Morgunblaðið - 14.12.1995, Blaðsíða 14

14 D
FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ

MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRI
AKUREYRI
Atvinnuleysi á Akureyri 1981-1995
Ástandíð hefur aldrei
verið verra en í fyrra
TÖLUVERT atvinnuleysi hefur ver-
ið á Akureyri á síðustu árum og þá
sérstaklega nú í seinni tíð, eða frá
árinu 1989. Á fimmtán ára tíma-
bili, frá árinu 1981 og út október
1995, voru flestir á atvinnuleys-
isskrá árið 1994, eða 507 að meðal-
tali á mánuði. Fyrstu tíu mánuði
þessa árs hafa 463 verið að meðal-
tali á atvinnuleysisskrá.
Samkvæmt yfírliti frá Byggða-
stofnun um mánaðarlegt atvinnu-
Atvinnuleysi á Akureyri 1981-95
Meðalfjöldi atvinnulausra í hverjum másnuði
1981 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 '92 '93 '94 '95
831
Fjöldi atvinnulausra
í hverjum mánuði 1991-95
leysi á Akureyri á tímabilinu 1981
til 1995, kemur í ljós að atvinnu-
ástandið var best árið 1987. Það
ár voru aðeins 54 atvinnulausir að
meðaltali á mánuði og best var
ástandið í nóvember en þá voru
aðeins 19 á skrá.
Þokkalegt atvinnuástand var á
Akureyri árið 1981 en þá var 71 á
skrá á mánuði að meðaltali og árið
eftir var ástandið enn betra en þá
voru 64 á skrá á mánuði að meðal-
tali.
Árið 1983 voru 116 atvinnulausir
að meðaltali á mánuði, 160 árið
eftir og 103 árið 1985. Síðan komu
þijú ár í röð þar sem atvinnuástand-
ið var þokkalegt, árið 1986 voru
84 á skrá að meðaltali, 54 árið 1987
og 73 árið 1988.
Janúar í fyrra
sá svartasti
Frá og með árinu 1989 hefur
hins vegar heldur hallað undan fæti
og atvinnuleysi aukist til muna.
Árið 1989 voru 162 á skrá á mán-
uði að meðaltali, 244 árið eftir, 201
árið 1991, 290 árið 1992, 455 árið
1993 og 507 í fyrra. Svartasti mán-
uðurinn á þessu fímmtán ára tíma-
bili, er janúar í fyrra en þá voru
831 á atvinnuleysisskrá.
Atvinnuástand meðal kvenna í
bænum hefur verið heldur skárra
en karla á þessu fímmtán ára tíma-
bili og þá sérstaklega fyrstu árin.
Nú allra síðustu ár hefur atvinnu-
leysi karla og kvenna verið nokkuð
svipað. í fyrra voru 253 karlar að
meðaltali á atvinnuleysisskrá en 254
konur.
Á yfírstandandi ári hefur heldur
dregið úr atvinnuleysi á ný og er
tónninn í forystumönnum verka-
lýðsfélaga á Akureyri mun betri nú
en síðustu ár.
Bæjarstjórn Akureyrar
hefur haldið 3000 fundi
ÞRJÚ þúsundasti fundur bæj-
arstjórnar Akureyrar var
haldinn í síðustu viku og af
þvi tilefni rifjaði Sigfríður
Þorsteinsdóttir forseti bæjar-
stjórnar upp nokkur atriði um
bæinn og bæjarstjórnina.
Liðin voru 133 ár frá því
Akureyri varð sjálfstætt lög-
sagnarumdæmi 29. ágúst síð-
astliðinn, en á þeim tímamót-
um voru íbúar bæjarins 286
talsins. Takmörk kaupstaðar-
ins voru við Kóngsvörðu á
Krókeyri, eftir brekkubrún-
inni norður, yfir Búðargil og
norður að Grásteini í Eyrar-
landsbrekku, sem talið er að
hafi verið nálægt þeim stað
sem nú er Hafnarstræti 23, en
land kaupstaðarins voru spild-
ur úr landi Nausta- og Stóra
Eyrarlands.
Skipuð skyldi bæjarstjórn
með 5 mönnum, kosnum af
bæjarbúum er höfðu kosn-
ingarétt, auk þess sem bæjar-
fógeti hefði heimild til setu í
bæjarstjórninni. Kosningarétt
höfðu allir fullmyndugir
menn, 25 ára og eldri, ekki
öðrum háðir sem hjú, höfðu
verið búsettir á staðnum og
goldið a.m.k. 2 ríkisdali í út-
svar síðastliðið fardagaár.
