Morgunblaðið - 10.12.1995, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 1995 B 21
LOFTMYND þar sem sér yfir Þingvallavatn og Sogið.
Af ofansögðu má vera ljóst hvílík
öfugmæli fullyrðingar Össurar
Skarphéðinssonar eru í garð Lands-
virkjunar varðandi rannsóknir á líf-
ríki Þingvallavatns þegar litið er til
fjárframlaga á undanförnum tveim-
ur áratugum til þessa málefnis.
Aðrar rannsóknir til
styrkingar á urriðastofni
Þingvallavatns
Mjög góð lífsskilyrði eru í Þing-
vallavatni fyrir urriða að öðru leyti
en því að hrygningarsvæði eru talin
vera fá. Hrygning urriða er alltaf
háð straumvatni og í vali hans á
búsvæðum skipta umhverfisþættir
eins og vatnsdýpi, straumþungi og
botngerð mestu máli. Ymsar rann-
sóknir á botngerð vatnsins við út-
fallið, sem gerðar voru áður en ráð-
ist var í byggingu Steingrímsstöðv-
ar, benda til að skilyrði fyrir hrygn-
ingu urriða hafi verið þar að finna,
en takmörkuð við lítið svæði. Lík-
legt má telja að urriðinn hafi einnig
haldið sig þarna vegna góðra skil-
yrða til átu bitmýs og bitmýslirfa
í botni straumvatnsins við útfallið.
Hins vegar er nú vitað að urriðinn
í vatninu hefur gengið til hrygning-
ar upp í þær ár sem renna í Þing-
vallavatn, Öxará, Ölfusvatnsá og
Yillingavatnsá, en það virðist ekki
hafa dugað til að viðhalda stofnin-
um sem skyldi.
Af því sem hér hefur verið rakið
má telja víst að virkjunarfram-
kvæmdir hafi raskað hluta af botni
vatnsins við útfall þess í Efra-Sog
þar sem urriðinn veiddist og talið
er að hrygningarstöðvar hans hafi
einnig verið. Utilokað er þó að um
geti verið að ræða stórt hrygningar-
svæði sem spilltist vegna virkjunar-
innar þar sem botngerð og botn-
dýpi að stórum hluta við sjálft út-
fallið hentuðu ekki fyrir hrygningu
urriða. Líklegra er að strendur
vatnsins til vesturs frá gangainn-
taki og til norðurs frá stíflunni hafi
verið meiri hrygningarsvæði, en
þessi svæði voru eyðilögð vegna
jarðvegsfyllinga, ef miðað er við
kort og myndir frá fyrri tíma. Einn-
ig er óljóst að hve miklu leyti stíflu-
rofið 17. júní 1959 hefur getað
valdið skemmdum á hrygningar-
svæðum urriðans og er líklegt að
það hafi verið minna en áður hefur
verið talið þar sem rof við stíflubrot-
ið var einkum á meira dýpi en
hrygningarsvæði urriða eru.
SKOÐUN
Ljóst varð skömmu eftir gang-
setningu virkjunarinnar að urriðinn
var horfinn af þessu svæði og þeim
urriðum sem í vatninu voru hefur
ekki tekist að viðhalda hrygningu
eða klaki á þessu svæði. Ekki virð-
ast vera mörg svæði heppileg fýrir
hrygningu eða klak urriða í þessu
stóra vatni sem er um 83 km2. Hins
vegar eru allvíða svæði með strönd
vatnsins sem henta vel fyrir urriða-
seiði og talið er að urriði hrygni
hugsanlega í einhverjum mæli við
uppsprettur við norðanvert vatnið.
Það eru því öðru fremur heppilegir
hrygningarstaðir sem talið er að
skorti fyrir urriða til að viðhalda
honum eðlilega í vatninu. Fullyrð-
ingar Össurar i Alþýðublaðinu 9.
nóvember um að svæðið við útfall
Sogsins hafi verið uppeldisstöð stór-
vaxnasta urriðastofns vatnsins og
sennilega í öllum heiminum er því
hæpin, heldur er líklegt að einhver
hrygning hafi verið þar og góð áta
að sumarlagi.
