Morgunblaðið - 23.02.1996, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Samskipti lögreglu og um 40 ungmenna enduðu með notkun táragass og handtökum
Táragas
ertir efri
öndunarveg
Saka lög-
regluna um
valdníðslu og
meiðingar
Nemendur í Fjölbrautaskólanum í Breiðholti
og gestir þeirra í teiti á veitingastaðnum
Jakkar og brauð í Skeifunni að lokinni árshá-
tíð aðfaranótt 21. febrúar saka lögreglu um
valdníðslu og líkamsmeiðingar. Ómar Smári
Armannsson, aðstoðaryfírlögregluþjónn,
segir að þegar ásakanir af þessu tagi komi
upp fari fram rannsókn innan lögreglunnar.
í yfirlýsingu sem er undirrituð
af varaformanni og gjaldkera nem-
endafélags FB segir m.a. að lög-
regla hafi ruðst með valdi inn á
staðinn í óþökk þeirra sem höfðu
hann á leigu. Ungmennunum hafi
verið þröngvað út af staðnum, án
nokkurra skýringa eða málamiðl-
ana, með ruddaskap og líkams-
meiðingum. Fyrir utan staðinn
safnaðist hópurinn saman því lög-
reglan hafi verið treg til þess að
kalla á leigubíla. Lögregla hafi
beitt kylfum til að þrýsta hópnum
út um þröngar dyr á staðnum. Við
kylfuhöggin hafi nokkrir fallið í
jörðina og sumir þeirra verið hand-
járnaðir og færðir í fangageymsl-
ur. Ungmennunum hafi blöskrað
aðfarirnar og reynt að tala um
fyrir lögreglunni án árangurs.
Missti meðvitund
„Við teljum að þessar aðfarir
beri vott um yfirgang, valdníðslu
og óþarfa ofbeldi. Það er ónauð-
synlegt að beita kylfum og tára-
gasi gegn ungu fólki þegar það
er að stunda skemmtun sem geng-
ur mjög vel fyrir sig. Nú þegar
hefur eitt foreldri kært aðgerðina
þar sem ein stúlka fékk mikinn
skammt af táragasi í andlit og
ofan í lungu. Hún missti meðvitund
og var send á bráðamóttöku. Þessu
fylgdi slæmur krampi og særindi.
Astand hennar, þegar þetta er rit-
að, er þannig að hún á erfitt með
öndun og hefur mikil særindi í
augum. Hún getur m.a. ekki litið
í ljós. Annarri stúlku, þekktri fyrir
prúðmennsku, var fleygt í jörðina
fyrir utan staðinn eftir að hafa
fengið vænan skammt af táragasi
í vitin og lungun. Hún fór að froðu-
fella þar sem hún lá og voru lög-
regfuþjónar beðnir um aðstoð en
þeir virtu það ekki viðlits og gáfu
það ráð að snúa andliti hennar upp
í vindinn. Stúlkan fór ekki á bráða-
móttöku en vinir hennar fóru með
hana í heimahús þar sem kalt vatn
var látið renna yfir hana.“
í yfirlýsingunni segir að stjórn
nemendafélagsins harmi atburðinn
og muni jafnvel kæra hann þar sem
hún telji að notkun táragass og
kylfa án viðvarana hafí ekki verið
nauðsynleg. Varaformaður nem-
endafélagsins varð vitni að atburð-
inum og reyndi ítrekað og árang-
urslaust að ná tali af lögregluvarð-
stjóra á staðnum.
Laminn og handjárnaður
Hlynur Höskuldsson gjaldkeri
nemendafélagsins segir að
áfengissala hafi verið á veitinga-
staðnum, öfugt við það sem nem-
endafélagið hafði búist við, en
gleðskapurinn stóð yfir eftir að
vínveitingastöðum er lokað sam-
kvæmt lögum, sem er kl. 1 á virk-
um dögum. Um 40 manns voru í
salnum og sagði Hlynur að lögregl-
an hefði sýnt mikla óþolinmæði
þegar verið var að rýma staðinn.
