Morgunblaðið - 03.07.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
MIÐVIKUDAGUR 3. JÚLÍ 1996 25
FORSVARSMENN ferðamála
hérlendis fara næstum daglega stór-
um orðum um möguleika íslands í
ferðaþjónustu. Þúsundir erlendra
ferðamanna slást nú í for með þús-
undum Islendinga ár hvert og ferð-
ast landshorna á milli. Á þeim fjöl-
mörgu vikum sem ég og fjölskylda
mín höfum ferðast um landið síðastl-
iðin þrjú ár höfum við séð náttúrufyr-
irbrigði landsins frá ýmsum sjónar-
hornum og upplifað ógleymanleg
ævintýri í jeppaferðum um fjallvegi,
í gönguferðum á torveldum leiðum,
í snjóbfl yfir jökla, slappað af í heitum
hverum og riðið fótvissum íslenskum
hestum. Við höfum líka spjallað um
hvemig hægt væri að bæta ferða-
þjónustuna án þess að spilla hinu
viðkvæma íslenska umhverfí.
Strönd íslands hlýtur að vera ein-
hver sú stórbrotnasta í heimi þar sem
hrikalegir klettar ganga í sjó fram,
gamlar eldflallastöðvar meitlaðar af
krafti hafsins og fjölskrúðugt fuglalíf
er að fínna. Gönguferðir um Látra-
bjarg, Hornstrandir eða Austfirði eru
ógleymanlegar, en sú reynsla yrði
enn sterkari í minni ef auðveldara
væri að sjá staðina af hafí. Okkur
hefur oft orðið hugsað til skemmti-
ferðaskipanna sem sigla með þúsund-
ir ferðamanna um fírðina í Alaska
og Noregi og velt því fyrir okkur af
hveiju enginn býður svipaðar ferðir
undan strandlengju íslands, sem er
ekki síður mikilfengleg. í slíkri sigl-
ingu væri hægt að bjóða ferðir í
smærri þorp og fara í skoðunarferðir
um griðasvæði sjófugla.
ísland er þekkt um
allan heim fyrir íslend-
ingasögurnar. Okkur
hefur þótt gaman að
skoða sögustaði og
gefa ímyndunaraflinu
lausan tauminn. Á
stöðum eins og Borg
og Helgafelli eru nú
komin skilti með stutt-
um sögulegum útskýr-
ingum en annars stað-
ar, t.d. á Njáluslóðum,
Laxdæluslóðum og
jafnvel Þingvöllum, er
ekkert sem gefur vís-
bendingu um fortíð
landsins. íslenskir vinir
okkar segja að skilta
sé ekki þörf þar sem allir viti hvað
hafi gerst þar. En hversu miklu
áhugaverðara yrði það ekki fyrir
útlendinga (og jafnvel suma íslend-
inga) ef átak væri gert í því að gera
söguna lifandi með því að gefa út
leiðsögubók um söguslóðir og
merkja þekkta staði.
Víkingaöldin er gullni tíminn í
sögu landsins en þess eru ekki mörg
merki að finna, ef undan eru skilin
nýja víkingaskipið í Reykjavíkurhöfn
og Fjörukráin í Hafnarfirði. Aðrar
þjóðir í Norður-Evrópu stæra sig af
víkingaarfleið sinni oft án þess að
eiga tilkall til og tjalda til lífsháttum
á tímum víkinganna til að draga að
stóra ferðamannahópa. Á íslandi er
hægt að skoða Árbæjarsafn og
kynnast lífinu á íslandi síðastliðin
100-200 ár, en það er ekkert safn
eða ferðamannamið-
stöð sem sýnir hvernig
víkingarnir bjuggu.
Víkingahátíðin í Hafn-
arfirði í fyrra vakti at-
hygli, en var bara hald-
in í þetta eina skipti.
Víkingaþorp með
endurbyggðum húsum
í líkingu við Stöng þar
sem leik-arar (sumar-
vinna fyrir skólafólk)
tækju að sér ýmis hlut-
verk svo sem hand-
verksmanna, bardaga-
manna og fólks að
heimilisstörfum yrði
bæði fræðandi og
skemmtileg aukning í
þjónustu við ferðamenn. Af hvetju
ættu ferðamenn ekki að velja ísland
fyrst til að kynnast víkingatímanum,
vöggu lýðræðisins og aðstæðunum
sem skópu íslendingasögurnar.
