Morgunblaðið - 19.01.1996, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1996_____________________________________________________________MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Borffarstjóri um fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar, sem rædd var í borgarstjórn í gær
---------------------------------------------------—-------t--------- -----—---•
Sjálfvirkur vöxtur
útgjalda stöðvaður
Morgunblaðið/Ásdís
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir borgarstjóri ræðir við Árna Þór
Sigfurðsson borgarfulltrúa á borgarstjórnarfundi í gær. Við hlið
Árna er Steinunn V. Óskarsdóttir borgarfulltrúi.
FJÁRHAGSÁÆTLUN Reykjavík-
urborgar var lögð fram til fyrri
umræðu í borgarstjórn í gær. Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir borgar-
stjóri kynnti fréttamönnum helstu
niðurstöður og þar kom meðal ann-
ars fram að heildartekjur borgar-
sjóðs eru tæpir 17,3 milljarðar. Þar
af eru skatttekjur rúmir 11,2 millj-
arðar og rekstrargjöld eru áætluð
um 9,8 milljarðar en rekstrargjöld
að frátöldum vöxtum, sem hlutfall
af skatttekjum, eru 79%.
Tekið á útgjöldum
Borgarstjóri sagði meðal annars
að rekstrargjöld borgarinnar að við-
bættum kostnaði gatnamálastjóra
vegna skrifstofuhalds og gatnavið-
gerða væru áætluð rúmir 9,4 millj-
arðar en það væri 60 milljóna króna
hækkun miðað við árið 1995 eða
um 0,6%. „Af þessu má sjá að veru-
lega hefur verið tekið á rekstrarút-
gjöldunum og stöðvaður þessi sjálf-
virki vöxtur sem þar hefur verið á
undanfömum árum,“ sagði borgar-
stjóri. Rekstrarafgangur er um 1,4
milljarðar og er það 214 millajón
króna hækkun miðað við síðasta
ár. Fram kemur að gert sé ráð fyr-
ir að um 2,1 milljarði verði varið
til byggingaframkvæmda á árinu.
Borgarstjóri sagði að gert væri
ráð fyrir að teknir yrðu rúmir 1,6
milljarðar að láni en þar af væri
um 1,1 milljarður skuldbreytingar.
Ný lán yrðu 500 milljónir. Sagði
Ingibjörg Sólrún að upphæðin hefði
lækkað verulega síðustu ár og
nefndi til samanburðar að árið 1992
hefðu heildarskuldir borgarsjóðs
aukist um 2,3 milljarða, árið 1993
um 2,2 milljarða, árið 1994 um 2,6
milljarða en árið 1995 um 800 millj-
ónir. Borgarstjóri sagði að þessa
breytingu mætti að hluta til rekja
til þess að fjármálastjórnin hefði
verið tekin fastari tökum og sjálf-
virk hækkun rekstrarútgjalda
stöðvuð.
Þriggja ára rekstraráætlun
Rekstrargjöld sem hlutfall af
skatttekjum hækkuðu verulega á
árunum 1992 og 1994 en síðan
hafa þau lækkað niður í 87% árið
1995. Sagði Ingibjörg að gert væri
ráð fyrir að þau yrðu 84% árið
1996. „Þetta gefur ekki alveg rétta
mynd af rekstrarumfangi borgar-
innar, þar sem inn í þessari upphæð
eru vaxtagreiðslur sem hafa hækk-
að verulega,“ sagði borgarstjóri.
Rekstrargjöld án vaxta sem hlut-
fall af skatttekjum voru .84% árið
1993, 93% árið 1994, 82% árið
1995 og áætlað að þau verði 79%
árið 1996. „Við stefnum að því að
ná þessu niður í 75% á næstu
árum,“ sagði Ingibjörg Sólrún.
„Skipuð hefur verið verkefnisstjóm
embættismanna til að vinna að gerð
þriggja ára áætlunar um rekstur,
framkvæmdir og fjármál borgarinn-
ar. Er vonast til að á fyrrihluta
þessa árs verði hægt að leggja fram
slíka áætlun í borgarstjórn og yrði
það í fyrsta skipti sem slík áætlun
yrði gerð hjá Reykjavíkurborg en
sveitarstjórnarlög kveða á um að
það skuli gert.“ Borgarstjóri benti
á að þegar litið væri á rekstrar-
gjöld sem hlutfall af skatttekjum
þá skipti máli hveijar skatttekjurn-
ar væru. Þær hafí verið talsvert
hærri árið 1991 og árið 1992.