„Sennilega hefur einhver gert
eitthvað við einn lögregluþjóninn
því allt í einu sá ég að það lá strák-
ur í jörðinni. Svo hrundi fólkið
bara niður en þá hafði lögreglan
gripið til táragass. Einn strákur
stokkbólgnaði á hendi þegar hann
bar hana fyrir höfuð félaga síns
sem lögreglan ætlaði að slá með
kylfu. Síðan var táragasi úðað
framan í hann. Öðrum strák var
hrint út úr dyrunum og greip hann
í lögreglumann í fallinu. Þá var
hann laminn og handjámaður inni
í lögreglubíl. Eg skil ekki hvers
vegna lögreglan þurfti að beita
táragasi þegar allir voru komnir
út af staðnum," sagði Hlynur.
Guðrún Margrét Kjartansdóttir,
einn aðstandenda samkomunnar á
Jökkum og brauði, segir að allt
hafi farið vel fram þar til lögreglan
kom á staðinn. Skömmu áður hafði
Ríkissjónvarpið tekið gesti í teitinu
tali og spurt þá hvernig til hefði
tekist með árshátíð skólans. Sjón-
varpsmennirnir voru nýfarnir þeg-
ar lögreglu bar að. Guðrún sagði
að ekki hefði verið selt inn á stað-
inn heldur hefðu gestirnir slegið
saman í sjóð til þess að greiða
fyrir afnotin. Hún sagði að upphaf-
lega hefði staðið til að um 20
manns kæmu á staðinn og alls
ekki hefði átt að vera hátt í 40
gestir. Hins vegar hefði ekkert
ónæði verið frá samkvæminu.
„Þetta voru vinir mínir og ég hef
haldið afmæli mitt hér á staðnum,
enda rek ég hann. Mér fannst ég
ekki þurfa að spyrja um leyfi hjá
lögreglunni. Það var engin vínsala
á staðnum," sagði Guðrún Mar-
grét.
Reglur sannarlega brotnar
Ómar Smári Ármannsson, að-
stoðaryfirlögregluþjónn, kannaðist
ekki við að kæra hefði borist vegna
þessa máls. „Ef skiptar skoðanir
eru um framkvæmd aðgerða þá
látum við alltaf fara fram innri
skoðun hjá okkur og það verður
gert í þessu tilviki. Við látum
kanna hver aðdragandinn hafi ver-
ið, hvað hafi gerst og til hvaða
aðgerða hafi verið gripið," sagði
Ómar Smári.
Hann segir að samkvæmt
skýrslum hafí verið seldur aðgang-
ur að' veitingastaðnum. Þarna hafí
því verið um skemmtun án leyfis
að ræða eftir að almennum
skemmtunum, sem þó er leyfi fyr-
ir, væri lokið. Samkvæmt upplýs-
ingum sem liggi fyrir
hafi áfengi verið á boð-
stólum en óheimilt sé
samkvæmt lögum að
veita fólki undir tvítugu
áfengi. Neitað hafi verið
að hlýða fýrirmælum
lögreglu og veist var að
lögreglumanni við skyldustörf.
„Það er hlutverk lögreglu að
framfylgja gildandi lögum og regl-
um. Þarna höfðu reglur sannarlega
verið brotrtar. Lögreglumenn reyna
að afgreiða fyrirliggjandi viðfangs-
efni á eins viðunandi hátt og kost-
ur er á hverjum tíma. Þeim þykir,
eins og öðrum, leitt ef sár hljótast
af á sál eða líkama," sagði Ómar
Smári.
Ómar Smári sagði að það giltu
ákveðnar reglur um meðferð tára-
gass en annað gæti lögreglan ekki
gefið upp varðandi þessar verk-
lagsreglur. Hann sagði þó að það
væri sjaldgæft að táragas væri
notað í tilfellum sem þessum.