Hugleiðingar hans og fleiri aðila
um að nægjanlegt sé að hleypa öllu
rennsli Sogsins niður farveg Efra-
Sogs til að bæta lífsskilyrði urriða
í Þingvallavatni eru misskilningur.
Við sitjum í dag uppi með ákveðna
röskun á botni vatnsins við útfall
Sogsins og aðalatriði málsins er að
kanna hvort og þá hvemig bæta
megi hrygningarskilyrði urriða þar
við núverandi aðstæður.
Landsvirkjun hefur því á undan-
förnum 3 árum rannsakað botn
Þingvallavatns framan við ganga-
inntak Steingrímsstöðvar til að
kanna hvort nægilegur straumur,
dýpi og rétt botngerð væm þar fyr-
ir hrygningu urriða. Þessar rann-
sóknir hafa sýnt að við núverandi
aðstæður er unnt að endurskapa
heppileg skilyrði fyrir hrygningu
urriða með því að leggja út möl á
vatnsbotninn á ákveðnum svæðum.
Einnig kemur til álita að fjarlægja
hluta af fyllingu sem ekið var út
með strönd vatnsins við byggingu
Steingrímsstöðvar og leggja þar út
möl á botn vatnsins, enda virðist
dýpi þar heppilegt fýrir hrygningu
urriðans. Þessar aðgerðir hafa verið
í undirbúningi sl. tvö ár og er að
þeim unnið í góðu samstarfi við
Náttúruverndarráð, Veiðimála-
stofnun og Veiðifélag Þingvalla-
vatns. Einnig er verið að rannsaka
hvort og þá hvernig lítið en jafnt
yfirfallsrennsli um farveg Efra-
Sogs myndi bæta lífríki Þingvalla-
vatns og Úlfljótsvatns.
Landsvirkjun mun halda áfram
rannsóknum á fiskistofnum Þing-
vallavatns og Úlfljótsvatns með
reglubundinni vöktun á lífríki vatn-
anna fyrir utan þær rannsóknir og
aðgerðir sem nú standa yfir við
útfall vatnsins. Þá hafa Landsvirkj-
un og Hitaveita Reykjavíkur hafið
vinnu við að gera grunnvátnslíkan
af öllu svæðinu frá Hengli inn til
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Jólamatseðill 1
Forréttur
Kryddsoðinn heill humar
á salatbeði með hvítlaukssmjöri.
Milliréttur
Léttsteikt rjúpubringa
með bláberjasósu og fersku timian.
Aðalréttur
Grilluð kalkúnabringa
með sveppastuffing
og mandarínusósu,
timian og rósapipar.
Eftirréttur
Ris á la mande
eða Baileys-ostatertuturn
með hindberja- og kiwisósu.
Jólamatseðill 2
Forréttur
Steikt kjúklingalifur í jarðhnetuolíu
með heitu balsamic ediki og púrtvíni.
Milliréttur
Laxa-carpaccio
með ferskum hrognum
og sítrónu-vinagrette.
Aðalréttur
Innpökkuð lambasteik
á filo-deigi, krydduð með
rósmarin og gini,
borið fram með einiberjasósu.
Eftirréttur
Ris a la mande
eða Baileys-ostatertuturn
með hindberja- og kiwisósu.
Hádegisj ólaseðill
Humarsúpa með rjómatoppi
og heimabökuðu brauði.
Blandaður jóladiskur
hlaðinn krœsingum s.s.
Kalkúnn, drottningarskinka,
reyksoðinn svartfugl,
grafinn fiskur, sítrónu-
marineraður hörpudiskur.
Rækju-, laxa- og humarpaté,
eplasalat, sólberja-vinagrette,
chantillisósa, rauðvínssósa,
ofnbakaðar kartöfiur
og saffrangrjón.
Ris á la mande.
'i-Ö kr.
2.590,-
Verð kr.
2.590,-
Verð kr.
1.290,-
Pantanasími 561-3303