyrr lent í öldudal en kom-
ist upp úr honum. Enn væru tvö
ár til stefnu og nota yrði tækifærið
til að draga lærdóma af ósigrinum.
Þess má geta að snemma á valda-
tíma Margaret Thatcher var fylgi
íhaldsmanna í skoðanakönnunum
um hríð enn lægra en nú.
Valtir ráðherrastólar .
Major virtist rólegur og yfir-
vegaður er hann ræddi við frétta-
menn fyrir utan skrifstofu sína í
Downing-stræti 10 er úrslitin voru
ljós. „Ég hef aldrei gefíst upp þegar
eitthvað hefur bjátað á í lífinu og
ætla ekki að gera það núna,“ sagði
hann.
Major sagðist ekki reyna að af-
saka niðurlagið en flokkurinn hefði
orðið að taka ýmsar erfíðar ákvarð-
anir sem valdið hefðu sársauka. „Ég
er reiðubúinn að veija þá stefnu sem
ég hef tekið ... og mun gera það
fram að og í þingkosningunum sem
ég tel að við vinnum.“
Rætt var um það í gær að reynt
yrði að blíðka goðin, sem kjósendur
eru öðru hveiju, með því að einhveij-
ir af æðstu ráðamönnum aðrir en
Major tækju pokann sinn. Minnst
var á Kenneth Clarke fjármálaráð-
herra og Virginiu Bottomley heil-
brigðismálaráðherra en þau hafa
bæði staðið í ströngu síðustu mán-
uðina. Líklegt er þó að fyrstu við-
brögð verði þau að arftaki Fowlers,
Jeremy Hanley, sem stjórnaði kosn-
ingabaráttunni og lagði í rauninni
stöðu sína að veði daginn fyrir kjör-
dag, verði að víkja. Hann hefur
verið afar umdeildur, er oft sein-
heppinn í orðavali og þykir ekki
nægilegur þungavigtarmaður til að
hafa nokkurn möguleika á að bæta
stöðu flokksins.
Sveitarstjórnakosningar eru fyrir
löngu orðnar að eins konar auka-
þingkosningum í hugum flestra
kjósenda í Bretlandi jafnframt því
sem verið er að kjósa fólk í harla
valdalitlar sveitarstjómir. Ánægðir
kjósendur flykkjast á kjörstað til
að sýna flokknum sínum að hann
sé á réttri braut - þeir sem eiga
harma að hefna nota einnig tæki-
færið, sitja heima eða kjósa aðra
flokka.
Efnahagur Breta hefur síðustu
tvö árin sýnt greinileg batamerki
eftir nokkurra ára kreppu en það
virðist ekki duga. Jafnvel sauð-
tryggir íhaldsmenn láta ekki sann-
færast um að betri tíð sé í vændum.. „
Þeir hafa mótmælt skattahækkun-
um, sívaxandi yfírgangi afbrota-
manna og meintri linkind gagnvart
þeim, ringulreið og agaleysi í skól-
um, misnotkun á velferðarkerfínu,
stöðugu sundurlyndi í þingflokkn-
um, spillingu og kynlífs- og fjár-
málahneykslum sem þingmenn og
ráðherrar hafa orðið uppvísir að.
Fjölmiðlar hafa velt sér upp úr
hneykslunum, vandlæting þeirra
hefur fengið góðan hljómgmnn.
Major hefur oft verið gagnrýndur
fyrir sein og lítt sannfærandi við-
brögð þegar hann hefði átt að sýna
hinum brotlegu vöndinn.
Reiði Essex-mannsins
Kannanir höfðu sýnt að íhalds-
flokkurinn myndi tapa og að því
leytj koma úrslitin honum vart á
óvart. Major og fleiri ráðamenn voru
þegar í gær farnir að benda á að
margir kjósendur hefðu setið heima
og það hefði einkum komið niður á
íhaldsmönnum.
Það hlýtur á hinn bóginn að vera
reiðarslag fyrir íhaldsmenn að í
þetta sinn vann Verkamannaflokk-
urinn mikla og óvænta sigra víða í
úthverfum borganna og í velstæðum
sveitahéruðum þar sem íhaldsvígin
hafa verið talin traust. Gott dæmi
er Essex-hérað, austan við London.
íbúar Essex eru yfirleitt ágæt-
lega stæðir, á níunda áratugnum
voru þeir taldir dæmigerðir fyrir
þá sem studdu hægri-uppreisn
Thatcher. Andi frumkvöðla í við-
skiptalífinu, neysluhyggju og upp-
stokkunar í ríkisrekstrinum var
ríkjandi. 14 af 15 þingmönnum,
sem héraðsmenn kusu 1992, eru
íháTdsmenn.
í helstu borg héraðsins, Chelms-
ford, fékk íhaldsflokkurinn árið
1991 29 sæti í bæjarstjóm, Frjáls-
lyndir demókratar 21, óháðir voru -
4 og Verkamannaflokkurinn hlaut
aðeins 2 sæti. Að þessu sinni fengu
Fijálslyndir demókratar 32 sæti,
Verkamannaflokkurinn sjö, óháðir
enn fjögur en íhaldsmenn aðeins 13.
Dálkahöfundurinn Simon Heffer
ritar um „Essex-manninn“ í hægri-
blaðinu The Daily Telegraph og
ástæður þess að íhaldsflokkurinn
hefur misst tökin á þessum ímynd-
aða, trygga kjósanda. „í þessum
kosningum er Essex dæmið um
hefnd sem miðstéttin nær fram
gegn ríkisstjórn sem hún telur ekki
hafa staðið við grundvallaratriði í
kosningaloforðunum, loforð í
skattamálum, málefnum laga og,
reglu og Evrópumálum. Enginn
skyldi þess vegna draga þá ályktun
af þessum kosningaúrslitum . að
Essex-maðurinn sé skyndilega orð-
inn stuðningsmaður hins „Nýja
Verkamannaflokks“. Hann styður
sem fyrr gamla íhaldsstefnu niunda
áratugarins og er reiður af því að
honum fínnst Major hafa neytt
flokkinn til að hverfa frá henni.“
Frestur Majors
Major forsætisráðherra fær að
líkindum frest fram í nóvember til
að sýna fram að hann sé rétti
maðurinn til að vinna Essex-mann-
inn aftur á sitt band. Mistakist
honum það verður hann annaðhvort
að segja af sér eða keppa um leið-
togaembættið við frambjóðanda
sem enginn veit enn hver gæti orð-
ið. Eitt er þó nær öruggt; hann eða
hún er áreiðanlega í ríkisstjórninni.