Morgunblaðið - 20.02.1996, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 20. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Ungir
arkitektar
LIST OG
HÖNNUN
Uafnarhúsid
HUSAGERÐARLIST
Arnór Skúlason, Ásdis Ingþórsdóttir,
Ásmundur Hrafn Skúlason, Gunnar
Stefánsson, Gunnlaugur Ó. Johnson,
Hólmfríður Jónsdóttir, Hrefna Björg
Þorsteinsdóttir og Jóhann Stefáns-
son. Sýningu lýkur 25. febrúar.
ÞAÐ hefur verið gildur og árviss
viðburður undangengin ár, að setja
upp kynningarsýningu á lokaverk-
efnum nýútskrifaðra húsameistara
í sýningarsal aðalstöðva Arkitekta-
félagsins, Ásmundarsal. En vegna
sölu húsnæðisins er sýningin nú
haldin í Hafnarhúsinu, en þó ekki í
hinum ágæta en illa nýtta sýning-
arsal á jarðhæð, heldur er inngang-
urinn í vesturendanum þar sem
menn gengu fyrrum inn er þeir
nálguðust bögglapóst frá útlöndum,
en sjálf sýningin er svo á annarri
hæð. Um er að ræða arkitekta, sem
hafa lokið 'námi á síðustu tveim
árum, suma glóðvolga. Koma frá
ólíkum skólum á Norðurlöndum, í
Bretlandi eða Bandaríkjunum, þar
sem námsferillinn var nokkuð ólík-
ur, einnig verkefnin og hátturinn
hvernig kandidatamir nálguðust
þau.
Með nýju og frábrugðnu rými
gafst að þessu sinni tækifæri til fjöl-
þættari athafna, þótt fjarri sé að
húsakynnin séu sérhönnuð í þeim
tilgangi og því hefur verið slegið
upp skiirúmum og andrúmið er
nokkuð hrátt. En menn skulu ekki
láta það aftra sér frá að skoða úr-
lausnarverkin gaumgæfilega og
helst fjölmenna á staðinn, því húsa-
gerðarlist er það sem öllum kemur
við. Einkum almenningi, sem að
meiri hluta til er ofurseldur því að
búa í andlausum íbúðasílóum og fer
sú tilhneiging vaxandi frekar en
hitt. Vil minna á að í einni blokk
búa iðulega fleiri en í byggðarkjörn-
um í dreifbýlinu hér áður fyrr, þar
sem þróuðust sérstök og lífræn sam-
félög sem mjög sjaldan á sér stað
innan sílóanna.
Ekki er það sök hinna ungu arki-
tekta, en gjaman má minna á það
hér, því aðal húsagerðar er lífræni
þátturinn og menn gefa honum stöð-
ugt meiri gaum í mótun húsa og
Galdra-
Loftur í
Flensborg
LEIKFÉLAG Flensborgar, eitt
elsta leikfélag á landinu, frum-
sýnir í kvöld leikritið Galdra-
Loft eftir Jóhann Siguijónsson
í Bæjarbíói.
„Leikritið Galdra-Loftur var
fyrst gefið út árið 1915 og
hefur síðan verið eitt af okkar
ástsælustu leikritum. Það fjall-
ar um þá eilífu ósk mannsins
að ná að beisla hið illa vald.
Þetta leikrit var valið, ekki ein-
göngu vegna sögu sinnar held-
ur einnig vegna þess að aðal-
persónur leikritsins eru á svip-
uðum aldri og leikendur.
í hartnær 20 ár hefur verið
hefð fyrir því að halda eina
leiksýningu á ári hveiju, Síðast
sýndi leikfélagið leikritið „Don
Juan“ í leikstjórn Hilmars Jóns-
sonar við góðar undirtektir.