„Madame“ Vilhelmina
fyrst til að kjósa
Fyrstu bæjarstjórnarkosn-
ingarnar fóru fram 31. mars
1863 og fór kosningin fram
munnlega og fyrir opnum
dyrum. Alls kusu 12 manns í
þessum fyrstu bæjarstjórnar-
kosningum og þótti merkileg-
ast við hana að fyrsti kjós-
andinn til að fá nafn sitt skráð
í kjörbók Akureyrar var
„madame" Vilhelmina Lever
borgarinna. Ekki er vitað til
að kona hafi áður tekið þátt
I kosningum á íslandi, enda
hlutu konur ekki kosninga-
rétt fyrr en löngu síðar. Ný-
kjörin bæjarstjórn kom fyrst
til fundar 4. apríl 1863 og var
þar kosinn oddviti og vara-
oddviti bæjarstjórnar.
Bæjarstjóri varfyrst
ráðinn 1919
Nokkru áður eða í byijun
janúar 1857 hafði verið gefið
út opið bréf um stofnun bygg-
inganefndar á verslunar-
staðnum Akureyri og er
bygginganefnd því elsta
nefnd bæjarins. Elsta embætti
bæjarins er embætti bæjar-
gjaldkera, en sá mátti ekki
greiða neitt úr bæjarsjóði
nema eftir ávísun frá bæjar-
stjórninni.
Kaflaskipti urðu í sögu
Akureyrar árið 1919, en þá
er bæjarfulltrúum fjölgað í
11 og þeir kosnir til fjögurra
ára og er þá jafnframt í fyrsta
skipti ráðinn bæjarstjóri.
Fyrsti bæjarsljórinn var Jón
Sveinsson, lögfræðingur. Nú-
verandi bæjarsljóri er sá átt-
undi í röðinni, en lengst
gegndi stöðunni Steinn
Steinsen, eða í 24 ár, frá 1934-
1958.
Núgildandi samþykkt um
stjórn Akureyrar og fundar-
sköp bæjarstjórnar er frá ár-
inu 1988, en í samþykktinni
segir að hlutverk bæjarstjórn-
ar sé að gæta hagsmuna bæj-
arins og vera I forsvari fyrir
hann og vinna að sameiginleg-
um velferðarmálum bæjarbúa.
Á þeim 133 árum sem
bæjarstjórn hefur starfað hef-
ur hún haldið 3000 fundi, sem
svarar til þess að árlega hafi
verið haldnir 22-23 fundir. Er
það í samræmi við reglur sem
gilda nú um fundi bæjarstjórn-
ar, en hún skal halda að jafn-
aði tvo fundi í mánuði nema
yfir sumarmánuðina.
Þorsteinn Már Baldvinsson, framkvæmdastj óri útgerðarfyrirtækisins Samheija
Morgunblaðið/Kristján
ÞORSTEINN EA er nýjasta skipið í flota Samherja hf. en það kom til Akureyrar í byrjun október sl.
Þorsteinn hefur fiskað vel af rækju en hann er nú í sínum þriðja túr.
ÞORSTEINN Már Baldvinsson og Kristján Vilhelmsson, útgerðar-
stjóri á kössum með frystum fiskflökum úr einu skipa sinna, Víði
EA. „Þetta er besti fiskur í heimi,“ segir Þorsteinn Már.
GUÐSTEINN GK, togari
fyrirtækisins, sem síðar
fékk nafnið Ákureyrin EA
kom til Akureyrar 1. maí
árið 1983 og síðan þá hefur mikið
vatn runnið til sjávar. í dag er Sam-
heiji orðinn stóriðja í útgerð og físk-
vinnslu hér á landi og hefur auk
þess verið að hasla sér völl á erlend-
um vettvangi.
Fyrir rúmum mánuði keypti Sam-
heiji 50% hlut í þýska útgerðarfyrir-
tækinu Deutsche Fischfang Union,
DFFU, sem gerir út fjóra togara í
Þýskalandi, og er vert að geta þess
að Finnbogi, bróðir Þorsteins Más,
hefur verið ráðinn framkvæmdastjóri
fyrirtækisins.