Ingibjörg Sólrún nefndi að unnið
hefði verið að því að breyta dýrum
skammtímalánum í langtímalán.
Það hafí nánast verið lenska að
vera með umtalsverð lán í formi
yfirdráttar, sem stóð í 1,4 milljörð-
um í árslok á undanförnum árum.
í árslok 1995 var hann hins vegar
700 milljónir.
Minnsti halli frá 1990
Borgarstjóri sagði að halli borg-
arsjóðs árið 1996 yrði minni en
nokkru sinni síðan 1990. „Það þýð-
ir að við verðum að halda fast á
málunum til að ekkert fari úr skorð-
um,“ sagði Ingibjörg Sólrún. Benti
hún á að útsvar væri í lágmarki í
Reykjavík og að einungis í þremup
öðrum sveitarfélögum væri útsvar
8,4%. Þegar litið væri til fasteigna-
gjalda og útsvars á höfuðborgar-
svæðinu þá væri Reykjavík næst-
lægst. Nefndi borgarstjóri sem
dæmi að hjón með svipaðar fast-
eignir og með 2,6 millj. í tekjur
greiddu 27 þús. krónum hærri
skatta í Kópavogi á ári en til borgar-
sjóðs.
Umbætur þrátt fyrir sparnað
Ingibjörg Sólrún sagði að þrátt
fyrir sparnað hefði verið unnið að
umbótum í mörgum málaflokkum
og mikil uppbygging átt sér stað,
sem haldið yrði áfram á næsta ári.
Sagði hún að á árinu 1995 hefði
heilsdagsrýmum á leikskólum borg-
arinnar fjölgað um 400. Ef miðað
væri við árslok 1994 og 1995 þá
hefði' fækkað um 150 til 200 börn
á biðlistum en ástæðan fyrir því að
ekki fækkaði sem næmi fjölgun
rýma væri að talsvert hefði verið
um tilflutninga úr hálfsdagsrými í
heilsdagsrými. Á árinu 1996 er
gert ráð fyrir að leikskólarýmum
fjölgi um 350-400 til viðbótar og
mætti búast við að um næstu ára-
mót yrðu fyrst og fremst eins árs
börn á biðiistum eftir dagvist.
„Þetta tel ég vera umtalsverðan
árangur," sagði borgarstjóri. Þá
væri mikilvægt að nú ættu öll börn
án tillits til hjúskaparstöðu foreldra
rétt á heilsdagsrými.
Gert er ráð fyrir að verja um 393
milljónum til byggingar leikskóla
árið 1996 en 415 milljónum var
varið til þeirra árið 1995. Á árinu
munu hefjast framkvæmdir við tvo
nýja leikskóla og byggt við eldri
leikskóla.
Ekkert lát á útgjöldum
vegna skóla
Til stofnkostnaðar skólamála er
áætlað að veija 830 milljónum árið
1996 en 769 milljónum var varið
til þeirra árið 1995. Sagði borgar-
stjóri að ekki væri fyrirséð að lát
yrði á fjárveitingum til skólamála
þar sem mikil verkefni væru fram-
undan í nýbyggingum auk þess sem
stefnt er að einsetningu í skólum.
Þegar eru ellefu skólar einsetnir og
er vonast til að þrír bætist við
næsta haust af 28 skólum í borg-
inni. „Stærsta einstaka verkefni á
árinu er bygging Engjaskóla í
Engjahverfi og er gert ráð fyrir að
veija 230 milljónum til hans,“ sagði
borgarstjóri.
Rekstur verður lækkaður
um 6,5%
Borgarstjóri sagði að búið væri
að fara mjög vel yfír einstaka
rekstrarliði hjá borginni. „Það eru
ýmis nýmæli í rekstrinum hvað
varðar hagræðingu,“ sagði Ingi-
björg Sólrún. „Leikskólar og skólar
borgarinnar fengu úthlutað ákveð-
inni fjárveitingu til reksturs, það
er annars en launakostnaðar og
reksturs á húsnæði, sém þeir geta
ráðstafað. Forstöðumenn eða skóla-
stjórar geta ráðstafað þessum fjár-
munum en jafnframt tóku þeir að
sér að lækka kostnaðinn um 6,5%.“
Engin sátt um hærri skatta
Ingibjörg Sólrún sagðist leggja
mikla áherslu á að leitað yrði nýrra
leiða í rekstri borgarinnar og til að
fjármagna ýmsa félagslega þjón-
ustu. „Það virðist ekki vera nein
sátt um það að hækka skatta,“
sagði borgarstjóri. „Fólk er almennt
ekki reiðubúið til að taka á sig
auknar skattaálögur. Það eru hins
vegar sífellt að koma upp nýjar
þarfir í borgarkerfínu sem við verð-
um með einhveijum ráðum að
mæta. Þess vegna þurfum við sí-
fellt að skoða reksturinn sem fyrir
er og kanna hvort hægt er að haga
honum með öðrum hætti.“
Borgarstjóri benti á að borgar-
sjóður keypti á hvetju ári nokkurn
fjölda leiguíbúða og eigi nú 1.170
leiguíbúður. Samt sem áður gengi
mjög illa að mæta þörfum þess fólks
sem væri í algeru húsnæðishraki
og stundum efnalega og félagslega
illa sett.
