Morgunblaðið - 21.07.1995, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 1995 33
___BRÉF TIL BLAÐSIMS_
Vanþekking
eða gleymska?
Frá Jóni K. Guðbergssyni:
MER hefur virst að Reykjavíkurbréf
Morgunblaðsins væru yfirleitt skrif-
uð af þekkingu og áhuga á að bæta
mannlífið. Um síðustu helgi bar
nokkuð nýrra við. Höfundur skrifar
þar um áfengismál meðal annars og
samanstendur pistillinn mestanpart
af vafasömum alhæfingum og hæpn-
um fullyrðingum.
Ekki geri ég mér grein fyrir hvort
þar er um að kenna vanþekkingu
höfundar eða gleymsku á ýmsar
þekktar staðreyndir. Vert er að rifja
upp nokkur atriði til glöggvunar.
Þegar höfundur hefur minnst á
að íslendingar drekki nú meiri bjór
og veik vín en áður og minna af
sterkum drykkjum bætir hann við:
„Þetta er í takt við þróunina á Vest-
urlöndum yfirleitt, sem varla getur
talist óæskileg." Þetta er hæpin full-
yrðing. Dregið hefur úr vínneyslu
víða í Vestur-Evrópu undanfarin ár
en sums staðar hefur neysla sterkra
drykkja aukist verulega. Einnig er
vafasamt að fullyrða að neysla léttra
vína hafí aukist hérlendis undanfarið
þó hún sé nokkru meiri á fyrra miss-
eri þessa árs en á sama tíma í fyrra.
í fyrra var hún til að mynda helm-
ingi minni eða þar um bil en 1983.
Og árið 1994 var hún einnig örlitlu
minni en 1993. Á hinn bóginn hefur
bjórneysla sannanlega aukist og í
kjölfar hennar fylgt það meðal ann-
ars að áfengisneysla þeirra unglinga,
sem á annað borð drekka, hefur
aukist gífurlega. í sumum aldurshóp-
um um helming. Og „gagnstætt von-
um jókst neysla sterkra drykkja
verulega" meðal unglinga, svo vitnað
sé í rannsóknir dr. Tómasar Helga-
sonar og Ásu Guðmundsdóttur.
Höfundur heldur því fram að verð
á áfengi sé hér allt of hátt og stuðli
það að auknu smygli og bruggi.
Áfengisverðið er þó tæpast nógu
hátt til að standa undir þeim kostn-
aði sem af drykkjunni hlýst. Fyrir
nokkrum árum var kannað hve mik-
il væri neysla ólöglegs áfengis á
Norðurlöndum. Hún reyndist meiri í
Danmörku en á íslandi. Þar mun þó
verðlag lægst á Norðurlöndum. Auk
þess sem áfengi fæst þar í mörgum
matvörubúðum.
Heldur virðist höfundi í nöp við
einkasölu ríkisins á áfengi. Hann
telur líklegt að Svíar og Finnar af-
nemi slíka skipan mála og Norðmenn
fylgi í kjölfarið. Þó hafa flestir stjórn-
málaflokkar í Noregi lýst því yfír að
þeir muni standa vörð um einkasölu
ríkisins á smásölu áfengis. Og sömu
fréttir berast frá Svíum.
Höfundi þykir líklegt að við stönd-
um uppi sem veraldarundur ef við
hættum ekki þeirri ósvinnu að láta
ekki þeim eftir að dreifa þessu efni
sem mestan hug hafa á að græða á
því. Veit hann ekki að mörg ríki
vestanhafs, bæði í Bandaríkjunum
og Kanada, hafa ríkiseinkasölu á
áfengi? Eða eru Ameríkanar svo
miklu ómerkilegri en Evrópumenn
að ekki taki að minnast á siði þeirra
í þessum sökum? Og hvað með Sviss?
Er ekki einkasala á sterkum drykkj-
um þar? Sviss er þó í Evrópu eða
hefur að minnsta kosti verið það fram
að þessu.
Og fyrst minnst er á ríkiseinka-
sölu þá vill það stundum gleymast
að Danir drekka nærri þrisvar sinn-
um meira en við enda áfengið ódýr-
ara en hér og víðar á boðstólum.
„í nær öllum löndum í kringum
okkur er litið á áfengi sem sjálfsagða
neysluvöru," segir í bréfínu. Ekki á
Norðurlöndum. Og yfirleitt ekki vest-
anhafs. Yfirstjóm heilbrigðismála í
Bandaríkjunum hefur staðhæft að
áfengi yrði hiklaust sett á skrá yfir
hættuleg efni og neysla þess bönnuð
ef hefðin, sem bréfritari minnist
réttilega á, væri ekki fyrir hendi.
Áfengi er nefnilega ekki „venjuleg
neysluvara" heldur vímuefni, eina
vímuefnið sem heimilt er að selja hér
og annars staðar á Vesturlöndum.
