Morgunblaðið - 21.04.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 21. APRÍL 1996 B 5
Sigurjón B. Sigurðsson, Sjón, rithöfundur og skáld, hefur lagt
pennann frá sér um stund og vinnur nú við vefsíðugerð og marg-
miðlun í útlöndum fyrir Björk Guðmundsdóttur. Hann sagði Arna
Matthíassyni að slík iðja krefðist ekki síður hugmyndaauðgi en
ritstörf og að hann vildi gjaman verða fyrsti íslenski rithöfund-
urinn sem byggi til margmiðlunarskáldverk.
LEIKJAFRJEÐIOG
ekki ætlunin að hafa næsta hefti eins, hvert hefti á
að vera einstakt.“
Sigurjón segir að til viðbótar við þessi eiginlegu
störf hans reki ýmisleg önnur verkefni á fjörur hans.
„Á síðasta ári sá ég um svokallað EPK, sem er
glæsileg skammstöfun á yfirborðskenndu fyrirbæri,
Electronic Press Kit. Það er einfaldlega myndbands-
spóla sem ég leikstýrði og send er um heiminn til
þeirra staða sem Björk getur ekki heimsótt sjálf til
að gefa viðtöl. Það kemur því ýmislegt upp og oft
er það svo að ef berast fyrirspurnir eða tilboð um
að vinna efni sem er fyrir utan verksvið þeirra sem
eru að vinna hjá Björk í plötuútgáfunni eða á um-
boðsskrifstofunni, hef ég verið settur í að skoða
það. Á síðasta ári hafa tii að mynda komið nokkur
tilboð um þátttöku í margmiðlunargeisladiskum, en
við tökum ekki þátt í néinu slíku; stefnum að þvi
að gera sjálf disk alfarið um Björk. Ég verð yfir
því verkefni, skrifa handrit og sé um það að öllu
leyti, en vonandi hefst vinna við það á þessu ári,
en diskurinn á að byggjast á hugmyndaheim Bjark-
ar á tveimur síðustu plötum settum upp í mynd-
rænni veröld og ævintýralegri upplifun.“
Hamingjuríkt stefnumót við tölvu
Þó vinna við margmiðlun feli í sér höfundarstarf
er það all frábrugðið hefðbundnum ritstörfum. Sigur-
jón segist þó ékki gera mikinn greinarmun á milli,
fyrir hálfu öðru ári hafi hann átt hamingjuríkt
stefnumót við tölvu og að allt sem hann er að vinna
á hana krefjist hugmyndastarfs, „það er ekki eins
og ég hafi skipt um plánetu". Meðfram er hann líka
að sanka að sér efnivið í næstu skáldsögu og hann
segist gjaman vilja verða fyrsti íslenski rithöfundur-
inn sem býr til margmiðlunarskáldverk. „Margmiðl-
un lýtur allt öðrum lögmálum en bókin og býður
upp á það sem menn hafa verið að reyna að nálgast
í framúrstefnubókum alla öldina. Kannski kann ég
svo vel við miðiiinn vegna þess að ég hef reynslu
af framúrstefnuhugmyndum og hef skrifað tilrauna-
texta sjálfur."
í ritverkum Siguijóns má hvarvetna greina löng-
un hans til að taka fram fyrir hendurnar á lesandan-
um; að ná tökum á ímyndunarafli hans og stýra
honum í áttir sem hann hefði ef til vill ekki valdið
sjálfur. Því má jafnvel halda fram að súrrealisma-
hneigð hans hafi byggst að nokkru á ákveðinni
stefnu að því takmarki. „Með margmiðlun má stýra
lesandanum og draga hann inn í verkið en um leið
þó láta honum líða eins og hann ráði ferðinni og
það þykir mér spennandi.
Eins og flestir rithöfundar á Islandi hef ég þurft
að vinna með skriftum. Yfirleitt hef ég tekið mér
að minnsta kosti árs frí eftir að ég hef klárað eitt-
hvert verk og unnið á meðan, og ég er í raun að
því núna, en er að safna heimildum með annarri
hendinni. Núna er skáldskapargyðjan farin að banka
uppá, en hvort það verði á þeim nótum að ég fer
að svelta hamingjusamlega upp á nýtt veit ég ekki,
það verður bara að koma í ljós. Kannski verð ég
orðinn frægur og ríkur og þarf aldrei að vinna
meir og get krafist þess að vera í störfum sem krefj-
ast ekki þess að ég sé í daglegum rekstri af því að
það er víst svo leiðinlegt," segir Siguijón og hlær.
Góður tími framundan fyrir bókina
UNDANFARIÐ hefur Siguijón B. Sig-
urðsson, Sjón, dvalist í Lundúnum með
konu sinni, Ásgerði Júníusdóttur, sem
lærir þar söng, en hann hefur starfað
fyrir Björk Guðmundsdóttur, séð um
tímarit sem kennt er við hana, en fyrsta
tölublaðið kom út síðasta haust, og hirt um vefsíðu
hennar. Siguijón segir að Björk hafi boðið sér vinnu
um það leyti sem þau Ása héldu til Lundúna og það
hafi óneitanlega komið sér vel, „því þá hafði ég
annað að gera en hanga á pöbbunum", segir hann
og kímir. Hann segir að helsta starfið sé að annast
um vefsíður Bjarkar, WebSense, á slóðinni
http://www.bjork.co.uk/bjork, „líma“ upp allar til-
kynningar, upplýsingar um tónleika-
hald, væntanlegar útgáfur og þvíum-
líkt, aukinheldur sem sitthvað gam-
alt sé sett inn til að gera síðurnar
hnýsilegri. „Starfinu fylgir líka að
fylgjast með því sem er að gerast á
alnetinu, sjá hvað skrifað er um
Björk í umræðuhópum og svara
tölvupósti utan úr heimi, en það berst
allmikið af honum. Fólk skrifar ýmist og þakkar
fyrir síðuna eða segist elska Björk og svo eru alltaf
einhveijir delikventar sem skrifa og segja henni að
fara í söngtíma og að hún sé ómöguleg. Þeir fá
alltaf mjög langt þakkarbréf, um það bil eitt mega-
bæti af orðunum Thank You,“ segir Sigurjón og
hlær.