Um 450 manns væru á skrá eft-
ir íbúð hjá félagsmálastofnun og
biðtíminn gæti verið tvö til þijú ár.
„Það er mjög sárt til þess að vita
að jafnvel skuli ekki vera hægt að
fínna úrræði fyrir fólk sem er í al-
gjörum nauðum en vera engu að
síður með allar þessar leiguíbúðir
sem mjög lítil hreyfíng er á,“ sagði
Ingibjörg. „Það er einu sinni þannig
að þegar fólk er komið inn í hús-
næði borgarinnar fer það ekki út
aftur enda er húsaleiga fyrir 80
fermetra íbúð innan við 16 þúsund.
krónur á mánuði. Auðvitað geta
tekjur og félagslegar aðstæður
breyst eftir að komið er inn i þess-
ar íbúðir. Það sem við þurfum að
huga að er hvernig hægt er að
skapa hreyfingu í þessu kerfi þann-
ig að það þurfi ekki sífellt að bæta
við íbúðum til að mæta því fólki sem
er á biðlistum."
Borgarstjóri sagði að átak hefði
verið gert á þessu ári. Leigusamn-
ingum, sem voru ótímabundnir,
hafi öllum verið sagt upp. Leigu-
samningar væru nú til þriggja ára
og staða fólks þá endurmetin, með;
al annars með tilliti til -tekna. Á
síðasta ári losnuðu 15 íbúðir vegna
þess að fólk var í raun með tekju-
stuðul sem var langt yfir því sem
eðlilegt gat talist í borgarhúsnæði.
Bókun Sjálfstæðisflokksins við fyrri umræðu um fj ár hagsáætlun Reykjavíkurborgar
Uppsveifla skili hag-
ræðingii og spamaði
í BÓKUN sjálfstæðismanna við fyrri
umræðu um fjárhagsáætlun Reykja-
víkurborgar segir: „Eftir sérstakt
átak Reykjavíkurborgar 1992-1994
til að mæta stórauknu atvinnuleysi
hafa sjálfstæðismenn lagt áherslu á
að nýta beri uppsveifluna í efnahags-
lífínu til hagræðingar og spamaðar
í borgarrekstri. Þetta ber að gera
með þeim inarkmiðum að skattar
verði lækkaðir og skuldir greiddar."
Skattar verði lækkaðir
Þá segir að sjálfstæðismenn telji
það vera úrslitaatriði fyrir borgarbúa
að við fjárhagsáætlun Reykjavíkur
1996 verði markvisst stefnt að lækk-
un skatta og skulda borgarbúa. Yfír-
stjórn borgarinnar þurfí að ganga á
undan með góðu fordæmi í sparn-
aði, vinna að grundvallarbreytingum
á rekstri stofnana þar sem þjónustu-
samningar verði teknir upp og skipu-
leggja þurfí eignamál borgarinnar
svo skilvirkni og hagkvæmni verði
betur gætt.
Sú fjárhagsáætlun sem R-listinn
leggi fram vinni gegn þeirri stefnu
sem sjálfstæðismenn boði. Skuldir
eru auknar, skattheimta vex og eng-
ar tillögur eru um grundvallarbreyt-
ingar í rekstri borgarinnar.
Skattahækkanir
R-listinn hefur ákveðið að við-
halda þeirri 26% hækkun fasteigna-
gjalda sem sett var í fyrra vegna
holræsaskatts. Á þessu ári þýði
þessi hækkun því áfram 10-30 þús-
und króna kostnaðarauka á hvert
heimili í Reykjavík árið 1996.
Þá segir: „Hafinn er feluleikur
með holræsaskattinn þar sem hann
er nú tekinn út úr yfirliti skatttekna
borgarinnar og settur í tekjulið hjá
gatnamálastjóraembættinu. Þessi
aðgerð er enn frekari sönnun þess
að R-listinn hyggist festa skattinn
í sessi á meðan hann er við völd.