Bláa lónið virðist vera eitt helsta
aðdráttarafl íslands. Mér fannst
gaman að heyra söguna um það
hvernig vilga, leðjukennda affalls-
vatnið, sem alls ekki var ætlað bað-
gestum reyndist hafa góð áhrif á
húðsjúkdóma og úr því spratt Bláa
lónið. Nú eru rekstraraðilar lónsins
að hugsa um að færa út kvíarnar
og opna heilsuböð í hæfilegri fjar-
lægð frá verksmiðjubyggingunni.
Þetta lítur út fyrir að vera góð fjár-
festing. Það ættu líka að vera næg
tækifæri til að virkja heitt affalls-
vatn á öðrum stöðum á landinu og
búa til álíka „náttúrulaugar" fyrir
baðgesti. Deildartunguhver er eitt
dæmi um slíkan möguleika. Við höf-
um notið þess að hvíla lúin bein í
hverunum í Landmannalaugum og
á Hveravöllum á leiðinni yfir Kjöl,
en böðin gætu orðið enn betri ef
hverirnir væru dýpkaðir og stækkað-
ir.
Engu að síður hafa vinsældir Bláa
lónsins meðal ferðamanna komið
okkur á óvart, vegna þess að ylvolgu
sundlaugarnar sem finna má í næst-
um öllum þorpum og kauptúnum á
íslandi eru miklu hentugri til þess
að hvílast og láta þreytuna líða úr
líkamanum, hvað þá til að synda.
Ég átti tal við mann nýlega um að
auka ferðaþjónustu fyrir eldri borg-
ara og varskemmt að hugmyndinni
um að gamla fólkið myndi skemmta
sér við að klöngrast yfir ójafna
hraunið í botni Bláa lónsins til þess
eins að njóta heilsukrafts vatnsins.
Fleiri ferðamenn koma
um jól o g áramót, segir
Parker W. Borg, og
þá er óviðeigandi að öll
söfn séu lokuð sem og
flestir veitingastaðir.
Ég held nú samt að ísland gæti orð-
ið spennandi áfangastaður fyrir ört
vaxandi hóp eldra fólks, en þá frek-
ar með því að snúa sér að upphituð-
um sundlaugum og frábærri heil-
brigðisþjónustu og bjóða eitthvað í
líkingu við Heilsuhælið í Hveragerði.
Við þurfum að horfast í augu við
staðreyndir: Fyrir útivistarfólk er
ferðamannatíminn á íslandi of stutt-
ur. Auðvitað er náttúrufegurðin á
sólríkum sumardegi einstök, en það
Möguleikar íslands
í ferðamálum
Parker W. Borg.
Milljarðar hafðir af þjóðinni
ÍSLENSKIR sjó-
menn og útgerð-
armenn hafa á undan-
fömum árum með
áræðni og framtaki í
fiskveiðum á vissan
hátt fært út veiðisvæði
íslendinga, þannig að
nú tekur svæði þetta
til Smugunnar og Bar-
entshafs, Flæmska
hattsins, Síldarsmug-
unnar og að sjálfsögðu
til veiðisvæðisins á
Reykjaneshrygg.
Vegna legu landsins
ættum við að njóta
meiri réttar til físk-
veiða í Norðurhöfum
en aðrar þjóðir. Barátta danskra
stjómvalda, fyrr á öldum, fyrir
meiri rétti íslensku þjóðinni til
handa að því er tók til fiskveiða,
byggðist fyrst og fremst á því, að
vegna hinnar sérstöku legu landsins
bæri okkar meiri réttur en öðrum
þjóðum. Þetta er söguleg staðreynd,
sem hefur enn sína þýðingu.
