Morgunblaðið - 03.03.1996, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 3. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
KYIKMYNDIR/Háskólabíó sýnir fljótlega bandarísku kvikmyndina Tónverk
um lífið, Mr. Holland’s Opus. f aðalhlutverki er Richard Dreyfuss en hann hefur
verið tilnefndur til Óskarsverðlauna fyrir leik sinn í myndinni
Þrjátíu ára
sinfónían
VIÐ lok starfsævi Hollands tónlistarmanns tjá þakklátir nemendur honum tilfinningar sínar.
GLENN Holland við píanóið í faðmi fjölskyldunnar.
MYNDIN Mr. Holland’s Opus
fjallar um ævistarf Glenn
Hollands, tónlistarmanns, sem
ætlaði sér að stunda kennslu í
nokkur ár áður en hann tækist á
við þá köllun sína að semja ódauð-
lega tónlist. 1994 gengur Glenn
Holland út úr skólanum sínum í
síðasta sinn eftir 30 ára starf.
Hann er laus við biturleikann yfír
hlutskipti sinu, sem lengi nagaði
sálina og hefur fengið staðfest-
ingu á því að þótt hann hafi ekki
samið tónlistina sem hann þráði
að láta eftir sig í æsku lifir minn-
ingin um kynni af frjóum og hvetj-
andi lærimeistara í hugum þess
íjölda nemenda sem Glenn Hol-
land kenndi að meta töfra tónlist-
arinnar.
í fyrstu var kennslan Glenn
Holland aðeins lifibrauð og leið
til að safna nægu fé til að geta
hætt að vinna og helga líf sitt
tónsmíðum. Hann beið óþreyju-
fullur eftir að hringt væri út úr
síðustu kennslustund hvers dags
svo hann kæmist heim til konunn-
ar sinnar og píanósins en við það
sat hann jafnan fram á nætur.
Það var ekki við því að búast að
framan af vaknaði áhugi nemend-
anna á námsefninu enda státaði
Holland sig af því að geta komið
32 unglingum til að so'fa með
opin augun og hlustaði daufum
eyrum á innblásnar ræður skóla-
stjórans síns um þá köllun að vísa
ráðvilltum unglingum veginn sem
kennslan væri.
En viðhorfið breyttist eftir að
niðurbrotinn nemandi Hollands
bankaði upp á dymar hans kvöld
nokkurt, niðurbrotin yfir því að
ná ekki valdi á hljóðfærinu sem
hún var að læra á og óttaslegin
við að játa ósigur sinn fyrir for-
eldrum sínum. Þá var sem kvikn-
aði eldur í bijósti Glenn Hollands.
Með því að opna sig fyrir stúlk-
unni og miðla frá hjarta sínu
hvemig hann skynji tónlist tekst
honum að telja í hana kjark til
að halda áfram.
Það er nýr maður sem mætir
til tónmenntakennslu í John F.
Kennedy framhaldsskólanum
daginn eftir. Hann hendir út
nótnaheftinu og kennslubókunum
og dregur upp hljómplötur með
Beach Boys, Bítlunum og Rolling
Stones, allt sem getur auðveldað
honum að vekja unglingunum ást
á tónlist og skilning á því sem
hún hefur að miðla.
Það er eldhuginn Glenn Holland
sem nú tekur að sér að stjórna
lúðrasveit skólans og kemur
ánægður heim úr skólanum til
írisar eiginkonu sinnar og ungs
sonar sem hlýtur nafn sem sæmir
syni þess manns sem lifir fyrir
tónlistina; Coltrane Gershwin Hol-
land. Þess meira verður áfallið
þegar Glenn Holland og kona
hans fá þær fréttir að sonurinn
sé heyrnarlaus og faðirinn skynjar
að hann muni ekki geta deilt
ástríðu sinni með syni sínum.
í myndinni er fylgst með kenn-
aranum eftir því sem árin færast
yfir, sorgum hans og sigrum í
starfí og einkalífí.
Smám saman fjarlægist
draumur tónlistarmannsins um að
setja mark sitt á tónlistarsöguna.
Þótt hann haldi áfram að miðla
nemendum sinni af ást sinni á
viðfangsefninu og sé óhræddur
að nota til þess vinsælustu tónlist
hvers tíma finnst honum innst
inni að hann lifí til einskis og
ásakar sjálfan sig fyrir að hafa
gefíð sig brauðstritinu á vald.
Þegar komið er fram á tíunda
áratuginn á listkennsla í fram-
haldsskólum í vök að veijast og
þar kemur að Oregon-fylki telur
fjármunum skattborgaranna bet-
ur varið til annars en að greiða
Glenn Holland Iaun. Og þegar
ævistarfi hans er að ljúka fær
hann staðfestingu á því að ekki
var allt sem honum sýndist. Sin-
fóníuna samdi hann þrátt fyrir
allt og skráði í hjörtu nemenda
sinna í gegnum árin sem koma
saman til að tjá þakklæti sitt og
vináttu.
Auk Richards Dreyfuss, sem
leikur titilhlutverkið, koma m.a.
við sögu í myndinni Mr. Holland’s
Opus Olympia Dukakis, sem leik-
ur skólastjórann og Glenne He-
adly, sem leikur eiginkonuna, Iris
Holland.
Myndin er gerð eftir handriti
Patrick Sheane Duncans, en leik-
stjóri er Stephen Hereks, sem
m.a. leikstýrði Critters, Bill and
Ted’s Excellent Adventure, Don’t
Tell Mom the Babysitter’s Dead,
The Mighty Ducks og The Three
Musketeers. Eins og upptalningin
ber með sér er myndin um ævi-
starf Glenn Hollands býsna ólík
fyrri verkum leikstjórans.