Að sögn Siguijóns er allnokkur umferð inn á
vefsíður Bjarkar og eykst sífellt. Hann segir að auk
þess sé þetta kjörin leið til að hafa beint samband
Bókin er ekki í
öndvegi lengur, en
hún á eftir að
halda velli.
Tölvufróðir hafa gaman af þvi að hrella bók-
hneigða með því að bókin sé á undanhaldi og eigi
eftir að hverfa að mestu; börn í dag lesi helst ekki
bækur, þau tileinki sér fróðleik og skemmtun með
aðstoð tölvu og sjónvarps. Sigurjón, sem er hagvan-
ur í herbúðum beggja, segist ekki á því að bækur
og tímarit séu að missa gildi sitt.
„Bókin er ekki í öndvegi lengur, en hún á eftir
að halda velli. I raun held ég, og það er mjög gott
fyrir bókina, að hlutverk hennar eigi eftir að breyt-
ast og það er ekkert gefið að það verði það sama
eftir fimmtíu ár. Þegar fram koma nýir miðlar verða
gömlu miðlarnir að endurskoða sig, en það gerist
ekki fyrr en nýi miðillinn er orðinn að einhveiju
sjálfstæðu, hefur sannað gildi sitt sem ný upplýsing
og ný upplifun. Þegar margmiðlunarfrásögn verður
endurskilgreind og sjálfstæð þá staðfestist í raun
gildi gömlu miðlanna því þá er ekki lengur á reiki
hvað er bók, hvað er sjónvarp.
Ég held að bókin sé ekki í neinum vanda. Sé litið
til þess hvað kemur út af bókum miðað við tónlistar-
útgáfu, kvikmyndagerð og útgáfu á upplýsingum í
tölvutæku formi er bókin gríðarlega sterk og ef eitt-
hvað er endurvakning í bókaútgáfu. Ég held að
bókin eigi eftir að eiga góða tíma framundan, af
þeim formum sem eru að keppa núna er hún elsta
formið og mönnum sem eru að fást við bækur ætti
bara að líða vel með það. Handbækur, fræðileg rit
og annað kemur í tölvutæku formi, en hreinn litterat-
úr verður í bókarformi áfram, en vonandi verður til
ný tegund af tjáningu og frásögn, enda hafa menn
verið að endurskoða frásagnartækni skáldsögunnar
stanslaust á þessari öld einmitt vegna þess að fram
hafa komið nýir miðlar, sem sýnir hve hún er dýna-
mískt form. Éitt af því sem heillar mig við marg-
miðlunina er að það eru ekki til nein skáldskapar-
fræði. Einu skáldskaparfræðin sem til eru fyrir
margmiðlunardiska eru leikjafræðin sem er ekki í
fyrsta sinn sem ieikjafræðin og bókmenntirnar koma
saman og súrrealisminn, sem ég byggi alltaf á er
einhver leikglaðasta bókmenntahreyfíng sögunnar."
Ljósmynd/Björg Sveinsdóttir
við aðdáendur Bjarkar og komi meira að segja stund-
um að gagni. „Sem dæmi má nefna að þegar MTV
verðlaunin voru í uppsiglingu var ég með beina teng-
ingu frá heimasíðunni hennar í kosningasíðu MTV
og það er mál manna að það hafi haft sitt að segja,
því þetta var eina heimasíða tónlistarmanns sem
notaði alnetið til þess að hvetja aðdáendur til að
styðja sinn mann.“
Tilefnið Björk
Siguijón segir að þetta stúss sé nánast fullt starf
og nefnir sem dæmi verkefni sem hann vann að
alþjóða alnæmisdaginn, en þá setti hann rauðan
borða á síðuna hennar Bjarkar og sendi hann síðan
á allar tónlistarsíður sem hann fann og jafnframt
efnistengsi inn á heimasíðu alnæmissamtakanna.
„Þetta tengist líka hinu starfinu sem er að sjá
um upplýsingarit um Björk sem kom út í fyrsta sinn
á síðasta ári, fyrsta heftið af tímariti sem á að koma
reglulega út.“ Siguijón segir að líkt og með allt það
annað sem Björk taki sér fyrir hendur sé verið að
nota það tilefni að hún sé til en síðan sé reynt að
forðast að tala um hana eins og unnt er, enda seg-
ist hann telja að það sé einmitt það sem aðdáendur
liennar vilji helst. „Ég var sjálfur til að mynda heift-
arlegur David Bowie-aðdáandi og fannst mest til
þess koma þegar hann gat um aðra í viðtölum sem
ég fór svo á stúfana að leita uppi; Iggy Pop, Kraftw-
erk, Burroughs eða Simple Minds. ÍÞannig eru og
verða í ritinu viðtöl við fólk sem Björk hefur verið
að vinna með, eða greinar um listamenn sem hafa
haft áhrif á hana á hveijum tíma. Þó að fyrsta
heftið hafi verið litprentað og í stóru broti þá er
BÓKMENNTIR