35,6 milljóna króna heilbrigðis-
skattur er innheimtur af fyrirtækj-
um án þess að sýnt sé að heilbrigðis-
eftirlitið veiti viðkomandi fyrirtækj-
um þjónustu í öllum tilvikum. Þetta
er skattur sem kemur að fullu til
innheimtu á þessu ári.“
Skuldir munu halda áfram
að aukast á árinu
Eitt af kosningaloforðum R-list-
ans var: „Gerð verður langtímaáætl-
un um að greiða niður gömlu skuld-
imar.“ R-listinn jók skuldir borgar-
innar á síðasta ári um 1.000 milljón-
ir króna. Hann gerði einnig áætlun
um skuldaaukningu upp á 183 millj-
ónir króna. Þarna fór R-listinn 546%
fram úr áætlun.
Nú hyggst R-listihn auka skuldir
enn frekar á þessu ári um 500 millj-
ónir króna, þrátt fyrir hækkun þjón-
ustugjalda og 1,5 milljarða kr.
greiðslu fyrirtækja borgarinnar í
borgarsjóð.
Með tilliti til verðlagsþróunar,
skuldastöðu borgarinnar nú og auk-
innar skuldasöfnunar R-listans á
þessu ári þurfa Reykvíkingar að búa
sig undir að skulda nær 14 milljarða
króna í árslok.
Yfirbyggingin þenst. út
í fjárhagsáætlun síðasta árs hafi
R-listinn gert ráð fyrir að yfírstjórn
borgarinnar kostaði 340,8 milljónir
það ár. Nú væri lögð fram áætlun
sem nemur 386,2 milljónum króna
sem er 45 milljóna króna hækkun
(13,3%). Þessi kostnaður kæmi til
af útþenslustefnu borgarstjóra, en
undir hennar stjórn hafí embættis-
mönnum í ráðhúsinu fjölgar ört.
Kostnaðarauki vegna nýrra staða
yfirmanna og millistjórnenda væri
um 53 milljónir króna.
Það sem einkenndi stjórnunar-
hætti R-listans væri skýrslugerð á
öllum sviðum, en minna er aðhafst.
í fjárhagsáætlun þessa árs er gert
ráð fyrir 20 milljónum króna í ótil-
greindar skýrslugerðir.
Svikin loforð
R-listinn hét því að gera atvinnu-
málin að forgangsverkefni. í kosn-
ingaloforði R-listans sagði: „Reykja-
víkurlistinn sættir sig ekki við at-
vinnuleysi. Því er það helsta verk-
efni nýrrar borgarstjórnar að
tryggja atvinnu í borginni, efla fyrir-
tækin og nýsköpun í atvinnurekstri
með því að hlúa að nýjum hugmynd-
um og þróunarstarfi."
Staðan í dag væri sú að atvinnu-
leysi hafi aldrei verið meira í Reykja-
vík. Þrátt fyrir að aukna hagsæld í
atvinnulífinu væri 5,97% vinnuafls í
Reykjavík. Engin merki væru um
aðgðerðir R-listans til þess að sporna
gegn þessari þróun. Fyrirtæki flyttu
úr borginni án þess að hugað væri
að aðgerðum til að halda þeim og
íbúafjölgun og atvinnutækifæri
væru fleiri víða annars staðar en í
Reykjavík.
Uthlutun nýrra lóða til almenn-
ings fækkaði verulega á síðasta ári,
hafa veirð á milli 300-600 íbúðir
árlega síðasta áratug en voru nú 151
á síðasta ári. Þar af voru 102 til
félagslegs húsnæðis. Þetta væru al-
varleg merki um þróun Reykjavíkur
minni tekna og aukinna skatta.
Öfugþróuní
stjórnun borgarinnar
Þrátt fyrir föpir fyrirheit bæri
stóraukinn yfirstjórnarkostnaður og
skýrslugerðir merki um úrræðaleysi
R-listans. Sjálfstæðismenn hafí haft
forgöngu um tillögur um þjónustu-
samninga og mundu áfram gera til-
lögur um aðgerðir sem gætu stuðlað
að mikilvægum leiðum til áherslu-
breytinga, lægri kostnaðar og auk-
inna gæða í þjónustu.
Fjárhagsáætlun sú sem R-listinn
leggði fram bæri með sér alvarlegan
skort á leiðum til að mæta útgjalda-
aukningu. Sparnaðaraðgerðir væru
mjög handahófskenndar og án nýrrar
stefnumótunar og forgangsröðunar.
I
>

1
i
I
5