Þegar höfundur talar um að „op-
inberar neyslutölur" séu blekkjandi
á hann án efa við sölutölur sem er
náttúrulega allt annar handleggur
og þær sambærilegar við sölutölur
annarra ríkja þar sem einnig er mið-
að við löglega sölu en ekki raunveru-
lega neyslu.
En það er ekki nóg með það að
við verðum að athlægi ef við höldum
skynsamlegri áfengismálastefnu eins
og mörg ríki vestanhafs og austan
heldur eru nú erlendir ferðamenn
rétt einu sinni dregnir inn í umræður
um íslenska áfengismálastefnu. Mér
skilst á ferðamálafrömuðum að
ferðamenn komi hingað yfírleitt í
öðrum tilgangi en þeim að þamba
bjór eða drekka rauðvín. Flestir
munu vera að leita að einhveiju öðru
en áfengi. Og svo er vafamál hver
áhrif slíkir eiga _að hafa á íslenska
löggjöf. Norðurlandamenn og íbúar
Norður-Ameríku hafa löngum litið á
áfengismálastefnu sína sem part af
heilbrigðis- og félagsmálum. Það
gera ýmsar þjóðir Evrópu ekki þó í
Vestur-Evrópu einni látist hálf millj-
ón manna á ári hveiju fyrir aldur
fram af völdum þessa vímuefnis. Og
þeir eru því miður til sem telja
áfengismálastefnu slíkra þjóða til
fyrirmyndar.
Höfundur bréfsins, sem ég hef
orðið svo langorður um, virðist hall-
ast að forvörnum. Honum til upplýs-
ingar leyfi ég mér að benda honum
á bók sem kom út á Englandi í fyrra
á vegum Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar. Hún heitir Alcohol
Policy and the Pubiic Good og er
rituð af nokkrum færustu sérfræð-
ingum þeirrar stofnunar í þessum
málum. Þar er bent á að bestu for-
varnirnar séu takmörkun á aðgengi
að áfengi, svo sem fáir dreifingar-
staðir, stuttur sölutími og há aldurs-
mörk til áfengiskaupa, svo og hátt
verð. En þá verða stjómvöld líka
að hafa manndóm í sér til að taka
rækilega í lurginn á lögbijótum.
Kannski hefur höfundur bréfsins lít-
inn áhuga á slíkum forvörnum og
þá líka þessari bók. En hún er að
minnsta kosti ný og „tekur mið af
raunveruleikanum en ekki nítjándu
aldar púrítanisma og sjálfsblekk-
ingu“.
Um aðrar forvarnir skal ég vera
fáorður. Þó mun talið að upphlaup
ýmiskonar séu ekki líkleg til árang-
urs. Fordæmið sé best enda munum
við vel hve mikil áhrif það hafði á
tóbaksreykingar í landinu þegar
þekkt fólk hætti að reykja frammi
fyrir alþjóð - á sjónvarpsskjánum.
Vafalaust hefði það mikil áhrif ef
nokkrir góðir menn og þekktir hættu
drykkjuskap í beinni útsendingu -
og stæðu við það. Það væri sjálfsagt
áhrifameira en margar dýrar her-
ferðir.
JÓN K. GUÐBERGSSON,
Máshólum 6, Reykjavík.
RADA UGL YSINGAR
„Au-pair“
íslensk - sænsk fjölskylda í Lundi í Svíþjóð
óskar eftir „au-pair“ frá 1. september 1995.
Bílpróf æskilegt.
Vinsamlegast sendið umsóknir til afgreiðslu
Mbl. fyrir 28. júlí, merktar: „Au-pair-513“.
Varmalandsskóli
Sérkennari
Heimilisfræði - Hannyrðir
Við Varmalandsskóla, Borgarbyggð, er laus
ein staða kennara, sem er þeim einstöku
hæfileikum gæddur að geta kennt áður-
nefndar kennslugreinar.
Upplýsingar gefur skólastjóri Flemming Jessen
í símum 453-1300 skóli, 453-1302 heima og
fax 435-1307.
Skrifstofumaður
Opinber stofnun óskar að ráða starfsmann
til skrifstofustarfa sem fyrst. Viðkomandi
þarf að eiga auðvelt með að vinna með tölur
og nota tölvur. Umsóknir, ásamt
upplýsingum um menntun og fyrri störf,
sendist afgreiðslu Mbl. fyrir 25. júlí nk.,
merktar: „T-5050“.
Uppboð
Framhald uppboðs á eftirtöldum eignum verður háð á þeim sjálf-
um sem hér segir:
Kjarrholt 5, ísafirði, þingl. eig. Gísli Skarphéðinsson, gerðarbeiðend-
ur Bæjarsjóður ísafjarðar og Lífeyrissjóður Vestfirðinga, 24. júlí 1995
kl. 10.00.
Sláturhús, Þingeyrarodda, Þingeyri, þingl. eig. Siáturfélagið Barði
hf., gerðarbeiðandi Stofnlánadeild Landbúnaðarins, 24. júlí 1995
kl. 14.00.
Sýslumaðurinn á isafirði,
20. júlí 1995.