Samheiji keypti togarann Akra-
berg í samvinnu við Færeyinga í
nóvember í fyrra og í byijun þessa
árs gerði fyrirtækið samstarfssamn-
ing við Royal Greenland, sem m.a.
veitir fyrirtækinu veiðirétt í græn-
lenskri lögsögu. Samheiji gerir út
átta togara á Akureyri, rekur Söltun-
arfélag Dalvíkinga hf. á Dalvík og
Strýtu hf. á Akureyri.
Næsta skref að ná utan um
rekstur DFFU
Þorsteinn Már Baldvinsson, fram-
kvæmdastjóri Samheija, segir í við-
tali við Morgunblaðið, að ekki séu
frekari landvinningar uppi á borðinu
um þessar mundir. Næsta skref séu
að ná utan um rekstur DFFU og
breyta honum - það sé verkefni sem
taki örugglega nokkuð langan tíma.
„Samningaviðræðurnar í Þýska-
landi voru erfíðar, ekki síst undir
lokin en þetta hafðist,“ segir Þor-
steinn um kaupin á helmingshlut í
DFFU.
Norskur auðkýfíngur og stærsti
útgerðarmaður í heimi, Kjell Inge
Rokke, hafði einnig áhuga á að eign-
ast hlut í DFFU og gerði þeim Sam-
heijamönnum um leið erfíðara fyrir
í samningaviðræðunum. „Kjell Inge
Rakke er verðugur andstæðingur.
Þetta er maður sem ég ber mikla
virðingu fyrir og hef fylgst með
lengi. Hann er fyrrum sjómaður en
hefur unnið sig upp og í dag velta
fyrirtæki hans í kringum 50 milljörð-
um króna. Kjell Inge sýndi það líka
þegar hann kom til viðræðna við
stjórnvöld Neðra Saxlandsríkis á
1.800 milljóna króna einkaþotu, að
hann á eitthvað af peningum."
Nauðsynlegt að leita út fyrir
landsteinana
Þorsteinn Már segir nauðsynlegt
fyrir íslendinga að leita út fyrir land-
steinana eftir samvinnu og samstarfí
og stærstu sjávarútvegsfyrirtæki
landsins hafa reyndar gert það í ein-
hverjum mæli.
„Islendingar hafa alla burði til
þess þekkingarlega séð að sækja út.
Óhræddur við þátttöku
erlendra aðila í
íslenskum sjávarútvegi
*
Utgerðarfyrírtækið Samheiji hf. hefur
veríð áberandi síðasta áratug, frá því
að frændumir, Þorsteinn Már
Baldvinsson, sem Krístján Krístjáns-
son ræðir hér við, og bræðumir
Þorsteinn og Krístján Vilhelmssynir,
eignuðust hlutabréf fyrírtækisins og
hófu rekstur þess á Akureyrí.
Þorsteinn Már
Baldvinsson
Þorsteinn
Vilhelmsson
Hins vegar vantar okkur greiðari
aðgang að áhættufjármagni. Þessi
rekstur sem við erum að tengjast í
Þýskalandi er mjög svipaður og við
þekkjum. Skipin eru að veiða í Norð-
ur-Atlantshafí eða á hafsvæði sem
við höfum góða þekkingu á og eru
að veiða sömu fisktegundir og við
gerum hér, að viðbættum makríl.
Þetta er því upplagt tækifæri fyrir
okkur að fara inn í erlent samstarf
á sviði þar sem við erum að hluta til
á heimavelli."
Þátttaka íslendinga í útgerð hefur
áhrif víða að sögn Þorsteins Más og
hann nefnir sem dæmi að búið er
að leggja mikla vinnu og fjármuni í
togarann Akraberg hér á landi. Tog-
ara sem ÍS keypti hlut í var breytt
töluvert á íslandi, Slippstöðin-Oddi
fær veruleg verkefni vegna togara
Mecklenburger Hochseefischerei og
svo mætti áfram telja.