„Alla jafna, miðað við mála-
fjölda, er sjaldgæft að táragasi sé
beitt. Vissulega er því þó beitt og
þá yfirleitt til þess að yfirbuga ein-
staklinga sem sýna mótþróa, eins
eða fleiri, með það fyrir augum
að draga úr líkum á meiðslum.
Táragas er viðurkennt tæki tilþess
að gera menn óvíga,“ sagði Ómar
Smári.
Kæra mun varpa ljósi á atvik
Ómar sagðj að ungmennin hefðu
ráðist að lögreglumönnum með
hrópum og köllum og síðan fylgt
orðum sínum eftir í verki. Tólf lög-
reglumenn voru á staðnum þegar
mest var innan um hóp 40 ung-
menna og þá væru þeir í þeirri
stöðu að þurfa að veija sig.
„Það er kannski ekkert óeðlilegt
að þeir grípi til aðgerða sem dreg-
ið geti úr líkum á því að þeir verði
undir. Það er ekkert sem bendir
til þess, enn sem komið er, að lög-
reglan hafi gengið of hart fram.
Ef álitamál koma upp látum við
athugun fara fram,“ sagði Ómar
Smári.
Allir lögreglumenn við eftirlits-
störf bera á sér úðabrúsa með tára-
gasi. Einvörðungu lögreglu er
heimilt að nota táragas.
Anna Kristín Sigurðardóttir,
nemandi í FB, sem
missti meðvitund þegar
hún fékk táragas ofan í
lungu, hefur falið lög-
manni sínum, Hilmari
Magnússyni hdl, að
kæra aðgerðir lögregl- I
unnar. Anna Kristín
vildi sjálf ekki tjá sig um þetta
mál. Hilmar kveðst ekki hafa feng-
ið nein gögn um þetta mál enn sem
komið er. „Eins og ég horfi á þetta
þá held að rétt sé að leggja fram
kæru, þó ekki væri nema til þess
að varpa ljósi á hvað hefur gerst
þarna. Framhaldið er svo ekki í
mínum höndum. Ég á von á því
að málið verði kært,“ sagði Hilm-
ar.
Fyrirmælum
ekki hlýtt og
veist að lög-
reglumönnum
ÞORSTEINN Blöndal, yfirlæknir
á lungna- og berklavarnardeild
Landspítalans, segir að sér sé
ekki kunnugt um að táragas
valdi lungnasjúkdómum. Aug-
ljóslega valdi það ertingu í efri
öndunarvegi.
Þorsteinn segir að viðtakand-
inn geti verið afar næmur fyrir
slíkum efnum. Vitað sé að 5% af
Islendingum hafi astma, þ.e. að
segja einn af hveijum tuttugu. I
hópi 40 krakka ættu þá tveir að
hafa astma. Táragas hafi mun
sterkari áhrif á þá en aðra, en
það gæti valldið astmakasti og
leyst sjúkdóminn úr læðingi.
Þorsteinn segir að táragas
framkalli fyrst og fremst ertingu
í efri öndunarvegi. Séu loftteg-
undir sem menn anda að sér
mjög vatnsleysanlegar leysast
þær strax upp í vökva í slímhúð
í nefi og munni og valda ertingu.
Þar með gefa efnin frá sér við-
vörun þannig að viðkomandi and-
ar lofttegundinni ekki lengra
niður. Lofttegundir sem valda
ekki hósta eða ertingu í efri önd-
unarvegi séu varasamari, því við-
komandi andi þeim dýpra að sér
án þess að gruna að um skaðlegt
Morgunblaðið/Hilmar Þór
NEMENDUR FB og gestir þeirra fyrir utan veitingastaðinn Jakkar og brauð þegar lögregla var að rýma staðinn. Skömmu eftir að myndin
var tekin kom til átaka og beitti lögregla táragasi og kylfum.