Leikstjóri sýningarinnar
Galdra-Loftur er Stefán Sturla
Siguijónsson og hefst sýningin
stundvíslega kl. 20. Miðaverð
er 500 kr.,“ segir í frétt frá
Flensborg.
húsasamstæða. Þannig hafa fram-
sæknir arkitektar leitað tii barr-
okksíns að hugmyndum að fjölþætt-
ari og lífrænni mótun og fjarlægst
skókassaformið skelfilega, sem var
fylgifiskur Bauhaus og funkisstíls-
ins, hinnar svonefndu hagnýti-
stefnu. Hlutverk arkitekta telst er
svo er komið ekki eingöngu vera
að koma fólki fyrir á sem hagkvæm-
astan hátt, heldur opna grómögnum
leið inn í líf þess og athafnir. Það
á ekki einungis við um íbúðarhverfi
heldur einnig vinnustað og athafna-
svæði, en hérlendis er um eyðimörk
að ræða og verksmiðjuhverfin hrá,
óvistleg og nöturleg aðkomu.
Til þess þarf að virkja hið lífræna
í umhverfmu, gera það að hluta af
mótuninni, ekki aðeins hvað útlínur
landslagsins snertir heldur einnig
jurtaríkið, gróðurlag og veðurfar á
staðnum. Og umfram allt skal leitað
til þess byggingarefnis, sem um-
hverfið og landið býður upp á líkt
og Eliel Saarinen, Gesellius og Lind-
gren gerðu í Finnlandi í upphafi
aldarinnar. Eero sonur Eliels hann-
aði t.d. lífræn verksmiðjuhverfí í
Bandaríkjunum um miðbik aldarinn-
ar, sem eru óþekkt hér.
Þetta er dregið fram hér vegna
þess, að mér sýnist sem hinir ungu
arkitektar hafí skilning á þessu og
nálgist náttúruna og umhverfið í
vaxandi mæli í stað þess að flytja
inn hugmyndir sem sprottnar eru
upp úr allt öðrum jarðvegi, valda
sjónmengun og gróma umhverfið.
Asmundur Hrafn Sturluson orðar
það þannig: „Á tímum sýndarveru-
leika verður maðurinn að þekkja
raunveruleikann. Hið manngerða
rými getur sýnt okkur það sem við
sjáum ekki.“
Ennfremur: „Skynfærin eru lykl-
ar okkar að raunveruleikanum."
Þetta eru sannindi, sem mönnum
voru ljós við upphaf húsagerðarlist-
ar en fjarlægðust við upphaf iðnbylt-
ingarinnar og breyttra lífshátta,
mannfjölgunar, sívaxandi aðstreym-
is fólks til þéttbýliskjamanna.
Þetta áréttar Ásmundur Hrafn
með tveim myndböndum og sýnir
annað, andstæður elds og íss, en
hitt leik ljóss, forma og skugga. Eru
þau óvenju hnitmiðuð og lifandi fyr-
ir augað og vísa til mikilvægis and-
stæðna og umhverfís. Þá vakti hug-
mynd Jóhanns Stefánssonar um
þróun þorps og verksmiðju, atvinnu-
og sjávarháttasafn, sérstaka athygli
jSsassiSisaíiíeííi
'
FRÁ sýningunni
Morgunblaðið/Kristinn
mína vegna þess hve þörfin á slíkum
hugsunarhætti er brýn hér á landi,
einnig tillaga að sjóminjasafni eftir
Arnór Gíslason. í báðum tilvikum
er um athyglisverðar hugmyndir að
ræða sem ber að gefa fyllsta gaum.
Þá var ég alveg upptendraður fyrir
framan tillögu að búddhamiðstöð
eftir Ásdísi Ingþórsdóttur, einkum
fyrir fjölbreytni í náttúrulegu bygg-
ingarefni.