Starfsemi erlendis skilar
atvinnu á íslandi
„Endurbætur á einum togara
'DFFU eru hafnar úti í Þýskalandi
og í því sambandi eru fimm íslensk
fyrirtæki nú að smíða fyrir okkur
ryðfrýjan vinnslubúnað í togarann
og eitt fyrirtæki til viðbótar er að
vinna við endurbætur á frystikerfi
skipsins. Þá eru tvær íslenskar verk-
fræðistofur að vinna fyrir okkur í
tengslum við DFFU, önnur á Akur-
eyri og hin í Reykjavík. Þessi starf-
semi Islendinga erlendis getur skap-
að íslenskum fyrirtækjum mikla
vinnu. Við leitum til þeirra sem við
vitum að hafa þekkingu og reynslu
í sambandi við það sem við erum að
gera og hún er mikil hér á landi.“
Samstarf okkar alltaf verið gott
Þorsteinn Már segir að rekstur
Samheija gangi vel og hafí gert það
síðan þeir frændur tóku við rekstrin-
um. Samstarf þeirra hefur alltaf
verið gott og þessi mikli uppgangur
hefði ekki orðið að veruleika annars.
„Þetta hafa verið skemmtileg ár,
reksturinn hefur gengið vel og sam-
vinna við fólk yfirleitt ánægjuleg.
Við höfum haft mikið af góðu starfs-
fólki og tekist að halda vel í það í
gegnum tíðina."
Akureyrarbær hefur verið að selja
hlutabréf sín í fyrirtækjum í bænum
og bæjarstjóri hefur boðað frekari
sölur. Akureyrarbær á meirihluta í
Útgerðarfélagi Akureyringa hf. og
verður að telja líklegt að þau bréf
fari á markað áður en langt um líð-
ur. En hefur Samheiji áhuga á að
eignast hlut í ÚA?
Stefna bæjarins í sjávarútvegs-
og atvinnumálum óljós
„Við sýndum því áhuga sl. vetur
en bréfín voru ekki til sölu þá. Áður
en við hugum að því að nýju, þurfum
við að vita hvaða stefnu og framtíð-
arsýn Akureyrarbær hefur í sjávar-
útvegs- og atvinnumálum. Ég er á
þeirri skoðun og tel reyndar nauð-
synlegt að einingarnar í sjávarútvegi
stækki - enda er það engin tilviljun
að það eru stærstu fyrirtækin sem
hafa verið í landvinningum erlendis.“
Þorsteinn Már segir að eitt dæmið
um að framtíðarsýnina vanti á Akur-
eyri sé varðandi hafnarmálin.
„Bryggjupláss fyrir fiskiskip á Akur-
eyri er of lítið og það hefur ekki
verið efst á forgangslista að bæta
úr því. Það er hins vegar í umræð-
unni í dag en hefur ekki verið. Þeir
möguleikar sem Samherji hefur haft
á að koma sér upp aðstöðu hafa
ekki verið til staðar. Framkvæmdir
vegna farþega og flutningaskipa
hafa verið ofar á listanum."
Eigum eftir að skoða það að
opna fyrirtækið
Samheiji hefur fengið vilyrði fyrir
lóð undir starfsemi sína á Sanavellin-
um svokallaða við Fiskihöfnina en
Þorsteinn Már segir að ekki standi
til að byggja þar fyrr en vesturkant-
ur Fiskihafnarinnar hefur verið
byggður.
Samheiji er eina stóra sjávarút-
vegsfyrirtækið hér á landi sem ekki
er á almennum hlutabréfamarkaði
en á Þorsteinn Már von á því að það
breytist í nánustu framtíð?
„Það er að sjálfsögðu eitt af því
sem við eigendur komum til með að
velta fyrir okkur. Það hefur bæði
kosti og galla að opna fyrirtækið og
kostirnir eru vafalaust fleiri. Með því
er hægt að ná í aukið hlutafé til
framkvæmda og áframhaldandi upp-
byggingar en á móti kemur krafan
um arð af því fjármagni sem lagt er
í fyrirtækið. Arðgreiðslur hafa verið
mjög litlar hjá Samheija og fjár-
magninu hefur verið haldið innan
fyrirtækisins. Það er hins vegar hluti
af minni framtíðarsýn að sem all-
flest fyrirtæki verði opin og menn
geti keypt og selt hlutabréf. En þessi
umræða um að opna Samheija hefur
samt ekki farið fram af neinni al-
vöru hjá okkur eigendum þess.“
Stöðugleiki forsenda fyrir
áframhaldandi árangri
Þorsteinn Már segir að eðlilegt sé
að í okkar þjóðfélagi verði áfram
mikil umræða um sjávarútvegsmál.