♦
Sma auglýsmgor
Hallveigarstíg 1 •sími 614330
Dagsferð laugard. 22. júlí
Kl. 09.00 Búrfell í Þjórsárdal.
Fjallasyrpa. 4. áfangi.
Verð 2.500/2.700.
Dagsferð laugard. 22. júlí
Kl. 09.00 Árnes, eyjan i Þjórsá.
Verð 2.000/2.200.
Dagsferð sunnud. 23. júlí
Kl. 10.30 Leggjabrjótur. Verð
2.500/2.700. Brottför frá BSl',
bensínsölu, miðarvið rútu. Einn-
ig uppl. i Textavarpi bls 616.
Helgarferðir 21 .-23. júli
Básar í Þórsmörk.
Útivist.
FERÐAFÉLAG
# ÍSLANDS
MÖRKINNI 6 - SlMI 568-2533
Helgarferðir 21 .-23. júlí:
1. Þórsmörk. 2. Fimmvörðuháls.
3. Landmannalaugár.
Laugardagur 22. júlí.
Kl. 08.00: Hekiuslóðir-dagsferð
(ekki gengið á fjallið). Ekiö að
Næfurholti og gengið á Rauðöld-
ur, síðan verður litast um á
Hekluslóðum austan Heklu.
Verð kr. 2.500,-.
Dagsferðir 23. júlí - sunnud.
Kl. 08.00: Þórsmörk - dagsferð,
verð kr. 2.700,-. Ath. sumarleyf-
isdvöl í Þórsmörk.
Kl. 08.00: Hveravellir-dagsferö,
verð kr. 2.700,-. Staldrað við á
Gullfossi og Geysi.
Kl. 10.30: Grófin - Kistufell -
Grindaskörð. Verð kr. 1.200,-.
Kl. 13.00: Ketilstígur (gömul
þjóðleið). Verð kr. 1.200,-.
Ferðafélag íslands.
EQEYAL
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar
auglýsir forval á byggjendum drátt-
arbáts fyrir Reykjavíkurhöfn sem
uppfylli eftirfarandi lágmarksgetu og
skilyrði um hámarksstærðir:
Togafl (Bollard Pull) minnst 17 tonn.
Mesta lengd báts ekki yfir 20 metra.
Stærð mest 80 brúttótonn skv. gild-
andi ísl. mælingareglum.
Lesuð djúprista mest 2,50 metrar.
• Bjóðendur skulu uppfylla eftirfar-
andi lágmarksskilyrði:
búa yfir getu til að hanna, byggja
og sýna fram á afkastagetu um-
rædd dráttarbáts og hafa a.m.k.
5 ára reynslu í hönnun og bygg-
ingu smáskipa;
• leggja fram lista yfir smáskip sem
þeir hafa hannað og/eða byggt á
sl. 10 árum;
• leggja fram lýsingu á aðstöðu við-
komandi til smíðarinnar með sér-
stakri áherslu á gæðaeftirlitskerfi
sem beitt er til að tryggja til skilin
gæði framleiðslunnar.
Eftirtaldar upplýsingar óskast lagðar
fram:
• Ársreikningar undanfarandi 2ja
ára.
• Staða opinberra gjalda þ.m.t.
tryggingagjald og virðisaukaskatt-
ur, staðfest af viðkomandi inn-
heimtuaðila.
• Staðfesting á skilum af lífeyris-
sjóðsiðgjaldi. Einnig vegna eig-
anda.
• Yfirlýsing banka um viðskipti.
Heimilt er að samþykkja sem bjóð-
endur aðila eða fyrirtækja sem eru í
samvinnu við fyrirtæki sem uppfyllir
ofangreindar kröfur, þannig að bæði
fyrirtækin (eða öll) beri sameiginlega
og ótakmarkaða ábyrgð á tilboði og
smíði bátsins.
Stefnt er að afhending bátsins full-
smíðuðum á tímabilinu 1. maí til 1.
júní 1996 frá stöð byggjenda. Val á
byggjanda mun byggt á tilboðsverði,
afhendingardagsetningu, áætluðum
rekstrarkostnaði, verkvöndun,
tæknilegri getu og hönnun, þjónustu
eftir afhendingu og áætluðu endur-
söluverði bátsins.
Bjóðendur skulu senda Innkaupa-
stofnun Reykjavíkurborgar skrifleg
gögn og upplýsingar, sem sýni að
viðkomandi uppfylli ofangreind skil-
yrði, eigi síðar en 9. ágúst nk. óski
þeir eftir að taka þátt í forvali þessu.
Stefnt er að afhendingu útboðs-
gagna til þátttakenda sem uppfylla
ofangreind skilyrði, eigi síðar en 25.
ágúst nk.
Frekari tæknilegar upplýsingar og
upplýsingar um forvalsskilmála eru
veittar á skrifstofu vorri að Fríkirkju-
' ■Rgi 3, 101 Reykjavík.
Innkaupastofnun
REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 552 58 00 - Fax 562 26 16