Fleiri úriausnarefni þóttu mér
athyglisverð, en hængurinn á fram-
kvæmdinni er sem áður hve erfitt
er að nálgast viðgangsefnin þótt
skýringarbækur liggi frammi. Viiji
arkitektar virkja almenning og auka
áhugann á lifandi húsagerðarlist,
er upplagt að þeir auðveldi honum
að setja sig í spor gerendanna með
því að auka skilvirkni einstakra
framkvæmda. Helst með kynning-
arbækiingi, sem þarf alls ekki að
kosta mikið umfram hugkvæmni og
hugvit. Ekki er nóg að vera með
eins konar myndskreytt nafnspjöld
í yfirstærð ef menn vilja ná til fleiri
en starfandi arkitekta. Hef tekið
eftir því hve aðsókn á slíkar fram-
kvæmdir er sáralítil. Vísa til þess
hve slíkar sýningar eru tíðum lif-
andi og vel að þeim staðið erlendis,
þótt ekki sé mikið í þær borið.
Módelsmíðin þótti mér ekki alltaf
fullnægjandi, beri ég hana saman
við það sem ég hef séð erlendis og
ég saknaði fríhendisteikninga, sem
voru svo stórt atriði í vinnsluferli
hinna miklu arkitekta aldarinnar.
Bragi Ásgeirsson
Nýjar bækur
Spurningar um
efnahagsmál
SIÐUSTU foi-vöð nefn-
ist ný bók eftir Þorvald
Gylfason. Höfundur
spyr meðal annars:
Hvers vegna eru laun á
íslandi svona lág?
Hvers vegna eru Norð-
urlönd í kreppu? Af
hveq'u stafar atvinnu-
leysi? Getum við lært
af nagvaxtarundrinu í
Austur-Asíu? Og hvers
getum við orðið vísari
af umskiptum Austur-
Evrópulandanna frá
miðstjórn til markaðs-
búskapar? Eigum við
samleið með Evrópu?
Eigum við á hættu að
missa bezta fólkið burt? Hvað getum
við gert til að snúa vörn í sókn og
halda unga fólkinu heima?
í kynningu segir: „Höfundur bók-
arinnar fjallar skýrt og skorinort um
efnahagsógöngur Islendinga und-
anfarin ár og setur þær í samhengi
Þorvaldur Gylfason
við ýmsar veilur í inn-
viðum efnahagslífsins,
hagstjórn og hagstjórn-
arfari heima fyrir og
einnig við efnahagsþró-
un í öðrum Iöndum.“
Höfundur bókarinn-
ar, Þorvaldur Gylfason,
er prófessor í hagfræði
í Háskóla íslands. Eftir
hann eru ritgerðarsöfn-
in Almannahagur
(1990), Hagfræði,
stjórnmál og menning
(1991) og Hagkvæmni
og réttlæti (1993).
Markaðsbúskapur
(1994) er einnig eftir
hann ásamt tveim öðr-
um norrænum prófessorum og hefur
sú bók birzt eða mun birtast innan
tíðar á 17 tungumálum, þar á meðal
ensku, rússnesku og kínversku. .
Háskólaútgáfan gefur út. Bókin
er 240 bls. að lengd og kostar kr.
2.908.
Blásið í
sönglúðra
TONLIST
Laugarncskirkja
KAMMERTÓNLEIKAR
yerk fyrir lúðrakvintett eftir Jón
Ásgeirsson, Pál P. Pálsson, Einar
Jónsson, Oliver Kentish og Ríkarð
O. Pálsson. PIP kvintettinn,
Lauganieskirkju, laugardaginn
17. febrúar kl. 17.
EF HAFT er í huga að hljóm-
sveitarsaga Islendinga hófst með
blæstri Lúðurþeytarafjelags
Reykjavíkur á Þingvöllum 1874
(sé rétt með farið), má undrum
sæta, hversu lítið hefur borið á
íslenzkri málmblástursstofutón-
list fram að þessu. Tóngreinin
er að vísu ein sú yngsta meðal
kammergreina, yfir 100 árum
yngri en tréblásárakvintettinn,
sem komst fyrst í tízku í París
um 1810, og skýrir það að hluta,
hversu tiltölulega hátt hlutfall
af viðfangsefnum nútíma lúðra-
þeytara skuli enn fengið frá
verkum fyrir aðra hljóðfærahópa
eða jafnvel úr píanóverkum. Tón-
skáldin virðast þannig flest eiga
eftir að uppgötva hina nýju
kammergrein. Hér á landi hefur
þeim að vísu verið vorkunn, þar
sem langstarfandi kammerlúðra-
hópar hafa til skamms tíma eng-
ir verið.