Það sé hins vegar ljóst að umræðan
hjá þeim sem völdin hafa, þ.e. stjóm-
málamönnum, sé oft á tíðum út og
suður. Aðalástæðan fyrir því að all-
mörg sjávarútvegsfyrirtæki hafa
gengið vel þrátt fyrir niðurskurð á
aflaheimildum er sú að það hefur
ríkt ákveðinn stöðugleiki í þjóðfélag-
inu. Verðlag hefur verið stöðugt og
ákveðinn stöðugleiki í fiskveiði-
stjómunarkerfínu. Forsenda fyrir
áframhaldandi árangri er að það ríki
áfram stöðugleiki og sjávarútvegs-
fyrirtæki geti gert langtímaáætlanir
- ekki bara til næstu mánuða heldur
til þriggja til fímm ára. „Það hefur
verið gaman að kynnast hugsunar-
hætti Þjóðveija síðustu mánuði. Þar
kemur mjög skýrt fram að í huga
þeirra er stöðugleiki forsenda árang-
urs.“
Hugsanleg aðild erlendra aðila að
íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum
hefur verið mikið til umræðu. Á að
leyfa erlendum aðilum að fjárfesta
í sjávarútvegsfyrirtækjum hér á
landi?
„Ég er alveg óhræddur við að
breyta lögunum þannig að erlendir
aðilar geti átt í íslenskum sjávarút-
vegi. Ég tel að það geti orðið sjávar-
útveginum til góðs og sé jafnvel
nauðsynlegt fyrir framtíðarþróun
greinarinnar."
Hef efasemdir um starfsemi
Fiskistofu
Fátt bendir til þess að miklar breyt-
ingar verði á fiskveiðistjómuninni hér
á landi næstu árin. Þorsteinn Már
segir að ein af forsendum fyrir því
að meiri friður ríki um kvótakerfið,
sé að eftirlitskerfíð virki betur en það
gerir í dag.
„Þá er ég ekki endilega að tala
um að það þurfí að fjölga svo starfs-
fólki við eftirlitið. Ég er einn af þeim
mörgu sem hef miklar efasemdir um
starfsemi Fiskistofu og þann árangur
sem hún sýnir í starfí. Eftirlitsþáttur
Fiskistofu er frekar rýr og það hefur
verið að koma æ sterkar fram hjá
forystumönnum útgerðarmanna,"
segir Þorsteinn Már Baldvinsson.

FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1995 D
Leiðandi
vo
lágu
uverði
allt árið
; V

Dæmi um verð
Hágæða svissneskur sími með
10 númer minni og skjá kr. 3.595,-
Baðvog kr. 965,-
Eldhúsklukka kr. 995,-
Eldhúsvog 10 kg kr. 998,-
Steikingapottur lítri. kr. 1.195,-
Steikingapottur stór. kr. 1.799,-
Baðmottusett kr. 1.296,-
Úr kjötborði:
Dæmi um verð á jólasteik
Svínahamborgarhryggur kr. 799, -kg.
Lambahamborgarhryggur kr. 475,-
Önd kr. 699,- kg.
Kjúklingur kr. 575,- kg.
Hangilæri úrb. kr. 825,- kg.
Svínakótilettur kr. 737,- kg.
Gos og öl
Coca Cola 2 I kr. 154,-
Fanta 2 I kr. 95,-
Víking maltöl 0,5 I kr. 56,-
Víking Tule 0,5 I kr. 47,-
Egils appelsín 2 I kr. 165,-
Egils maltöl 0,5 I kr. 79,-
Pepsi 2 I kr. 138,-
Níðursoðnir ávextir og grænmeti
Bl. ávextir 1/1 dós kr. 95,-
Perur 1/1 dós kr. 79,-
Jarðarber 1/1 dós kr. 136,-
Ferskjur 1/1 dós kr. 75,-
Ora grænar baunir 1/1 dós kr. 95,-
Ora bl. grænmeti 1/2 dós kr. 89,-
Sveppir Maling 300 gr kr. 45,-
Jól með Emmess ís
Jólaís 1,5 I kr. 288,-
Hrísísterta kr. 369,-
Kvenkuldaskór reimaðir kr. 2.895,-
Afainniskór frá kr. 495,-
Hvítar drengjaskyrtur kr. 795,-
Kvenúlpur 20% afsláttur við kassa
Bútasaumsteppi bómull
stærð 158 x 220 + koddaver stærð
90 x 60 og 30 x 30 kr.7.998,- .
NETTÓ
þegar þú
vei
Ocfýrt