Leikur Richard Dreyfuss hefur
átt mestan þátt í þeirri velgengni
sem myndin hefur notið. Það
hvernig hann túlkar persónu tóri-
listarkennarans í gegnum þau
þijátíu ár sem myndin spannar,
með dyggri aðstoð förðunarmeist-
ara myndarinnar, þykir í frásögur
færandi eins og Oskarsverðlaun-
atilnefningin er til marks um.
RICHARD Dreyfuss hefur,
með hléum, verið framar-
lega í flokki bandarískra kvik-
myndaleikara undanfarna tvo
áratugi. Eftir að hann hafði leik-
ið í þremur af vinsælustu kvik-
myndum áttunda áratugarins og
hlotið óskarsverðlaun 1977 lenti
ferill hans í djúpri lægð í nokkur
ár en þeir tímar eru að baki. Þær
undirtektir sem leikur hans í
myndinni um tónlistarkennarann
Glenn HoIIand hefur hlotið, jafnt
meðal áhorfenda, gagnrýnenda
og kvikmyndaakademíunnar,
benda til þess að Dreyfuss, sem
nú er 48 ára gamall, kunni að
vera að nálgast hátind ferils síns
og að önnur Óskarsverðlaun hans
séu jafnvel innan seilingar.
Richard Dreyfuss er fæddur í
New York en fluttist 8 ára gam-
all til Los Angeles með fjölskyldu
sinni og fór þá strax að fást við
leiklist í félagsmiðstöð gyðinga í
sinni nýju heimaborg.
Strákurinn ákvað barnungur
að gera leiklistina að ævistarfi
eftir að setur yfir svarthvítum
myndum með Spencer Tracy,
Henry Fonda og James Stewart
í aðalhlutverkum, höfðu sann-
fært hann um að í sporum leikar-
anna vildi hann standa.
Dreyfuss var á 19. ári þegar
hann fékk sín fyrstu kvikmynda-
hlutverk, annars vegar í Valley
of the Doils og hins vegar í stór-
mynd ársins 1967, The Graduate.
1973 varð andlit hans fyrst
Fær hann aftur
Óskarsverðlaun?
þekkt en þá lék hann hlutverk
bófans Baby Face Nelsons í
myndinni Dillinger eftir John
Milius og einnig eitt aðalhlut-
verkið í hinni geysivinsælu mynd
George Lucas, American Graff-
iti. 1974 sýndi þessi ungi og upp-
rennandi leikari fjölhæfni sína í
aðalhlutverki kanadísku mynd-
arinnar The Apprenticeship of
Duddy Kravitz.
Enn reis stjarna Richard
Dreyfuss þegar hann lék í tveim-
ur myndum Steven Spielbergs,
Jaws, árið 1975, og Close Enco-
unter of the Third Kind, árið
1977, en þrjár síðasttöldu mynd-
irnar voru í hópi fjölsóttustu
kvikmynda áttunda áratugarins.
1977 var gott ár fyrir Richard
Dreyfuss því þá hlaut hann ósk-
arsverðlaunin sem besti Ieikari
ársins, 29 ára að aldri, og yngst-
ur leikara til þess að hljóta þá
vegsemd. Myndin sem í hlut átti
var kvikmyndagerð Herberts
Ross eftir leikriti Neil Simons,
The Goodbye Girl.
Jafnskjótt og þeim tindi var
náð fór að halla undan fæti á
leikferli Richard Dreyfuss. A
árunum 1978-1984 lék hann í
myndunum The Big Fix, Whose
Life Is It Anyway?, The Compet-
ition, og The Buddy System, en
engin þeirra náði teljandi hylli.
Það var ekki fyrr en 1986 sem
næst var eftir Richard Dreyfuss
tekið en þá lék hann í hinni geysi-
vinsælu mynd Paul Mazurskys,
Down and Out in Beverly Hills,
á móti Bette Midler og Nick
Nolte.
En Richard Dreyfuss varð jafn-
fljótur upp úr öldudalnum og ofan
í hann. 1987 lék hann í mynd
Barry Levinsons, Tin Men, hasar-
myndinni Stakeout ásamt Emilio
Estevez og á móti Barbra Strei-
sand í Nuts en þessar þijár mynd-
ir urðu hver annarri vinsælli.
1988 vann hann aftur með
Paul Mazursky í satírunni Moon
over Parador.
Holly Hunter og Richard
Dreyfuss kynntust bærilega árið
1989 þegar þau léku saman í
tveimur kvikmyndum; Once Aro-
und og þriðju Spielberg-mynd
Dreyfuss, Always. Síðan lék hann
einnig smáhlutverk í Postcards
from the Edge og í kvikmynda-
gerð leikrits Tom Stoppards,
Rosencrantz and Guildenstern
Are Dead.
Richard Dreyfuss var einnig í
stórum hlutverkum í tveimur
myndum, sem voru meðal hinna
vinsælustu árin 1991 og 1993,
annars vegar í What about Bob,
sem Frank Oz leikstýrði og hins
vegar í framhaldsmyndinni Anot-
her Stakeout, sem eins og hin
fyrri var leikstýrt af John Bad-
ham. 1983 kom Dreyfuss svo enn
við sögu kvikmyndagerðar á leik-
ritum Neil Simons þegar hann
lék föðurinn í myndinni Lost in
Yonkers.
Mr. HoIIand’s Opus var frum-
sýnd vestanhafs í vetur og hlaut
strax feikigóðar undirtektir
áhorfenda og gagnrýnenda, sem
hafa lofsungið leik Richard
Dreyfuss í aðalhlutverkinu. Hann
er tilnefndur til óskarsverðlauna
fyrir myndina og margir hafa
orðið til þess að spá honum vel-
gengni við afhendingu verðlaun-
anna í lok þessa mánaðar.