Nú kann að verða breyting á.
A.m.k. tveir lúðrakvintettar - svo
maður liðki til hið ólögulega orð
„málmblásarakvintett" yfir
áhöfnina 2 trompet, horn, bás-
únu & túbu - hafa í seinni tíð
kveðið sér hljóðs hér á mölinni:
Hljómskálakvintettinn og Cor-
retto kvintettinn, og nýjast á
laugardaginn var blés PIP kvint-
ettinn sína fyrstu opinberu tóna
í Laugarneskirkju við dágóða
aðsókn.
Efnisskráin var alíslenzk, og
líklega afrek út af fyrir sig í ljósi
fyrrgreindra aðstæðna að hafa
uppi á jafnmiklu innlendu efni.
Eftir stuttan inngangsmars eftir
undirritaðan, Intrada Reale, léku
PlP-ingar - skammstöfunin út-
leggst primus inter pares,
fremstur meðal jafningja -
Lúðrakveðju frá íslandi eftir Jón
Ásgeirsson, En lurhálsning frán
Island, vandað og velhljómandi
lítið verk sem var óvenjulítt háð
rótum greinarinnar annars vegar
í lúðraköllum her- og veiði-
manna, hinsvegar í stórborgar-
tækifærismúsík 20. aldar. ís-
lenzku þjóðlagastefin voru
vinnslulega höfð í bakgrunni,
rétt tæpt á Liljulaginu (enda
þarf ekki mikið til að það þekk-
ist), en verkið var því betur sam-
antengt og mótað hvað heildina
varðar.
Intrada & Allegro Páls P.
Pálssonar sór sig meira í ætt
við alþjóðlegar (les: amerískar)
rætur lúðrakvintettsins á þess-
ari öld, er bera keim af glerhöll-
um, kvikmyndum og björtum
ljósum. Verkið var nokkuð
kröfuhart fyrir flytjendur og
ekki laust við að smáörður
kæmu fram hér og þar, einkum
hvað varðar hrynræna samstill-
ingu, sem ekki verða kveðnar í
kútinn nema með áralöngu sam-
starfi. Hins vegar var inntónun
kvintettsins góð, og mun honum
og nýju kammerhópunum von-
andi takast að reka endanlega
slyðruorðið af íslenzkum málm-
blæstri í vitund almennings, sem
á rætur að rekja til misbreinna
skólalúðrasveita.
Eftir básúnuleikara hópsins,
Einar Jónsson, var leikin fjór-
rödduð barokkfúga, „EVW 1“,
laglega skrifuð skólafúga, sem
hefði skilað sér jafnvel enn betur
með meiri útfærslu höfundar á
frösun og dýnamík, að ekki sé
talað um fleiri hiatusa eða
öndunarstaði. Mörgum hættir
framan af til að ætla að segja
of mikið í einu.
Sama átti við, í víðari skiln-
ingi þó, í Divertimentói Olivers
Kentish frá 1990/1995, þar sem
hugmyndagróskan bar nokkuð
heildina ofurliði og leiddi til þess,
að ýmis ágætis uppátæki duttu
á gólfið fyrir óþarflega lítið. Hinn
skondni, Fellini-leiti miðkafli,
Pezzo Italiano, var einna eftir-
minnilegastur.
Aðrir en undirritaður verða
að dæma um eðli og endingarlík-
ur Touché! eftir undirritaðan.
Sem fyrr sagði lék PlP-kvintett-
inn margt mjög vel, tónstaðan
var hrein og dýnamísk mótun
víða skemmtileg miðað við ekki
eldri hóp en þetta. Mun hann án
efa eiga eftir að vekja eftirtekt
í beinu hlutfalli við þá vinnu sem
hann kýs að leggja í listrænt
samstarf.
Ríkarður Ö. Pálsson