Að sjálfsögðu hlýtur meginmark-
mið hverrar íslenskrar ríkisstjórnar
vera að hámarka aflaverðmæti
þjóðarinnar og að sporna við hvers
konar ofveiði. Helsta leiðin til þess
að koma í veg fyrir ofveiði er gerð
milliríkja- eða alþjóðasamninga,
einnig með málarekstri fyrir al-
þjóðadómstólum. Íslensk stjómvöld
átta sig ekki á því, hve sterka stöðu
við höfum á því sviði. Hálfgerðir
nauðasamningar ættu alls ekki að
koma til greina en það hefur aftur
á móti því miður orðið hlutskipti
samninganefndarmanna okkar á
síðustu árum, svo sem bent hefur
verið á og skal ítrekað. Þannig em
íslensk stjórnvöld undir forystu ut-
anríkisráðherra og sjávarútvegs-
ráðherra óðum að afsala þessum
forna rétti okkar með misheppnaðri
og ótímabærri samningagerð.
Ein fyrstu mistökin var Jan May-
en-samningurinn, svo sem marg-
sinnis hefur verið bent á. Útlitið
var ískyggilegt þegar
sj ávarútvegsráðherra
hugðist banna íslensk-
um fiskiskipum veiðar
í Smugunni, en vitað
er að hann gafst upp
fyrir Davíð Oddssyni
og Jóni Baldvini, enda
þjónaði slíkur heiguls-
háttur engum tilgangi.
Bannið hefði getað
svipt þjóðarbúið millj-
örðum króna.
Hinn ótímabæri
Reykjaneshryggs-
samningur og brott-
rekstur sjávarútvegs-
ráðherra á íslenskum
fískiskipum af þeim
miðum, í framhaldi af gerð samn-
ings, er háðung. Á meðan gefa
aðrar þjóðir okkur þar langt nef
með áframhaldandi veiðum. Þær
aðgerðir munu skaða íslensku þjóð-
ina um milljarða króna.
Óskiljanlegt er hvers vegna hinn
dæmalausi síldarsmugusamningur
var gerður. Illskárra hefði þó verið
að styðjast við hinn misheppnaða
samning varðandi veiði á loðnu sem
gerður var í sambandi við „lausn“
Jan Mayen-málsins, en hefði líka
átt að taka til síldveiða.
Með síldarsmugusamningnum
var kvóti íslands þar minnkaður
um nærri 26%, kvótar Rússlands
og Noregs aftur á móti aðeins um
3-5%. Þessi undanlátssemi kostar
íslensku þjóðina aðra milljarða
króna.
Hörmulegt er til þess að vita, að
talið er víst að ráðherrarnir tveir,
utanríkisráðherra og sjávarútvegs-
ráðherra, séu langt komnir með að
gera milliríkjasamning um verulega
minnkaðar þorskveiðar íslenskra
fiskiskipa í Smugunni, þar sem ís-
lenskum fískiskipum verði aðeins
leyft að veiða 13-18 þúsund tonn,
en á sl. ári nam sú veiði nærri
35.000 tonnum. Augljóst er, að það
mun skaða íslenska þjóðarbúið um
milljarða króna ofan á alla hina
Gunnlaugur
Þórðarson
Það myndi skerða þjóð-
arbúið um milljarða
króna, segir Gunnlaug-
ur Þórðarson, ofan á
alla hina milljarðana.
milljarðana. — Trúlega verður
samningurinn undirritaður, þegar
öldur í málinu hefur lægt.
Það er frægt í veraldarsögunni,
að Cató gamli í öldungaráðinu í
Róm endaði allar ræður sínar með
þeim orðum „að leggja bæri Kar-
þagó í eyði“!
Því skal endurtekið, að auðvitað
eigum við, ef viðunandi samningar
nást ekki, að leggja þessi mál fyrir
Alþjóðadómstólinn í Haag. Ekki síst
kröfur okkar til hlutdeildar í Jan
Mayen. Það er alvitað, að ein meg-
in ástæðan fyrir uppgjöf íslenskra
stjórnvalda í því máli á árunum
1929-30 hafi verið hótun norskra
stjórnvalda um að hætta að kaupa
saltkjöt af okkur, ef við hættum
ekki að gera tilkall til Jan Mayen.
Bændaþingmennirnir á Alþingi áttu
líka sinn mikla þátt í að kæfa mál-
ið til frambúðar í skugga þeirrar
hótunar. Saltkjötið varð að seljast!
Vorvörurnar streyma inn

Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður
Nýbýlavegi 12, sími 554 4433
Hve lengi fengi ráðherra með
öðrum þjóðum, sem dygði illa í stól
sínum, haldið honum við sambæri-
legar aðstæður og hér hefur verið
rakið?
Frammistaða slík sem sjávarút-
vegsráðherrans yrði ekki þoluð með
öðrum þjóðum. íslenska þjóðin
þekkir ekki slíkt aðhald. Þess vegna
getur einn ráðherra látið sér þjóðar-
hag í léttu rúmi liggja til þess að
geta stært sig af vafasamri samn-
ingagerð.
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
LYFTARAR
VERKVER
Smfðjuvegi 4b • 200 Kðpavogur • W 567 6620
Mikiá ýrvd df
fdlegum rúmfatnaáí
tíði*
SkóUvörflusHs 11 Sámi 551 4050 Reykiavili
væri samt hægt að lengja tímann
fram yfir júní-ágúst tímabilið. Þar
að auki opna ýmsar þjónustumið-
stöðvarnar ekki fyrr en um miðjan
júní og aðrar, svo sem skólasund-
laugar loka í ágústbyijun. Haustlit-
irnir í september og október eru stór-
kostlegir. Löngu dagarnir í apríl og
maí eru oft bjartir og bjóða mögu-
leika til að iðka vetraríþróttir, fara
í snjósleðaferðir og á skíði eða fagna
vorkomu.
Veturinn er sá árstími sem ekki
má gleymast í ferðaþjónustunni, sér-
staklega þar sem hann er svo lang-
ur. Hið áhrifamikla landslag íslands
er oft mikilfenglegra snæviþakið.
Snjósleðaferðir, öræfaferðir í fjallaj-
eppum sérútbúnum risavöxnum hjól-
börðum, hestaferðir, skíða- og sund-
iðkun bjóða spennandi vetrarævin-
týri. Æ fleiri ferðamenn koma um
jól og áramót til að taka þátt í hinum
séríslensku hátíðahöldum. Þó að ís-
lensku jólasveinarnir og áramóta-
brennurnar dragi að, þá er það óvið-
unandi að öll söfn séu lokuð milli
jóla og nýárs og flestir veitingastað-
irnir líka þegar ferðamenn myndu
gjarnan vilja gera eitthvað annað
en sitja í hótelherbergi.
Ferð til íslands býður ferðalang-
anum möguleika á að skoða spenn-
andi jarðhitasvæði og íjölskrúðugt
fuglalíf í óspilltri náttúru, sem er
sjaldgæft í aðþrengdum heimi. Við
fjölskyldan höfum svo sannarlega
notið dvalarinnar á íslandi og höfum
trú á því að án þess að kosta miklu
til væri hægt að gera dvöl hér enn
skemmtilegri og auka tekjur sem
því munar án þess þó að stofna
umhverfinu í hættu.
Höfundur er sendiherra
Bandaríkjanna hér á landi.
Til
hamingju!
teí,*Of4’
7.U-U

Daníel Einarsson
Sundlaugarvegi 18
105 Reykjavík
Helga Árnadóttir
Álagranda 25
107 Reykjavík
Ásdís Ásgeirsdóttir
Hamraborg 38
200 Kópavogur
Pálmar Arnarson
Seljavegi 25
101 Reykjavík
Friörik Bridde
Hverfisgötu 70
101 Reykjavík
Pétur Andersen
Hásteinsvegi 27
900 Vestmannaeyjar
Jón G. Jónsson
Borgarholtsbraut 69
200 Kópavogur
Elías K. Pétursson
Foldasmára 1
200 Kópavogur
Finnur Sigurösson
Langamýri 18
600 Akureyri
Miöi nr. 24331
Keyptur í Shell-Nesti
v/Hörgárbraut
603 Akureyri
-vertu vidbúinm) vinningi